Compendium septem sacramentorum Ecclesiae, rursus in lucem emissum, & fideliter recognitum cui accessit alterum septem peccatorum mortalium, ..

2쪽

REVERENDISSIMO

PATRI DOMINO MICHAELI ANGELO LISIERA

IN ALEGA VENETIARUM praesuli meritissinio:

GEORGIUS ANGELERIVS. VOD ad te singularis probitatis, ac miram

iis mirum, ego obsecuraesertis homo , hunc de Septem Sacramentis Ecclesiὰ librum mittere

ausim; non ea, Praesil amplissime, quod mireris admodum. Adeo enim apud omnes increbuit modestiae, morum integritatis, re igionis,pietatis,atque humanitatis tuae fama, ut nemo sit omnium, qui te non in 'iciat, ac miretur caenobitaru decus eximium. Tu apud amplissimos tuae Congregationis patrcs,quae tua est irtus, omnes consecutus es bonorum,ac dignitatum gradus ,sic Ut ad practantissimum tandem deueneris Praesulatum: quo in munere itate geris, Ut omnes tuam iunitiam semmis laud bus esserant, tuamq; clementiam maximo amoreprosiquantur. Tu apud omnes inius iis ; generis miros talem te praebes, ut primi ordinis homines in omnibus negoti tuam admiren- A a mur

3쪽

ωr prudentiam,caeteri autem liberalitatem, atque humanita

tem tuam, non tam laudent , quam uenerentur in ament.

uare situm est,ut ego etiam,quicunquesim,his maximis tuis laudibus motus, non possim Amplitudinem tuam non maxime reuereri. Cum uero nihil sit,quod nos magis allic at, quam praeclara i a uirtusiadeam tandem confugi,ut ad te, Pater optime, aliquis pateret miti aditus, nimirum quae sacrum Praesilem deceret. aeuare libesium hunc apprimes-cris hominibus, caeteris , omnibus utilem de Septem Sacramentis Ecclesiae libenter accipere ne dedigneris ι ut posthac maiora,quae meis i is,veo fauente, excudentum, nomini tuo dicare animosius audeam. Vale Heneidis Ix Calenati alas. M. D. LXXIIIL

4쪽

DE SACRAMENTO

BAPTISMI.

BAPTISMI NATURA, ET SUBSTANTIA

Explicatur. Ex ipsius uocis significatione, quam Graecam esse nemo norat: Orrd,& si in sacris literis non solum cam ablutione ,

quae cum Sacrameto coniuncta est, sed etiam omne ablutionis genus, quod aliquando ad passionem translatum est significat: Tamen apud Ecclesiae scriptores,non quamuis cor . potis ablutionem declarat, ted eam,quae cum Sacramento coniungitur, nec sine praescripta uerborum sorma ministratur:

a quidem significatione,Apostoli ex Christi Domini instituto frequentissime uti sunt. Alia quoque nomina,ad eandem rem significandam S. Patres usurparunt. Nam Diuus Augustinus, Chrysouonuis, Dionysius, Appellauit baptismum , Sacramentum fidei,quod illud suscipientes uniuersam, Christia religionis fidem profiteantur: Tum, Expurgationem, ueteris uidelicet sermenti. Christi Sepulturam, Plantationem,& Crucem. Principium sanctissimorum mandatorum, quod ueluti ianua sit qua in Cttristianae uitae societatem ingredimur Alii, quia fide corda nostra issuminantur, quam in baptismo profitemur, hoc Sacramentum,illuminationem uocarunt.Nam de Apostolus ita inquit ad Heb. Io. Rememoramini pristinos dies,in quibus il- Iuminati,magnum certamen sustinuistis passionum,tempus nimirum quo baptizati crant, significans . Definitione rei. Et si uero multat ex sacris scriptoribus afferri noς sunt, illa tamen aptioret commodior esse uidetur,quam ex uerbis Domini apud Ioannem ,& Apostoli ad Ephesos, licet intellistere. Nam cum Saluator dicat, Nis quis renatus fuerit ex aqua di solinii Drari diri

. introire in regnu Dei: Et Apostolus;cum deIeclbra E

Mundans eam lauacro aquae,in uerbo: ita sit,ut rectὰ de appostd desimatu Baptismum cile Sacramentum regenerationis, per aquam, in

5쪽

DE IACRAMENTO

lierbo. Vnde sentiendum est,hoc Sacramentum confici ablutione, euiex Domini Saluatoris instituto, certa Si solemni uerba, neccssario adhibentur,quemadmodum semper sancti Patres docuerunt, quod apertissime illo D. Augustini testimonio demonstratur. Accedit uerbum ad elementum, & sit Sacramentum. Declaratione materiae de sornaae, quae in sequentibus continentur .

uteria.

M Ateria, sue elementum , huius Sacramenti, est omne naturalis aquae genus, siue ea maris sit, sue fi uuii, siue paludis, siue putei aut sontis, quae sine ulla adiunctione, aqua dici solet. Quantum uero baptismi naturae & uirtuti, consentaneum fuerit, ut eius propria materia,aqua institueretur,ex his potest animaduerti rQuoniam hoc sacramentum,omnibus, sine ulla exceptione,ad consequendam uitam , necessarium erat,idcirco aquae materia, quae nil quam non praesto est, atque ab omnibus facile parari potest, maxime idonea est. Deinde aqua,effectum baptismi maxime significat: ut enim aqua, serdes abluit,ita etiam baptismi uim atque efficientiam, quo peccatorum maculae eluuntur,optime demonstrat. Accedit illud,quod quenadmodum aqua,refrigerandis corporibus aptissima est, sic baptismo, cupiditatum ardor a masna ex parte restinguitur.

Forma. Forma haec est: Ego te baptizo in nomine Patris, & filii, & spiriatus sancti. Apud Graecos uero haec: Baptizetur seruus Christi in nomine P tris,Et fili , Et Spiritus Sancti. Modus. λ Odus est triplex. Nam qui hoe sacramento initiari debent, uel

A. - In aquam merguntur, Aqua in eos infunditur, Adspersione aquae tinguntur.

Ex his autem ritibus quicunque seruetur. Baptismum uere perfici credendum est. Αqita enim in baptismo adhibetur, ad significandam animae ablutionem quam efficit. Quare baptismus ab Apostolo lauacrum appella

Iu Tempus.

6쪽

Tempus.

4 diuersa sunt tempora: Alterum, cum Saluator, eum Instituit. . tunc enim a D no hoc sacra metum institutum esse perspicitur, cuipse a Ioanne baptizatus, sanctificandi uirtutem,aquae tribuit. Testantur enim sancti,Gregorius Naeti anχenus,& Augustinus, eo tempore, aquae,uina generandi, in spiritualem scilicet uitam,datam esse. Alterum, cum lex de eo suscipiendo sancita est. Nam inter sacros scriptores conuenit, post Domini resurrectionem, cum Apostolis praecepit, Euntes docete omnes gentes &c. ex eo tempore omnes homines, qui salutem aeternam consecuturi erant lege de baptismo teneri coepisse. ullus Caeremoniae sunt.

Ante baptisma.

O Mnes eae caeremoniae & precationes, ad tria capita redigendae

sunt.

Ac primum quidem illarum genus est, quae antequam accedatur ad baptismi fontem, seruantur. IGITUR, In primis aqua paranda est, qua ad baptismum uti Oportet. Consecratur enim baptismi sons addito misticae nnctionis oleo: neque id. omni tempore, sed certis quibusdam diebus. Afferuntur, uel etiam adducuntur, qui baptismo initiandi sunt,ad ecclesiae fores, quod indigni sint,qui domum Dei, antequam Christo se addixerint, ingrediantur. Tum uero sacerdos ab eis exquirit,quidnam ab Ecclesia petant. Q lo congnito, primum eos Christianae fidei doctrina, quam in baptismo profiteri debent,instituit: id autem eatechismo efficitur. Si is qui instituitur,adulta aetate fuerit, ad ea,que rogantur,ipse per se rejondet: si autem insans sit, pro illo sponsor rite respondet, solemnemque sponsionem facit. Sequitur exorcismus, qui ad expellendum diabolum , ehisq; uires frangendas, & debilitandas, sacris&religiosis uerbis ae precati nibus conficitur. Sal in illius os,qui ad baptismum, adducendus est,inseritur,quo sugnificatur, eum fidei doctrina & gratiae dono consecuturum este, ut a peccatorum putredine liberetur, saporemq; bonorum operum percipiat,& diuinae sapientiae pabulo delectetur .. Obsignantur praeterea signo crucis,frons,oculi,pectu humees,aures: quae omnia declarat, baptismi misterio; sensus baptigati aperiri ac roborari,ut Deu excipere,pceptam eius intelligere, ac seruare possit.

Postea

7쪽

Postea uero,illi, nares de aures saliua liniunt, statimq; ad baptismi sontem mittitur, quo intelligamus sacrae ablutionis eam uim esIe, ut menti ad coelestem ueritatem perspiciendam lumen afferat.

In Baptismate.

A Derum genus earum est caeremoniarum, quae cum ad ipsum sontem uentum est, adhibentur: ex quibus Christianae religionis summam licet cognoscere. Sacerdos enim ter conceptis uerbis: eum,qui baptizandus est,interrogati Abrenuncias satanae,& omnibus operibus cius,& omnibus popis eiusΘ at ille, aut eius nomine Patrinus, ad singulas interrogationes respondet,Abrenuncio.

Deinde ad ipsum baptismi sontem consistens interrogatur a Sacerdote,hoc modo: Credis in Deum patrem omnipotentem p cui ille r spondet, Credo. Atque ita deinceps de reliquis Symboli articulis rogatus,fidem suam solemni religione profitetur. Sed cum iam baptismum administrare oportet,quaerit Sacerdos ab eo,qui baptirandus est, num baptizari uelit: quo quidem per se, uel eius nomine, si infans sit, Patri no annuente, statim in nomine Patris,& Fiiij,& Spiritus sancti, salutari aqua eum abluit.Qua in re illud praecipue monere oponet, non quamlibet corporis partem, sed potissimucaput,in quo omnes tum interiores,tum externi sensus uigent, ablue dum,simulq; ab eo,qIi baptizat,non ante,aut post ablutionem, uerba Sacramenti, quae sormam continent, sed eodem tempore,quo ablutio ipsa peragitur,pronuncianda esse.

Pos Baptisma.

TErtium uero caeremimiarum genus est earum, quae peracto Iam baptismo, addi solent, Postquam enim Baptismus absolutus est. Primum Sacerdos, summum baptizati uerticem Chrismate perungit,ut intelligat se ab eo die Christo capiti tanquam membrum coniunctum esse,atque eius corpori instum,& care Christianum a Christo, Christum uero a Chrismate appellari. Induit postea baptizatum ueste alba. Quo Symbolo fgnificari sancti Patres docent. Tum Resurrectionis gloriam, ad quam per baptismum nascinaur. Nitorem & pulchritudinem,qua,dilutis peccatorum maculis,anima in baptismo ornatur. Innocentiam atque integritatem, quam in omni uita baptizatus seruare debet.. Et deinde cereus ardens in manum traditur, qui ostendit, fidem

charit

8쪽

charitate Inflammatam, quam in baptismo accepit, bonorum operum studio alendam atque augendam esse. Ad extremit uero,nomen baptizato imponitur, quod quidem ab aliquo sumendum est,qui propter excellentem animi pietatem & religionem,in sanctorum numerum relatus est.

Huius Sacramenti ministrorum triplex est ordor Ac in primo quidem, Episcopi & Sacerdotes collocandi sunt, quibus datum,cst ut iure suo,non extraordinaria aliqua potestate,hoc mu

nus exerceant.

Secundum ministrorum locum obtinent Diaconi, quibus sine Epia scopi aut Sacerdotis concessu,non licere hoc Sacrametum administrare,plurima sanctorum Patrum Decreta testantur. Extremus ordo illorum est, qui cogente necessitate, sine solemniabus ceremoniis baptizare possitnt: nam hoc munus, cum necessitas cogit, permissum est etiam Laicis, Fceminis, Iudaeis, Infidelibus, Haereticis. Si tamen id deficere' eis propositum fuerit. Quod Ecclesia Catholica in eo administrationis genere efficit. Non tamen baptizare debet. Mulier, si mares adsunt.

Laicus item, praesente clerico. Tum clericus coram Sacerdote.

His ministris, ex uetustisiima Ecclesiae consuetudine, adhiberi solent Patrini,qui olim susceptores,sponsores, seu fideiutares,c muni uocabulo a rerum diuinarum scriptoribus uocabatur. In quibus considerantur haec: Causa cur ad baptismum praeter Sacramenti ministros ad ungerentur,haec est: Vt enim in lucem editi,nutrice & pedagogo indigent: ita etiam necesse est ut qui ex baptismi fonte Spiritualem uitam uiuere incipiunt,alicuius fidei & prudentiae committantur, a quo ad omnem pietatis rationem institui possint. Osficium, quod est , ut spirituales silosperpetuo comendatos habeant,atque in iis quae ad Christianae uitae institutionem pertinent, curent diligenter, ut illi tales se in omni uita praebeant, quales eos sui ros esse solenni caeremonia spopond erunt. Admonebunt autem eos ex sententia D. Augustini,ut Castitatem custodiant, i . , Iustitiam diligant, Charitatem teneant, bu

9쪽

DE sACRAMENTO

, Et ante omnia Symbolum,& orationem Dominicam eos doceant. Decalogum etia,& quae sint prima Christianae religionis rudi nidia . Numerus Plures enim ne baptiratum de baptismo suscipiant, sed taut unus tantum,sue uir,sive mulier, uel ad summum unus & una, Tr dentino Concilio statutum est. Qui Patrini adscisci debeant, uel non: Praeter parentes enim, qui bus non licet eam curationem suscipere,haeretici in primis,Iudaei,& infideles,ab hoc munere omnino prohibendi sunt ut qui in ea cogitati . ne & cura semper uersentur, ut fidei ueritatem mendacijs obsculent.

De Baptisandis adultis.

D Aptizantur Adulti,persectum iam rationis usum habentes, qui scilicet ab infidelibus oriuntur. Atque hi quidem Primum ad fidem Christianam suscipiendam cohortandi,alliciendi, inuitandi sunt. Admonendi praeterea sunt, ne ultra tempus ad Ecclesia praescriptu, baptismi Sacramentum differant. Nam,quo setius ad bapti tum ueniunt, eo diutius sibi carendum csse caeterorum sacramentorum usu & gratia . Deinde etiam maximo fruebi priuari,que ex baptismo percipimus. Ad certum tempus, Differendi sunt,tribus de causis: Primo,quoniam ab Ecclesia diligenter prouidendum est,ne quis ad hoc Sacramentum ficto animo accedat, uoluntas eorum qui baptismupetunt, magis exploratur atque perspicitur. Deinde,in fidei doctrina, quam profiteri debent,& Christianae uitae institutionibus erudiuntur persectius . Praeterea maior religionis cultus Sacramento tribuitur , si constitutis tantum Paschae & Pentecostes diebus, tenni caeremonia baptisma suscipiant.

Non differendi s Vitae periculum instare uideatur. Ae praesertim, si illi abluendi sint, qui iam fidei mysteria plene perceperint .

Baptitandorum affectio .

Qui baptizandi sunt, se affecti esse debent, Vt uelint, propolitumq; illis sit baptismi suscipere. Neque uerd in

pueris quoque infantibus, eam uoluntatem deesse existimandum est , cum Ecclebiae uoluntas, quae pro illis spondetobscura esse non possit . Vbi notandum est,amentes.& furiosos, Qui cum aliquando compotes mentixessent, insaniam deinde incidet linisi uitae periculumimmineat. & antequam furere inciperent, .i H uoluntatis

10쪽

BAPTISMI. svoluntatis baptismi suscipiedi significationem dederunt, baptizandos

non esse. Quod si in mentis potestate nunquam fuerunt, eos in fide Ecclesae non secus ac pueros, baptizandos esse,Ecclesis authoritas & consuetudo satis declarat. Praetere fides etiam, ad consequendam Sacramenti gratiam maxume, necessaria est,iuxta illud: Qui crediderit,& baptietatus fuerit, saluus erit. Marc. 16. Deinde,ut quemlibet,admissorum scelerum & malae actae uitae poeniteat, atque ut idem in posterum a peccatis omnibus abstinere statuat,opus est.

De Baptifimo paruulorum .

Etiam pueros insantes baptirandos esse, idq; ab apostolica traditione Ecclesiam accepisse,communis patrum sententia & auth ritas confirmat. Nam Primo credendum est, noluisse Christum Dominum, baptismi S cramentum. gratiam,pueris denegari, de quibus dicebat: Sinite paruulos, & nolite eos prohibere ad me uenire e talium est enim regnum ςcelorum. Matth. I9. Mar. I O. Preterea; cum Iegimus totam aliquam familiam a Paulo baptizatam esse; iatis apparet, pueros etiam, qui in illorum numero erant, salutari fonte ablutos esse, I . Cor. I. Deinde circuncisio, quae figura fuit baptismi, eum morem maxime commendas. Pueros cnim octauo die circuncidi solitos nemo est qui ignoret. Postremo, cum per Adae peccatum,pueri ex origine noxam contraxerint: multo magis, per Christum Dominum possunt gratiam & iustitiam consequi ut regenerentur in uitam, quod quidem sine baptismo seri nullo modo potest.

Neque enim dubitare licet,quin fidei Sacramenta, cum abluuntur, accipiant,non quia mentis suae assensione credant, sed quia parentum fide,si parentes fideles fuerint: sin minus, fide ut D. Augustini uerbis loquamur uniuerse societatis Sancto m,muniuntur.

Bapti mi fructus.

ue oririnis vitio,siue nostra culpa cottacta sint, remisito: cuius rei cau