De conseruanda bona valetudine, opusculum scholae Salernitanae, ad regem Angliae, cum Arnoldi Nouicensis ... enarrationibus vtilissimis

131쪽

ris calidiora sum. Quod breuissimerenus comin.6.in Hipp.lib.de vic. rat in morb.acuniis verbis tignificauit: vis num quod sumnε calidum est, id continub de flavum existit. Eadem c eris quoque ualentius alere , idemc5m. TI . lib. a.apho. ita scribens attestatur': Quae crassa sunt de colore rubra , plus albanenti baben . iu reliqua uina. Inest aure eis, & citissimὸ implere corpora euacuata, & ob hoc indigentia actionu. Quod ita sanὸ intelligendum uenit, ut

vina rubea ea de causa firmius alere dicantur , lux ipsis plus in membrorum substantiam, conuertatur. Iuc rationade nigra citeris preserti possunt, quod . di nimirum non mediocre, neque di inpatu facile alimentum corpori tri. buant, Atque hinc certh non temere a Galeno comment. I 8 lib. Naphinita scriptum est: Crassa di fulua mulio qu dimagis corpus alunt,sed tantum uincu tatur a nigris in nutriendo' plurimum, quantum superant in prestando aceru tum de uelox alimentum. Eodem planE

modo do illa intelligenda , quae ab Isaa- eo in diaetis panicularibus scribuntur rubi uinum nigrum plenioris' alimenti rubru esse contendit. C erum uina quidem colore rubea, ut urinam leuius', Ualba cient ita maiorem capitia di i adsciunt . Animalism. saculta

132쪽

promptius d naturilis aut uitaliae, calido o nditur : Quia calidum caput prompte feris,ae spiritum animalem disiicit . Spiritus.n. Dic subtilis,ac ut ab omni excellente calido discutiatiir,ido. neus est. Quo , ut eiusmodi urna debile cerebrum habentibus exhibenda non sint,nisi diluta, di exigua plane copia. Ab ijs uero quibus bona cercbri ha. bitudine ac firma sanitate fiui datum

est, tutius ebibuntur. Firma nanque ce--rebri constitutio, ut cleuatis ad sese uaporibus il renuh obsistit, ita ab ijsdem Ctiam minus ostenditur. Vbi hoc quoque ignorandum non est, nempe motus ingeniorum in ciusmodi hominibus,si uino bono ac potente.moder ieti talitur, i onge seipsis& ad excogitan. dum acuti ones , A ad explicandum oranandumque uberiores , ct ad mem riam denique firmiores atque diutur.

niorcs euadere. Spirituτ enim tenues,

clari,& puri ex bono vino Fotius quam quouis alio potii generantur. Hinc est quod Theologi in contemplatione est- minacae sacrosancta Dominicae passionis Thein steria,optima comprimis vina deligui, sicae. quae ob id idipsum iam passim etiam Theologica nominantur aHaec utilit

ijs quoque dantur,qui calfaciendi furit, utpote pituitosis frigidisque temper citidioe hum*n. copia referis. ina

133쪽

-:eis,tum ijs,qui frigidis in locis ociosius 7 uiuunt. Dantur quoque iri hyemesti- gidaque&humida tempestate . His n. omnibus, ideo quod frigiditatem cor.

rigant,& obstruniones tollant, accommodatillima sunt . Genuinum caloremi rcfocillant; unde concoctio melior de, sanguis probus euadit, cibum per omnia corporis membra, ut quae facile pu .netrent,deducunt iam obrem ex mor- bo emaciatos reficiunt, corpbraque ipsorum naugent. Etenim cibi cupiditatem faciunt, pituitam extenuant, & in sanguinem commutant, bonum colo-- rem conciliant, animo istitiam uoluptatemque pariunt, di robur adi jciun

Harum itaque commoditatum mode. - rata uini potio, immoderata vero con-.trariorum occasionem prsbet. U. I N A vero rufa , siue citrina, mi- .nus quidem quM rubea & clara, excet . lentius tamen quam alba tu calfaciunt, . tum nutriunt: quo sit ν ut caput etiam 'quam alba magis offendant , quemadmodum fusius comment. I.& 6. in Di Mippoc. libr. de vici. rat. in mQr. acuti Malenus monstrauit. Haec etiam alba a.quibusdam uocari solent: hine quidam dicunt,uina alba cito plurimuealfacere.

134쪽

riunt: sed cum largins per tuum qua alba ranseant , Rrinamque leuius moueant, uehementius etiam quam alba caput tentant. Et haec ipsa planius qui- . dem quam alba ta rusa, minus uerq Srubea nutriunt, ut copiosius locis paulo antὶ citatis Galem ostendit. iT E R T i v M, pinguia iura et hyeest solbilia ex insulis carnium & praecipue pulloiu confecta, Zomqt ela j Eoiiai dia Graecis, Brodia uero vulab appellantur. Quae fanh cum naturae amica lint, citius tum conquuntur , tum pers ventrem subeunt : nam quaecunque cum uo Iuptate assumuntur, ista uini triculus auidius ara plectitur, faciliusq; concoquit: plurimum sorporibus cx- 'ibent alimentum bonum sanguinem producunt, idque excelIcntius adhuc u cum similaceo pane praeparen- tur. Si mala en: m uel similago. rusubtilissima ac purissima delisa usiimi tritici

farina, semidalis a Graecis dicta, copi , sum di laudabile corporibus alimen-- um pJaestat, ut testis est Rhaetes libr. 3. ad Almans cap. Tria hφe aliptento rum genςra, quae exigua mola pluri-

. nium nutrire ostendimus, Avicenna quoque. a. I. doc. a. Som.3. cap. I s. br

itriter iis ferEuerbis complexus est: Cibus subtilis, boni succi, di plurimi aliui menti, Meauli gratia,urius carni um, Iura ἀ

135쪽

inum, est, exempli gratia , ut ius o naum,vinum, dc oua, eaque tum sorbitilia,tum tremula. Tatha.n. exigua mali plurimum nutriunt,quia maxima sub , stantiae ipse rum portio in alimentum . transit. Unde sequitur tandem 6c robur

insigne conteiliate ijs,qui ipsis*pius νsi

fuerint.

N Vtrit triticina Sc impinguat,

lac aseus infans, Testiculi, porcina caro , cerebella, medulla, l

Dulaina vitia, cibus gustu iucundior, oua sorbilia, So si us maturae, Vuaeque

receiries.

Duodecim alimentorum Nnera plarimum nutrientia & impinguaria hos

tico referuntur.

P R r M v M, Triticum ut panem uidelicet trit:ceum peri tritieum intelli,

gaτ. Hie enim Aurcenna teste.2.Cano. cap. s 72.celeriter impinguat,praesertimo ex nouo tritico praeparatus fueris .

Poetis quod ad tritici temperamentum

136쪽

attinet, ipsus est primi ordinis exc l

l facienti uni :nρα tamen nec resccare, nec refrigerare nanifesto potest, quemadmodum Gal. lib. 8. cap. ν de simpl. me suam.facul.&post cum Paulus lib. . luculenter re perspisue docuerunt. . iHinc etiam Maazea lib. ad Almans. c. ia. ita fera scripturi reliquit: Triticum moderato proximim , aut paulo calidius est praestantiarius sumitur, par tim quidem a propria substantia, partim Mina praeparationis modo. Noa , quidem, ad substantiam attinet , est re in tritico non parua speciatim disteren .ria: quippe quod graue est ac densum, di in profundo flauum, copiosissimi idestinenti est rassio uc sueei ae lenti. conora quod leue est A rarum dc album, minus nutrit, succurvique gignit grassum

minus ac lentum. Atque eius rei locupletissimus idemque grauissimus testis est Galenus,qui lib. s.de aliment. fa cult.c. 9.lta scribit inter tritica pluri multasent alimenti,quar densi sunt,totamque substantia habent adeo compa ctam, ut dentibus uix diuidi queant. Talia enim exigua mole corpora plu rimum nutriunt; quae vero i is sunt contraria, quaeque dentibus quidem facile franguntur fractaque rara ac laxa apparent , magna mole exiguum reddunt alimentum incia si uuoau m

137쪽

' rem modu pidere libuerit, si decisint, multo grauiora esse operies. Haec autesint,c flore et laxis it lora . Explorare aut horu*natulano simpliciter opo . tet, superficiem ex rna duntaxat conreptando, sed di uiciendo quoque, ut diximus, ac frangendo multa. n.quae extrinsecus flava ac densa fuerint visa, rara intus, ac laxa albam apparuerunt. Hic ille. E quibus sane Verbis illud et sequit, mepe panem ex denso, graui,ae flavo tritico confeci timotum esse tum p stantissmu,tum maximi alimenti adeoq; magis et victus salubris rationi conuenire, si quibuslibet alijs granis confectus sit. Panem aut qui cx nigro atq; in ' ueterato tritico preparatur,nemo alia

tim citra sanitatis dispedium mandet. Quod si quis ei non aisueuerit. etiam si

cundus,grauis, cocψctu difficilis, A mali succi . mira ue id qui ex electo tritico: conficitur, non modo ad concoquenduciest facilis, sed hominum etiam corporibus est saluberrimus,ut qui sanguinem medipui consistentia generet. Medium

- alit Gale. lib.3.de alimen. facul. c. 27.um :cat,qui neq; , dira odium tenuis est, neq; aquosus, neqI vchementer crassus .iVeium hactenus de tritici secundum sub- stantiam electione haec dixisse huic sera moni, in quo praestantiam inquirere in . . stituimus,

138쪽

1 Ilituimus, satis sit, nucresi quu est,utidec Prsparatione nonnihil etiam dicatur. , Sciensi igitur,ff oia,quae ex farina tritici friguntur, crassi sint succi,& tardὸ

transeant, iecorisque meatus, per quos fertur alimentum,obstruant,lienis im- . becillitatem augςant, calculus deniqua

in renibus gignat. Quod si in cooa bes-- lata exint, atq; in sanguine mutata, ad- . modum nutrient.Triticu verbelixum, graue dc concoctu difficile est edulium, G inflationes ereat. Vires in habct m/gnas, si sic sumptum concoquatur, nu- . trirque valide corpus,ac robur insigne iis qui apso usi fuerint,conciliat, ut lib. I. c. a . de Alim. f c. di in lib.de attenuante di ta. c. s.testatur Galentis Concocto autem inter panes s uni facillimi,qui plurimum sunt fermentati, Jc pulcherii me subacti, quique in clibano igne modcrato fuerunt allati. Na ignis a identior priano statim occurso superficie co ternam circum urens in teste nondum indurat,

acciditq; duplici nomine prauu panemusteri:priori quidem , si pariem intern μ

habeat crudam atque illabo latam'. poste- .riori vero, externam siccam habeat, ac priam tam ac ic staceam. Porio ignis moderato remissior, panem minus belle elaborat, scd ipsum crudiorem rclinquit : dc maxime partem oem eius internam.Qui aut in isne moderato,largior

spatio

139쪽

DE CONSERVANDA

Dacio per roto seipsos aequabiliteras ei fuerint, ij-uentriculo

concoquent a tum ad c teras actiones,qcoctioncm consequuntur,erunt,aecommodatissi .Pessimi aute panes ij sunt

habendi,quib. nihil memoratoru ante, adest. Plura Galem libὰ i. de alim. facul. c.' .dcius racapit. 24. huius opusculi. S E C v N D v hs, lac, quod de eo Ia- 'genere cum primis in ligendum videtur, quod Graeci, Arabes adolio e vel adahohe, Barbari vero bal

bucam nominant. i.lac acidum ebutyratum, Germanich Roterniele . Gallichi usu beurre. Hispanice Lechedemanteca . .

Hoc enim cum plane calido siue recen ii sumptitatu corpora maxime impinguat.Verum clim frigidum sit, ac crassi siicci, non simpliciter olbus, sed iis solis. qui id probe concoquant, exhibendum est. A ventriculo. n. qui qua uis de causa frigidior est , n rinus belle conficitur: a teperato vero, a uis qgre conficit in aliquantum. Contra ventriculi iusto cali. diores,sive ab initio ta les fuerint,sive quapiam causa postea in ea temperiem sint additeti, pr terd* nihil ab huiuscemodi eduliis lidunt, comodo et aliquo fruunt. Sed de hoc copiosus Gale.lib. 3- de alim .sac.c.I s. Intelligi et de lacte ca- caseus prino pot,de quo c. . abundὰ diximus.

140쪽

cens,demquo Dioscorides lib. a. c. ita scriptum reliquit. Caseua recens sine sale sumptus alit, inacho utilis est,& facile in inebra delegatur: corpus auget, alii utri modia emollivalius in alio prqmntior,pro natura Iactis, a quo ςonficituraeadesorh tradit & Anicen. a. can a 2 7. Et si uero caseus iam dietas abundanter alito corpus impinguat, nihilominus est de ipsus esum consequum nocu meta illa,q cI. recessiimus. Quare ad

scaae ualetudinis usus inutilis habetur. ART uti, Tessiculi , quod primo τsi quide de gallorusanguina torra testicu-fensio intulligendum est.De illis. n. Salenus lib. 3.de alimento in eum scribit modum . Gallorum gallinaceorum altiliumetestes di lacuissimi senti & laa dabile corpoti praebent alimentum. Et iterum ubi Apra cap.6.Soli galloia gallinaceorum testes undequaq; sunt pra santissi mi.& potissim it m eois, qui fa- sinatisuerint. Et multo clarius adhuc αo.ciusta libri.Gallorum,inquit, gal-ilinaceorum testes sunt pstantissimi,prae αipue altilium,& multo magis,si cib.eo

Tum,quo sunt nutriti, serosis lacte fusae it imbutus: na di boni sunt se cxi, ει uaride nutriunt, S ad coquendum sunt facilli mi Quinetia Avicenae testimonim

uua Praeterea mol eodem Avicen. qi 1.