장음표시 사용
21쪽
Boetius eius libri priricipio, quem de syllogismis cathegoricis inscripsit.
sed qui ad hoc opus cinquit lectoro accedit, ab eo pri
mum petitum uelimus, ne in his quae nunquam alias atti igerit, statim audeat iudicare t ne ue , si quid in ludo puerilium disciplinarum rudis adhuc & nondum sirmus acceperit, iam ut sacrosanctum amplexandum, atq; etiam comtendum putet,alia enim teneris atq; imbuendis adhuc au tribus accommodata:alia firmis ac robustioribus doctrinamentibus reseruatur. inare si quid est quod discrepabit, ne statim obstrepat, sed r atione consulta, quid ipse senia. tiat,quid nos offeramus, ueriore mentis acumine,& sub tiliore consideratione diiudicet. Ita nanque eueniet, ut quae in primo statim studendi auditu didicerunt, persi e-cta penitus ac potius deprehensa contemnat. At si iam quisquis suae scientiae defensor cupidus esse malit habee enim hoc quoq; viiij homines, quos com prehendit uetus ac longa segnities, ut ab arreptis semel opinionibus non recedanime in senectute discendo,nihil usq; in sene ctutem didicisse uideantur) si inquam malint uindicare quam uertere, quae uulgatis semel studiis imbiberunt,nemo expetit ut priora condemnent, sed ut maiora quaedam atq; altiora coniungant. Non enim una eademq; diuersarum ratio disciplinarum, cum sit diuersissimis disti plinis una atq; eade subiecta materies. Alter enim de qua libet orationis parte Grammatico , aliter Dialectico dis serendum est. Nec eodem modo lineam uel superficiem Mathematicus, uel Physicus tractat.ino fit,ut altera alte γram non impediat disciplina, sed multarum consideratione eoniuncta, fiat uera naturae atq; ex omnibus expliς
22쪽
se philosophia, & ueni quid sapientia, simi liter quid philosophus , & qualem eum esse
porteat, ex Alcinoo Platonico Philosopho, de dbctrina Platonis , interprete Marsilio Ficino.
Ρ uix o scio si v t A est appetitio sapien tiae,uel solutio animaea eorpore,& couersio quaedam ad ea qui uera sunt atque diuina . Sapientia est diuinarum humanarumque re. rum scientia. Philosophus autem est , qui a philosophia nomen accipit, quemadmodum a Musica musicus. Et qui philosophus futurus est, ab ipsa natura sic institutus esse debet, ut primo quidem ad omnia disciplinarum genera facilis ac promptus existat i deinde ut non iis quae in su-xu uersantur, sed illis quae semper eodem modo consistunt, mentem adhibeat. Tertio loco, ut natura sit ue- 'rax ,'ab omni mendacio penitus alienus. Qilisquis enimueritatis auidus, ad diuinorum contemplatione mentem conuertit,uoluptates corporis parui pendit.Oportet praeterea liberali animo philosophum esse. Etenim rerum uilium aritimatio homini ueritatem rerum contemplaturo aduersa est. Huius insuper uoluntas iustitiam diliget,quippe cum ueritatis,temperantiae,liberalitatis studiosus exillat. Adde quod ingenij acumine atque memoria illi opus est, hare nanque philosophum uirum perficiunt. At qui hae quidem naturae dotes, cum disciplina atque educatio decens adhibita est, persectum uirtute uirum perficiunt ruerum si neglectae sint, maximorum sceleru m causa sun
De tribus apud philosipsos disserendi ge
neribus, ex praefatione Marsilii Ficini in librum de uoluptatC . Tat sunt apud philosophos disserendi gene fa .
num , quo certam aliquam qii aestionis partem disputando defendimus atq; approbamus: ut Peripatetici ac Stoi
23쪽
1 r R AE. FiA Υ Τ o . - ei secere. Alterum, quo quaestione propiosi diuersas 'ad id quod quaeritur, sententias rationesque reserimus, 'ut propositis pluribus, inuicemque collatis, quid ex hisia probabilius uerisimiliusque appareat, eligamus: so A. cademici ac Socratici pene omnes usi sunt . Tertium genus Scepti coru maxime proprium est,qui cum omnia indifferentia esse putent, nec certum aut probabile habeat quicquam quod sequantur ea enim, quae natura ontine. seiuncta distinistaque sunt, confundunt , atque pexmi-
scent o ab excellentissimis quibusque philosophis reij-
24쪽
autem ad dictiones perueniunt, est denique ad orationem ψsam: ita qui totisuphilosophiae instrumentum, hoc est, diserendi artem, quam διαλεκπικὰ, Graci uo Scant, expetunt in pradicamentis dignscendis in pri- mis erudiri debent, inde ad interpretationem progre-at,ab inter Matisne demum adollo semorum ferris i. .
auras . Dὸcem nanque praedicamenta tanquam ele-
menta sunt quadam, quippe quasimplicos fluvi uocis, est distandia, est perse e duntaxat instedia. bigratia, Substantia, quantitas , ad aliquid, qualitas, ubi, xji quando, facere, pati , coisposium es habere, Ur qua sisb ipsi' sunt , vserire sub istingeneribus, est qua ex es : ipsis diuisa, sit qua foecisi disserentiae appellantur . . Merum enim Nerὰ cum Praedicamentorum ratio haud ratione a praedicabilibus ;nitium huius artis tentandum sit, licet in ea omnium minima sint praedicament
25쪽
Inidas, cer sarium esse iudicat,nonsolum ad eam,qua est apud μoiihi mi rictoicum praedicamentorum doctrinam intelligen-nis hostis, dam,uerum ct ad alia quadam nempe ad diuisionem . id suam id definitiovem , ad demonstrationem: qua tria itersus Chri potissima fiunt ad comparandas distiphnin instrumendus 'qui ' ta,m pote cuim gratia hanc artem inuentam esse cinis
permult sai. De ipsis pradicabibbus qua vocamur 9 prime5ium.iir breuisme dicendum est, uti ab his initium
sissime inse- huius artis tentandum.
Quippe qui εΜAD QDVΜ9 Propolitio qua per limilitudipraeterqua nem docet methodum in arte disserenti obseruandam . Decem nanque J Boni auctores id quod simplex , & rei alims s. initium est subinde elementum uocant. Sic decemptu a se li- genera rerum quia simplicia,& initia huius artis sunt, brum resi- elcmenta ριεταφορι- dicuntur. Ita Florus lib. t. cap. i. quit, scri- hoc nomen usurpauit . Ita ex uarijs quasi elementis , coniuei se corpus unum, populum Romanum ipse secit. nos & in- sinuosa S perplexa quaestio suit apud tenebro hos qui- sos sophilus quomodo decem genera rerum distingit declimad retur. Haec paucis exPeripateticorum schola sic expedienuersus ipΘβ da est. Praedicamentatione, & non reipsa distincta sunt: g, u 'ύ ζnim ad substantiam ueluti sundamentum reseruniae ante tur. Nam in homine Omnia genera summa spectare pbsia Aureliano mus , qtiae singula suis notis distinguuntur. Et persedi Caesarei, ui- inspectae.J Hic locus in speciem dissicilis, aliquid ne .c 'άε lectori secessit. Cuius hunc puto sensum esset De-Π6e1eliani cem illa genera, clx ordinem & classem praedicamenti conimper. Haec lituunt, per se coiἰβyderantur: sed ut ex eisdem pronunisse. tiata confici lintur, ad aliud referuntur, nimiiuiis ad ipsam pros ositionem . Ut stcri sub tuis generibuι J Ex hoe loco colligere facile p0oLmus, speciem & disrentiam
26쪽
ἰn eo ordine reponi,in quo illorum genus ut animal est msubsantia in qua est homo brutum, particeps rationis, expers rationis. Verum enim MerH Respondet tacitae quae stioni . A qillaque uocibus est incipiendum quia hae conferunt ad sequentium cognitionem. Est ordo doctrinae& naturae: Haec quinque uniuersalia sternunt uiam ad sevientia, &simplicia sunt. EtiamnumJ Porphylius sta timinuestibulo suae introductionis quam ad Chrysaorium discipulum suum scripsi, quadruplicem proponit; auctor 1Ilm quinque uniuersalium utilitatem. Conserunt ad praedica quainlabee menta, quia haec ex uniuersalibus componuntur.
ii.n J quia omnis finitio si plena S perfecta stiti ζη isis holi, Ete & differentia conflatu ν. Ad diuisonem J quia diuiso est meεdii, pigeneris in species per differentias diductio. Ad demon- tius, qua in prationemJ quia demonstrationis terminus medius est fi---nitio alterius extremi: ut si dicas, omnis multitudo ex unitatibus collecta est par uel impar, omnis numeru ζst tum quin multitudo ex unitatibus collecta, ergo est par uel impar. vocum corio fit ut hae uoces bis quatuor perutiles sint. Praedicabile . bere post PRAEDICA EI LE igitur uox est, qua de ρIuribiti tiniuoce praedicari potest, vigenim, ut Isecies, vidisserentia , m proprium, ut accidens. Horum enim unquodque tam uoce, quam ratione eadem de ρω-
ribus praedicari naum. si, id quod de singulis pati
pon proprio uniuscuiusque loco latius explicabitur.
Uuo fit, ni indiuiduom pradicabile dici non pist , nisi improprie: quippe quod de uno seu prassicatur tan-
rum: ut Socmaici, qua uox de Us tantum Socrate pradicatur. Quae radem tames de aliys qhoque ccmpluribub pradicatur, id certe iam non univoce, bed aqui--, uoce si . uti si Catonis nomen de utroque Caton Censorio, atque Uticinsi, cst de tertio ii cm illo praedi
27쪽
torreum, de quo Iuvenalis Satyra secunda, Tertius ἔcaelo cecidit Cato: si modo tertius aliquis fuit. praedica the igitur aliquid quidem proprie tale dicitur, aliud ue
ro minus proprie. Praedirabile. Id quod est apud Arist. το καει λου.i.apud Dialecticos recentes,uniuersale uel praedicabile . Neque quorundam immodicam diligentia quae cauctore Plinio plerunque obesse sistet,probo,qui nimium anxiὰ & curi
se uniuersale,& praedicabile separant. Nullo nitentes neque auctore,neq; firmo argumento. Aristoteles libro primo de interpretatione το καθολου ita finit καθο-- -- ονονπεφυ α κατηγορῶθοω.uniuertale est quod
de pluribus praedicari natum est Praedicastis ea uox Simplex & rei existentis significativa:Nam quae coplexa suntae rem existentem non signi sicant in numerum quinque Vocum non veniunt, ut homo studiosus,παγλαφος. fini uoce hoc loco univoce praedicari latius simitur pro eo quod secundum rationem essentialem, vel accidentariam de suo in seriori dicitur. Quo sensu proprium & accidens uni uoce dicuntui'. Horum enim)in hunc locum obijci solet. ille locus,qui eis apud Caesarium ultimo capite huius tractatus in communitatibus. Commune est omnibus Praedicabilibus praedicari de pluribus uni uoce praeter accideS. Locus ille turbauit multorum ingenia. Dica paucis quod sentio: Accidens non praedicatur uni uoce,hoc est non ae-Qqualiter, qui dicitur de si is inferioribus secudum magis, re minus. Reliqua quatuor uniuersalia ex aequo de suis in ferioribus dicuntur. Idque excom munitatibus Porphyrij constat. Et sic locus ille hunc nullo modo oppugnat: Nam univoce dici alio modo sumitur .
' De eo qtidd Differens, & quod idem dicitur :
tum quot modis utrunque distatur.
'SANE'de pluribus praedicari dupliciter contis' git. Aut enim de pluribus numero differentibus,aut de pluribus disserentibus Pecie. Froinde paulo altius repetendum
28쪽
T RJA C T A T v s I. I puendum hoc loco , atque dicendum breuiter, Dilf rens quot modis dicatur: tum quod huic ex aduerso resfondet,Idem . itasset haud dubie, ut qua sequuntur , planim percipi queant. Sciendum igitur, quod Zif-νens tot modis dicitur, quot modis dicitur Idem. Idem autem tripliciter dicitur. Nam aut genere, autJecie, aut numero ridem alicui quippiam dicitur . er genere quidem eadem dicuntur, quacunque ob eodem generet continentur proximo, ut homo leo sub animali. θεcie uero,quacunque sub eadem specie continentur, ut' 'Socrate, Plato sub homine. Numero porro eadem ,
3 quatuor dicuntur modis : nempe aut nomine, ut Mar-
cm ct Cicero: aut aefinitione, ut homo ct animal rationale e aut proprio , ut homo ct risibile: aut acciden cre, ut mel,6r imum tumstauum, tum dulce. Hinc iam 'colligitur disserens ab alio quippiam tripliciter dies ciἰgenere, jecie, ct numero . Genere quidem disse- . rentia dicuntur , quasub diuersis sibi proximis generi-- bus continentur, ut homo , ct quercus . Si 'aidem ho-' mo sub animaliproximo sibi genere, or quercus sub arbore,itidem genere proximo continuar.Deciis uero dis. Jerentia dicuntur, quacunque sub rsis cominemur speciebus, ut glexander ω' Bucephalus: quippe Ale xander sub homine, Tucephalus uero sub equo tantiae
tur . cuin Ur disserentia stecie dicuntur ipsa inter h. oecici diuersa, tametsi uinum generis oecies sunt, ut bo. mo, ico, bos, Iuus , orc. Numero porro disserentia dicuntur, quacunque in numerando, hoc est, dum nu- merantur, inter se Asserunt, ut Socrate3 2Plato
Mam cum dixit quistiam, Hic Socratω est, ct item,
29쪽
tae plato est: duas iam strit unitates, unam in Socra
te, in Flatone alteram. Atq; ita non eadem in Socrate unitas numerata est, qua in Platone , seed altera atq; altera, ct per hoc numero tantum disserunt Soc rat
Plato. Sana J hoc caput de disserente & eodem Caesarius praeponit,quia adfert aliquid lucis finitioni generis speciei,in
quibus fit mentio diueretis.Totum hoc caput nititur hoc principio & elemento topico quot modis dieitur unu oppositorum,to i modis & alterum, sed idem & disserens opposita sunt,ergo si idem dicitur tribus modis extam dict-rens. Et genere quis ob ijciat, honio est sub animali proximo genere,& leo sub bruto, ergo non sunt sub eode e nere proximo. Submouere hunc scrupulum poteris,&aicere haec exempla ex sexto capite primi libri Topicorum .sumpta esse..Tempore autem Aristotelis hoc nomen Bra tum quod apud ipsum αλογον est impositu non fuisse. are homo & leo sub animali proximo genere erant. me- το porro J I n his quatuor modis quibus aliqua numero di 'cuntur eadem, illud diligenter obseruandum est, propriἡ- ea esse eade numero, quae nomine & finitione eade sunt. Et sic intelligendu est hoc principium, cum dicimus quicquid couenit uni eorum quae eadem sunt, etiam conuenie alteri .Id uerum est de his quae sunt eadem numero nomine & finitione. Cuius rei diserte &nciminatim nos consonefacit Aristoteles sexto capite primi libri Topicoru his
differunt,quae sub diuersis sunt specietas, uri Ale ander& Bucephalus, Se quae inter se diuerta necles sunt,ut honao, equus. Humero porrοJ differre num ro h0 loco di- euntii , non ea quae diti eriatii constituunt 'umerum, ut binari is cernari iis, sed Aliae per se existunt, diuunt s. sistit,
30쪽
T R A C T A T V s I. Is indiuidua speciei substrata. Quibus uerbis facile Amia monij obiectionem diluere possumus. Homo dicitur da
Cicerone & Marcello, Cicero unus est, Marcellus unus est,sed unum non differt ab uno numero nam unitaet noth
esi numeraso Ergo Cicero & Marcellus non differunt
De genere,quid sit,& quomodo diuidatur.
GANus cum mustipliciter dicatur,auctore
'dicitur nanq; ct parens ct patria, hinc illud Ver .gili',Vbrigeniti iacis. Item ct cuimlibra rei qualitasr 'nisi dicas, isti generis uestis est na tamen eiusAni' scatio ensecundum quam praedicabilesit, similitudiώσuidelices a primo illorum trium significatorum sum a.
rios,e dem1 interse diuersas continet amplectituri, de quibuι cr in eo quod quid ea praedicatur, ut animal ide homine,de leone,or equo. Nam siqua tur,quid est humo quid leo tem quid equus:recte conue ent erg, da 'Myoquoq; horum res ondebitur,quo animal so nimia igitur de homine,de leone, de equo, in eo quod quid est i praedicatur. Atque hac ima inter se specie disserunt, ta imet ιδ animali, ut subgenere proximo confinentur et 'Diuiditur aμtemgenus ingenus genere.tealissimum,as nussubalternum. Genus generabi mum , Uspra. ἰ quod non est aliud superueniens genus. Atque id quidem 3 in unaquaque ρ dicamentorum serie ita obseruatunsa