Historica; danica pariter, & belgica; uno tomo comprehensa Quorum seriem pagina post praefationem ad lectorem indicabit. Operum omnium .. Ioannis Meursi Gulielmus Auriacus, sive, de rebus toto Belgio tam ab eo, quam ejus tempore, gestis; ad excessum

121쪽

navibus imposita. deinde, ineunte Oct bri, soluta obsidio; cum Toletanus, to-butis in hiberna copiis, Amstelodamum ad Albanum patrem coiscessit. Oppidani

ea aerarii inopia erant, ut pecuniam e sta no cuderent; quam, soluta obsidione, permutarent. Eo ipso tempore Ioannes Cerda Medinacoelius, qui, succesior Albano datus, potestatem detrectaverat, rursum in Hispaniam concessit. destinatusque Ludovicus Requesensius, ordinis Alcantarensis princeps , Mediolanensiumque praeses. Dum autem Alcmaria adhuc obsidetur , ut Hollandiam borealem undique premerent, classe instructa rem Bos.suvius gerere statuit. &, quantumvis foederati, demersis navibus, satis obseptum

exitum putarent ; ac pridie quidem Eid. Sept. frustra conatus fuisset ; ipsis tamen Eid. feliciter cessit, Yamque ingressias est.

Ducebat liburnicas magnaS X II I, quis cohortes Hispanorum v I impositae, ducibus Garsia Suare, Sanctio Avila, Corcuera, Texeda, Alsonso Ayala, & Martino Oarte. adhaec Germanorum item, Belgarumque, aliae plures; quibus praefectus Franciscus Verdugus. Primam aciem Ioannes Simon Rollius ducebat, cum c horte Corcuerar. cum his copiis Scellinc-Woudam acriter oppugnatam capit,& CD stella in illo tractu 1ere caetera ; ac Hispanos,Germanosque,praesidio imponit. Scel. lincwoudam Henricus Brouchusus satis strenue propugnabat; sed, cum naves d seruissent, nudamque ita munitionem hostis undequaque invaderet, ad deditionem adactus, Monachodamum se recepit. Ea clades foederatos valde anxit; nec tamen, salva adhuc classe, desperatum. Igitur, quam festine possent, naves XXI v armant; sed tormentis parum instructas, quae in castollis expugnatis nuper hostis interceperat. quamobrem ad Auriacum scribunt, & maturari auxilia rogant. Bossuvius, tot locis potitus, ea

postridie collustravit; inde Verdugum ad

Albanum missit, qui regionis situm narraret. nec multo post iple quoque subsecutus, iterum Amstelodamum abiit; collecturus plures naves, ut classem foederatorum sternere, & fretum australe eripe

re, posset. Bossuvii classem Billius. adj

vare jussus, decem naves iam paraverat; cia Used conantem Doco Martina, Flevo am LSUI.tea occupato, impedivit. itaque Non. Octobr. cum triginta circiter navi bus oram solvit. Praetoria ejus munitissimma, & vi nulla, ut videbatur, eXpugnabi- lis. tormenta imposita grandiora triginta duo. & praeter frequentem nobilium coismitatum, item nautas,milites ducenti. nomen illi invisum pariter, & infelix, Inquisitio;quam per vim invectum ibant. itaque contra foederatos prosectus, quatriduum totum levibus tantum proeliis lacessivit.& applicare quiden' aves, ut cominus pugnarent, foederati cupiebant. sed sit terfugere Bossuviani, & pugnam protra here, tormentisque instructiores, plurimis ictibus eminus debellare malebant. ac quanquam id sollicite agebant, unus tamen e foederatis,Iacobus Titius,Schulei burgii Bossuviani navem applicans , post conflictum satis acrem expugnavit; caesisque vectoribus quinquaginta, ipsum. Schulemburgium captum cum septem aliis Hornam sub custodia misit. e suis vix duos desideravit. tandem ad diem ira Eid. mensis ejusdem utrinque atrox proelium fuit. & praetoria foederatorum, in Bossii-vianam invecta, telis omnibus, & calce viva, e corbe mali in oculos Hispanorum dejecta, vehementer oppugnavit. in principio ad Bosilivium inclinare victoria vi sa; sed mox, restauratis animis, ubi fortius foederati incubuere, naves ejus dissipatae, in fugam sese conjecere. una, qua Tex

da vectus, perforata, cum vectoribus cunctis periit. quinque vadis obhaesere, & i terceptata ipse noctem insecutam, die que proximum,sortiter pugnans,cum pro pugnatores quindecim vix restarent, aegre se hosti permisit. itaque captus Hornamabducitur, & cum eo primarii viri,Crunt gus, Weldamus, Pinsenius, Hardenbrou quius, Numanus, Corcuera, Lopesius, ervius,Quesnotus, alii. capti item gregarii milites ad trecentos. e quibus centum Hornam quoque,ducenti vicinam Enchusam avecti. vexillum praetoriae in templo

ab Hornanis suspensum; & Deo publice per provinciam grates dictae. Bossuvius

cum in urbem adduceretur,per contume

liam occlamare oppidani; Ragererimensistimena

Disit agri oc

122쪽

: LXXIII.

G v L. A V R'. L I B. v III. I xylanienae muctorem esse eodem animo contra ipsis inchoato oppressi, diffugere. tum occupa- nunc profectum, meritis paria accepturum. illiet tis cistum pagis, Maselantsusam etiam L FVR in carcere per triennium asservatus, tan- capit, & in ea Philippum Marnixium AN dem pace Gandavensi constituta, libera- degondium , primariae nobilitatis virum,tur. Qui fuga evaserant, huic cladem im- ac summi in rep. loci; quemque Auriacus putire, & apud Albanum accusare. quod tanti sane aestimare, ut Sonotum illico j cum aegre admodum ferret, a Sonolo, & beret eadem omnia Bossuvio facere, quin

provinciae Ordinibus, petiit, uti, refutan- cunque ille pateretur. cum eo Ioannes dae calumniae, ad Albanum mittere lice- Pettinus captus. Vltrajectum uterqueret. & orationem honestam facile obti- abductus, ut in arce asservaretur; annoque 'nuit, ista lege, ne quas literas, nisi prius proximo, MiddeIburgo eX pugnato, pro inspectas, daret. Sub hoc fere tempus Al- captivo. Mondragonio permutatur. Iahanus in Germania emi pulverem nitra- Hollandia boreali, post victoriam tam intum jusserat ; isque ad quinquaginta c I I signem hosti incumbendum rati, varia ani- pondo curribus impositus, cum in Palati- mo agitabant. & inprimis, portum M a natum devectus, a Ioanne Casimiro, & lingensem obstruere; ne educere inde Bil- fratre Christophoro , deprehensus in via Ilus naves sitas in australe fretum posset. esset, illi ignem sua manu injecere. dein sed seditio classiariorum orta, consilia om- scripto publico factum professi, causam nia perturbavit. huc accedere Sonoli mor-

quoque addidere: ne ganus, etiam Gedi bus, adeo gravis, ut & medici desperarent. maniae hosta, eo ad Belgarum caedem uteretur. ac semestre classariis jam deberi. inde Ille autem, ut bello prosequendo necessa- turbae. ad quas componendas missi Henri-ria curaret, Ordines Belgii convocave- cus Meisterus, Iacobus Talardus, & Fre- at. quod Hollandis, ac Telandis, post- dericus Otho , vix id tandem effecere. quam gnarum, literas suas eo destinant; tunc etiam 1 Gerbrando Verdunio adhortanturque, ne Tyrannum contra se, ami- Theodorum Elbertum, consulem Hornaeos, ct tres, ad varent. quin reip. boranti num, literae Vltrajecto datae ; quibus nun- potius succurrerem, Belgisque universi liberta- tiat, a Miscarmio,qui illic ageret, monitum es rem , fede oppressam , vindicare fortiter aude- se,ut bona desaris conditiones inerret. decess2rent; nec uora viris , Gr bonis civi ου, indigna rum breet4 Albanum, nec ab eo usium uora --

paterentur. tum Philippum quoque regem tum fore. agerent cum proceribus Belgis, subfi=μ longa epistola supplices olant; miserrusso- plura pactis rege. Has ille literas, prius colle-pulis di imi, se obsequem imi; vim Asba- gis suis ostensas, inde ad Auriacum mittit;

ni , ac yrannidem intolerandam A unicam belli & captivo illic Bossu uti etiam exhibet thujus causam, semel compesieret. deinde vero qui, cum ad Noircarmium scriberct, funissconstentiae libertatem,.Felii Fi privilegia, has vidisse refert, ct Aurisco mi sus esse. neque

ne everteret. militem quoque omnem extra- enim, kgo inconsulto, quicquam omni factum neum, adsiecuritatem publicam, revocaret. tum iri. gratum quidem pacis nomen universis ; se

principes etiam orbis' Christiani implo- fortasse , s conventus quis daretur, non in crirant, Adei suae, er obsequii, tesimonium ut lem. Hodere tantum, cum Hsanis cenam, ac perhibeant: ac dent operam, ne, quod sepe per securam,fore. recentem Gallicanampacom ob o- uim faciti λ, hujus e solae lectione rex pro- culos esse, cuius etsi longe alia ratio exsat, ne- hiberetur. Extremo Octobri, cum deserta mo tamen per dere conira posiis. Dum haec Alcmaria esset, obsideri Leida coepta. geruntur , Ludovicus Rcquesensius, qui idque Francisco Valdesio mandatum; qui Albano successor datus, xv Kal. Deccm- 'cum legionibus i I & I v Germanorum bres Brugellas venit, cui provinciam, &cohortibus, equitumque alis v ii, iter exercitus, illotradidit ; post sexennii, ac capere via Harlemensi jussus. insuper Iu- trimestris, praefecturam. ac postridie Kal. lianus Romerus cum ii legionibus, & Friderico Toletano , cquitum ue alis Germanorum, Belgarurnque, signis ali- quinque comitatus, facto per Lotharin-

quot, littus legens Hagada icndit. quam giam, Sequanos, & Allobroges itinere, in munire foederati properabant; sed, opere Liguriam abiit. & inde,conscensis Genuae

123쪽

CII O

xeto I Ο Α N N I striremibus, in Hispaniam porro prosectus.

ubi a rege, Contra quam putarant multi, perbenigne sane acceptus. Ita cum anno

Albani in Belgio imperium desiit. quod

Parmensis moderatione cum pacatum ac

cepisset, abrupto rigore valde turbavit. Erat certe vir praeclaris animi dotibus, &armorum quidem laude inter magnos belli duces collocandus; nisi superbia, avaritia, ac saevitia, gloriam omnem corrupisset. Belgium pridem florentissimum, ejus que opes, dc libertatem, pessum dedit; e-que bonis provincialium publicatis flore-noru milliones annuos octo in fiscum res

egit. tum & bello ad provincias oppri- cia tarnendas CXcitato, & exactionibus variis L ULiniquissimis, ut nonnulli computarunt, milliones quinquaginta duos perdidit. Vt vero sortunas hominum pro libidine , sic& capita eorum habuit. adeoque ipse sub discessim, tanquam ad asinistrata egregie provincia , gloriatus alibi dicitur: uno Ego sexennio seo, lictoris manu, x v III C I I ac II c mori jus isse ; praeter eos, quos besti, aue asidia, haussissent. & vergas tamen, saevitiae insignis administer, e Belgio cum eo discedens, dicere ausus; nimia id misericor

diu peritum isse. I o A N N I S

I X. Ostquam Albanus de

provincia decessisset, Requesensius, qui su cessor a Philippo illidatus , praefecturam statim adiit; prae se ferens , sine ordinum consilio nil gesturum. id, ingenio vir dissimili, quique sciret, quam Albani praeceps rigor nihil regi profuisset, ut Belgarum sibi animos per initia conciliaret, cre di ab ipsis, necessarium sibi omnino arbitrari. nihilominus militem novum comparare ; tum navales quoqde socios, & qui vada explorarent, operamque introducendae ex Hispania classi orent. Midde Nburgo iberando, quod mox captum; pecuniam ab Ordinibus petere; illis vero recusantibus, ex Hispania: dc Italia, eam accepit. quae cum non sussiceret tamen, mi les, cui plus stipendii deberetur, & militiam detrectare,& tumultum agitare. hunc

ut prohibere posset, in praesidia distributo, vectigalia polliceri, & proscriptorum, caesorumque item, bona, fisco addicta. quin & vignori urbes dare , Denremondam , silvam ducis, Neomagum , Rure mondam, & Daventriam, aliasque. Quidam etiam Hispani cum Auriaco, de pro-era radenda ipsi arce Antverpiensi,clam conve- knerant, .sed, praecipitato opere, res det cta, non successiit & puniti conjurati. alibi quoque id tentatum, pari eventur ac Ger- trudis-montem aliqui occupare cupietes,

profligati. Gotidae duo, ex urbe profugi, Ioannes Heinit' , & Nicolaus Diertius, quibus multi clam addicti, id effecerant, uti quidam, qui avitam religionem sectarentur, portam sagittariorum aperirent, militemque intromitterent. eam in rem missus rusticus, qui pecuniae aliquantum,& epistolam, ad Heinii generum deserret. haec, minutim complicata, arcanis numerorum notis, ordinem rei gerendae .& consilia,continebat: atque, ne deprenderetur, convolutis circum filis, glomus potius, quam epistola, videbatur. cum ad portam accessisset, quaererentque excubitores, unde adesset; &, an literas nullas serret, explorarent; pecuniola est deprensa, item glomus. his ereptis, cum nil plane literarum invenirent, hominem a

ire jubent. cumque ille glomum sibi res di anxie postularet, nulla de pecunia cura , suspicari fraudem aliqui; itaque deinvolutis filis, isterisque deprehensis, re detecta,

124쪽

G V L. A V R. L I B. IX. HI detecta, statim in carcerem est abductiis; versam, quae ad Nemelingam erat. ea- cIJ II etiam Helcius, Diertiusque, aliique e con- propter cum Bergenses frustra id conati η δν' juratis. mox, proditionem fassus, Heinii essent, recessere. Sed, jam summa in an- gener capite luit ; Diertio, diu captivo, sustia constituto Middelburgo, non disevenia data. urbi Albertus Egmundanus, ferre ultra licuit. tentanda omnino libe- etsi invito magistratu, cum praesidio im- ratio, ac certamen ineundum,Vincendum-

positus. In Valacria Middel burgum, urbs que, aut obsessi deserendi, per quos insula

primaria, arxque etiam Rammehenum, universa in victoris potestatem tradere arcte adhuc obsidebantur; & biennium se- tur. ergo ad diem x x III Ianuarii Sanctius re erat,nec resistere defensores ultra vali- Avila, Antverpia profectus, cum xxx

di. itaque semel liberandis Requesensius magnis navibus, die postero in Valacriae animum advertit. parata illi duplex clas- conspectum, prono Honta, classem sistit; sis; e majoribus una navibus, altera autem cum Bergenses, qui in Scaldi,idem facere e minoribus. &, navalis rei gnarus, magis jussi essent. in illorum classe erant naves rebus suis fidere. nam Ioanni Austriaco instar L x x, partim bellicae, partim com- additus, in egregia ad Naupactum pridem meatu onustae; quae & ipsae bello instru-

pugna,gloriam sane non exiguam reporta- istae. atque in istis, praeter socios navales, verat; & victoriae tam praeclarae magnam signa novem: sub quis milites amplius cio. partem auctor etiam censebatur. eundem his Glimesius,& Romerus, aegrotante Bel- animum ad rem Belgicam afferebat, sed lovaco, imperabant. qui cum ad x x v III fortuna alia usus. occasio autem videba- mensis nominati diem, totam classem

tur,longis media hieme noctibus, & illuni ducturi, ad extremas ostii Bergensis fau- tempestate, via duplici Middelburgum ces processissent; missi obviam Iustus Mo- aperire. atque hinc Honta flumen erat,in- rus, Iacobus Christophorus, Vincentius de Scaldis;in utrolie classem habebat: cui Neusius, & cum istis naves leviores octo, geminς impares Zelandos ratus, una ipsos faciendo pugnae initio: totidemque a Gli- .distinente, alteram saltem pervasuram ex- mesio his objectae, paribus animis velitan- istimabat. nec consilium frustra fuit. idque tur. tum Boisotus, qui Zelandicas naves providens Auriacus, in Zelandiam se cum duceret,imminente maris aestu,& amantetulerat, ut se totum huic opponeret. Re- etiam vento, tota classe utendum ratus, quesensius,ut praesentio animos faceret,ac ad Versiuendamum eam, etsi adverso ad-

consilio adjuvare e propinquo suos pos, huc flumine, mox appellit; ubi Hispanosset, Bergas venerat, ad Somam sitas, ubi Romersutiam jam progressos deprehensostium altera classis; cum Zelandi circa dit. Naves illi quadraginta; quatuorque

. Romersvalaes essent, media inter utros- ex his maximas, Sanctio Avitae opponen- que Goesa. hic Bois tus, Sui Zelandicae das, jam Auriacus revocaverat. In Boisoti classi praeerat,veritus, ne hostis noctu clas navi ductor Scholius erat; sed, correptus sem pone Romersvalam, per submersum peste, pridem ea excesserat, restaurandae aquis agrum, Lodicensi ostio educeret,& valetudini. Noxque, proelio instante, cum Valacriam improviso occuparet;devectus in locum ejus alium tunc Boisotus adsci-

paullum, juxta Wcmelingam stetit; illic visset, Nicolaum Nicolatum, is, ad pugnae

Iesse, si transire conaretur, objectitrus: Iu- famam excitus, etsi necdum confirmatastum Morum, tresque e velocissimis na- valetudine, biduo ante eam redit. itaque ves, inter Romersvalam, & Bergas, excu- cum ductores duo una in navi versare bare porro jubet. is, propitio admodum tur, in constituendo milite dissedere. Ni- vento, metuens, ne prodiret hostis, im- colatus, occultandum omnino cum subpetumque in se faceret, navem actuariam transenna, dum tormenta ab hoste explo- mittit, quae in ipsis portus faucibus obser- fa, arbitrari; Scholius contra, supra illam varet. ac vix illa horae spatio ibi suerat, exponendum, ut in hostem expeditus im- cum prodiri a Bergensibus in tres excu- petum faceret. & obtinuit. Concurrere a-bantes naves animadvertit. unde retro sta- pud Lodicense ostium, adspectante e Scatim cedens, istas monet; illae classem uni- kerloensi aggere Requesensio. ac Boiso-L 3 tus,

125쪽

. IOANNIS ME URSI Ic13 13 tus, in Glimesium invectus, magnam sane vado relata in medium flumen, ubi id am ci5 i, R stragem accepit. quippe hostis, stantem gustum maxime,insequentes implicuisset. V in transenna militem, ideoque sterni faci- Aspectabat suorum cladem, ut jam dixi, lem, animadvertens, prora obversa, duo e Scakerloensi aggere Requesensius. &ex hac tormenta primum, globis glandi- Romerus, illic enatans, cum ad ipsum ac-busque onusta, inde siclopos fere centum, cessisset ; ficiebas, inquit, terra proeliari P

exonerare. hic Boisoto excussus oculus ; nummari imperitum esse.jussa sedulo execurus, Nicolaius crus utrumque, Scholius bra- victus redeo. nec mirari castis debes ; quin schium,& mox vitam, amisere. Valentinus, classes centum dares, omnes perderem. ad quae etiam ductor,item brachio mutilatus; alii- blande Requesensus, ita Deo acuisse, cuique aliter caesi, sauciive. post explosa sic graetiae,etiam in adversis,agendae. o peccata me tormenta, naves, manu injecta ferrea, ne mississum arcanas causas esse ut virtutem ipsius spes fugiendi esset,conjunxere. Glimesius, cognitam, militumque: ac pugnasseepro virili edita tanta strage , jam Boisoto sere po- universos. Dum ad Bergas dimicatur, Santior. id cum Hadrianus Cornelius adver- chius Avila, cum majorum navium classetisset, in Glimesium etiam ducens,alterum Barianda solvens, Borselam venit, illic de ejus latus occupat. alii alias novem inva- Glimesio nuntium accepturus; aut, dum dunt. plures proelio loci angustia prohibe- ipse classem in conspectum duceret, sub-hat. ante pugnam a Boisoto constitutum, stiturus. Interea angi valde Auriacus, ne

qui vexillum e praetoria detraxisset, huic pervaderet Middelburgum; quippe n

ut proemium nova vestis donaretur. itaque Ves, quas objecerat,repugnare non sat va-

in conflictu medio, nec victoria inclinan- lidae, exempta magna parte militum, ad te, e Cornelii nave quidam, in praetoriam Boisotum adjuvandum: ideoque, in co hostilem involans,id e summa malo rapit; clave sese abdens, animum ad preces verseque involvens , per sicloporum densam tit. cum mox eum in ancoris stare nuntia-. grandinem, sine vulnere, ad suos defert. tur. unde laetus, quando adverso deinde quod Romerus cum videret, ne, sublato fluctu fisistra id conaturus esset, surgens,

pugnae signo, animum sui desponderent, actis Deo gratiis, ras prodiit; eminusque sine mora aliud tollit. acriter pugnatum e cothone Vlistingano ad Breskensam fuit, sed non diu. cum Romerus, undique stantem videns, nihil amplius de victoria se peti videns, ac diffugientes suos, adje- quae & statim nuntiata, dubitavit. Sanchi

. cto ad caetera vela siparo, ipse etiam fu- us autem, de Glimesio victo certus, metu, gere coepit. quo dejecto, cum evadere ne in ipsum quoque victor hostis clasiem .haud aliter posset, ex adverso RomerisO verteret fugam cepit; & Antverpiam, al, Iar impacta in vada Tolana nave,enatavit. quot amissis navibus, retro cessit. Ac na- . Glimesius, refluente aqua, ad fundum o, valem quidemdaanc pugnam, suorumque haeserat; ideoque, impedito tormentorum in ea cladem, Mondragonius, qui obsessus

majorum usu, sclopis tantum, gladiisque, Middelburgi, vix quatriduo post res csese tueri cogebatur. ac postrςmum, cum vit. cum Trenchantum centurionem in-

sortissime dimicaret, gemino vulnere, hin terea ad Requesensium mittit, nuntiat-neste cecidit; navis, igne injecto, usta. O- que;si adhuc, cum Arnemudanis, o conra rius Anculus, cui mandatum ultimum tolerare e atque a decima vestertina ad uia agmen, vento adversio , & metu pariter, rimam, e Idilburgensi turre, ignem Uemne ad fundum, ut Glimesius, obhaereret, furum esse. quem omitii cum videret, ne quid opem ferre, nisi tormentis explodendis, porro in discrimen classes daret, nisi infulam' nullam potuit; duplicique accepto vulne- universvn occulate priuisset. copiis artenuare, vix evasit: cecidere Octavianus Pere- tas, indiesque e militibus amplius viginti m

notius, Cardinalis Granvellani consangui- ri; pasti que e lini semine ultra etiam d neus; Di lacus Carillus, & Nietus signifer trectame, vix in Hem tamen decimum A sectu- . Consalvi Ovalis; aliique cio cα naves ros. quin se sisse, scontingat liberari, longa interceptae 1 X. ac suissent multo plures, fame somacho debilitato, morituros. neque ni Romeri, asstuente rursum aqua, forte e sem resare usiam, quando classes e conspectu

126쪽

My non adessent saltem, in quemcumque eventum, Middelb. neque intus laboratum tantum kηMycymbas aliquot, cum mento, mistere vesset. filii; sed tentata etiam foris cuncta Hispa-ium mandaret,si cedeniam urbes et, quid tot no. & impensa hoc biennio, praeter stis. mercibus, quae in ea abundarent, factum vellit; pendia, naves, tormenta , septuagies cen- perdi, anservari, cuperet. Hic Trenchantus tena millia florianorum. Sic Auriacus jam interceptus, literas, plumbo alligato, ne Valacria potitus, Arnemudam statim m his potiretur hostis, in mare abjecit ; ve- nit. Ludovicus Nassovius, post horre rum,refluente aqua,in fundo inventae,hoc dam lanienam Parisiensem, a rege Caro arcanum detexere. ipse, ad Auriacum io, serio an simulato , varie adjutus ; conductus, pro duobus mox naucleris , Ar- firmante Alen*onio, cum Henricus in Po-nemudae tunc detentis, libertati restitui- loniam se conferret. atque initio, contur; prius tamen Amemudam praeterve- scribendo exercitui, Rhetiensis, centum

eius , ut de classe profligata testimonium florenorum millia procurare ipsi jussus;

perhiberet. insuper referre jussus, uti in- mandatumque Galeacio Fregoi,ut Ger tra diem quartum sese dederent, aut ex- mani cos turmarchas conveniret, & mili- trema experturos. Ita emissi a Mondra- tiae ejus obstringeret. additi bis mille Gal-gonio quatuor centuriones, Henus, 2Egi- li, e praesidiis Metensi, Tullensi, Verdu-dius, Villanus, Grenetus , de deditione a- nensi. jamque copiae justae erant,octo serecturi. conventumque, ut Middelburgum, o millia peditum, equitum' tria, cumque his renemuda, salvo belli in umento , mercibus Christophorus Bavarus Friderici Palatinique, in C furiari potestarem traderenturi milis filius ι ac Henricus , fratrum minimus. itates, cum amissius, CT fortunis, inde excedo instructus , ad Trajectum Mota tendit,

rent. etiam monachi, sacerdotes, cum amicta tentaturus, an opprimere forte posset. ur-

omnis tiro, ac rebus 'Is. naurae item, annona- hi tunc Faliciscus Montes doca praeerat. rii, tormentarii; Cr quicumque demum vellant. territoque propero Nassovii adventu, hisque in vicinum canistam deducendis naves Bernardinus Mendosa accessit, alam equi- quoque, Cr commeatus, praeberenturi talionisa- tum suam adducens, aliasque item quingonius Philippum Mamixtum trigondium, que; & Christophori Mondragonii scio-

Iacobum Simonium, citarisiam, Pettimum, o per ri9rum sextam. moxque Iubsecutus legatum Gulielmi Augerant, intra proximum Avila, cum non parva siclopetariorum pestemes e resiturent, nil sinet, ultro in case ditum manu. Requesensius in Germaniacerem rediret. denique CCC cives Vli sing viis equitum cII legerat, equitumquent, Veriari, Zirraeani , urbi captae imponeren- legionem, sub Hannibale Altemsio; Hel-tur. Haec ad diem x v I Februarii in arce vetiorum e quinque pagis i v c I s , dc Rammehensi acta ; & Valacria universa Belgarum x L ii signa. tum Consalvo Brac-Αuriaco cessit. Magna sane hic Mondra- camontio imperaverat, ut duo Hispano-gonii virtus fuit, & extrema toleraverat, rum millia, e Batavia; Ioanni Baptistae antequam se, urbemque, dederet; fame, Montio, ut tres equitum turmas adderet. non armis, coactus. quippe jam consum- Cum Mendosa, exeuiue Februario, adinptis pene vaccis, equis, canibus, catis,mu- venisset, firma adhuc ubique glacie,com-ribus , gliribus, pastillisque e lini semine. munire. urbem inprimis contra vim exter ordinata initio annona, consti tuerat, uti nam coepit. intus quoque, cum in socios

panis unciae xxiv militi diurnum essent. magna ex parte oppidani propendere pucae sensim , ob desectum , imminutae; & tarentur, ne movere quicquam possent, vix duce tandem datae. jamque huc red, accuravit. 4nde Avita advenit, signa tria ectus erat , ut ne decem quidem dies Sicula legione adducens, sub Damiano ultra sustinere posset. adeoque attri- Morale, Alsonso Galeacio, & Io te Atae vires, ut a proximo semestri , nec- quila, Petri Consalvi Mendodie, tunc ab- dum toto , homines c Io II c , fame e- sentis, vexillario; item sciopetarios Bel- necti, interierint. etiam stipendium de- gas septingentos, sub Loperio Gallo du-

erat; itaque quadrati nummi ex auro, ar- ce. inter eos, tam exiguo intervallo sep . ' L ratos,

127쪽

IM I Ο Α N N I seis io ratos, aliquoties levibus proeliis decert Lxxlv. tum. donec Avita, gnarus, hostes per hospitia laxiora dissipatos, x v Kal. Aprileis cohortes aliquas, quae securiores paullo , ad Bommeliam,quarto a Trajecto lapide, noctu invadens, septingestos fere caedit. cumque auxilio equitatus e propinquo adveniret, Petrus Bustus, & Mutius Paganus, levis armaturae duceS, OccupanteS,

. universum disturbare; ignibus interea accensis, ad quos omnes copiae in armis accurrere. Nassovius ipse cum equitibus circiter mille adeo festinato accessit, uti, equis anhelantibus, quamlibet sereno codilo, vapore denso aer circum nebulosus appareret. in conspectum Hispanorum cum

venisset,copiasque in agmina quinque dis parasset, Hispani, quia pauciores, pugnae

aleam detrectare. ac diversi tandem u- . trisique recessere. ac Natavius Falcoburgum,& Gulpenum castra movit; quo secutus illum Avita cum quingentis sciope-tariis, equitumque turmis octo, ultimum

tantum agmen carpenS, non magnopere

laedere recedentem potuit. jaInlue etiam e B atavia Braccamontius cum viginti quinquo signis, Montius cum equitatu, Ruremundam, sicut ambo justi , advenerant; veritusque Requesensius, ne, transmisso forte Mosa, in vicinos Atuaticos, tunc nutantes , hostis duceret ; occupondum eum ratus,prius adoriri statuit,quam Auriacus cum Nasi vii fratriscopiis suas jungeret. itaque Avila, cum suorum lecta manu,propius admotis castris , quo facilius , quidnam moliretur hostis, exploraret, levi eum aliquoties pugna tentans, nil effecit, nisi ut, de Mosa illic transeundo animum abjiciens,retro Noviomagum duceret, Mosamque inter & Vahalim castra poneret ; ubi Auriacus, qui in insula Bommeliana copias legere , jamque in promptu peditum sex millia habere, sese

conjuncturus erat. suspicabantur Hispani, de capienda astu , aut proditione, Ru- remunda agitasse ; ideoque Micoburgo . copias tune abduxisse. eapropter, qui instaret abeuntibus, missus Ioannes Alcocta, cummiectis cataphractis , & equitibus sciopetariis; huncque Avila , cum exerci-- tu UniVerso, in ulteriore ripa insecutus, in

Cucanum agrum venit ue ac postridie M

sam , ad urbem Graviam, transit: missis cro in t Hiergio, qui tunc Noviomagi agere, cum L i trecentis Siculae legionis stlopetariis ; dc Capresio , cum Burgundicorum equitum sua ala; qui Vahali objectum aggerem custodirent. Et Auriacus, Ruremundam tentaturus,in qua clam faventes aliquot, collectis copiis, navibusque , Vahali ad verse

cum Uaricum devenisset,arcem Warden- burgum exussit, quam treceuti Hispanorum insidebant. Ludovicus, ejus frater,

ad x et diem Aprilis, festo Paschatis, instituto versus Noviomagum itinere, ad M

vicum mox subsedit. is Cucani agri pagus, a meridie Mosam habet, & adversam illic

Cucam ; a septentrione montem, ad to menti tantum ictum dissidentem. medioque ibi spatio Ludovicus equitatum, quadripariam tributum; in summo monte, C-quites centum collocaverat. pone, haud magno intervallo, agmine quadrato, peditatum substituerat, in quo signa viginti quinque. juxta pagum decem alia, vallo,

ante eum ducto, propugnando destinata. Avila contra peditatum Hispanum om- nem, in agmina quatuor distributum, quia loco nimis arcto premebatur, alterum aseteri substituerat; duxque illis Ferdinandus

Toletanus,qui,quantumViS corpore aeger, pugnae interesse voluit. Belgas Bracc montius ducebat, &Mondragonius. ad

sinistram equitatus pariter ac NasIovi nuS,in agmina quatuor divisus; singulisque

siclopetarii, qui eorum latera tegerent, attributi. ad dextram alterum equitum aDmen , e Ferdinandi Toletani, Ioannis Baptistae Montii,& Camilli Montit,alis comparatum .pone Curtii Martinenψ,Bernardini Mendosae, & Lupi Sapatae alae collo- catae:quarum ultima Agidium Barlamon tium Hiergium ducem habebat. itai structa utrinque acie, ad diem x Iu Aprilis, duabus ante meridiem horis, Mondragonius siclopetarios quadringentoS, par

tim Hispanos, sub Didaco Montes doca; partim Belgas,sub Rolino, & Hugeno; in hostile vallum ducit: ac , post acrem diu pugnam , propulsatis defensoribus, ta dem superat. mox Viginti quinque signa,

in planitie,inter vicum & montem media, collocata, eo tendunt; ereptumque statim locum vi recipiunt. eo facto, acrius

128쪽

instaurata pugna, submittente pulsis Avita

siclopetarios Hispanos ducentos, sub ductoribus Petro Benanida, & Laurentio Cava; Belgas centum, sub Octavio Pici- chello ; totidemque sarissophoros , sub Francisco SalaZario. ibi primus Montes. doca, Vir egregius, vallum insilit ι & ad us mox exemplum plures alii, queis par

Virtus: rursumque eo, etsi caeso Montes. doca, potiuntur. ac, ordinibus dissipatis, fugam Nassoviani capiunt. necdum tamen, integro adhuc equitatu , debellatum. instante Hispano, Ludovicus Nassovius, Bavarusque, ut certamen restituerent, ocius peditem jam turbatum aceedentes, partim hortatu, partim precibus, denuo in hostem eum ducere conabantur. verum frustra; & stipendium etiam multi postulare. quo NasIbvius conspecto, cum equitibus sexcentis pugnam initaurans. hostem acriter invadit. isque inclinabat etiam , ut hinc fama de victoria spargeretur. sed Ioannes Baptista Montius, & Ber- nardinus Mendosa , impetum excepere primum, inde totum repulere; ita ut agmine bipartito mox recederet. ac Bom-meliam pars contendere, pars repetere summum montem. unde, recolle tis viribus, in planiciem descendentes, cum redire ad pugnam vellent, equitem Hispanicum numero longc majorem conspicantes, consternati, in fugam semet conjecere. Ludovicus Nastavius,Christoph rus Bavarus, & Henricus, Nastavit frater, postquam, diu proeliati, nil virtute sua dignum omisissent, cecidere, incerto fato. nam post proelium vestigati, inter vivos, mortuosque, nusquam inventi. equitatu dissipato,mox Hispanus reliquum peditatum invadens, misere eum profligavit. parsque in vicinam silvam fugientes intemfecti, pars paludibus submersi. universime peditibus duo millia,& sexcenti ex equitibus , periere. impedimenta , io triginta signa, capta. Fuit sane Ludovicus animo, quam sortuna , melior ; multaque ausus, pauca fortunate gessit. Galli, qui in prima, acie, cum fortissime dimicassent, e periculo evasere a cum Hispani in quadratum majus agmen, a quo magis metuebant, se converterent: unde illi postquam flumenuansmisisssent, collectis prope Rhenum

viribus, ac quibusdam e nobilitate se ad- clari jungentibus, Kerpam arce Auriaci auspiα L ηιν diis captum eunt; & Trajecti praesidiariis

astu eam recuperare satagentibuS, tamen retinent, ac triginta ex iis caedunt. inde

cum ad Viti fanum Itali aliquot, Hispanique, lustrarentur, impetu in illos facto,

partim occidunt; centum etiam , ' & triginta septem, capiunt. apud Treviros alii Galli, in signa sedecim distributi, cum se Ludovico Nassovio adjungere Vellent, lmOX accepta ejus clade, Argentinam itervertunt; ubi Hannibali Altempsio obvii,

duas ejus legiones,quas conscripserat, improviso opprimentes necdum armatas intercipiunt , dissipantque. idque ipsi, in

Belgium eunti, aliquantum morae injecit. Hispani, quam virtutis laudem ad Movse

cum comparaverant,moX tumultu corru

perunt. nam stipendium flagitantes mensium sex & triginta, cum in promptu id non esset, raptis signis, avulsisque , ct repudiatis ducibus, facto agmine, Aniver-piam ire omnes statuunt. id cum gnarum Friderico Perenotio Campaniaco, qui praesectus urbi illi cum Belgarum signis quatuor, totidemque Germanorum , sed quis minus etiam fideret,ob stipendia item debita ; ut periculo anteverteret, cives esse in armis jubet,remque omnem Reque- sensio, qui Brugellis, statim nuntiat; δί vilia mitti postulat, praesidiumque, quod in arce, permutari: metuendum enim esse sipos

caporta alios intromisterent, quod facturi videremur, ne, querela eadem usti vis se Iungerent. ct augere metum istum, pervium Sanctis D in Anive ienses animum. haec monenti

primo fidem Requesensius denegare ; sed

mox certior, ad xxiv Aprilis ipse in urbem est ingressiis. ubi ei Campaniacus auctor esse, uti arcem ocivaret; aut permitteret, vasto obducto, vim in cives prohibere: idque regi omnino, or urbi, expedire. verum ille,qui Brabantos ad tributum concedendumppaullo ante denegatum,hoc tumultu per moVere constituerat , neque arcem ipse intrare,neque vallum ei ullum obductum CVPere.. nam periculum in priori suum esse,in pol feriore probrum: nec acere . ur praesecius viam ostenderet oppidanis,qua inutilem regi a rem facere possint. caeterum se curaturum, ne . 'qu dussuam peccaretur. cum his dictis Avitam

129쪽

126 IOANNIS ME UR: SI Iob 13 Iam mittit, qui Vim Omnem prohiberet. totam noctem protervissime perbaccha-ria o xxxiv. sed nil jussa, apud tumultus obstinatos, ti, summo in metu anxios cives tenuere; R U' a valuere. quin & comprehensum ipsum,ut dum fortunis omnes suis , quidam vero quidem prae se ferebat, coegere , ut sub etiam vitae, metuebant. quin terrore, e arcem cos duceret. idque factum ad xxv I pulso si tu, minae exanimatae. ac postri- Aprilis,liora undecima,cum in curia Cam- . die, simul portae aperirentur, multi urbe, paniacus ab urbano magistratu quadrin- cum uxoribus, liberisque, rebus caeteris genta florenorum millia peteret. qui id relictis, excessere. Postquam forum , cu- ubi accepisset, statim arma capere mili- riamque, invasissent, assignato ibi hospitio tem ,& ad arcem, prohibendae Hispanin Electo suo, tympanis pulsatis omnibus, . rum irruptioni, ire jubet ; siimu l etiam Re- mox edicunt, ut cum sius Campaniacus intra quesensio nuntium mittit. is praesidiarios viginti quatuor horas urbe exire; ; expiagendus, quosdam jam rogare, cur non siclopos, ni faceret. deinde certum hominem mi aut tormenta, in obveris exonerarent. tunt, qui in domum Hanseaticam hoc quo comperto Campaniacus, eductori- mandatum ipsi ferret. isque illis res hus Versium , Sterchiumque, jubet in dere; id mandandum a Requefensio. quisis Hispanos, ad hiatum muri intercisi stan- ciat, tum deliberandum fore. quam ob ca

tes , sclopos agere. sed mandatum Re- sam die postero qui xxvra Aprilis, sum-

quesensius,statim accurrens, inhibere; ipsi mo mane accitis copiis universis, pontes insuper Campaniaco, vehementer admi- Omnes, aditusque in novam urbem, Occuranti, sed obnoxio,ut cum suis Germanis- patos, magna cura plaustris , carris, saccis lque, retrocederet, ceu tumultu inde in lana plenis, obstruit; naves quoque bello urbe orituro , imperare. interim in fossam instructas pugnae parat, tormenta onerati

Hispani jam. descenderant, quam imple- nihil denique , ad injuriam propulsandam

verant; murum etiam demoliti, sine ullo necessarium, praetermittit. adjutabat MRequcsensit respectu, qui offensam simu- Hamstedius, admiratii legatus, & nava- Iare, coram Chiapino Vitellio. haec cum les socii omnes, genus manu valde prom- geri Campaniacus animadverteret, quod ptum, avidumque confligendi. Hic vitulinputaret factu optumum, novam in urbem lius , Mondragonius, aliique, intercede- , . se cum suis , classiariorum ibi ope usurus, re, & pacare tumultum velle , verum se recipiebat. ita area, inter urbem arcemq; stra; clamore horrendo vociferantibus,ut media, occupata, acieque ordinata, recta sipendium Visis sum exhiberetur; militesve in urbem Hispani tendere; edicente Re- etiam Belgae, cum praefecto Campaniaco, urbe quesensio , ne Georgii praetra ire fanum aude- exiremsola isa ratione satis sensibiposse. cumrent: illic agerent ,siquid sient. erant cir- que tandem, de mandato Reque sensit, citer tria millia; animosque multitudo fa- Campaniacus, tranquillandae tempestati, ciebat, & arcanus Reque sensit consensus. exiisset, Eeckeramque, & Wilmerdon- qui cum nihil, quam promissa, expediret; cam, milites Belgas eduxisset, clausis por-hummo cum clamore omnes , sonituque tis, obsessisque, claves rapiunt; nihil inte- ympanorum.& scibporum,plane horren- rim de protervia , vique alia, remitte

do, urbem ingressi, ad Meranum pontem tes; ut stipendium , de quo jam expeditendunt. Campaniacus, cui maxime infe- endo in curia a magistratu agi, extor-sti erant, in ulteriorem urbem, vulgo no- querent. . Cumque Hispanus Iesulta, ma-vam appellatam , inque domum Hausea- gnae existimationis , concionem in foroticam, se receperat; sarcinasque educe- quandam institueret; &, tumustum ut omise .hat. quarum tamen partem aliquam,aedes rerent, hortaretur e peccatumque non ex ejus populati, oppressere. circa vesperam, guum, matribus cum friu enexis, perpetr fame urgente, Mera agmen deducentes, tum praed caret: futurumque sine dubio uis forum petunt; curiaque Occupata, lautio- rem deum, quem deberent revereri: evesti-

res circum aedes, ubi optime instructam gio obturbantes, non se concionem in prae- mensam existimarent, deni aliquot, duo- siens , sed pecuniam, postulare, occlam deni, ac Viceni, siue metatore invadunt. bant. plura dicere cupienti, ne quis ex I audire

130쪽

audire posset, pulsatis insolenter tym- rem, Lituros. si deinceps magi rum, quemper cis ilpanis, obstrepebant. dum haec fiunt , vim imposuissent, fungi nolge; neve ducem pem advocati a magistratu cives opulentim duellium appesiari. itaque abrogarent ipsem, aut res; queis pecunia, pro ratione faculta- occiderent , certum enim, non in postrum eo tum , imperata. nec immunis sacer ordo, uti. Verum illi eadem omnia usque ad ra- qui cum oppidanis pariter contribuere. vim occlamare ; sipendium, a trigineta sex inde Electo nuntiatum , locum ahquem de- jam mensibus sibi abitum, idque totum, posse signaret, ubi se recensio fleret, o si ridium time': ut imminuant, nonpass.ros. hac mercede solveretur. ac praeterea Requesensius a se vitam se regisuo mancipasse; quam diutius admonere 'abet,nimis petulanter actum ἀγα- disserri, valde iniquum , c, indignum etiam, ratumque etiam in regem, o exis attonis esse. tum clamore , strepituque tympan tum siuae interesstri absinerent a protervia, o rum , & sicloporum, urbem totam perva quiete noctem agerent. ad quae miles ; fusa gati , noctem illam civibus terribilem fa- omnia abs se peti: ac,sipendio persoluto, ad ciunt. quin modestiores quosdam si vide-

obsiequium redimnum noctu vere non deinceps rent abstinere, eadem perpetrare cogniat; turbaturum . Adix X I x diem insequen- ut, quos causa conjunxisset, hi communitem , convocata in forum concione, quoque culpa tenerentur. Totus, quem. Eleetiis acriter omnes increpare ; gravi- jam dixi, dies vicesimus nonus in pecuniarer peccatum a cunctis, neque tolerandam au- expedienda occupatus. ac Requesonsius

duri. . civibus vim factam esse. quodsi postiatare ab urbano Fagistratu , quadrimviri, mistresque , haberi vessent, ne antri genta florenorum mi ia ut Appeditaret; st, quod quum decus nunc corruptum irent. Cumque desis, curaturum: paratumque pigno=i dire μι- ad haec acclamassent, nolis factum, se deb- 'Aectilem universam argentariam, o gemm cti manifestos noxae dedere ; jussi binos e co- riami r ac iam, ut Moestas ea desierretur , imp horte una quaque designare, qui nego- rasse. ita a civibus, qui summopere ab ho-tium cum Vitellio pertractarent ; quaeque spitibus tam protervis liberari cupiebant, peterent, scripto comprehensa ostende- summa ista procurata;eo promptius,quod rent. quod mandatum, statim faciunt ;& & gratia in stipendii parte fieri putaretur. sipendium, ne teruntio deminutum, Folvi pos, nam , si totum exegisset, decies ampliuscunt: tum quae resamento etiam , aut legato, centenis millibus opus fore. Trigesimo defunctorum deberentur. qua de caussa cum die,pulsato tympano,undique milite comVitcllius pro stipendio decem mensium venire in forum jusso, iterum e fenestra pecuniam numerandain offerret ; ac pro curiae verbis blandis admonere illum Ele quinque, pannos laneos, lineosq u e , seri- etiis, tandem ut Iurbare desineret, ac pecuniam cosque justo pretio aestimatos ; non con- impetratam in solutiparrem acciperet. tum adtenti, ad Dominos Milites rem si relaturos esse, literas,quas e sinu protrahebat, responde- respondere. unde cum in forum iterum re in his postulati summa;&adjunctieini convenissent, & Electus auctor esset, ut ipsum minae,sfaveret parti adversae , se prae- oblatis a Vitellio acquiescerent sublato incon- cipitem estne a deiecturos. neque aliud quic-dito clamore, vociferari s totum se stipen- quam velli, quam stipendium ι ct id quidem Hum vesie ; neque verba ultra danda, sed cu- universum. igitur svia procuraret. Post Ele-mam. Hic Eleetiis indignatus eos elum Sanctius Avita persuadere rem im Ddicere,o' fpplicio extremo Hgnos. nam Ant- stituit ; hortarique, pro stipendis quinque verpiam, urbem regiam, ceu hostilem ingressos mensium pannos caperent tineos, lineos, stricos esse, murosque oud violasse. tumpraefectum, ibi que, pretio suo aestimatos: caeterum omne inpe-ὰ rege constitutum, se praesidium,expulisse. alia curia numerata halituri. hic cum recusarent

etiam musta auses,non tam temere condonanda. alii, alii contra inclinarent, iterum Elein

post quae cuncta osserri a magi utu tamen sup- ctias ι si μὴ ni, o Ahecti rege sis digni es

plicante , quae accipere ipse debeant, flexis geni- sent, oblata humerent. ac tantistam in nec ii bus,'nctis manibus,gratiasque deo agentes,tam te summa darem rem,qui tam diu aluisset, am benigne secum agi, qui grinis ima meruissent. retque plurimum omnes, se virentem adeo ipse quod pertinaces essent,omnes, out mentis rum faceret maximi. quibus verbis deliniri,