Vsu locorum

21쪽

G E R A R D I B V K. terim uituperantur, haec iudicum sentent f dijudica αda committuntur. Quae cum ita sint, persticum est, tria esse diuersi rhetorices genera, in quibus certe finis

gulis tota uersatur rhetorica . Atqui Ciceronem, Crhunc secutio Fabium rhetorum maximos, haec tria

caussarum potius , quum rhetorices genera uocasse, renis latifime patentem, im partim circumscriptisse terminis, hoc magis miror, quod hi ipsi, omnia, de quibus dici posit, intra horum trium generum commplexum uenire, ipsumque oratorem de rebus omnibus

copiost, splendides dicere posse, affirmarint. Quam

uero alterum Iare pateat, alterum angustis nota tum sitfnibus, ut omnino eluceat , quid ipso caussarum nota mine acceperint, debeatque, indicandum est. Putarunt multi oratorem nulla de re, nisi de qua quaereretur, dia cere posse. Quaestionum uero duo esse genera, pastiner cicero scriptum reliquit: alterum infinitum, nutilii personarum, locorum, temporum ue circunstititqs notatum, quod Graeci θε si , ipse Propositum, er coriosultationem uocauit : alterum rebus, personis, temoporibius finitum, causam, ex Controuersiam apri pellauit: isti unustuli. Constituit igitur tria haec geneaera in quaessionibus, Cr quidem definitis: uoluiis; caussarum genera, hoc est definitarum quae lionum, dici: quod ipsum cum in Topicis, tum ad Quintum stare perst=icue docet. Iam uero cum in coni o sit, omnia in haec tria incidere, sinis duo quaestionum genera,cur non tam consultationum, quoi causarum dicenda fiunt genera i Quod si hic restondeatliri comit

22쪽

DE INvENT. ORAT. LIB. I. 3plem, ut sporici gerim, quod omnino negari non potates tamen extra controuersiam est, in infinitis quae istionibus, totam ita sepeli ero uersari orationem, ut

ad certarum personario rerumue complexum non

descendatur. Nisi uero quis non putet tutatam, innota eratium, modestiam, aliusque id gerim virtutes, summis laudibus recte vehi posse, quin, quorum virtutes, uia tiaue fiat notetur. Quids ne causarum quidem,er iuxta consultation , quod est, tam definit rum, quam infinnitarum quaestionum haec genera recte dicu. An non uel Ciceronis Fab stestimonio, multis de rebus diacit orator, quae quaestionem omnino habent nullanisAn non certorum hominum perstectus virtutes, coae vitaque praeclare ficta, tum urbium certarum, porta tuum, Iocorurus diuulgatam celebritatem citra quaerisionem, omnemq; controuersiam , copiosa, stendis

das oratione extollam, Neque enim laus stre contentationem habere solet. Itaque Menander rhetor, cuius de

partitione rerum laudabilium in genere demonstratiano scriptum extat, quas oratores laudes appellassen ciuilium certamnus m conflictum potius esse putandum, his uerbis' distunt, μι-λργωο h

Cum igitur nonris, Graeci s concedentibus, multa sunt ijs in generibus, quae quae lionem nullam hari. ben haec tria, no calam, sed potius rhetorices generacu Aristotele uocemu3.Is enim ijs in libris, quos ex prota stilo hae ipsa de re coscripsit,tria haec,ἔπιδ ῆικορο, συμβουλ, uni,λοτικοr,non caullaruJed μ 'νκ uocauit:

23쪽

εG E R AR DI B V K. quod tribus in iis,ipsi certe uersaretur rhetori . Quod ut niugis probem, ijs ipsis quas dixi causis adducim. Quare cum summo uiro, contra Minos sentiens, hec admonenda, liberas iudicaturis in medio ponenda pummi: ut pro fluo quips arbitris,quemadmodum uellet appellaret. Equidem ne rerum vis imo nomine urgeretur, mei hic oscij esse duxi, quid mihi uideretur, alijsq; platacuisset, non disimul re. Patiar sane, cum praesertim σGraeci hic si φi non constent, atq; haec tria interim mλι- genera vocent, nostros hic defindi: nec ita male caνssarum genera appellase: quod rhetorum olim ingenia, in ciuilibus causis, contentionibusq; uel folis propemodum desudarint: modo intelligamus latin haec patere,nullamq; sepe quisionem habere. Omnia ad fidem amplificadum* in unoquo*

genere ex locis peti. . CAP. II.

CVm igitπ praeterita,instititia utura , atque adae eo omnia in haec tria rhetorices genera incidant, finis generales quidam, communess dis icorum, rhetorumque laci in quouis genere dicturas, scripturis ueargumenta, rerumque copiam administrantes, cognitio genere, nostris consilii scopo, quem primum ste tanta dum esse, ipsa nobis ratio praescribit, ipsis ex locis adfrim, copiam, orationis inueniendum est. Inuenienti da autem fiunt, Cr res, Cr uerba. Verum in rebus pr. in prie inuenire, in uerbis eloqui dicitur. Nam res, nescio quo pacto Cr uerboram supellectilem fecum stran : er quasi in st inclusam Ofrant. Quare de rerum ii taxentione, de quibus proprie inuenire dicitur, dicendu a

24쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. I. sest: quod ad uerba attinet, quae mori tam rerum copiants ppedint, quam ipsam signiscunt, suo loco dicemus. cum igitur generales quidam loci, di lecticor- dilbutantionibws, rhetorictas generibus omnibws ferulant, de ijs primum dicendum: ut appareat, quae singulis in generibws, classicorum, autorum scriptis, siue ad fis dem positi sint, siue ad amplifcandum, Iectanda nis,

siue denique ad motum animorum, ornatum lie, quo corpius orationis augeatur, hinc f pta esse, Cr huc referri pose. Vtinum hic natura rerum pateretur, ut rem, quod pictores Aciunt, ob oculos ponere possisit, Cr non animorum profundis cogitationibum, sensibus pseruirem. Nam aut nulla ars est,aut haec certe ars, praemceptas maxime putanda. Quid enim magis admirabiale, magis humanum propemodum excedat captum.

quoi pagris numero locis, quasi a natura datis sedibus, uniuersuε res, de quibum dici, scribi, cogitari denique posit contineris Hinc dialecticos dums argumentis uel inuitis fidem μcere: hinc oratores sumptis rerum potirideribus copiosa 1 lendidas oratione, nunc uolentes ducere, illinc nolentes, repugnantesc in suam sententiam pertrahere: hinc poetas, ducta rerum ad amplificandum copia, non tam narrare, quam res quasi ob oculos dein pidius dare, omnibusque modis dele lare: hinc historiai cos sumere, quo inter exponendum res gestu ita auril νήηt, illusenis omnia, ut uarie lectoris animum assi, riant, pascanis: denique omnes omnis generi S alitorares, omnia his locis acceptum restires Haec autem uidere, qssassta res si quam ad iudicandum imitandum a 3 inece

25쪽

s G E R A MD I B V K. necessaria, non in generalibus modo illis linguis, Graeca Latina ,stud sq; grauioribus,sed cr uernacula nostra. dicturis plura aut scripturiis Vbicunque enim perpetua,

longiore, oratione utendom est De concionator nunc

in luorbis laudem diutius, nunc ad fidem Ariendam probabilius plura sis dicturus : siue senatorim ad muti, titudinem mouendam dicturim orator ueneris, Vs rebus

instructus si accedas, quod uolas feliciter efficies. Quod si plerosque uidemus,uel in uernacula sua lingua, quod

haec ignorant, male fuim obire munus, cui dubium esse posit,eos omnem lusuros operam, qui cum nihil horum ne a limine quidem salutarint, in alienis tamen linguis,

magnis, nominis alitoribus,recte se uersaturos credunt caeterum ut locorum saltem nomina, numerumque scire parum est,mborum usium nosse, omnias hinc, nunc ad fidem, nunc ad amplificandum, exornandum: certam

sumendi rationem tenere, idipsi is in diuersis rerum scriptoribus spectare, meo quidem iudicio magni putatim

da res est. In quo equidem, quantum in meis positis est uiribus, enitar sedulo, ut explicatiora pluras traderim do, studiosos mihi demere . Sequar porro in tradenα dis locis Ciceronem: quod hunc pothimum iudicio in imitandis Graecis usium, breuisime omnes,mustps in Ioaecis, non tam stre explicasbe, quam ens erase intellitago: tantum abest, ut amplificandi rationem in omnia bug rhetoricis generibus, diuersisq; autoribus hinc peritendum esse docuerit. Quin etiam dedita opera, nihil nonnullom exemplo aut mutando, aut addendo, ij dent quibus iste, nominibus utar. Si quidem usitatis uerbi .

26쪽

' INVENT. ORAT. LIB. I. 7 generataq; haec tradenda fiunt: quod certe per species ire, natura rerum minime patiatur: quod qui jacere coeperunt, Fabj j iudicio duo simul mala incurrerunt,

ut Cr nimium dicerent, nec tamen totum. Verum quod ad me attinet,ita tamen hic me geram,ut nec Ciceronis,

aut ullius mihi autoritas magis praescripsise, ac ipsa reorum natura uideatur. Locorum diuisio in internos δί circurnae

Locorum igitur squi sedes fiunt argumentorum, amgumenta uero,probabilia inuenta, ad Iaciendum dem alij in ea ipsa re, de qua agitur, haerent, fixi sunt: alij circa hanc fiunt ,proximes quasi circunstitit: ut quibus ea desident, Iatenis, quae eam ipsam ad rem, de qua agitur, quodammodo sunt ascia. In ipsa re inaeclusii loci fiunt,definitio totius,partium enumeratio, uerbi notario, quae a Graecis ἔτvMρλεγα dicitur. Qui rem sunt,proximes hanc circumsistitit,sunt coniugam, genus,1 ectes,quam ormam Cicero dicere mauult imilitudo,disimilitudo,contrarium,adiuncta, quibus te monia item sub cio, antecedentis, confiequentia, repurignantia, causse, electa, Cr comparata. Internorum locorum explanatio.

l nitione res tota quid sit explicatur . Omnisi a porro, quae in dubium uocata, definitione fiunt explicanda, aut res fiunt, quae cerni, tangi ue possunt, ut homo, perus, civitas, mons, flumen, aut quar ipso a 4 solum

27쪽

s . G ER ARDi BV K. solum intellectu percipiuntur, ut iustitia, temperantia, 'ira odim, tutela, alias id genus innumera. Vt homo est animal rationale risibile. Iuristia esi constitis, erperpetua uoluntas, ius sum unicuis tribuens. Sic Ium s linianus, en ante hunc Vlpianus iurecon uis definiavit. Verum cum coistititiam, peipetuitatenis magis astutatam, quae bemper fui stassis est, quam ad animori

rumlabitus, uoluntatesque restra' quae pro re, Cr tem

pore fluxae, suis disisses existunt fere, sitq; in omniabus rectesctis iunitia, malis interim recte friant, hi hanc sententiam forte tutius dinias. Iunitia est animi virtus,qua rectum quod est,in omnibus fit. Hic Cr fuant cuique rem, dignitatemque, tum poenam scelerato triabuis. Pιτ partes item, totum quid sit, explicamin: ut, urbs est aedium priuatarum frequentia, pluteis discrimia nata, portis, 'fis, moenibusq; circum insta. Rhetoriace est recte inueniendi, er di)ponendi, Cr eloquendi, cum firma memoria, Cr cum dignitate actionis scientia Quin er definimus uocabuli eomologia, ut, Iupiterest dictus,quod iuuans sit pater. Philosophus est sapientatis amator. Iunitium est iurustitio. Haec, Cr superiori. ra in argumentum uertere, omnibus procul dubio iii

procliui est: ut, si Iupiter dictus, quod iuuans sit pariter, perdere neminem debet. Si philosophus sapientieest amator, non ut sopbiyti nugarum erit admiratori si iustituum iuris est 'tio,Praetor per id tempus,non ius di cet. Uem mesto plura sunt definiendi genera: quod cicero no inscius eat, ror equide,duo haecia partibus, 'er uerbi notatione definitioni adiecissee:reliqua non peris

sequut

28쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. sequutio: authaec persequi, aut illa omittere Ndefinitione complecti potuisset. Adde uocabuli πνιιρα λογιW, Cr coniugata, recte in adiutictorum, stu caussariri locum coniici potui, . A' causis nanque est, priomum Deor Iouem diem , quod iuuans sit pater:

er philosophum, quod sapientia sit amator. Iustum item dici , qui iustes ch et , quod a coniugatis est , in

caussa fiunt redie)im: unde, dum homines metimur, nomen hoc tribuimus. Sic iton quod compascuum est, compascere licere , a coni gatis quidem est, sed cridem a causis. Quinetiam similitudo, disimilitudo,

contrarium, commode in comparationis locum restis rantur. Neque enim haec minus, quam maiora, minoctra, parias, construntur, comparanturop. Antecedenaetia item, consequentia, repugnantia, per omnes locos

starguntur: omniumque naturam induunt: quod suo onendetur loco. Qu e hinc ducta argumenta , exterorum locorum aliquo deprompta ese , conuincas. Haec a me eo dici, nemo suspicabitur , quod praestriaptum a cicerone Iocorum numerum hic metu crimaener, quam admoneam , ne, si in rhetorices mieribus, ubi ex bu Iocis generalibus omnia, er adfidem, er ad amplificandum,petenda esse orundam, illorum, quos ad uos ueluti ntes remisi, mentionem forte perii de , ac aliorum tam crebro non fecero , negligi qui quam a me , usum, minus indicari , quisquam arbiatretur. Nihil autem uetat, cur non generales magis locos , in sua ueluti membra, ad unam, eandemq; rem ubique , commodiusq; investigandam suo iure staris a I geret

29쪽

G E R A R D I B V I geret: quemadmodum plures eodem tendentes saepe perni uin videmus, ut si non hac lubet, alia uia eodem

perueniaturi Exa Hor definitionis expositis,quae per omnes locos ducitur. C A P.

Cum igitur plures definiendi sint rationes, adeo,

ut ex singulis, quod ostendemuε, enumeratis lora icis definiamus, sitq; magni negotii recte definire, turm potifima dialectices pars, quam poterimus diligentossime hanc rem excutiamus. In praeceptis est, extras omnem controuersiam,definitionem,quae firmisima eIedebeat, ex genere Cr disterent s conmre: sub ciuntq; pleris omnes definitioni genus, speciem, differentiam,Cr proprium. Cicero quanquam genus, Cr steriem, quam formam dici mauult, seiungat, atque inter eos iocos ponat, qui rem ipsam, totumq; qκod definiata tur proxime circumstent, in partitionibus tumen idem, his uerbis docet. Non dubium est id quidem, quin deri ffinitio genere declaretur, Cr proprietate quadam: aut letiam communium frequentia , ex quibuN proprium quid sit,eluceat. In eandem sententiam, quiquammum iratis uerbis, en in topicis dispum. caeterum hoc ai. plerisque uariat, quod propri, uocabulo er disterentatium complectatur. Idem eodem in libro, cum a toto, a partibus, a ui uerbi, diuisioneque definiri docuiset, plures praeterea uias, rationesque definiendi esei

non disimulat: sied quia ad fui libri institutum minus l

pertinere putaret, non est persequutus. Porro in par ititionibus, cum genere, er proprietate quadai ι dea

finiendum

30쪽

INVENT. ORAT. LIB. I. rasiniendi esse praecepisset, sub cit, quoniam de prooprqs oriatur sepe magna dissensio, definiendum esse,

sepe ex contrari s : sepe etiam ex disimilibus : sepe ex paribus: tum per descriptionem: per coissequentium enumerationem, uocabulis explicationem. Haec

quidem docet, sed nulla quibuε declarasset, exempla adiecit. Mihi quidem rationem ducei sequenti, locomri s uim introsticienti, omnibus ex locis definiri commode posse, haud dubie videtur: nullanis, nisi ex locis petitam , definitioncm esse putandam. Siquiadem si mihi omnium pace in uniuersum dicere licebit, nulli dubiae rei, nisi ductis ex locis argumentis fidem feri, definiendae item rei, que inuoluta, perplexabest, ex Iocis accedat neces est, quo quid ipsa sit, eluceat. Neque enim res ulla, quae dubia, perplexas est, perseexplicari potest, ut dicam, homo est horimo: uirtus est uirtus: sed, aut ex genere, Cr disi, renti s , aut aliis ex locis id praestetur oportet. Quod autem ipsa definitio locus, Cr recte quidem primus omnium consensu dicatur, inde est, quod uera nusquam ulla inueniatur, quae non ex locis desumpsierit, quo totum ipsum quid si, explicet. Haec ut palsant, ad loricos redeundum est: definitios per singulosq; ducenda: quod dum fit, in quos-a Cicerone diuersis in locis indicatae explicandi formulae recidant, apparebit. Felia cistae litur omnium consensu,genere, Cr destrentia, proprios definimus. Genus cicero uocat notionem, ad plures disti, entias pertinentem. Vulgo id temporis

schola d 41 e dic ut, quod de pluribus di ratibus θω