장음표시 사용
51쪽
xentium cutem, adeo oblinit, ut aqua ipsa proprio glutine & gravitate, qua superat aerem, adhaereat fibris, easque in relat aliquo earum impedimento, Metiam transpirationis , vel penetret machinulas at litissim eonjunctas , illas madefaciat, flectat, &p-tendat, Ut a cidit capillis, pilis , coriis, chartis, o ticibus arborum, lamentis sericis, lineis, laneis DC. quae omnia, nedum extenduntur, verum si sint em dente lio uore satura, sacile exolvuntur,in scindan tu eo tere modo, quo ventorum pravitate fructus,
flores, solia, & palmites finduntur quodammodo comburuntur. Hinc aeris, aqua, multisque diversi generis particulis implicati laxantur spirae interim tamen interni aeris involuera perpetu sanguine aliisque humoribus madida, non aeqae , ac involucra aeris externi, qua proluunturi cum illa, jam dictis
humoribus satura, nequeant iterum allui, atque irrotiri a memorato aquae glutine, quod nihilominus potens est devincire moleeulas ignis, aliasque effice nesparticulas, sanguine intermixtas. Quod si fiat, eva. dii aqua rarior, minusque gravis aere, fiuitque propterea eum eodem sanguine, nec ejus motum p epe dit, nec illum valde adauget, dammodo ad instat aque
ebullientis non sit plus justo igne cumulata; sed sing.
Ias morum moleculas penetrat, modice laxat, u
get,in vehit, proindeque aerem interjectum magis laxum reddit. Verum si aeriuerit tam aqua repletus, ut paulli ante dicebam, quam summo variorum efflavi oram comitatu resertus, singula utique solidorum machinulas ex dividuis quamplurimis particulis compactas
52쪽
minus gravat, magis laXat,in altera earumdem figuram, unionem, & ressistentiam, imo inter rimas in earum C G textatam, inter meatus,in loculos ita se se
insinuant ex illima salituum corpuscula , ut propria agendi vi impetu δε novo contactu excitent in se ipsis non levem tumultum , illum inde communicent latetitiis fibris loculorum, Meatuum, eumque id circo ita impertiantur tam utilibus, qu m inutilibus , fluidis, ut illa aliquantuli, violenter,in ista suspem
dantur, vel ptis equo eliminentur. Nec minorem labem pati multoties videtur sanguis, cujus innumerae mole culae aqua copulatae, Maliorum seminum incursa confricatae innovent oportet motum cohaerentiam di reciprocationem , praesertim si effluvia sine lueis, aluminis, sulphuris, salis, bituminis&c., quorum es fluxu, ultra certam quantitatem, ita cientur, laxamtur, mutuo concitantur,in elevantur partes solidae,
Miluidae, ut solidam naturali plus agat in fluidum, fluidum in solidum eum alteratione di aliqua jactura
totius fabricae. Nemo sane expendere,in metiri potest ecipiam, subtilitatem, rangulare essicaciam Huviorum, quae in aerem evolant; eorum tamen copia, subtiliatas deducuntur ex eo, quod mixta sere universa semiape ejiciant magnam quantitatem alituum, atque adeo exilium ut evidentem molis diminutionem non patiantur; sie uti non obscure constat ex odorosis pariaticulis sese diffundentibus per ampla spatia, vel ex elulychni ignito, cera, aut leo imbuto, ac proinde praebente assiduum fluxum lucis, tilissime circumsusum aetem illustrantia uinaeia verti eorumdem a L
53쪽
effluviorum est tam potens, ut tenuissimae illorum 1 1ecula omnia corpora, praesertim humana e meent, eaque modo magis, modli minus, moe citius, modb tardius inficiant, aut expurgent liquida,
vel Ledant symmetriam partium solidarum fue illis
opitulentur, ope combinationis, io situs diversarum minimarum rerum se se in aerem associantium , aut dissolventium. Si ergo tanti momenti sunt effluvia corporum bene vel male olentium, ut aliquando excitent, aliquando sedent,in non rar etiam extitis Mant diros capitis dolores, lipo thymias, convulsi vos motus,vi alia symptomata, de quibus sed albicripserunt Viri doctissimi Forestus, Alexander Benedictus , se nnertus, Trincavelli, egha, Diemem echinis a. de Pse,in Robertus Boyle, d mira subtilia
rate e twvistrum, atque eorum e cacta. Quid ergo Cogitandum erit de tam ingenti sobole, ac vi halituum ,
inmutationibus temporum cujuscumque anni partis, in auibus tanto discrimine, tam varia molimina pera Observantari terra, aere, aqua, in stirpium generiabus, imbin ipsis hominibus, quorum ata, teste Hippocrate lib. tertio aphon a. adbemem, alii ad astaram bene male me se babent. Est utique cogitandum, mmoratas effluviorum particulas per aerem vagantes non raro inter se obnixe certare debitumque motu gradum, figuram, nisum, atque combinationem sibi congruentem non retinere ac idcirco tam variennia steri copulari,in solvi, ut nunc tendant, nunc Iaxunt aeris spiras Cogitandum, inquam, halituum in numeras particulas, tempore, quo in humanam fabria
camir tuunt, opponi aliis siluviorum moleculis, ab
54쪽
hominis eo ore varie erumpentibus, easque u dammodo retardare, ae alias sim activissimas portiones avolare nitentes retundere, inde inertes ait rere, ciere, vel magis firmare, demum utiles, Minutiles Iiquidorum moleculas aleb talie ite pulsare, &urgere, ut Cogantur justo citius expelli Tandem est Cogitandum, aerem vadiis halitibus pravae indolis
stipatum, in ignibusque viribus,, semper variis
praeditum ita obsepire corpora, ea confricare ritim a re laxare,in tendere, ut particulae magis insensae thermarum , sodinaram, lacunarumine penetrent abditas etiam partes nervorum , eorumque succum depravent, ac proinde humores caeteros valde inquia nent, donec obliterent lidorum, tauidorum temperaturam, proportionalem motum, figuram, uno verbo, partium omnium scedus atque ad ebrim temeriant, quae pertinent ad universam, conomiam humani nexus, ut lueuienter scripsit Ramagginus in Dialis de Animum morbis.
Quae hactenus dicta sunt, vera esse existimabit quicunque seriti perpendet aerem modo laxum, modo tensum, ejusque intercapedines examinabit plus, vel minus, aqua, aut igne refertas, sive aliis rerum seminibus irretitas hic dubio procul intelliget, tempore Gigoris tenuissimas aeris spiras omni sere igne destitui, adeoque tendi, rigescere, ac plerumque etiam stipari magno cumulo salium volatilium, qui eum sint jundem pene naturae, ac sales nitri, mammoniaci aeque valent tam aquam, quam involucra aeris non parum refrigerare ex quo pariter intelliget aeris concitati nes, utplurimum progigni a tenuissimis exhalationu
55쪽
bus emanantibus ab insigni ebullitione ignis, di aquae;
vel , solutione ignis, in glutine aquae detenti, qu madmodum observate licet in nivis in grandinis colis liquatione, in qua ignis ipse nive, arandine to sepultus liberatura suis vinculis, movetque propterea spirituosas alias particulas, quae omnes in aerem elevatae secum trahunt, cient, & jactant ejus involucra,
ut in suis doctissimis epistolis memoriae prodidit Vir toto orbe celeberrimus Ioseph dei Papa Lyeae Pisani
eximium ornamentum, Regiaeque Celsitudini R gnatoris Etruriae Archiatrus Intelliget ulterius pluis vias suscitare ventum, quia scilicet producunt memoratam terrae ebullitionem, ex qua citissime separentur necesse est halitus, moleculae nimirum exilissimae crassioribus, inertibus, ut clare patet, cum pluit in aridum solum, summopere diversis rerum seminibus respersum, d igno non parum cecundatum, cujus tunc activissima particulae ade adversantur aquae mole alis, ut magna progignatur fermentatio, imgna, in qua tam ignis, Sca qua au malia, quarunte miscentur aqua, ebulliunt, rarefiunt; Se prae caeteris tum in modum rarefieri videntur aquae meseculae, quae tunc aere ipso minas graves evadunt, quia copulantur Iucis particulis, quarum vivida vi rapiuntur, atque attolluntur in aerem, cum magno illius tumulta, atque impetu
Hic aer igitur ,sie eoncitatus, cumst volatilibus salibus valde satur, erumpit interdum ab Aquilone, ruit, tenditque diductiles aeris spiras, urget, iactat premit, abradit, atque profligat effluvia a transpiratione emergentia, I
56쪽
tes tilias, filamenta, refibras nervorum papillarum, glandulatum, inrumque interjecta spatiola, & inanit
te adeli arcte compingit, ut tam vasorum omnium nexus, quam villi, &cibrae, ac cretera filamenta vasaeontexentia sese conspicue retrahant, horrescant, trement vel ad motum,insensum inertes fiant, plexumque cum non mediocri sueci nervosi, aliorumque liquidorum interturbatione, atque perspirationis de
Postremo percipiet, qui haec sedulo meditatur, nebulas in ipso solis ortu elevatas exoriri a mi imis lucis terram aqua madidam perlustrantibus quae cum implicentur aquae glutinoe, paulatim rare fiunt aqueae
varticulae,&adinstar fumi prodeuntis ligno madido supra ignem posito , vel liquore valde ebulliente incaeabo sursum ascendunt, sensimque ibi coalescunt,& per aerem hinc inde diffunduntur. Quod si ignis
particulae, quae nesciunt perpetis stare loco, libere tur a vinculis aquae, statim hujus moleculae a nativam gravitatem redeuntes deorsum labuntur.
i ergo haec rite percipit, percipiet etiam, nubes oriri,&ex vi ignis,&ex concitatione aeris cujus impetu multoties congeruntur supra ipsius aeris resistentiam, atque concitationis momentum; ideoque statim ac ventorum conatus des stit, vel nubes ducuniatur ad aliam aeris regionem, igne prorsus destitutam, repente uniuntur,in denudi aquisita gravitate, qua Prim scatebant, in pluviam resolvuntur. Nec secus evenit nubibus emanantibus a vi ignis, presertim si recedant activissimae hujus particulae, vel nubes pertingant Ioeam igne aeuum tunc enim aqua, eo modo,
57쪽
modo, quo supra dixi, redit ad suam densitatem, δι gravitatem , descendit modo in pluviam, modo in
Ex allatis itaque satis constat , ne alia Sapientum placita hic in medium afferam, haerem multifariam implicari, aqua, Digne, variaque semper vi aquam, aerem, Mignem vicissim agere, copulari, ac dissolvi
uxta ordinem cujuscunque anni partis; simulque deis ducitur aerem aqua imbibitum varie laxare madefacere, ac veluti insat cire singulas libras, illisque t vitatem & inertiam quodammodo impertiri ex Rfit, ut circuitus sanguinis in corporibus obesis & humorum copi opimis infirmetur, di ignis in organis occlusas, ac in sanguine natitans retundatur, a d vinciatur glutine aquae, vel aliorum liquidorum; ideoque corpora hebetantur, tum ope transpirationis praepeditae, tum vi aquae laxantis thras, glandulas, nervosinc. illisque tribuentis alium tremorem satis diversum a naturali consuetudine Corpora verbar cilia, cum sint forsan igne,&sale nimis referta, a dent plerumque humido aere, nulla tamen paludum, sodinarumque grave nebula infecto, cum fibrat, villi, ac membranae tensae, durae, iecurvatae in similitudinem corii, aut solii sicci, aqua irroratae, atque illinitae ita laxemur, ut machinulta omnes proprias vites valeant liberius exercete inare tunc nervorum
eus, ae partie alae ignis, salis, alteriusque etiam gen ris sanguine circumfusae ita moderantur, ut riterim niant, foveant , reparent, atque instaurent universum opificium.
Aet itaque etsi aqua si valde respersus, diu
58쪽
madidus persistat, memoratis corporibus non obest cum illa nec picis aequo laxet, nec in farciat, nec privet debito pondere, debitaque resistentia, sed tantum humiditatis illi, impertitur, quantum satis est, ut per
humorum massam interspersos sales, halitus, ac ignis particulas, quae possent excitare varias processas, contundat,in temperet imbriam e Ateriores machinulas modi chlaxet, premat, urgeat & tendat quam proportione debita interna vasa , atque contentas liquidorum moleculas Verum si alia diversae texturae corpora, praesertim in aestu, satis pervia obliniantur, vel constipentur, ultra naturae leges, ab aere, aqua parum etiam madefacto, tunc testimonio Hip. 2. aem sensim incalescunt, febribus sudorificis vexantur. Alia autem corpora, naturaliter laxa, mollia, &modicae resistentiae, si hoc aere ambiantur, ad instarchartae bibulae, vel spongiae, aut teis consumptae, rarique subtegminis citissime aquam Iugunt,in exoriabent, supra omnem fere resistentiam machinularum solidarum ac proinde recedant valetudine. Interiadum autem si aer diutissime nimio humore satur persistat, modo distrahat immodice oportet nonnullo iarum hominum fabricam, modo infarciat, modo ob tutet, eamque privetis apte premente, ideoque villi, ae filamenta cuncta sic affecta, vel laxata nequNbunt vires valetudini concinne respondentes ulterius ita exercere,in agere in humores, ut separationes, fermentationes, ae mixtiones persolvantur ad vota incorruptae valetudinis. Ne me praeterit Nautas , Muliones, ah et Ia .rios, Cursores, aliosque etiam diu, noctuque vigi late
59쪽
lare at longum tempus sub aperto aere, do ac saepe etiam pluvio, absque repentina,in evidenti noxa sed scio etiam eorpora haee esse laboribus assueta, ac uipli rimum aetate firma, adeoque omni virium munimine donata, ac idcirco non tam faeile infestam mutationem subire cum eorum fibra sint crassae, etenis villi compacti, a validi musculi densi, ac robusti glandulae, ac vasa singula ita expedito motu, usu, resistentia ditata, ut eorum omniam Pe, quasi sub praelo ponantur necessarii humores, acet borentur,in supervacanei depromantur. Hinc patet corpora haec valde exercitata contrahi quidem, it strahi, sed non semper laxati ultra leges mediocrita tis, nec ultra resistentiam; eum vividissimae particulae, semper mobiles, quacumque nitentes, perlustrantes totam machinam agant, resistant,&superent, tum aeris laxitatem, tum aquae momentum vel quia nexus fibrarum astruentium communia tegumenta, est C m. pactus ad instar telae ceratae, vel contextae ex pilis capellae, repercutientis,in abjicientis aquam; vel quia major est vis ignis, aliarumque similium mole cularum vigentium in flaidis, lidis, quam sit vix madidi aeris, cum in motu, labore memorata corpora adeo soli et te eontrahantur,in distrahantur, ut profligent M absumant multum aquae, quae quamvis sit immodice interspersa in aere, immodice tamen non insinuatur in corpora, vel si per eatis meatus, aut chili
viam in ea commeet, non Grai naturalem ignem,
nec igne superatur, quemadmodum lib. primo de Diaeta seripsit Divinus Senex his verbis, Ignis quidem ntes s es per Mersum molere, A a mero an
60쪽
Ex dictis hactenus aperte constat, valetudinem iussie ulter perennari in tam varia vicillitudine aeris qui est in causa, ut partes singulae nunc magis, nunc minus rigescant &laxentur. Sint itaque corpora cuiuscumque aetatis, sexus, 4exturae, perviae scilicet, Tarae,densae,imperviae&c.,sint contextatiliis, aut fibris ex illimis, vel crassi sint maximae, aut minimae res stentiae scateant modice, vel abunde vividis particulis sint istie vatiae temperaturae, virtutis, ac figurae sint furore percitae ac jactatae , sint desidentes, sive feriantes homines; sint Cursores, vel Milites in assiduis excubiis sint alii, qui se se miram in modum exerceant, vel sint assueti diu noctuque uni aut alteri muneri sint sanguine turgidi, aut apta solum humorum copia reserti Demum sint pressiones aeris la Midae, aut robustae si tamen hujus laxitates,in tem iones non fiant per gradus, uti decet, etsi orpora non statim sensibiliter laedantur ebilitantur tamen
aliquantulum eorum agendi vires, vel saltem alteraniam paulatim proportionales motus, ac relationes, quae
vieissim intercedere solant inter solidum,in fluidum. Caeterum qui sedulo examinant Corporum ten siones, laxitates, pendentes a congrua, atque imcongrua pressione aeris, inveniunt illas, si gradatim fiant in qualibet anni parte, utplurimum proportione. debita convenire orporibus, vel saltem minus Iaedere nexum, figuram, intestinum motum, atque energiam minimarum mole cularum, indeque mixtio nem fluidorum; quia imb intelligunt minime praepe-