Vsu locorum

31쪽

ENT. ORAT. LIB. Linimantomimbuit,ut se agnosceret,coleretq;. A' ui nomnis erit, si hominem humo, quae terra est,natin ania mal dicamus. Verini Cr caeteris ex Iocis omnibm defrui iuri potest,quodam x ostensuri si ius. Atqui cum non inodb quae cerni, demonstraris possimi, genere, Crriserentqs , stupro ijs , quod idem haberi uolo, deae filiamus, sed cr ea, quae intellectu comprehenduntatur, exemplo res demonstretur. Fortitudo est consita derata periculorum susceptio, Cr laborum perpesis.

Hic genus est fusceptio, er perpesio, reliqua sunt disesbrentis. Penelope Ouidiana amorem definiuit rem

esse plenam soliciti timoris: sic illa, Res est foliciti,

Iena timoris amori catilina apud Sallustium ueram dixit amicitiam esse , idem uelle, atque idem nolle. Hi gerim est uelle, ac nosse, idem, autem destrentia. Ηie imprimis danda est opera, uero ut genere, Cr diffrrenaetiis, quantum modo feri potest, udimur. Haec de priamo praecipuos desinitionii loco, quae genere er distris rentiis,atque adeo proprijs declaratur. Loci a partibus explicatio. C A P. V I. 8 Squitur AEutem locim a partibM. Partium enim ratione rem explicanitus, cum ipsa in re, differenistia, propriumque, ut in homine ratio, risus ,aut non cluceat, aut omnino non reperiatur. Vt domum si de

finiendam fiuscipio, in qua nihil reperio, qua potiμ simum differre rebim caeterire uideri posit, definiam ab ijs hquibim consilaum fit partibus: dicanis id esse,

quod fundamento, parietibws, mulattis, reclus cotis flet. Sic er ciuitatem priuarum aedium frequentiam

32쪽

B V K. esse,plateis diserimnamn,portis, moenibros, cinisci munitam. Demisim Cr per partitionem ea , qux non cer nuntur,tanguntur ue, sed intellectu ipso cognoriscuntur. Ut in ciuile est, quod in legibus, senatusconisultis,rebiu iudicatis, iuristeritorim autoritate, edictis magiitratuum, more, aequitue consistit. Huc pertinet

. diuiso: per banc ita definias, Animal est substinitia,quae uel fessu tanti ,uci sensu er ratione nitaturi Amplitudo est, aut potentia, aut maiestitu , aut alia qua m copiarum magna abundantia. Porro diuisio

est eadem per omnia cum partitione: nisi quod illa sietotius, hoc est generu in species, haec totius in partesdscretis: quemadmodum iam uidimus domum in suas . partes, urbenis in suas, nmpe aedes, plateu, porritas, moenia, β usq; partitam die. Fabius de diuisio ne ita dicit: Diuisio est rerum plurium in singulus:parintilla,singularum in partes, discretus ordo, Cr recta quaedam collocatis,prioribus sequentia annectens. Loαeus hic plurimum cominu ne habet cum superiore, adeo,

ut unus idems haberi streposit. Nam quid interest, i siue totum ab iis, quae ipsi propria infunt demum,

dicanis, hominem animal esse rationale,moriae: Siue a partibus, quibus totum est compositum, Cr ilicam,' hominem esse id, quod capite, humeris, manibu , ver die, cruribus, pedibusq; constat. Quemadmodum ibi, i lboe lysio, quod hominem animal rationale, Cr- se dico, quae disrentiae fiunt, veluti e turba animanaetium omnis generis eripio, solares constituo : ita his, partes en eranio,caput,b eros, manus, Cr caetera

33쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. I. quae difrentiae erunt, Cr propria hominis, idem pruisis. Verim hoc quis interesse putet, quod genus hic, sin non tam manti um, ut supra appareat, omnino

desideretur: qua in opinione Boetim fuisse, scripto in

Topica Ciceronis commentario, minim certe probo. Etenim absurda per omnia definitio hinc erit, praeterrimi o genere,ut dicam,caput,humeri,manus,pedes, Crcaeterasunt homo. Siquidem abscissa haec suo toto, fieri iunctas, atque diuersis in locis posita uideri pol unt.

Quare er hic semper, aut tacita uis generis, aut ipsium erit expressi . Equidem neminem fore existimo, qui inscius eat,perinde esse,siue dicam, Homo est quod constat capite, hinnieris, reliquus enumerandis partibus, siue dicam, homo est animal, quod constat capite, b nfueris, σ caetera. Eadem ratio est,er in iis a partibus definiendis,quae intellectu comprehenduntur. Nemo diarit,inuentio, distositio, eloquutio, adi 'incinoria

sunt rhetorica: fed rhetorica est inueniendi, distonenis d eloquendi cum actione mas memoria sciretia:ubi genus plane expressim est. Quod β quis urgea nulli hic genus uideri: ideoq; diuersum esse locum a superiorire,qui genere er diserentiis constet semper, quaeram, A quod licet iti definium: homo est quod ratione praeerditum est,mortis obnoxium,quem in locum, tam non ex partibus definitio sit,hanc conjiciet s Quodὴ supeis riorbs loci esse dixerit,ut certe est,aut genu3.ades auter ibi sine genere definiri fatebitur. Natura ita compari ratum est,ut undetas locoru, potest aute ex omnibus,

scisti definitios semper,aut gensis expressum, aut tam

citam

34쪽

GERAR DI BV K. ritim huius uim inclusam habeat. Petita est contrariori non ex Ioco definitio haec: Virtus est fuga uitiora rsed er eadem ex genere, Cr disterentia. Fuga nanque genus est, uitior autem diserentia.Dies est solis currisus supra hemi*b erium nolirim: sumpta haec a cassarum loco di itio est. Num lucis causa est solis currisus supra hemistbierum nostrem. Sed Cr hic genim est cursus, solis autem disterentia: er c noctu etiam listratur , nomHs Antipodibus luceat , necessario er altera adij ciebatur disterentia, siupra nomum hemise phaerium. Adde π hanc a partibus definitionem, erillum ex genere Cr distrentiis superiorem, ex litis, eodem trahi adiunctorum loco : sed bane semper, talam sepius. caeter in medio pono, siue quis unum, eundems hunc, cum superlare, siue diuersium locum arbitretur. Non equidem diffleor, paulo aliam a pum U. tibus, alium a genere, er disterentiis definiendi ratationein in steriem uideri pose: sed idem intelligo, non magis hic, quon supra genus abesse: plurimasque praeis isterea, nunc a simili, nunc a contrario, nunc a causis, denique ex alijs alijsq; locis, definiendi formultas esse: Iuas cum superiore definitionis loco, quia non attigit, mit eompsius cicero, huius certe olim a partibus lari, eum cr eomologia in suos Iocos recidat, seiungendi, non ita magna mihi uisa est causa. Loci in etymologia uocabuli explicatio.

C A P. VII.

ἹJertium definiendi locum esse uoluit Cicero, voecabusi et mologiam , quando ex ino uocabuli

interprue

35쪽

. DE INVENT. ORAT. LIB. I. rγ'terpretatione definimus. Atqui cum uel ipsi lace

sis sit perstimum, aliud ipsam esse substantiam, aliud

Mumen, quo ipsa signiscetur, inter eos locos hunc potatim conatauedum cum Agricola puto, qui extra ipsum sunt,proxime s circumstitit. Locauit autem hunc Agriae cola inter accidentia, quae Cicero adiunctorum loco comple litur, quod rebus alus, alio modo nomina accia 'dant: ut eum, qui iam nactus sit ampliores pos His nes, a locorum copia locupletem, a pecorum pecuniores dicamM. Atque id quidem negari non potest, posse inter accidentia, siue adiuncta, qui idem Iocus est,iocatari. Verum cum ita natura comparatum sit, ut nunquam .

feri a ui uocabuli definiamus, nisi finita causa inditi nominis aperiatur, mala ut supra indicaui, in causarum, quam adiunctora locum re cere. Nam Musam, si deam inquisitricem esse dicam, οσο - -osiau, ficu Mβ, quod es inquiro, causam certe inditi nominis in definiedo aperiam necessum est c er ceres,d geredi frugibis3 Dea, quasi geres dicitur: er iussilium,iuris Iulio,tempus id, i quo praetor ius dicere prohibetur. Quae per metaphoram definiendi ratio.

quod ad definiendi locos a cicerone praestria I ptos attinet,restat, nisi quod er per irret horam

definiri interim doceat: cui cum locum proprium non confutuerit, nos in quem recidat, utq; per hanc dem niatur , paucis perstringamus. Metaphora est, s amnoctri translationem uocant, qua uera uocabulisignia sic tio transfrtur in suam cognatam : ut florem aetrab iis, pro

36쪽

tis, pro vittida optima, aetate dictam. Definies ta perimetaphoram loco generis, adiecta disterentia, ut mors est occasius uitae, pro terminus uitae: hic genus est occa sus, uitae uero diis, entia. Saepe etiam per plures accuunticlaris metaphorus, ut Antonim apud Ciceronem: Hses laria uero, inquit, est testis temporum, lux veritatis, viri memoriae, magina uitae, nuncia uetustitis. Nihil

interest, inter hanc, er superiorem illam definitionem, quae genere cr disrehths constit, nisi quod ibi genus su4m pror ni, genuinanis significationem, hic uero metaphoricam, cognatami fumat. Quare Cr 'perlaurem illum definitionis locum iuresibi uendicat. Porro poetis stequenti in usu est: cecinit ille: Mors ultima tanea rerum, pro 'is rerum. Haec de tribus illis ipsa iure fixis definiendi locis, toto, partibus, e mologia: de quibus quid iudicem, non dissim claui. Partes cum toto idem uideri posse putaui: unanis er eandem a toto,er partibus definiendi rationem esse, quae genere Cr disterentqs constet.Eomologiam uero in causarum lamcum reieci: quod qui minus probat, stomachari non deribet, quod eo ordine, quo Cicero destripsit, er metrodidise intelligat. Deducitur per reliquos omnes Iocos de

N Vης si hi de, quod polliciti sitimus, ducamus deri

snitionem per.reliquos omnes locos: ostendam muss, non solum ex ijs, qui in toto defixi fiunt, fiet erex ijs omnibus, qui extra id fiunt, proximes circunm sunt, definitiones fumi. Vocauimus autem ciceronis

37쪽

: DE IN VENT. ORAT LIB. Lexemplo, has explicatas definiendi rationes, locos ipsa. in re defixos: quanquam ex locis,uel rem ipjum circunaestititibus magis fumant,quo totum ipsi ,quidsit,explicanimam desinitio ex genere, σ difrisqs,partiam enumeratione, ab adiunctis stre sumitur. Veru com adisiuncta latin patiat, er pleras ab re longin ab stant, has definitiones, quae aut ab ijs, quae rei, totis suo prompria insent, accidunis, aut partes, membra ue sunt fuismuntur, quod ita proxime toti suo adhaerentia, adiunis ctas sint, ut unu idems videri posint, locos sane tam Cicerone, ipsa in re posiths, 'osq; polim uocemws,

quam quicquam immutemus: modo miren intelligamm, liberiores definitiones sepius, ac nescio an sepsime, Cr caeteris ex Iocis omnibuε, rem circunflantibus, ducLOrdine igitur eo ipso, quo enumerati sunt,breuiter tamiemus: postea uero ad principium reuertenMr: ordianes rursum singulos, quantom ad noctrum innitu aetum attinet, Cr explicabimuε, Cr regu enta inde ducendi rationem indicabimus. Primus itaque eorum, qui extra rem positi unt, Iocus en coniugatorum: hinc ita

definias. Si Mitia est animi uirtus, iustifcta ea fiunt,

quae ex animi uirtute proficiscuntur. aegenere ita: Sil quicquid auri rgentis terra effoditur, malorum irrita tamentum est, CT gnata pecunia mularum erit irrituri mentum. A' specie: Homo est,qui ratione duce,ex prae

teritis, praebentibi Ss, longius sibi in Aturum prostiacit: ergo animal est, quod ratione praeditum est. Posuci mus er aliter ijs ex locis definire, ut a genere per diuis ' funem ad steries descedamus, econuerso, asterio ad

38쪽

z: GE RARDI BV K. gem astendanim: quas quis definiendi semissis eoae gnovim , nihil attinet hic repetere. A' simili definitiori modi s. Si patrem enecare paricidim est, ertrem occisere paricidim erit . Si continentia animi uirtus est, erit er abstinentis. A' disimili, quam Cicero disterentiam uocat. Non si Letitia animi bonin est, eruoluptas animi bon- erit. i contrariss: Virtus est uiati- μπης, er ρpientia prima stultitia caruisse. Adia iuncta sequuntur, quae ut latifime patent, maximequesu t obuia, ita hinc oratores, er poetae, reliqui 3 omnis generis autore) sepsime definiunt: qui non ieiune, per gram, ex dierentiam folin, more dialecticorum sed 'sim rem explicare, magi j communem ad caripim, loqui t. Huius generis est, si hominem, ut supra indicauis η, a creatore suo definiam. Eadem raestione, ta equin ab homine licet, dicamq; esse, quem homo suum rausim alat, nunc gd equitand- , nune ad arand- , farcis 'en , Hinc item erit, si ab ili definiam, quie rei definiendx, qui accidant, aut ab ipsa fant,aganturq;: u lupus terrest, is animal est,flma, magnitudine, paulo maiore canina, ex raptume pecorin vit- trahens, Iustitu est uirtus,quae boae mines se officio retinet,ne riter ateri μμ eripiat, Qvd

si Die plura in definiendo finiantur, descriptio appetasatur: quo definiendi genere, saepe σutores ututitur. Itaque Vergiliuε, - cr alia multa, Famam hoc ex

soco copio ime depinxit his uerbis:

Fama.malim,quo non aliud uelocius ullis:

FIOistite uiget: uires, acquirit eundo:

39쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. L aetParua metu primo: mox fest attollit in auras: Ingrediturque solo : er caput inter nubila condit.

Illam terra parens, ita irritata Deorum, Extremam,ut perhibent, coeo,Encelado ororem Progenuit,pedibus celerem, π pernicibus alis, nonstrium horrendum, ingens : culi quot sunt corpore plum

Tot uigiles oculi fiubter,mirabile dictu, Tot linguae, totidem ora sonant: tot subrigit cures. uolat cocti medio,terreci; per umbram, Stridens : nee dulci declinat Iumina somno . Luce sedet custos,aut summi culmine tecti,

Turribus aut altis: Cr magnus territat urbes,

Tam fm,prauis tenax, quain nuncia lim. Haec porro omnia ab adiunctis sunt petita: ut quae paratim, aut accidant Famae, aut agat ipsa, temporis, laci, adiecta mentione. Accidunt autem,malum esse uelocis niuam, nobilitate uigere, in eundo uires acquirere, primo paruam metu, deinde incrementum sumere, O ad nubiala usique caput erigere, matre terra ultimo partu editam sororem coeo, Encelados gigantibus,celerem pedibus, pernicibuss alis, monstrum horrendum, ingens , cui, quot plinae, totidem uigiles oculi, ora, auress essent. ae uero agat ipsa, ubi recte temporis,locis' menotio, ea fiunt. Nocte hanc per aera, umbrasq; cum sonitu uolare,nec unquam somnu capere: die uero ipso, custoridem sedere in summis aut tectis, aut turribus, magnuclysi bes tenritare, nis salsa, quam uera nuntiando. Omnia

haesiui dixtam, ab adiunctis fiunt petita: id quod in era

40쪽

plicando hoc loco,infra pateficit. Est cr illud bine sum iptumsue eius sue aeteriss sit:

Livor, tibiscum malis uenenum: Intactis vorat opibus medullus era.

Ab ijs, quae agit, ipse definitur liuor. Naso item invia diam,solisq3 regiam,c- er alia missis, descripsit. Regia fotu erat, sublimibus alia columnis:

clara micante auro : flaminus imitante pγropo. σα

Verum passim haec oblita sunt. Quid niustas hic ille eis locus, qui non modo in definiendo es Cr amplificando,

omnibus autoribus, er maxime poetis, non tam calataynum, quam penicidium ministrat: ut res, non tam striabant, quam depictus ob oculos ponant. Sequuntur an recedentia, consequentia, Cr repugnantia. Horum ea

est natura,ut per omnes si e Iocos deducantur: singuloruras naturam induant: quod suo dicetur Ioco. Abantecedentibus ita definias: si homo est,in quo ratio,1 susq; intelligatur, Cr animal erit, quod ratione, risus sit praeditum. Caeterum cum Cicero hunc locum dialetaeiticorum proprium esse uoluerit, hunc in modum, magis a te, atque dialectice, quod illi probatur, definias. Abantecedentibuw: 1si Mitia est, uirtus animi est suum cui que tribuenssed iustitia est,uirtus igitur animi est suum cuique tribuens. i consequentibus: si Mitia est, uiristus animi est suum cuique tribuens: sed uirtus animi esὶ suum cuique tribuens, Mitia igitur est. II repugnantatibus: Virtus est placidis abstinuisse bonis. Sequuntur caussae cr effecta: a causis ita: Literae humaniores sunt, quae homines ciuiliores, rerums humanarum pruden α