장음표시 사용
261쪽
diturus esset imperator Deus, ibiq .cimas habiturus. adorae nunc cas Roma cunas, & apud se habet, ut grandior adolescat ad gloriam. Ceterum narrant in ea Romanae urbis molitione Lunam dest cisse ex congressu Solis nimirum illa religionem expectabat veram, quae in tanta superstitio nis caligine lumen afferret, qui dies ipsi futurus esset verδnatalis. Uuxit deinde Romulus triumphum abietas in Iocu, quod postea Capitolium dictum est, ubi opima spolia Fere atrio Ioui dicauit. atqui Esaias inter haec dum de Deo nascituro apud Acham vaticinatur, totus inter spoIta versa. tur, ac praedas, ipsumq; pueri triti phale nomen ducit a belli
celeritate, a cursu, a sestinatione praedandi. Hanc autem insigne in victoriam dum Vates commemorat, in Graec a , .
Aeschines Eleates in Olympico cursu vincit: sed illud spe-ci ac tilain coelo dignius, illa excursio plurimum habet gloriae, quam ille in spoliando hoste describit, diuinitus de
Erebo parta victoria. omnia item bella quae sub hoc tempus ab exteris gesta narrantur, ludi sunt siue quae Antennatae,Crustum iniq; mouerunt aduersus Romulum ob Sabinarum raptum, siue illud vicennale bellum, quod Lacedςmoni j contra Messenios intulerunt. Asyliina quoque Romulus tunc instituit, hoc est perfugium improbitatis,atque audaciae, quo colluuies aliarum gentium confluebat, ut impunitate aleret scelus. at Esaias aliud mortalibuS asylum proponebat longe firmius diuinae pietatis, quo tanquam ad arcem qui confugerent scelesti,desinerent esse rei. sed illud in primis animaduertendum, quod Esaia vaticinate damia quoque Sibylla vaticinata dicitur, quanquam alii Erythraeam dicunt,qus: de eodem Numine inituro terras multa praedixit. digna visa sunt carmina, quae in Capitolium inferrentur, cum in ijs triumphator, ac victor de Ereboe Deus praecineretu . sibi unt enim restituto Capitolio C. Curionem Cos. retulisse ad Senatum , uti legati ad rubri ma- Iis accolas mitterentur, qui carmina eius Sibyllae coquire rent, Romamq; deportarent, ubi inter aurea spolia, ta lau . reaS collocata sunt. Floruit etiam hoc tempore apud exteros Enmenus Corinthius carminum scripto quae Omnia vetustas obruit, Esaiae a te oraculu immortalitas excepit.
262쪽
Obedus quoque vates hoc tempore Iaudem meruit, qui ceteris tribubus Iudam infestis armis inuadentibus, unus
occurrit, atque oratione ad persuadendum accomodata
intentatis etiam Dei minis serociam integri exercitus in- a. Paral.28 hibuit,& cuncta composuit. Iaudabilior plane hic,qui pene domesticam belli flammam extinxit, qu1m Romu us, qui tum sinitimas gentes lacessebat armis, ut urbem amplificaret, quam fraterno cruore foedarat.
'TI Zechias h/c admirabilior fuit, quod ab Acha impio
X parente genitus, totum tamen se pietati dedidit. co- 4 r I. IPCeptus autem ac natus est anno post Romulum, ut illi opponeretur. defecisse nairant Solem in Romuli cum conceptu, tum morte,praeter Lunae defectum , qui, dum urbis sundamenta iaceret, contigit. adeo quae de illo praecipuae dicuntur, oppleta sunt tenebris; cum contra quae ad Eze- Chiam pertinent, in luce versentur, producto videlicet die in argumentum producendar longius vitae. ac Romulus quidem eam urbem condidit, in qua deductus ab Epidauro serpens ea se specie communis hostis induere solitus curutus est; Ehechias autem illum ipsum serpentem aeneum aliquando salutarem, ne Numinis loco haberetur, constegit, atque comminuit, ut vel hoc declararet quanto acerbiore odio in cetera simulacra krretur; quorum ne analecta quidem superesse pastas est: quippe redacta in puluerem in Profluente demersit. In re aὸtem bellica quam clarus suerit nobiles indicant victoriae,prqter illam celeberrimam , quam de Sennacheribo Assyriorum rege diuinitus reportauit, unius tantum e Coelitibus ope, qui tantam de infinitis pene hostibus edidit stragem, quantam integer exercitus bellatorum edere non potuisset. Multae apud exteras gente S L Zechia regnante initae sunt pugnae ; nam & bellu Camerinum a Romanis est gestum, & Fidenates armiS Op- Florus.
pressi; sed leues hae pugnae ingenti illa victoria lacile ob
263쪽
ruuntur. atque inter tot spolia hostium dum EZechua Ille roso mis triumphat, Romae sors fuit longe diuersa, siquid di Tarpeia arx,quq postea Capitolij nomen sumpsit,per pro Tarpeia. ditionem est capta. Vestalis enim virgo Tarpeii, quem Romulus praesecerat areis custodiae,filia, aquatum prosecta in hostes incidit,quam cum hortarentur, uti arcem proderet annuit illa, modo id, quod ipsi sinistra gestarent, osterrent; allecta videlicet armillis aureis,quarum pulchritudinem is, ac pretium admirabatur. facta igitur arcis proditione ho- , stes ingenioso mortis inuento promissa soluerunt,coniectis enim scutis,quae inseruerant sinistrae, puellam misereobruerunt,ac luce priuarunt. Ezechiae vero hoc suit in votis, ut religio, cultusq, diuinus incrementum acciperet, has e streveras, S regias opes ratus anteuertit hie p eiquod mox erat Nuincia, acturus impie Num secundus Romanoru rex, qui scilicet Pomptis lacra, & ceremonias, Omnemq; Deorum hieturgiam edo-lius. cuinqui pontifices, curiones, augureriaruspices, satres A
uales, ac Salios instituit; h lamines item tres, quorum qui Ioui operabatur, Dialis qui Marti, Martialis; qui Quirino, Quirinalis est dictus; deniq; omnia varijs superstitionibus, ac ne arijs praestigi)s inquinauit, ut diuinitus ei opponi visus sit Erechias,qui tanta insectii contagione seculum expiaret digessit autem annum Numa in menses, ac dierum, . temporumq; rationeS certis legibus temperauiτ;at non potuit diei leges dare. ut longius solito produceretur, quod actum est in Eaechiae salute. itaq, Solis, Lunaeq; cursu tantum ille exhibuit, hic inhibuit,ac reuocaui Lille ali stempora descripsit, hic sibi praescripsit; ille denique definiuit
dies, hic potius extra fines protendit. Obiit tandem EEc- Saliam chias anno sere ante quam Romulus, ne sorte in Solis, de- Romul. liquium atque caliginem, quae in illius morte contigit, in cideret is, in cuius vitae argumentum facta potius erat diei; ae lucis accessio. Nahum autem, Irechia regnante, Niniue urbs sceleri acerbum habuit, quippe quae ab una fuerat Dei clementia.
enim uero cum ad lonae vaticinantiSminas exterrita resiispuisset, atque ideo impendens supplicium effugisset, mox ad pristinam rediit impietatem, at non imTune ; quippe
264쪽
intenti terrae motu facto ignis inferno immensus erupita Nini v
quo tota regio contagrauit. ad haec aquarum torrentes e solitudine cum impetu effusi reliquias urbis obruerunt. ita ea gens,quae antea cineriS squalore suscepto ardentem ira Dei sopierat, ubi eum sustulit, hanc suscitauit, & arentibus iam oc ulis,lacry misq; sic catis,aquaru m eluvie demersa est.
MAnasses Ezechis parentis moribus plane oppositus 6 re 2 osuit.ille augustum delubrum ornauit, hic inquinauit;ille lucos excidit, hic condidit;. ab illo simulacra difficta, ab hoc facta; illi aduersus Sennacheribum Coelites mi. litarunt, hic coeli militiam coluit; ille a Uatibus, atque adiuinis pendebat oraculis, hic ab ariolis, extispicibus, Pythonibus; tum maxime impius, cu igne filios expiari credidit. ac ne quid tot scelerum monstris deesset, monti rosa Euseb. sibi ipse statuam fabricasse dicitur, quinque habentem fa- dis. Ahoncies, ut videlicet quotquot delubrum adirent, ipsi omni ex parte honorem exhiberent,hoc impudentior habitus, quo plures habuit frontes. Multa Manasses egir impie,ac sceleste, sed illud tale est, ut neque oceano elui posse videatu', cum Esaiam sanctissimum vatem e regio genere, immo patruelem suu per summa impietate crudeliter necauit lignea serra dissectunx. hoc tamen tam immane lacinus, ac pene inexpiabile una cum ceteris o miram Dei pietate)tandem lacrymis eluit, ac deleuit . extat eius precatio ad Deum plena moeroris, ac luctus,qua pacem exposcit, ac venia. At du Manasses rotus lacrymis dictuin, ac sese afflictando diuexat, Sybaris ciuitas apud exteros coditur, scilicet ea urbs, citius ciues adeo intemperates, & Iuxu perdito zybar suerunt ut in prouerbium abierint Sybaritaru deIiciae, & taeo Sybaritici ludi. sed hoc opportun E in id tempus incidit, in Nudipedalia apud Lacedaemonios primu acta, res quidei donea ad averrimcanda ira Numinis; quippe veri pietatis
fructu potuit Manasses ex huiusmodi actietatione ρcipere.. ESA,
265쪽
Esaias rerum gerendarum vates, an quasi gestarum testas dic edus sitiqui eius legit oracula, pene ambiaita nobilissimus plane vates, siue genus consideres natalium, quod ex regia prosapia fuit; sive genus dicendi, quod elegans est, perpolitu, floridum; habet tamen tuterdum instar apis aculeum,quem erigit nunc contra suam gentem minuSpiam, nunc contra exteros, hoc est Idumaeos, Philini, os, Babylonaos, Damascenos, Aegyptios, Tyrios; nec cum Tyrum cruentat, caret dicendi purpura. lam quanta huius Vacilest dignitas, cuius oracula de se interpretatus est 1pse noster assertor, hoc est magni Parentis sapientia
allato Esaiae libello,atarrexisse dicitur primo, ac stetis , quo ostensum est,quanta huius Vatis esset auctoritas, cui maiestas apse assurrexit diuina: fudit autem hic fanaui nem. eadem constantia qua siderat oracula: narrauerat videlicet admirabile illud visum de Deo rege ter maximo, qui sederet in throno Inter flagrantes amore Coelites . e carsit his auditis ara RegiS,ac procerum, quos arguebat impie tatis; itaque Iussus est serra dissindi lignea a vertice per medium acerbissimo cruciatu. serunt in siti repete miras sontis scatebras erupisse, tellure, antequam secrum ebiberet cruorem, aquae prodiga morienti. sepulitis est sub quercu Inumbrante tumulum , S tanquam de impietate victori quernas coronas sufficiente. Multi quidem sub idem tempus apud extero, coronati dicuntur Olympionicae, in primis Votades Messenius velocissimus cursor, di Pythagoras quidam Lacedaemonius, Eurybates quoque Athenien sis, sed illi oleastro quasi agrestes, hic quercu,quip: e caeculum praedixerat aureum, quod per Dei liberatoris ad mortales accessum suturum erat. lam Samiam,quae sub haec ita pora floruit, Sibyllam cum Esaia, neque oraculi maiestate,n ue praesensionis claritate ulla ratione conserti posi γε ullo ante diximus.
266쪽
Tobias partim sub Ezechia, partim sub Manasse rex1-bus vixit. is capta per Salmanasarum Samaria in se uitutem abiit una cum filio, ac familia, sed captiua teneri non potuit pietas; in uestigabat insepulta cadauera suoru, ac pollinctoris more baiulabat, humabat . probata inter haec virtus est; na qui vita sunctos lacrymis abluebat, contractis avicularum sordibus, usu oculorum priuatus est, &qui curabat extinctos., amisit lucem. nulla propterea vox, iacta in coelum est, cuius aspectu carebat, plena querelarii. Nicepsas apud exteros hac state vivebat medicae artis peritissimus, idemq;praestigiator insignis; multa de curandis su ob morbis scrip sit, sed obcaecatus ipse impietate non vidit nullum esse praesentius remediu, quam pietate;ignorauitq; - Ramarissimum doloris sensum ex caecitate acceptum p e . . . diuinitus vel felle curari, atq; mulceri. Sub hoc idem tepus Numa Pompilius parentalia instituit, ac leges funerum de di qua videlicet ratist ne placandi Manes essent, quandia lugendi qui vita excessissentiquorsati tumulandi. multa de Libitina, deq;Hecate in hierurgi s supe initiose priscripsit cum Tobias nihil nisi piE, religioseq; ageret circa sui erucuram; eoq; pietas ipsum adegit, ut is humeris cadauerae soro asportaret, ac domi suae recondereti tenuisse quoque Numa dicitur cacodaemonum euocandorum Rrtem, cum contra Tobiη filius didicerit ab uno Coesitum,qui dux itineris fuit, rationem eiusmodi monstra pestendi.obi t tandevir sanctissimus multa vaticipatus, inprimis de reditu camilla Ohum, de exterarum quoque gentium ad veri Numinis cultii traductione, deq; arcana Hierosolymae se licitate, atq, gloria, usus umbratili quodam, sed illustri dicendi genere eius mors in quintam, ac vicesima Olympiadem incidit, cui nomen dedit Talpius Lacedaemonius in stadio victor, sed veram sibi laudem Tobias iure vendicauit, qui in vitae Talpius quasi stadio per tot obiectas dissicultates strenue cucurrit Olymp. ad metam .at vero Tobias filius h reditaria pietat qua ac, Dion .
267쪽
motuS, conuersione ac reciprocationes quasi pri fent en te: sub hoc enim tempus Macedonum, ac Romanorum Imperia sum p erunt initia quorum armis orbis terrae con cussus intremuit. Ceterim hac Oziae aetate Hegyptii regem suum Osorthon ob res praeclare gestas Herculem. cognominarunt; si quis vero crebras UZiae victorias de variis hostibus reportatas numeret, S rei MI 'icae gloriam con sideret,eo nomine facilE dignu putabit. Phidon quoqἔArgiuus tunc mensuras, S pondera inuenit; atqui multa laudabilior Oaias, qui aequissimis usus est lancibus, dum regnaret,praeter machinas firmissimas, quas ut regnumstueretur, inuenit . quanquam illa vere dicenda sunt po dera,& momenta,quibus Amos,qui tunc vivebat,est usus in verbis, cum iustam librabat iram vindicis Dei; & cum esset ipse pastor,& rusticus,acribus tamen vaticiniis cum aduerses suos, tum exteros editis, S Numinis propositis minis, non minus quam terraemotu de quo locuti iuuitis,
Ioathanus rex parentis Oziae pietate imitatus est, non 'item audaciam. incendit aram non tene, sed votis. tetendit manus non sacerdotali more, sed supplicum.rem st-liciter gessit, hostem domuibimperauit ei aurit , ac fiuges annuas . congressus item cum Ammonitis victos tributionere depressit. nimirum,ut secra narrat historia,ea, quae agebat,airigente Numine,cuius fiducia nitebatur. Multa hoc regnante in orbe terrarum eontigerunt, quae omnino praetermittenda non sunt. sub hoc enim tempus magistratus apud Lacedaemonios institutus est eorum, qui h phori Vocabantur, quorum tanta erat auctoritab, ut regibus irsis imperarent, di cum esset opus,poenam etiam irrogaret. continebant hi legum metu reliquos, ac propterea iuxta
ipsorum triclinium Timoris sacellum erat is Numinis loco positum erat, quod putarent, eos fore in bellis animo
268쪽
eremores, ac minime timidos, qui maxime timeret leges. ceterum adeo Ephori superstitioni seruierunt, ut ex leui eorum obseruatione maiestas regia penderet: quippe singulis nouennbs serenam noctem,& Luna carentem obseruantes, taeiti sub diuo considerabant, coelumque contem plabantur: si qua igitur stella discurrens in oppositam se partem contulisset, indicium id esse putabant, regem in re aliqua deliquisse, ac propterea Deos habere iratos, itaqu regno interdicebant, nulla instituta actione, nec reo die dicta, sed noctet at quanto grauior illa Hebraeorum Vatum auctoritas, qui non ducti superstitione, sed religione, atquGa Mati diuinitus, acres ipsis regibus intentabant minaS, quanquam Ioathanus ita ciuibus imperauit, ut Dei iussis obtemperaret.Hoc etiam regnante Olympia olim ab Hercule instituta, ac diu intermissa, ab Iphito reuocata sunt; quo factum est, vires deinceps annalibus consignatae certiores manarent ad posteros; quippe in quaque Olympiade victorum nomina scribebantur in tabulis, incidebantur in columnis . ac primam quidem victoriar laudem tulit thia cursu c. horoebus Elaeensis, deinde sub eode Ioathano rege Androclus postea Polycrates, ambo Messenij: 2d aliud est in stadio, aliud in campo certare, ubi Mars armorum fragore circumtonat, quae huius regis est lauS; illa etiam maior, quod in augustiisimo delubro speciosam portam, atque sublimem magnificentissime extruxisse dicatur. ac certe te .gimus sculpendi, atque coetandi artem hoc maxime tem pore apud exteros floruisse: loathanus tame no sibi itatietas, columnas,& obeliscos excitandos , & sculpturis rerum a se Praeclare gestariam notando Scurauit, sed omnem operam ad religioncm ornandam contulit. Nihil autem tam memorandum sub hoc rege contigit, quam Romuli conceptus, atque partus. scilicet VestaLs stuprum decorarui Martis nomine, ne Roma de conbitore erubesceret, antequam insigni illa ruberet purpura. conceptum porro dicebat Romulum Teruncius, vir mathematicis in primis eruditus, tertio & vigesimo Vecembris die, hora tertia; ac Solem tu ut ex horoscopo conij ciebat omnino desecisse, ne videlicet se Roma iactaret illustrem tali conditore, antequam, Og Vcra:
269쪽
verae Religionis lumen a nostris acciperet. Interim diit Romulus un1 cum fratre lupae laete aleretur, Iudaea, ac religio ipsa incrementum accipiebat nutrita vel Uatum lacte, vel Regum. Esaias,& Michaeas praesto erant: atque hic cum genesim nostri assertoris e ternam a Deo parente, tum tem porariam a matre virgine praecinebat; lle etiana sponte ab ipso susceptam pro salute mortalium necem, tanquam spe .ctator exhibuit. quanqiram alios item praeter hos Ioathanus rex nactus est vates ; nam & Amos, S Osees sua fuderunt, di scripserunt oracula. quo scilicet tempore apud exteros nonnulli stylum in rebu&aut anilibus, aut leuioribus exercebant quippe Monius poetae Theogoniam carmine complexus est, ct Eumelus item poeta furgomam, &Eropiam; Archimus vero S. iliacum excidium, & Aethiopicam vastationem scripsit, interea Ioathanus bellica laude florens. Ammonitas impium genus hostium,debellauit, ac praeclaram retulit victoriam planeque dignam, ita, qua describenda scriptorum etiam exterorum desudarent ingeniaia
IIdem sere vates qui sub Ioathano, sub hoc etiam florue
runt, sed Esaias in primis, cuius laudatione ad Man sis, a quo impie necatu S est,tempora restiuo hoc tamen loco insigne vaticinium, quod apud Acham regem edidit prae . termittendum non est. abhorret primo animus,ac refugit; sed mox reuocatur, & gaudio gliscit . quid ita quia Achas hic Ioathani filius paternae religionis oblitus ad simulacradcfluxit;& cum finitimorum bello peteretur, ad vanam Deorum opem cosugit; atqui cum tam impius esset o NuminiS benignitatem) maximum diuinae pietatis oraculum accepit,quippe cum ab Esaia vate monitus esset, ut ingens. liquod prodigium,ac singulare a Deo pcteret, veritus nob
270쪽
quId hinc vero Numini accederet gloriae, recusauit; sed dua Deo petere non vult prodigium, visus est ob pervicacia ipse portentum. datum tamen est id, quod maxime omniuadmirabile,ac prodigiosum diuinae bonitatis argumemini suit; nempe signifi catum est regi,sore, ut aliquando Virgo illibato pudicitiae sore conciperet, ac pareret non quemlibet hominem; sed Deum. at quando hoc tam praeclarumis Roma.
oraculum editum est tum cum Romanae urbis funda meta iaciebamne ius scilicet urbis, quae recepto deinde eius Numinis, quod praecinebatur, cultu, sutura erat religionis re .gia,& commune delubrum sanctitatis. iacta autem hac ratione sundamenta dicuntur est enim Operspretium tantorum natalium meminisse. accersiti ab Hetruria aruspices cuin in orbem terram sodissent scrobemq. fecissent primi- Plutareb.
tias rerum omnium, quibus lege ut honestis, natura ut necessarijs utimur, in eam iniecerunt; ac postremo ex qua
quique prosectus erat, terra multi cnim v ndique conuen erant, ac diuersu particulam quandam ferens eodem intulit;quamobrem fossam ipsam appellarunt Mundum, hoc est quoddam orbis terrae compendium. Opportune igitur est factum, ut eo tempore Romanae urbis standamentis Mundi appellatio tribueretur, quo Esaias fundebat oraculum de naicituro magno Liberatore Mundi, cuius etiam fuerat auctori S conditor . sed consecutus est mox infamis ille Sabinarum virginum raptus; cum enim Romulus vafro consilio ludos indixisset in Neptuni honorem, sin quibus scilicet ludis naufragium facie udum erat honestatis. ac pudoris conuenisi eniq; Sabinae, repente ea nec opinates Romani aggressi sunt, ad per vim sitam sibi quisque usu pauit;quod adeo indignum,ac scedum visum est viris, ut ad
arma concurrerint . atqui huic raptarum virginum turpitudini oppositum ab Esaia vate tunc est oraculum de insigni Virgine, cuius pudicitiae florem neque conceptus diuinae prolis, neque partus instingeret. Huc accedit quod eodem hoc tepore, quo Roma sun data est, Michaeas quoque edebat oracula, inter quae illud in primis excellit, it quo de Bethlemiae urbis dignitate loquitur,cum eam inter principes urbes eminere dicit, propterea quod inde pro Gg χ ditu .