장음표시 사용
31쪽
DE PRAEDICABILI Bustur,uisbstantia, quantitas,ad aliquid qualis M, .do quibus licet enspradiceturigenus tamen adnutam horum rici potest, quoniam non univoce equivoce d. ipsis pradicatur . Definitur rursis hoc modo, Ge- ,
nus generalissimum est, quod cum sit genus, non potest essesperies,ob id quidem quodlpecies utpaulo post dicetur ea est,qua sub assignatogenere ponitur Genus uero subalternum ea, quod cusit genus,potest uici sim ors'ς
ries esse, o uerὸ quicquid continetur inter genus gen
ratissimum est steriem Isecialissimam,genus subalternum diripotest.
Degenereo Inter quinq; uniuersili genus primum loca tenet. enim uniuersalius & prius. uniuersalius quia o-.mnia alia suo ambitu coplectitur.Prius,quia eo sublato tera corruunt.est aute genus prius specie no tepore quia 'relata sunt sed natura. Nam genus est speciei principium finitivum. Omnia uniuersalia in numerum quinarium reiacidere,Trapezuntius pulchrE docet.quicquid de alio dici tur aut in quid est aut quale est dicitur. si primum, est genus uel species. si secundum ,& secundum essentiam est. differentia, si secundum accidens, est proprium uel accidens. Similitudineo ut parens est principium productivum prolis,di patria conseruatiuum: sic genus est principium si inies suas formas.Genis est quo ut genus Philosophicum iconstituatur tria omnino sunt necessaria , ut de pluiribus . dicatur: Nam onsius generis inquit Aristbteles sunt plu-xes species. Genus er o non potest existere nisi in pluribus sermis, species innma etiam in uno indiuiduo existit, ut sol,mundus,phoenix. Deinde ut de specie differetibus .
postremo in quid est dicatur. Et de his se specie disserunt) . Ea quae sint didum est. In eo quod quid e 39 Ea in quid eniiciatur,per quae apte ad quaestionem per quid est factam,re 'spondemus. Auctor Aristoteles. .cap.j.libri Topicorum. Da quibuo sub motio tacitae obiectionis. Ens non est ge-
32쪽
Y R A C Υ Α Υ V s r. iinus si ad omnia praedicamenta reseratur. Nam de illis di
citur xqui voce. Nomen. n.entis est tantu comune omni
bus praedicamentis,ratio uero est diuersa. Ff .n.ens sauctoreTrapeaeutio quod per se subsistit, uel alteri inhaeret. Per se subsistere,ad substantiam; alteri inhaerere, ad accis dens reserendum est.Sed hic quidam accerrime digladiatur,obiicientes nobis Aristotelem secundo cap. .libri primae Philosophiae. Τοῖ ο λλε ριε ν ηπολλαχως, αλλετiνὰ φύσHoc est,ipsum ens dicitur multis modis, sed ad unum,& unam quandam naturam non aequivoce .ad quem locum Aristo.paucis dicendum est, Ens,ut ibi sumitur,neq; omnino univo cum neq; aequivocum esse, sed secundum Analogiam, Myroportionem dici,
De specie, quid sit, de quomodo diuidaturo ui S P Ε C iE multiplex est acceptio Nam prater caetera eius nominissignificata, inlusimus re r-
ma mepulchritudo Specie dicitur: hinc 'eciosis iacia
mus: qui firmasunt liberaliori, unde es Formosos esiadem appellamus interim. Specios item dicitur, quae gerneri subiicitur,secundum quam significationem,aphilosophis accipitur definituri hoc moi, Spectus est quae de pluribus ct disserentibus numero, in eo quod quia est,
praedicatur,ut homo de Socrate et Platone,et ut non
religionis uἀcabulis utar, de Petro item 2 Paulo. Desinitur rursus oecies, ea qua sub assignam genereponitur,qua quidespeciei definirio, tam eciei lyecialissima: quam specieipubalterna communis est: prior uero tantum conuenit speciei oeciali a. Sciendum itaque,
quod ct genus supra diuiseum est in genus generabimmum ct genin pubalternum: itast species nunc diui--tur in ecum ijutissimam ct steriemsubalterna. .
33쪽
spectu quidemstecialissima est, quaecum 'l'ecis3,Ρnm esse nonpotest: quippe quod subses'ecies alias non
habeat, ut homo , sin quo indiuidua tantu- continen Dιr. Decies ueta subalterna est,qua c=genus'species esse potere,ad aliud quidem , aliudsumpta,cuiusmodi omniafiunt, quacunque media sunt inter genus gene
pta figura luce clarius indicabit.. Et u disserentia ordine naturae est prior specie, tamen quia genus & species relata sunt, simulque existunt & se tollunt recte post genus sequitur species. Species est haec; speciei finitio infimae speciei conueniti. inare particula tantum uel similis est intelligenda. Nam animal etiam denumero differentibus dicitur sed non tantum. Hoc loco quaestio existit homo dicitur de masculo &scemina quae specie differre uidentur. Quocirca homo non potest esse infima species. hanc obiectionem submouet Aristoteles penultimo capite decimi libri primae Philosophiae. Diis rentia specifica sumitur a forma essentiali, mas & scemina sexu,& non forma essentiali differunt.ina de re uidendu, est etiam Aristoteles primo capite septimi libri de historia animalium. At Rodulphus Agricola ait, Homo si ad indiuidua reseratur non species,sed genus est. Id est intelligendum de genere locali. Nam ut a specie ad genus assise maliue colligimus:ita ab indiuiduo ad speciem. Et ut a genere ad speciem negative, ita a specie ad individuum neagatiue colligimus, ut iustitia est,ergo uirtus est. virtus noest, ergo non est iustitia. si Fabius est,ergo homo est .homo nun est,ergo Fabius non est.
De indiuiduo, quid sit, & quod
modis accipiatur . SED Ur interim de indiuiduo pauca adi3cere Ii .ceat. Siquissim pura:er eamsignificationem, qua id esset
34쪽
affinitur, quod de uno seis partiridari praedicatur H
multis modis, ut Socrates, ct hoc album, uenimim, Sophronisci mim, si Am o unicus et Socraritti extitit silius: alia eius a Ioanne Damasiceno signi aData produntur. Nam ct quod insecabile prorsim indiu oibile en individuum dicitur,ut pu Ium,est tentporis momentum, quod ct nunc quoque dicitur, ct ipsa nimirum unitas, similiter 2 mens: Ur quod disscu ter subseritionem uenit, ut adamas , ct quicquid taleen. Praeterea individuum dicitur : Ur feci cistectabis'ma, quod in alias uidelices sterici non diuidatur. Sed ex his omnibus prima illa inAuidui significatio pro pria huic loco peculiaris est, quod ct quidam ita in-.terprozantur, ut inum a Frant ex quibusdam proprietatibus conctare, quarum coilectio nunquam in alio quolibes eηdem erit. Quarum item ct numerum, stηomina quidam hoc uno uersiculo comprehe-dit: Forma,sigura, sicus, Hirps, menta ria,tempus.
Sciendum insiuper,quod individuum in easignificatione, qua primo loco posita est, ct propra ita dicitur, in
rationalibus creaturis stersona nomine nonnunquam
desis natur. Unde Ur Toaio in lib. de duabus naturis in CII R I sio ita definitur, Persena est rationalis natu ira indiuiduli sub istia. QPanqua er hic Valla retia
mat,nec nisi inuitus illa perIonae definitionem admittit. . Graeci eande nunc et ηοσωπον, nunc ύπωαπιν appellant. DIC Tu Maest capite superiore speciem de indiuiduis tantum dici.Nunc igitur quid individuum fit explicat.Prima haec indiuidui descriptio uocibus proprie cQmlenit, quarum est praedicari.1ndicat autem triplex individuum. Determinarum,quod rem certam significat. Ex demostra' C tione
35쪽
DE PRAEDICA AILI Bus Hone eum terminus communis cum pronomine demon. strativo sumitur. Ex hypothesi indiuiditu quod per te est commune nomen, sed faeti suppositione de un o tantum dicitur,ut Nicomachus,filius Aristotelis,si fingamus eum unicum filium Aristotelis fuisse. Vt imo asseram ) Secunda descriptio quae rebus proprie couenit. haec insigne discrimen inter individuum & uniuersale cὀtinet.Nam uniuersale est ex et quo in omnibus indiuiduis. At proprietates indiuidui in nullo sunt numero eaedem. Vnde non possiimus non mirari principem rerum Deum qui in tam numer se hominum copia nunquam duo indiuidua per omnia sibi similia effinxit.Qua dς re caput extat memorabile apud Plinium lib.7. naturalis historiae, Inquit enim,iam in facie uultuq; nostro,cum sine decem aut paulo plura mebra, nullas duas in tot millibus hominu indiscretas elies,existare,quod ars nulla in paucis numero praestet asrectando .
substanti . Corpus Incorporea Animatum corpus Inanimatum Animal In sensibile
Rationale animal Irrationale Homo Immortale Socrates,Plato, Aristoteles,Cato,Cicero, Vergil. F iovRA Haec figura seriem praedicamenti substatiae aperit. Ea autem ascribitur quia ueritas magis fide seculata,quam per aures animis hominum infigitur,ut Iustinianus. .finali,de gradibus cognationum,docet
DIFFER ENTIA uero, communiter oprie , or magis proprie dicitur .Communiter quidem disserentia dicitur , qua alterum-altero alteritate quadam
36쪽
tisne ab astero diuersum. Qua quidem disserentia Xenocratemab Aristotele disserre Plato iudicauis, ut auctor est Diogenes Laertius, quod hic quidem praecipitio acri ingenio erat , iste uero tardo atque hebeti. Haud dissimile illis, quod Cicero III. de Orato.
gularis dicebat se in Ephoro calcaribus,contra autem in Theopompostanis miselere. iterum enim exuia tantem v borum audacia reprimebat, alterum cunctantem est quasi uerecundantem incitabat. Quin Ur
hac ipsa disserentia a seipse quispiam dissera puero o
lim, or iam uiro c=ficiente nunc aliquid, cum antea uiser . Quo sane modo apud Hergilium de Hectore in alium νιs hominem mutato, Aeneaι inducitur ita loquens, imihi qualis era quantum mutatus ab illo Hectore Z Froprie uero disserentia dicitur, qua alterum ab altero differt accidente insepa rabili: quomodo is , qui oculos hauear cassos ab eo disser qui tales non habee. Magis autem proprie disserentia dicitur, qua alterum ab altero dissera non accidente quopiam siue separabili , e inseparabili , Dbstantiali qualitate: quaint a nimirium unisulms rei ratio est. Itaqua ab equo homo dissert rationali qualitate. Siquidem homo rationalis est , equus uero irrationalis . praeterea Mhac Hyeciem a specie differre ficit , unde'specifica asserentia dicitur : ita superiors duae Indiuiduum ab indiuiduo sitarant, qua ob id sim Accidentaria uaduentitia disserentia dici possunt. In uniuersim igitur omnis disserentia alteratu acit: sita qua I feci ea dicitur, ultra M quodalteratum 'cit, aliud quos
37쪽
friit . Atq; ita disserentia communas quidem sunt,qui hin omno aut ab altys, aut a nobilsis disserimus. Pro i. pri qua uniuscuius' indiuidui Armam aliqua natura o proprietate depingunt. Magis autem propria, qua insubstantia ipsa permanent, ct uniuscuiussi rei rationem explicant, ct speciem asperie disiungunt.
Di FFERENTI A arctius cum genere, dc specie cohaerer qua proprium & accidens nam differentia ad eia sentiam pertineto ideo differentiam proprio & acciden ii praeposuit. Differentia communis nihil aliud est quini accidens separabile.Sic dicta quia communiter multis in .est.Propria differentia est accides inseparabile. Dicta Propria quia determinato & proprio ineis subiecto.Differet tia magis propria est qualitas essentialis qua species a se inuicem separantui ut particeps rationis.& harum differen- tiarum magna est nobis penuria. Propterea his destitutue, proprijs & accidentibus.mae est ipsi)Ipsa disserentia magis propria sumpta scilicet cum genere est finitio speciei es, ut consentaneum restae rationi, lumptum cum habituant .mi,finit virtutem. Est enim uirtus habitus animi rectae rationi consentaneus.Vnii cui ue)hoc est alicii ius. Notae liniuersales in finitionibus,saepe pro particularibus sumatur. Omnis differentia facit alteratum,hocr. est,uel secundum essentiam hel secundum accidens specie specie separat, sed differentia magis propria facit liud, hoc est cum genere sumpta speciem constituit finitq;.- - 'ixa o Epilogus totius capitis.
De e , quae specifica differentia dici tur, quid sit. DIFFER ENTI A ergo qua magis propria 'specifica dicitur,'proinde tertium 'cit praedicabilo ,
ea est qua ψecies sm distum eIi a byerie dissert, hoc modo dignitur. Sisserentia est , qua de pluribus σ. Orrantibus sterie in eo quod ρνale quid est praedi-
38쪽
LY R c ' A Y V k L. ut rationale de homine 2 de Deo Porpi ri Aredimisi, ut i , Deum, quam hominem animalesse, opinaiiu est, Mi magis Platonicorum sententia, qualis ipsi erat, quam secundum ueritatem. Est igitur sed id exempli caussa nunc admittatur flumDeus est homo animairationale ,sed a Deo homo separatur mortalitate, quod homo quidem mortalis sit , Dein autem immortalis. Rursu autem est hoc pacto
δ itur 1wisserentia est, qua diuidit, atq; in pessit; qua ub eodemgenere posita sunt ut rationale hominem separat ab equo ct leone, cateris L animalibin omni/m: quacunq9 rationis expertia juent. insignatur: tem et hac eius descriptis,Disseretia est,qua pectu ganin superat , uni homo quatenvi est 2 rationalis,' mortalis,animaistupera exceditque. Siquidem nihil
horum actu animal est, lices pol te non haι selum habeat disserentim,sed ct his oppositas. Diuiditur autem huiusmodi disserentia qua ct persee ct f eclina, uper hoc magis propria di ferentia dicta est, quod haese iidem genera diuidit in specias , illa uero specio con nituit ct infirmat. Omnis qui pe disserentia generi
edueniens constituit oeciem: ut eum rationale addi-δur animali', hominem protinus constituit, qua θeria animalis esse dignoficitur.Unde ct hac proinde consti-rutiua disserentia dicitur, quemadmodum illa quae genera in bpecie, secat,disserentia dicitur diuisiva. Sciendum tamen quod eadem disserentia ct diui a dici ροten, ct constitutis a t diuisiva quidem generis, consti
rutiua autem Jeciei. DrFFERENTIA VI prima deseriptio differentiis ε' a speci-
39쪽
D E R A 3 D I C A B iI I. I E V sspecificae,quam & ad differentiam speciei subalternae, infinitae porrigere possumus; illa de disserentibus specie .
vel numero, ut sensibile,haec de numero differentibus f Ium dicitur,ut docti irae causa)rationis particeps. νentia ea, quae diuidit θ Multi,& graues interpretes hana descriptionem conuellere, & labefactare conati su nt, eo quod Porphyrius idem per idem finire uideatur. huic biectioni sic obviam ire oportet. Porplayrium non finiuis se idem per idem, sed datam esse descriptionem per proprium effectum differetiae, qui est distinguere. Propriis autem effectus non est idem cum eo cuius est effectus.D in
.entia est qua *ecies θ Haec descriptio plusculum habet difficultatis,cuius hic planus & expeditus est sensu . species superat genus per differetiam quia species 'eo. iii et actu in sua finitione eam differentiam quam genus in sua diuisione,ut particeps rationis disserentia,est in hominis finitione, & in animalis diuisione tantum. At dixerit aliquis, genus superat speciem per differentiam,ergo species non superat genus.Utrumque superat utrunque, sed diuerso sensu species superat genus actu,genus uero ut Porphyrius ait)speciem potent ia.Diuiitur duplex est munus disserentiae specificae,diuidere genus & finire speciem. Eadeenim differentia diuidit genus & finit speciem.
De proprio, quot modis dicatur,tum & quot
modis dicatur commune . PRIORVM uero, quatuor dicitur modis . Primo
nanssi proprium dicitur,quodsii alicui accidit θeciei.
res non omnimi homini medicum esse,autGeometraras.
Secundo, quod omni quidem accidit,sed non fili: quemadmodum homini esse bipedem, quando Ur auibus perinde id accidit. Tertio, quod fili quidem, ct omni .
uerum nonsmper: ut omni homini, ct Mi homini accidit insene late canescere, licu Mgristotelo ct nim id uiam equis tribuant.ularis,quod olhoz -
40쪽
ni,s semper: quemadmodum ho mini ridere, i , potestate tamen magis cst aptitudine, quam actu. Siquide omnis homo, cst solus, ct semper risibilis es, licu non
semper rideat. Sane ut proprium his quatuor modis A .citur: ita commune , quod proprio quodammodo opponitur, quatuor dicitur modis. Commune quippe dicitur raut quod in partes diuisibile est,ut ager communis pluribus: aut quod in Uu communi positum est, adiuisiona prer immune, ut seruus pluribus communis,Wa-quus,ct putem Mut quod in occupando proprium Ibyaeu , alioqui commune , ut intempse aut theatro locus communis est omnibus, priusquam occupesur, occupa timuero proprius sit occupanti: aut quod eque omni bus sese praber,m uoxpraconi aut alterim cui iam contionantis docentisve. Pllos RetvM 'Cum apud philosopho sproprii mentio sit, proprium quarto modo quod in ligne propriu est intelligimus. Reliqui enim modi proprij , in accidentis classem reiiciuntur. Proprium hoc quarto modo , omni ssoli & semper speciei accidentaliter inest.Cuius ratio est quia a principijs essentiae oritur . Haec autem principia ut animal & rationale, respectu hominis, omni soli & semper insunt speciei. inare etiam proprium Aristoteles. r. Cap.s .lib.Topicorum quattuor etiam modos proprij eonstituit,qui ad hos reduci possunt .
De accidente, quid sit, & quomodo diuidatur. ACCIDEN s est,quod adest, orabs prater=biem
corruptionem. Definitur rursus, ct hoc modo, Accia
Mens es, quod contingit eidem inesse, 6r noη inesse , o homini album esse, ct non esse assu, c derect stare mino aliter hoc pacto, Accidens est, qu d neque ge