장음표시 사용
41쪽
vero eorundem coplam,in vim eas prorsus liquese re. Intermixtus itaque, tensusque aer non est tant debilis consistentiae, ut ad contactum sanMinis valde
laxetur iam aer internus ab exteriori incumbente
premitur, ejusque propterea involucra , plicaturae non abscinduntur, sed ad summum perterebrantur. seu fi contingit exteriori aeri, qui a particulis aquae penetratur, quando nempe apores, qui non Lunt nisi eongeries exilissimarum aquae particularum , amari, fluminibus, vel lacubus, exaltantur. inde graves faeti in terrem concidunt, nec tamen illius partiticulas flexiles, cie sitientes frangunt. Imo aerium quam sincerus , se perpeta coniunctus minimis aquae, aliarumque rerum particulis, ut constat ab experimentis in Academia Medi ea factis , nequit omnino distrahi a sanguine , nec 2 particulis ignis in sanguine contentis, cum ista non sint tanti momenti, quemadmodum in exercitatione proxima sum declaraturus, ut sterem prorsus di luant. Retunditur
quam ab aliis,&quidem innumeris ejusdem sanguinis mole alis, acida cohibetur, frenatur, ut aer i
xetur usque ad certum gradum valetudini respondentem, quod pariter observatur in aere exteriori tempore aestus, cujus laxitas respondet laxitati fibra rum motuumque imbecillitati. Sit igitur omnis liquor concitatus, veIociterfluat, refluat,ssint partes organicae ubicumque elatae labore, vel qualibet exercitatione, aer sanguine commixtus evadet semper magi&, vel minus distractus,
juxta majorem, vel minorem vim, di resistentiam
42쪽
solidotum,in fluidorum, sicuti contingit aer aquae moleeulis interjecto, cujus parilauiae Ventorum m. petu non relaxantur, nisi quantam patitur aquarum resistentia. Verum enim vero si aeris interni, externi virures ad vim,in resistentiam solidorum, fluidorum illam proportionem habuerint, quam habet aeris laxitas ad laxitatem fibrarum Hiensio ad tensionem , tune motus, unio, ii-xtio sibi assaia brarespondebant atque adeo homo exoptata val
43쪽
biniani eoumit Aer, i Emerit dimersarum rerum minoia eorum tui, qua tam idonea sint ad son m motum, atque mixtisne olidorum ei fluidorum conservandam.
oties ipse mecum pluries reputavi, quae ad
immehsam aeris molem pertinent in qualibet caesi, terrae plaga, toties adductus fui in sententiam, ut crederem, aeris fluidum grave, a rum, spirabile omnia premere,in pervadere, in numerasque continere diversia indolis, figurae,ivirtutis particulas, quae ubique aerem ipsum magis, vel minus densum,in gravem reddunt loth ignis moleculis cumulatum modo eisdem sere destitutum huc caligine, multisque vaporibus circumfusum illue aqua, vel cujuscumque alterius specie liquoribus respersum, modo videtur quiescere, vel placide moia vehi; modo denique ventorum impetu obnixe jactari. Nihilo tamen minus in quolibet statu, idem aer, qui multis convenit, quamplurimis aliis damnum insert. Hujus autem rei causam esse, crediderim, variam corporum firmitudinem, ac singularum partium rem
44쪽
stentiam; eum aliae aeri,in intermixtis moleculis ita opponantur, ut unio motus, mixtio non violen tu rue aliae vero, nec aeris pressioni, nec infestae naturat particulis in aere vagantibus satis resistant. Hoc agiliab re intelligit mechanicarum rerum Contemplator ad examen revocans coria animalis maiusculi, & minu
stati, vel qui res stentiam ponderat chartae ex contritis linteis rite compactae, atque papyri bibulae ; sive meditat ut vim, resistentiam staminis, lini, vel ejusdem lini telae, aut cannabis, serici, lanae ossi pii, corticum arboris Sec. Qui enim haec, iis consimilia meditatur, non ignorat cortices cujuscumque stirpium genetis, vatiae contexturae, crassioris,& rarioris, plus, vel minus resistere aeris inclementiae, aliasque telas aliis citius, vel tardius madefieri, exsiccari, ac dissolvi & si forte e eniat, ut inquinentur, sordes magis in una tela, quam in altera obversantur oculis,in firmius memoratis fila mentis adhaerent quod sane prohat
variam habitudinem corporiam, tenelli scilicet, senio confesti, & cujusicumque alterius aetatis minime e frui eadem machinulatum unione, eadem raritate densitate, firmitudine, ac vi; sed in singulis instrumenatis haec omnia non parum discriminari, ac proinde corpus unum, quod est altero magis laxum in per- vium minus resistere imbejusdem oporis partem unam altera magis robustam firmius resistere aetis pressioni, Hagitati, vel contactui corpusculorum terrae, ignis, quaede hubertim per aeris spiras con volantium Aeris ergo spirales machinulae sanguini commixta necessario compressionem, Wlaxitatem, . iuxta aetatem, sexum, habitudinem, ac temperiem,
45쪽
patiuntur, tam a pondere,&compressione, quam motu vasorum, musculorum . meis branarum hominissabri ea in astruentium veti, quia pressiones, contractiones, distractiones non sum incorporibus uniformes, aeris quoque machinulae nequeunt persis
stere in eodem statu. ut exigit natura equilibrii. Cum itaque particula fluidae, solidae humani opificii
mille modis premantur, Magitentur, tum ab inter nis, cum ab externis causis, inde fit, ut aeris mem ratae moleculae sanguini admixtae non quiescant aequiulibratae in uno, eodemque statu compressionis, vel laxitatis, ut adnotavit celebratissimus oretIus, sed perpetuo eleventur,in deprimantur ope concussionum, quae numquam deficiunt in tota vasorum, ac filamentorum compagine, ut observare est in respiratione, in motu cordis, arteriarum, venarum, musculorum M. Quare singulae particula sanguinis modo plus mod5 minus concutiuntur, simulque mole eulqaeris, modo plus, mode, minus urgentur,o premum tur imo particulae etiam cujasvis conlitionis, in imvolucris aeris interceptae, ita comminuntur, atque atterunt ut ut earum fragminuta coeant cum molei lis sanguinis, indeque separentur ope indesinentis contractionis, pressionis,in distra tionis vasorum atque incursus innumerabilium corpusculorum nassem componentium. Hinc nemo non videt, tum ae rem, tum alia, quae sunt aeri implitata, magis, vel minus laedere, Juvare posse, quatenus eorum Vi&m
gis, vel minus respondet res stentiae sexus, corporis, aetatis, temperiei solidi,in fluidi . Aer itaque sve paucis, sive multis ignis effluviis resertus, nunc parum,
46쪽
S E cima A. et xrsem, hune multum laxatur, ist in eausa, ut pro portione debita distrahantur citius , vel tarditis, mo-d plus, modo minus fibrarum machinulae construmentes diversa corpora, habito semper respectu ad earum raritatem,in densitatem simulque xl majorem, vel minorem velocitatem, atque copiam e rumdem ingniculorum, quibus corpora ipsa imbuuntur, vel externe circumfunduntur. Rem hanc evineunt corpora nonnulla seminibus ignis non parum scatentia, quae etiam in aere modico igne foecundato, eam, quam naturaliter possident, rigiditatem amittunt flectuntur enim, &mollescunt ad instar cer e, cujus particulete, quamvis ramosae, implicatae, , mediocri tamen incursu igniculorum
paulatim mollia, laxa, M soluta fiunt. Quare hujus
temperiei, texturae corpora, omnem, quamvis minimam, aeris mutationem, persentiunt, cum rara ,
Ndam solidorum particulae facile penetrantur,in i xitantur ab eodem igne in aere resperso qui itidem sua, qua pollet vi, celerrime sese infert in poros, interibiti solidarum, Miluidarum molecularum, e rumque substantiam adeo penetrat, urget, impellit, ut taeteras ignis particulas sanguine circumseptas,in organis veluti tumulata solvat, totiusque subinde fabricae uires ac resistentias non minus peti rhet, quam unionem, figuram, molem, proportionem, motum,in mixtionem moleste depravet quemadmodum colligitur aperiissime ex humidi,vi spirit m iactata, & sepe etiam ex ipsarum partium colliquatione.
Probam pariter propositum nonnullorum eo pora,
47쪽
pora , dura, & densa, quae tamen persentiunt ignic lorum incursum , sed cum sint aliis jam memoratis corporibus mi u pervia, lachinularum cedere arctius compacta, nequeunt tam citd distrahi, etsi a ris spirae sint satis laxae, particulis ignis valde rela tae; illius namque effluvia, praecipiti cursa dicta corpora invadunt quidem, sed non tam cito commeant in internas,in externas solidorum mole culas, prius enim illas confricant, sensim pulsant, aeriter irritant, penetrant, easque removent a proprio contactu, ac denique ignem, carcere veluti detentum, solvunt, totamque corpus aliquantulum laxant,4 debilitant. Eodem prorsus modo ignis in aere vagans commovet,
urget,in adeo agitat crassas, oleosas, duriusculas, omnigenasque alias particulas liquidorum ut multum aquae, lymphae, seri, ac oleosae substantiae absorbeat, &resolvat; nihilominus hic laxus,&protensus aer, viavido igne satur non affert dens corporibus tantum laboris, jacturae, quantum raris,&minus sulcitis. Exigunt tamen haec omnia corpora loci mut tionem , ac praesertim in summo aestu, cujus vi, n sciunt loco stare, imbardere videntur , de Plutar
elius de Primo Frigido , Quid aliud, inquit suis
nostra quot annis in ratio, dum feme M a terra Iovis me insublimia due ut d sieta; in astu autem ad inserio m eonfugientes suamem in ulnis terrae habitationem queri
Uerum enim ver,si levidensis corporis constitutio gradatim ad ignem accedat, vel temperatum hy-ucaustum , aut cubiculum moderate calidum acco-t, M si id mavis, sub aperto caelo circumambiat ab
48쪽
ab aere tepefacto, vim pati nequit, quin i md tali aere non parum gaudet, cum ejus ope rarefiant pori eutis ,&incommune involucrum se se insinuent lucis particulae, quae placidum sensum per universum corpus promovent, inde solidorum moleculas vividius uris gent, easque paulatim tu das &protensas reddunt, simulque humores soli ei tant, & eorumdem motum,
ac transpirationem uberiorem sine noxa adaugent, quod tametsi pluries, ac pluries fiat, raro saluti obest, cum lenis ignis, aer modice laxus, distentus non
agant supra resistentiam levidensium fibrarum; Haenamque satis vitissim fulcitae, jam assueta dictae laxitati aeris scatentis moderato igne, nec languescunt, nec resolvuntur igniculorum contactu; sed in mediocri distractione supplent, quae in interjectis inanitati-hus solidi, fiuidi, vigent ignis particulta molientes
interim novam percussionem, novumque impetum respondentem tam mixtioni, ac secretioni fluidorum, quum symmetriae partium solidarum. Cum autem, meo quidem judicio, aer, ne calidus, suapte natura, nec frigidus, nec humidus nec
secus sit, sed fluidus, permeabilis, cujuscumque alterationis suscipiendae capax, tunc a suo statu deiciscere videtur, cum vel nimium densat ut, vel plus
iusto rarescit, aut nebulosus fit, turbulentus , nim-hosus, ventis agitatus, uno verbo, cum halitus, Vapores h terraque globo, tumpentes per aerem diffunduntur, ac redolent naturas diversas puta, quae unis mercurii, salis, nitri, ammoniaci, aluminis,
sulphuris, uitrioli, hi luminis&c qui quidem halitus dissiliuiit, Maerem ita inquinant, exagitant, ut ejus
49쪽
Hus contactu, in piratione, circum pulsione , sese in humanam fabricam insinuent, adeoque ipsa innumeris languoribus reddant obnoxiam. Talis ergo debet et se, tum aeri 9, tum particae rum per aerem volitaruium conditio, qualem exigunt singula corpora, alioquin enim alterantur haec,
Iaeduntur, sicuti ex eo quisque facile conjiciet, quod
quae ab aliquo corpore ita teguntur, ut in aere imme diate tangi non possint, diatrissime servantur fructus namque cera obliti ad remotissimas regione devehuntur incorrupti; alia perdurant in vino, vini spiriti
tu, in aceto, oleo, in arena, cinere L c. quae per Oaeri exposita cito putrescunt, aut prorsus retinantur Inmacnina item Roberti Boyle, exhausto aere, diu sanguis ab animalibus eductus, ames, fluctus, flore adeo integre asservantur, ut nec marcescant, nec a rem contrahant: si velli haec eodem aere obsepiamtur, varia in his commotionum,in sermentationum genera suscitantur, quorum causa putresunt, qui contacta aeris, modo aqua, salibus, modo ignic
lis, ae divetiis vaporibus reserti, levitet dissolvis compago machinularum mixti, ac proinde aer ipse insinuatur in interjecta spaties molecularum, quia eodem tempore penetrant lucis moleculae, etiam quoad earum minimas contexturas simulque per enumciatas inanitates derivantur halitus, salis, sulphurisvici in hoc aere fluitantes; qui, nativa, qua pollent Ui,ia gent, corodunt, cremant,in solvunt foedus mixto rum, quemadmodum, ut alia innumera omittam, evenit soliis arborum, telis,4 ferro.
Aeritaque diversis rerum particulis commixtus l
50쪽
excitat humani corporis exolutiones, preseris si aqueis vaporibus sit oppletus, vel acidis, salsis, sulphureis, me rodentibns corpusculis cumulatus ut euenire solet interdum flante Austro, cujus impetus languidas, raras reddis aeris spirasci ex quo fit, ut pars halitus interspersi in nubes , aut pluvias coalescat, pars vero non parum agitetur, attenuetur,4 attollatur, quapropter machina hominis cousueto minus gravatur, sed forsan magis consueto pulsatur ab aere valde actato, cujus percustionis vis est adeo vehemens, ut impellat,&injiciat inhumana corpora tum salium, tum sulphuris ac omnigenorum halituum mole culas, quae tanta testuum violentia intrusa instigant, vellicant, irritant, Iacessunt eas, quas tangunt, fibrarum machinulas, aut earum lilias,in mi nima filamenta ita laxant,in quodammodo erodunt, ut porulorum figuras,ti inanitates interjecta permutent, contractiones, illi ractiones fibrarum solicitent, nervorum substantiam stimulent, proindeque vires,o resistentias extenuent; denique motum intestinum omnium illorum, atque mixtionem Dido. tum depravent, simulque transpirationem, ac necessariam liquidorum separationem in rarioribus corporibus adaugeant, in densioribus vero aliquantulum
retardent, vel solicitent, prout Auster maiori, vel mi nori impetu, natu, maiorique, vel minori eomiatatu Iutis.& aliorum minimorum scatet. At igitur aer summopere agitatus,in aqua re L persus, ut monet Hyp is aere aquis, dota, suo