장음표시 사용
11쪽
nta trans genvi omne disiciplina, diuerticulis specus recta
Ducens ad oeculationis arcem rme flum tibi Thesei dat, ut ne Ingressus Labyrintlon impliceris. Alcida quoque porrigit trinodem Clauam, nec patitur deesse sammaι, Ne succrescat Hidra caput recisum . e discas Dialecticen sititor Syncera puer eruditionis: Hac quicunque minus peritus arte Parui pendu eam piliae scit, In mendacia, LRsus er tenebraν , A recta ratione deuiauit; Ut qui forigeris sudans in hortia , In re congluit beatitatem
Communi, patientiam perosus , suem captum domuit tenax voluptaου .
Syncera puer eruditionis: Olim sumit hac disertus arte Inuenta domitor trucisit anni, Hac Zeno quoque Cittiam alter Uita concolor a tione Anctus . Eternum bene nomen hac peritus
Chusippivi sibi co 'arauit, aure Iata, ingenios peroicaci, A g, unguem cumulans suos aceruos , Hac or Carneada labori
12쪽
Furgans ellebor, capax cerebrux Ei finis schola tota Stoichorum , Doctus Nicomachi pater, Plato Inin1Ortale sibi decus tulerumta, Hac Peringius eruditione cnon ct Ilud,s poeticorum Librorum iuuenes sacris Minerua butos polit excolitfi nonran
Expertus tibi Paule militauit, Magna Saxonia docens in urbe, Hinc ludere tibi, deinde rursuPaulo militat inc)to labore, Sic frtuna vicos Das rotauit. Eae disias Dialecticen sititor Syncera puer eruditionis: Sed vitanda tibi libido quadam Rixandi puerilis, ingenii tostentatio vana , ct aucupatuι
Maeandris rapidum diem terentu
GIphis, tendiculis, strophisi ludandi i
ne lana quoque litigent caprinarra vanis libris recentiorum Tanquam Lotophagos apud tenacu Sirenum scopulosue consensandis .
Fac tempus iuves expeditiori Maturo,gradu viam secare, Ω-ntum de Leticis set ea, acuta
13쪽
Commendare animo: dehlae uacare - , t Morali sophia, sacraeibbris, ' . Scriptura, ut fieri queas beatus, . Et vera tisatis admonere , ' . Multos , in uitia ualens ct arte, Sis notum superi tuum secundent .
rie disias Dialecticen sititor i
14쪽
Vuesdalij ad eosdem fratres . .
D v M pueri ponunt linguae undamna prima, s
IHinc premit exactor,torques ct inde labor c. b qtselidum postquam iuuenes nouere laboris , et Fructum it sacilis,qui grauis ante abor. lictFelices Flacci,quibus hac cognoscere primum, i Ins animo penitus, seu cre cμ 'it - . Haec morum splendor miris cum dotibus ornat et , En quibus adiunctus graim in ore lepos. Nec mirum clari Flaccis,oriundim uterque, Quos praetextatis moribus hi restrunt. Felices nostri memorre uos uiuite Flacci: Haccorum i mcmoricredite semper ero.
15쪽
Porphyrius . Aristoteles . Herodotus historicus Theophrastus Diogenes Laertius Themistius Suidas
Cleomedes Athanasius Galenus iv Ioannes Damascenus νNicephorus Georgius Trapeyuntius. . Milbertus Poretanus
Priscianus Grammatieus Vergilius i Donatus Grammaticus Ouidius . I. . Diomedes Grammaticus Horatius . Martianus Capella Persius i . Macrobius Iuvenalis . Α, Gellius Seneca Iustinus Historicus F.Quintilianus Anselmus C.Plinius Secundus Alexander Hegius Victorinus Rodulphus Agricola Higinius i .. Laurentius Valla Lactantius . 1 Georgius Valla Placentinuc. Solinus Τhomas Linacer Ambrosius ' Ludovicus Uiues Hieronymus Iacobus Faber StapuletasQ. Augustinus . Iudocus Clithoueus Seuerus Sulpitius' duredanus.
16쪽
ΕΜ ADMODv M animus noster tribus potissimum dotalis ut Plato in Menone docet ornatus est,intellectu, ratione,& sensu.ita triplex philosophia his respondet. α in copnitione reru,Sc naturae explicatione polita est,inteI-i Iectui respondet. hic enim est quo abstrusas,& Amtas rerum causas inuestigamus:huius partis philosophiae,Plato in Timaeo semina sparsit. Quae in dis etione rerum eXpetendarum , dc fugiendarum posita est, sensui respondet. Nam haec praecepta tradit,quibus mores formamus,& indomitos affectus regimus . Quod totum in operationibus humanis, quae in sensus incurrunt,positum est. Hanc partem philolophiae Plato in libris de Republica, & alijs locis,delineauit. Qise quid cuique sit consequens,& repugnans tradit,rationi respondet. Hac enim praecipue utimur, cum unum ex Hlio colligimus.Quod praecipuum est munus Dialeaica.
DIALECTr CE s negotium circa tria maxime uel satur, uoces simplices,enunciationes,ratiocinationes: idq; iuxta triplicem intellectus operationent,siimplicem, quae uo ces simplices,compositam,quae enunciationem, & ea, quae quid quanque rem sequitur,spectat. Huius rei serio capitet
tertij libri de Antina apud Aristotelem mentio est.
De discrimine Dialecticae, & Logicae .
r προλεγομενιι artis,alicuius tradui,numerosas quinionum series texere cosueuerunt.Vnam quiestionem hoc loco breuiter attinga,de qua etiamnum docti inter se disceptat.Tempore Stoicorum Dialectica nomen impersectae artis erat. Nam Stoici ut Cicero initi o Topicorum ad Treba tium docet iudica di partem,diligenter persecuti sunt,qua
Di illecticem uocabant anueniendi partem prorsis neglexo
17쪽
2unt. Aristoteles deinde,inueniendi fartem adiecit, totaq; artem absoluit,quam λογικὰ, uocatur. Hac enim de re,ipse Aristoteles ultimo cap. secundi libri Elenchorum gloriose gloriatur. Plato in Euthi demo paulo scrupulosius haec se- . iunxit. Logica,inquit,ars est tradens regulas, nominum,orationum, argumentationum.Dialectica est sagax Philosophitis indago, regulis his utens. ad rationes rerum inuestigandas , diuinarum praesertim. Et ideo Dialectica apud Plato nem Theologiam signiscat . .
EsT ARs de qualibet re proposita probabiliter disse-i
rendi.Dialecticam artem esse ex artis sinitione,& communi hominum consensu condiscere facile possumus . Ars ut Cleant aes ait, est potestas,ordinem ac uiam essiciens. At Dialectica iliam, & ordinem caeterarum disciplinarum tra' dendarum demonstrat,est igitur ars. Probabiliter. J Id proprium maxime Dialectici uidetur,ut finitio syllotismi Dialectici primo capite primi libri Topicortina, monstrat. Διαλεκτικος δέ συλλογισμιος όε νδοξων συλλογι Ulχενος Dequalibet re.J Si Dialecticus de qualibet re disserit,uidetur ergo eum omnium rerum peritum esse debere. Dialecticus uiam & rationem de quolibet Themate proposito tractando,tradit: nec ipse omnium rerum est peritus. ina de re, R-xistoteles omnium bonarum artium magister, ita pronunciat, libro j. Priorum,cap. trigesimo primo, ii μδεοάυ οδον, κατα παντων , ii ἀυτ i κου φιλοσοφίαν η si περι-ο- πιανουν ησἀ. Hunc locum ualde illustrat, id quod Fabius Q ntilianus ultimo capite secudi libri scribit. Orator non omne5 causas nouit, & debet posse de omnibus dicere.
18쪽
& utrum Philosophiae pars sit, necne, IOANNI CAESARI I
N τ E R liberalia studia, quae uulgo ita dicti
sunt. auctore Seneca,quod fini libero homine digna , non minima existimariἰ censeriq; debet Dialectica, ob id scilicet,quod eeteris artibus & disciplinis ancilletur quodammodo ipsa,& siuim praestet obsequium, cum interim nihilominus & ipsa pars philosophiae & sit,& habeatur, quippe quae proprium perinde ac reliquae bonae artes finem retineat. Est autem hic inuentio iudiciumque rationum,quemadmodum id tradit ae docet Boetius quoque, haud ignobilis apud Latinos philosophus, ultimus tametsi si Laurentio Vallae credimus) eruditorum.Itaque haec ars, qua tenus quidem ipsa suum habet retinetii; nnem, isque a sola philosophia consideratur,pars utiq; philosophiae ponenda est. 4atenus uero finis ille ad alias quoque philos phiae partes suam pollicetur exhibetq;operam, initrumentum ipsius philosophiae,& sciendi ratio non ab re iudicata est.Quo etiam nomine tanto magis haec ars amplectenda suerit studiosae iuuentuti. De qua quidem arte, quanquam complures ante me, ut etiam post me qu4dam, lai ex Graecis quam ex Latinis hominibus, non sine laudescripsertant: ex his tamen alij quidem adeo operose atqας v pro
19쪽
prosixe,utdiscentibus illam,aut etiam legentibus fastidia
propemodum pariant: alij tanta usi breuitate, ut eius rei institutioni neutiquam satisfacere probentur, parum ob artis subtilitatem, partim ob quorundam ingenia non ita . capacia: quidam uero tam confuse, atq; ut argute, ut quantum quidem ad ipsam institutionem attinet, maiorem in modum posuerit, eam artem non ex illis addiscere conari.Omitto nunc eos,qui de ea
dem arte scripserunt& ipsi quidem, uerum adeo barba re adeoque inerudite,ne dicam insulse,ut si quis paulo liberalius institutus in eorum libro incideret, uidelicet ut Dialecticam inde discere uellet, aut saltem pro explorato habere posset, qualisnam ars ea sit, is haud dubie non
tam auctores tales,quam artem ipsam contemneret protinus, reiiceret me, Hoc ipsum cum ego tandem animadvertissena, expertus nimirum iam multo ante ea omnia, coepi mecum cogitare , quo nam pacto huic tantae mole niae remedium qualecunque , uel per me tandem afferetur, si modo iam scopum ipsum attigio simulq; aggressus
sum colligere in unum hincinde ex non contemnendis auctoribus eius artis praecepta, sed summatim & per comptatum,atq; de his coponere Tractatus aliquot,uidelicet numero decem. quos S ita digessi ato; disposui: si tamen iudicio lito meo non fallost ut totius fere artis uim in his comprehendisse uideri potaim, adeo ut nihil,quod ad amtem ipsam pertinet, desiderari queat, nisi ab eo fortassis, cui non satis fuerit capita sine genera rerum,iuxtaCiceronis consilium, percepisse atque tenere,per quae reliqua ipse persequatur.Verum non minus usus sum & ipse breuitate,iuxta Horatij in Arte doctrinam, sed temperata ut es 'tra fastidium atq; magnum laborem studiosus lector Dia lecticam ex hac nostra intitutione facile & assequi possit, modo idem non sit auribus usq; adeo delicatis,ut elegantiam dictionis magis spectet & observet,quam rem ipsam quae docetur ac traditur. Hunc ego uelim prius ipse secupxpendat,atque animo reputet illum Manilii uersiculum,
quam iudicium sium serat nimis alioqui praeceps,quo doyrompta atqita dixerim
20쪽
2 RrAE P Α Υ I roctor pie studiosos artium admonitos esse uult, artes plerasq; tales esse,ut noli admodum oritionis elegantias assectent, sed doceri contentae sint.Versiculus autem ille huiusmodi est, ornari res ipsa negat, contenta doceri At nunc etiam priusquam finem huic praefationi imponam,quorundam grauissimorum autorum sententias bre- iuiter subseribendas subijciendasq; existimavi, ut ex quibus intelligere etiamnum poterit diligens lector, qualis nam ars sie Dialectica,& quatenus in ipsa discenda immolrandum sit , simul etiam unde & quomodo inuentio eius
habeatur, tum uero quod praeter hanc artem aliarum amtium studia non sint contemnenda, contra falsum dc t merarium aliquorum iudicium. Di XI.
Cicero in Bruto . . Dialectica inquit ars est, quae docet rem uniuersam
distribuere in partes, latentem explieare definiendo, obscuram explanare interpretando, ambiguam primum uidere, deinde distinguere, postremo habere regulam, quauera &falsa iudicantur,& quae quibus propositis sin quarque non sit consequentia.
Aulus Gellius Cap. viri. lib. xv I . in . 'ialecticae, inquit, disciplinae studium, atque eognΠ
tio in principijs quidem tetra & aspernabilis, insuauisq*' esse & inciuilis uideri solet, sed ubi aliquantulum processeris,lum denique & emolumentum eius in animo dilucebit,& sequetur quaedam discendi uoluptas insatiabilis. Qui sane si modum non feceris,periculum non mediocre erit, ne ut pleriq; alij, in illis Dialecticae gyris ac meandris,tanquam apud Syreneos scopulos consenescas .
Augustinus in libro de ordine .
Scientia argumentandi,diuidendi, definiendi, non ab hominibus pro arbitrio instituta est, sed,in rerum ratione comperta est. B a Boetius