Martianus Capella. Franciscus Eyssenhardt recensuit. Accedunt scholia in Caesaris Germanici aratea

11쪽

VIII PRAEFATIO IN MARTIANVM CAPELLAM Iustiniani imperio subiecta est, nulli fuerunt Africae proconsules, quod colligitur ex Cod. I tit. 28 g2 hisce uerbis concepta et is eo nimirum praesecto praetorio Africae a iliante deo septem prouinciae cum suis iudicibus diu nantur, quarum Tinsti et quae proconsularis uocabatur Carthasto et Byzacium ac Tripolis rectores habeant consulares, reliquae uero id est Numidia et Mauritania et Sardinia a praesidibus cum dei auxilio stubernentur. cs Morcelli Africa christiana u. I p. 28.ὶ quamquam Beth mannus HollWegius Africa inquit nerit Sardinien erhieltemen etyenen Praefectus Praetorio, welcher Ohne Vica rius uber sieben Statthalter u orunter em Proconsul oebie ton solite p. 97J. ego quidem de hoc proconsule diu scrutatus nihil inueni. Ea igitur de re cum vix dubitari posse uideatur, quin Martianus ante annum 439 uixerit, tamen accuratius aetas definiri nequit. et Christianae quidem sidet quod non nulli, ueluti Barthius, uestigia deprehendisse sibi uisi sunt, nihil

egerunt: nec uola nec uestigium apparet unde eum uel nouisse doctrinam illam concludas. unum sane superest aetatis in sano homine salis certum indicium. et enim

p. 224. 19 haec leguntur illic promunturium Ceras Chryseon Byzantio oppido celebratum. haec igitur hominem ex auctore Suo exscribere quam de suo urbis quam Constantinus caput imperii factam splendidissime exornauerat, nouum nomen addere maluisse, si modo post annum 330, circa quem conSecrata erat. uixit, quamquam uix humanum puto, tamen praestare uidetur homini huic uel hunc incredibilem stuporem exprobrare quam talem sermonis harbariem saeculo post Christum natum alteri obtrudere iterum illud quod dixi ire tali re uel in Martiano dubitari licere num suo se auctori mancipare uoluerit dixi alius

12쪽

DE VITAVIIII cuiusdam loci recdrdatus, quo in urbe Romana commemoranda Plinii IIII 38) haec verba Italia dehinc primique eius Lissures Vmbria Latium ubi Tiberina ostia et Roma terrarum caput ita immutanti s p. 213. 259 Vmbri

mox Latiumque atque ostia Tiberina dehincque ipsa caput stentium Roma armis viris sacrisque quam diu usuit caeliferis laudibus conferenda. itaque eo tempore quo Martianus scripsit Romae de antiquo splendore aliquid detractum esse apparet, quod quid fuerit frustra quaeres, clim parum probabile uideatur Romae illam cladem commemorari, quam passa est sede imperii Nicomediam et deinde Constantinopolim tran Stata. Sed enim imbrem in cribrum ingessissemus hac de re nostris uiribus disputantes, si de uita aliqua in Bariliti aduersariis latente de sua opinione nobis persuaderet quisquis in diariis litterariis Ienensibus anni 1794 p. 350 deSaxit Onomastico iudicium tulit. is enim de Fabricii uerbis quibus bibl. Lat. ed. Ern. uol. III p. 215 dixit in Casparis Barthii aduersariorum inedili libri CXX cap. 13 exstare uitani Martiani uetustissimo petitam ita disseruit Gr

cispar Barth in dem . . anyefiihrten Theli ster Adversarien Orstethan, Oss Capella den Datis disser Vita tu foloe unter den Gordianis una also in ster Mitte descruten . . Iahrhunderis stelebi. at quemnam codicem hunc fuisse putas, eum firmissimis argumentis demonstrari possit Barthium quotquot Martiani eodices enumerauerit totidem foedissimo mendacio ementitum esset qua de re postea dicam. itaque uehementissima suspitio oritur spurcissimum istum nebulonem, ut Martiani codices multos miros plane ementitus est, ementitum esse hanc quoque

uitam. ego olim in bibliotheca Lipsiensi, ubi in editum istum

13쪽

X PRAEFATIO IN MARTI vM CAPELLAM thesaurum seruari amici narrauerant, de eo quaesiui sed nihil inueniebatur. alii Halis eos esse assirmant, neque uero quidquam interest cum neminem lare Suspicer, qui eos ualde desideret.

CAPUT SECUNDUM

Codicum quibus ad recensendos Martiani Capellae

libros usus sum haec est descriptio.

scriptus est ineunte saeculo decimo in membranis formae quadratae minoris. solia sunt ducenta uiginti sex siue quaterniones duodetriginta et ternio dimidius. primi quaternionis primum solium, quod aut scriptura uacabat aut inscriptionem continebat, resectum est: ita cum solium primi quaternionis extremum reglutinandum esset post sextum solium codicis, cuius haec sunt extrema uerba in participatum operis consessumque suscep p. 9, 20), errore eius ut puto, qui codices Bambergenses a. MDCXI tractabat, religatum est post secundum quaternionem tu

haec uerba desinentem corpus autem p. 22, 24 . paginae uersiculorum Sunt uicenorum singulorum. hunc

librum qui religiosissime et nitidissime exarauerat naetiis est emendatorem, qui eum cum alio eoque peregregio conserret, quaeque discrepare animaduertisset, in eis primam scripturam aut cultello eraderet aut sive lineolis siue punctis adiectis induceret nouaque adderet scriptura minutiore quaeque ideo fortasse tantum paullo sequioris aetatis uidetur. praeterea uero duo nisi fallor homines codicem tractauerunt, alter non multo post primum emendatorem. alter saeculo sere quarto decimo. 1 et recentior ille statim semouendus est, cum facillime aetas co-

14쪽

DE CODICIBUS XIgnoscatur: pauca quae mutauit et addidit singillatim enotaui. uerum antiquior ille nec facile nec semper omnino distingui potest a primo librario primoque emendatore. itaque ne salsam accurationis speciem iactarem, quidquid emendatum est a duobus primis emendatoribus littera binsignire quam distinguere quae distingui nequeunt malui. emendauit autem hic ex ingenio quaedam sed levicula omnia idemque aut egregie fallor aut addidit glossas paucas ad primum nonumque libros ineuntes. ceterum saepe dissicile est intellectu quid primitus scriptum suerit, aliquotiens dispicere omnino non potui. rasuras significaui Stellulis. - unum restat de quo confidenter quidquam Statuere uix audeo. cum enim antiquum illum emendatorem ex uno libro codicem emendasse omnia indicia

suadeant, mira illa adnotatio quae facta est ad p. 24. 13 meae ed. hoc in quibusdam codicibus non habetur non uideo quo modo explicari possit, nisi librum ex quo Bambergensis emendatus est ipsum recensione aliqua ortum esSe putes. qua in re uide ne nimis audacter hunc codi-

cem ipsum illum credamus, quem a. 498 Romae docta aliqua recensione ortum esse antea significaui, quod si uerum est, parum probabile uidetur inuentum iri librum

quo minus corrupta huius scriptoris uerborum conformatio contineatur.

Codex ne ichen auensis nunc Caroliruliensis n. LXXiIl scriptus est saeculo aut decimo exeunte aut undecimo ineunte in membranis formae maximae oblongae ad exemplum aut eius ipsius aut persimilis libri, ex quo Bambergensis descriptus est . quae in exarando errauerat librarius, ea ipse ut uidetur postea ex archetypo suo eorrexit, sed ita ut ex coniectura nihil emendaret. itaque ex hoc libro coniuncto cum Bambergensis testimonio

15쪽

XII PRAEFATIO IN ΜΑRTIANUM CAPELLAM Martiani uerba restitui potuissent nisi in Reichenauensi propter situm et umorem putrefieri coepto carie uniuscuiusque solii particula deleta esset. quae igitur in Bel cliena uensi legi amplius non potuerunt, suppleui ex eodice Darm stat tensi n. CLXXXXIII saeculi aut decimi exeuntis aut undecimi ineuntis. qui cum Reichenauensi simillimus sit neque noui quidquam asserat praeter aliquot leuissimi momenti emendationes, quamquam totum coutuli, tamen non laudaui nisi ubi ille deficiebat. superest ut moneam eius modi emendationes, quibus veluti enem primitus Scriptum postea in mutatum est, me non adnotasse nisi ubi eandem in utroque codice emendationem deprehendissem praeterea non notavi, certe notare nolui, afrodite armonia archanus foebus sydus armonia, elementa ae et e commutata. assimilationem ubi alter codex seruauerat in talibus quale est inpensiere, non notaui in altero esse impendere.

Hos tres libros domi contuli cum exemplo Koppiano summam cum bibliothecarum praesectorum tum regii ministri liberalitatem expertus. et Bambergensi quidem ad quintum Martiani librum recensendum Car olu SHalmius ante me ita usus erat, ut paucis mutatis liber ille ex praestantissima rhetorum editione repetendus ESSet.

idem rectissime de Virici Κoppii Opera iudicauit, qui postquam uir Hassorum Electori negotia publica priuataque ineunte hoc saeculo curasset, Electore sugato Senex ad haec studia accedens Darmstatiensem et Rei- cliena uensem in sua editione ita adhibuit, ut uulgata lectione plerumque seruata raro eos inspiceret, rariu Slectiones accurate exscriberet. huius rei exemplorum

satis Halmius in adnotatione posuit, pauca ego in

comment3rio notaui, unum addam non ut Senem ob

iurgem neque disciplina seuera eruditum neque ingenio

16쪽

DE CODICIBUS XIII quamuis acuto tamen parum subacto ita laetum, ut ipse sapere quam superstitionem de vulgata firmiter retinenda abicere mallet, sed nequis meam fidem calidius impugnet, ubi me secus quam Κuppium de codici, bus referre aut uerba ab eo in textu seruata a me tacite eodicum meorum auctoritate reiecta inueniet. p. 252, 8 uulgabatur sextum ἔκ bυο μεc V bυvαμεvη 6λoΥoc quod retinuit Κoppius, nam 'nos' inquit 'codices sequimur', Carolus Boetigerus in egregia commentatione, quae inserta est Ialinii archivi suppl. uol. XIV p. 590-622, ex Euclide restituere uolebat Maetum priTOVκα μεcou buvas iεvη ολoΥov: illud ipsum in meis codicibus inueni. ita compluries uerba codicum omisit ueluti p. 237, 17 meae ed. tamen progrediente labore inuitus quasi coniecturas excogitare coeperat interdum optimas et omnino de intepretando obscurissimo scriptore aduectis aliorum locis optime meruit. praeterea utilissimam operam posuit in laudandis hominibus doctis qui Martianum in transcursu tetigerunt. his igitur in rebus me illo saepissime usum esse Koppii nomine non addito scito siquis haec

lecturus eSt.

Iam Bambergensis liber quantum omnibus qui hucusque innotuerunt praestet abunde ex commentario meo apparebit, ut nihil opus uideatur hic singillatim enarrare quotiens eo usus emendauerim, quae in omnibus aliis uitiose circumseruntur, aut suppleuerim quae in aliis desiderantur omnibus. dicendum autem est de aliquot codicibus uetustis quorum ab optimis amicis notitiam accepi. nam Lucianus M uellerus mea causa codicem Bernensem inspexit, Augustus Wil mann s Reginenses. Andreas Laul, mann Puteaneum et Regium Parisinos, Carolus Zange me ister Palatinum Vaticanum. et

17쪽

XIIII PRAEFATIO IN MARTIANUM CAPELLAM Bernensis quidem n. 56b membranaceus scriptus est saeculo decimo, integrum Martianum continet, scholia adscripta sunt. Ρ ut eaneus eiusdem saeculi est numero

7900 A insignitus, negius saeculi noni num. 8669, Re ginensem olim Francisci Nansii num. 1987 amicus ait

saeculo aut nono aut decimo scriptum esse omneSque Martiani libros continere, neginensem n. 1535 saeeuli decimi esse: extrema uerba esse sonus vero diuisit. Palatinus n. 1577 saeculo XI scriptus est, continet libros sextum septimum Octauum . itaque graviores corruptelae in nullo horum codicum sanantur tum codicem aliquem non nominatim assero ubi nullam de illo loco ex eo notitiam accepit uelliti p. 11, 26 in Putean eo et Regio est instanti concedere tibi sectus solitus aperire: in Reginensi 1987 instante con . . dere corr. ex comtendere tibi secus sτ et puncta supposita a m. rec.) Solitus aperire: in Reginensi 15M instante comoedere tibi sectus solitus apperire scorr. in a.perire). - p. 62, 29 in Putean eo quis corr. a m. sec. in quos) numae multos corr.3 m. recentissima in multus) successor indicat qui: in negio quis nu .e nume man. sec.) mullus successor in dicatur qui: in Reginensi 1987 quis numece cor. 3l. m. innums multus successor indicat qui: in Reginρnsi 1535 quis num ae snumae a m. rec. scriptum est ut quid primi--tus fuerit dispici non potuerit) multus successor indicat qui. - p. 20, 30 in Putean eo cottidianis motibus vitarent pede ire formantis specum relucebat: in Regio cotidianis motibus astitarent pede ire formantis speculo relucebat: in Reginensi 1987 cotidianis motibus astitarent fidei corr. rec. m. in pede0 reformantis speculo relucebat: in Reginensi 1535 quotidianis motibus vitarent pidei re formantis speculo relucebat. - p. 47, 22 in Putean eo

18쪽

DE CODICIBUS XV crebroque capillitio uulsa ambifariumque nital suprae nitul add. t mutae sec. m.) secum constrena miti cat: in Reginensi 1987 crebroque capillitio uulsa ambifarium que mital m. rec. corr. in amital) constrena m. rec supra add. secum ) milvicat: in neginensi 1535 crebro

que capillitio uulsa ambifariumque nimi secum constressa mitiscat, deinde ras. nouem uel decem litterarum.

p. 140, 21 in Putean ei solio nunc deperdito legebatur: in Regio est tum in tostatis uminibus somnuos stracos: in Reginensi 1987 tum in tostatis astminibus Sosamsi strecos eorr. m. ree. in oracchos): in Reginensi 1535

tum in tostatis cyminibus somnuos strechos corr. at . m. in

orachus et in Bernensi tum in tostatis aminibus sosantios oracchos. - p. 209. 19 in Putean eo idem cornelius post captas indos per stermaniam nausauit: in negio et Par latino 1577 et Bemensi idem cornelius post captos indos per stermaniam navistauit: in Reginensi 1987 item corr. al. m. in idem) cornelius post captos indos per sterminiam i corr. al. m. in a) nauistavit: in Reginensi 1535 idem

cornelius post captus indos per stermanism nausauit. Praeterea Iuculenta exempla demonstrant quae in meis libris uitiose circumseruntur, emendata in codicibus ceteroquin multo peioribus, ne ea quidem emendata inueniri in ceteris codicibus uetustis. ueluti p. 6. 20 octauis est in Bambergensi Darmstatiensi Reichenaiiensi, Sesqui clauis quod requiritur ex Vossiano interpolato scribendum erat, Octauis exhibent Puteaneus Regius uterque Reginensis Demensis. apparet igitur talia in codicibus interpolatis non ex uetusta traditione sed novicia coniectura exarata esse. Omnium autem grauissimi duo loci sunt, quorum alterest p. 174. 11. ibi cum IIalmius inter verba curas restere anim um et εip vεia est rectissime haut pauca inter-

19쪽

cidisse statuisset, plane eadem leguntur in eis quorum notitium accepi libris. nam in Puteaneo est ηit elestans clausula ut est curas restere animorum ironia est simulatio: in Reginensi 1987 ηt elestans clusum sadd. ut est curas restere animorum ab al. m.) Hironia est: in Reginensi 1535 ηι

elestans clausula ut est. Ironia est: in Bernensi sti elistans clausula ut rat curas restere animorum. yronia est; ex Regio amicus hunc locum non enotavit. deinde uero p. 204, 20 hanc sententiam illis aestate strandes noctes P tuosque hyeme dira, qua carere non possumus, omittunt Reichenauensis et Barnasiatiensis et in textu Bambergen sis, addidit in margine Bamberg. antiquus ille librarius ex SUO e.xemplo, quam quisquis codex omittit eum apparet prae Bambergen Si neglegendum esse: omittunt autem eam omnes ab amicis inspecti. adscribam quae illo loco in codicibus leguntur. Puteaneus praebet licet estate stranstes dies sellaeasq. nocteS noueq. septetrio aspicabia

illis lateat sine ηne: Regius lic= estate strades scorr. asec. m. in strandes) dies Oluasque noctes hime add. sec. m.) nob/, septentris evicabilis sillis adit. sec. m.) lateat sine ηne: Reginensis 1987 licet in add. rec. m. aestat strandes dies prolixasque noctes nobisque septentrio conspicabilis sillos a rec. m. inter lin. add.) lateat sine ηne: Reginensis 1535 licet aestate orandes dies prostaeasque

hieme add. inter lin. m. rec.) noctes nobisque Septe trio conspicabilis - . illis add. inter lin. rec. m.) lateat sine sire. e Bernensi nullam notitiam accepi. Hos igitur omnes codices ex uno archetypo derivatos esse docet cum corruptelarum grauiorum similitudo et gloSSematum apertissimorum numerus tum lacuna illa,

quam Halmius deprehendit p. 174, 12. et de illis quidem

satis est ad commentarium meum prouocare, de hac dixit

20쪽

DE CODICIBUS XVII Halmius ad rhetores Lat. p. 477, 32. huic textus deprauationi qui succurrere studuerint suisse iam media aetate satis multos ex codicum interpolatorum numero apparet, quorum opera aliquot locos leuiter corruptos emendaui, quos tamen integros conferre quam inutilis tam ingentis suisset laboris: desumpsi eorum lectiones ex Koppii adnotatione. itaque aliquot bonas emendationes praebuerunt Ilugianus codex Friburgi seruatus, Vossianus quo Arnigenius usus est miscellanea. Traiecit ad n h. CIIIICCLXVJ Dres densis, Ettenti ei nam uen Sterensis nunc Caroliruliae seruatus. Monacenses KOppius habuit septem, quorum antiquissimum saeculi X est adhibuit Halmius eumque iam uehementer interpolatum. ad interpolatos etiam Bodleiani pertinere uidentur, quorum tamen perexiguam notitiam Κοppius praebet. interpolati etiam Lei denses sunt, quorum Oudendorpius

in commentario Apuleiano frequentem mentionem iniecit. paucorum locorum emendationem debeo codici Bambergensi n. 393 qui solum nonum librum continet suid. p. 350, 25. 354,9. 372, 13 sq. . multa deinde uitia et ple- ἴrumque quidem ut uidetur ex sua coniectura sustulit qui primus Martianum edidit ex codice satis corrupto Franciscus Vitalis Bodianus Vincentiae a. MCCCCXCIX: aliquot μBonaventura Vulcanius qui Martianum ita euulgauit Ba sileae una cum Isidoro Hispalensi a. MDLXXVII. ut quas in marginem reiecerat boni alicuius libri lectiones eas ad luerba scriptoris emendanda rarissime adhiberet: nulla qui lcurauerunt editionem Basileensem anni MDXXXII, Lugdunensem a. 1592, quam mutata inscriptione ex

Lugdunensi anni 1538 repetitam esse dixit Ebertus: lego enim solum posteriorem uidi. praeclaram deinde loperam Martiano impendit Hugeianus Grotius puer