장음표시 사용
11쪽
& proceribus quinquaginta aureorum myriadum solutione pro infiicia injuria Rex, & Respublica satisfacerent. Responderunt Poloni, ab accusiatis scriptoribus liberis hominibus in libera Republica libros a Moschis impugnatos Rege,ac Senatu inscijs editos suisse. Quomodocumsue tamen res se haberet, non intelligere se, qua congruentia triam ab illorum scriptis TZaream exiitimationem Smolansciae restitutio, & irrogatam Moihoviticae genti injuriam auri pensio possient compens ire. Futyrum potius, ut per has viris Principibus, &honestis hominibus indignas prorsus injuriarum suarum nundinationes eorum fama magis periclitaretur.
Non fuit ore tam duro legatus, ut in propositione persisteret: Sed declaravit, abunde sibi satisfieri a Polonis posse, si paginae illae ex libris detraherentur, quae TZari S genti siuae injurie detraherent, ut publico
igne merito exultae non meritae a Moschis injuriae actionem extingum Satisfacit rent, & violatae temere Majestatis poenas darent. Quod obtinuit. Sed hMς qΠς- quamvis combustae paginae illae fuerint,memoria tamen eorum, quae coimii 'cin tinui a tu, Combulta nequaquam suit, imo per flammas illas illuminatam; fus tu luzulentius claruit. Eaccitata enim inde hominum curiositas fuit ad bello jux- noscendum, quid tandem esset id, quod Moschovitae tanta contentio-ta legato- ne occultatum vellent, ut ejus propalatores ad ignem damnarentur. rum inst ' Et vera insipientia Anticyram ad bibendum elleborum amandari digna hau , a vit, ut succensere quis Velit scriptoribus ad posteros, quae ipse vel pecc liquoi ii vit, Vel ab adversa fortuna passus fuit, veraciter tra tantibus. Etenimbrorum ab quoad priora ipsemet, ea minime committendo, occurrere potest, ne scri- accusatis hantur. Ni secerit, qua iustitia poscit, ut major bonae famae suae ratio ab Auth ri' extraneo quoquam scribendo habeatur, quam ipse delinquendo habu .H-- rit Z Quoad polieri ora Uurti, Cum Verti ipsi Vitio nequeant, quae contra-bureren ria prudentibu S suis conatibus accidunt, & ab iniqua sua sorte temeretur. immissa aequo animo sortiter siustinuit, non eli, cur indignetur, quod scriptis consignentur, quae fortunam, non ipsum, culpant. Prosecuturi deinceps introductam de titulis actionem comparum
runt praeitituto tempore in Comitijs Varsaviae habitis Moschua missi Asianasius Osypo icZ Ronlcgycgo ius, & Almasius I vano ius. Post Et alterae actam ad amusssim Polonici juris magna partium contentione causam, ' eb.: zX comitiorum sententia Rex Joannes Casi mirus definitive pronuntiis eontra CiaVit.
reos fe- l. Actionem hanc mere personalem quoad vita jam sanctos ex rendo. Reipublicae lege extinctam esse, nec in eorum haeredes posse transire. II. Illadistat fratris constitutione de titulis non teneri eos, qui ante illam errores in ijs coinmississent. III. Si qui purgare innocentiam suam jurejurando poscerent, juxta Reipublicae juranoc eis haud esse denegandum. IV. Erroris alicujus levis, qui ex incuria, aut ignorantia prater intentionem scriptoris irrepsisset, non esse habendam rationem. Et V. Qui in vivis agentes legitime citati sive perlonaliter, sive per procuratorem judicio se sistere neglexissent, secundum Reipublicae sancita perduellionis poena damnarentur. . i' s,ua Non λς quieVcre huic sententiae Moschi; sed contra eam, quam a. 44 iE iniquam S delusoriam dicebant, protestati, neque ejusdem exemplar Do-seunt. mino suo deserre voluerunt.
Datis itaque ad Alexium lituris, & ablegatis deinde ad eum Alberto
12쪽
Praela ski, & Casimiro UniectioWski demonstrare ei sententiae 1 se latae
aequitatem Joannes Cassimi rus conatus eli ; sed incastum. Respondit enim Alexius , inissurum sie propediem magnos legatos, qui poenam de sentibus a Rege & Republiea esticacius postularent.
Convenerunt ergo Anno Issῖ. magni TZarei legati Regem in ca- Μittuna
stris ad Leopolim agentem, repetitoque postulato polt multa iurinque tur ab adducta dixerunt tandem, Dominum suum libenti animo hanc desertu- . . rum instantiam, si tanti apud Regem ponderiS suam Viderit tuis te in te p o coli. Ventionem, ut rebellionis crimen Costaeis ZaporoVijs condonaret, eosque eis inter. Obliteratis omnibus praeteritis in sinum gratiae suae clementer recipere . veniunt. Rex ad excludendum quoscumque belli pratextus commisit non- Quod nonnullis ex proceribus, ut rationes TZari in hac sua petitione gratificandi obtinent. cum legatis ejus dispicerent. Verum enim vero, cum Moschi pro rebellibus pacta Yborouo ientia repeterent, & Regij ea per recentiorem repetitam rebellionem ab ipsismet Zaporo ijs iterato proculcata I vis be, ideoque illos eorundem beneficio sua culpa bis cecidine , efficaciter de ino nitrarent, instarunt legati, ut saltem radix contentionis cum Zaporoviis iuccideretur, supprimendo religionem, quae a consensu cum Romana Eccletia Unitorum appellata in extirpationem Graeci ritus semper conis spirando bellum illud Zaporoviis conflaverat. Repulsi tamen conitanter uti reviri. cum exaggeratione facinorum, & sacrilegiorum a Zaporo ij, ubicum- do uee, ut quo in homines Graecae, ut ipsi, addictos religioni, eorumquu templa, Ssacram supellectilem patratorum acquiescere sunt visi ; nam deteitatis Cosacorum sceleribus, isque indignantes plene tibi,&Domino suo latim factum esse professi sunt. . Vix tamen ad Alexium redierant, cum ille misso exercitu KyOviam, Alexitis Bialocaer uiam, aliaque loca sibi a Zaporovijs in pignus fidelitatis tradi- arma eoniata suis firmavit pririi dijs , & rebelles in sul contumacia confirmavit. ra OO- Nox promota in Albam Russiam invasione ea tota brevi potam S ivit. Nec .. contentus : sed a successibus animos sumens, universam Lituaniam e sensoribus clest tutam illata vi exultam, excisam,vallatam tibi siubjecit. Inter haec mala, aliaque tam domesticae proditionis, quam Sueticae Ioannes invasionis diu conflictatus Joannes Calimirus tandem oppres Ius luccubuit, & Regno exutus ad asylum in Silesiam cum Conjuge Ludovi a MM Q L. i. ria confugit. Inde Augustissimum Imperatorem Ferdinandum i ertium .ie1M, 1 fer ret amitinum suum confidenter rogavit, ut siequestrem se pacis cum insilesiari Moschovia interponeret, futurum enim, ut potentissimo hoc holle amo- se recipit. to ipsi ab oppremone, quae extorrem eum iecerat, respirare daretur. Ad quora' Annuit petitioni Ferdinandus, ablegavitque fine mora Anno Alle rettum de Allegrettis, & Joannem Theodorum a Lorbasib, qui tu h M.ti
nomine Moscho TEari pacem cum I 'olonis ineundam suaderen , eiul- .i- que testes ad partis utriusque placitum amica persuasione arbitrarentur. Ferdinania Cumque praecavere vellet, ne ulla, vel extrinseca, causa Moschovitis it Mindaretur suspicandi, qudu ex composito cum Polonis legationem illam P laadornasset, ne timorem in his inde conjectan res duriores ejus lancie DUM hohed iis conditiones praescribere praesuinerent, Voluit, ut ablegaci tui cVitaris dani inter Polonicis ditionibus per Germanicas Lubecam profecti, navi ibidem. Polonos, conscensa in Livoniam navigarent, Moschuam inde petituri. Admisit Alexius oblatam operam. dc initituto Anno i6s6. , linae le- id, rvi patorum utriusque partis conventu, cum dirimi ab industria caducea' . . i in torum Perpetua pace contentiones minime possient, ad Polonicλ tamen iuri obti-
13쪽
tunc proxime sutura comitia pactis induciis die 3. Decemb. dilatae sururunt. Magno utique Polonorum commodo , dum interim Moschus omnem iram suam contra Suecum in Livoniam ei sudit, unde ipsis postmoduin hunc hostem aliorsum distractum, auxiliariorum maxime Cauaris armorum ope, a Regni sui detentione deturbare proclive fulta Sediis vio Utrinque tamen parum religiose armisti iij pacta cultodita fuere. latis impe Quare denuo recrudescente hello Augustissimus Rom: Imperator Leo- Ο Lς0 lus Dominus meus Clementissimus, ut lach mabilis Christiani sancto ε eum guinis effusio sisteretur, S universo Orhi aquilonari melliante aquila Collegii in Austriaca alma pax redderetur, paternis voluit vestigiis insistere. Mihi Moscho- itaque & Horatio Gulielmo Caluuccio Sacri Romani Imperij Equiti, a viam able- ciue in dicasterio Interioris Austriae iustitiae Sacerdoti benignissime man-gδς, vidς ut maturato itinere ad Alexium proficisceremur, amicam Mai P-ῆς statis suae Caesareae interpositionem ei oblaturi, cuius admissae minii tripostmodum esse deberemuS. Eidem autem, quo Augustissimus parens suus motus fuerat, respectui inhaerens, Poloniae Regiam declinare nos jussit, cum prius a Jacobo Curiandiae Duce petijsset, ut collimitaneos Moschoviticae uitionis Pr fectos de futuro nostro adventu praemoneret, quo statim, ac eo accessi si mus, excipi, & nulla interiecta mora recta ad TZarem deduci possemus.
Antiqua enim Moschovitarum consuetudo exterorum Principum lega tos ab ingressu in provincias suas arcet, quamdiu Magnus Dux de eorum adventu certior redditus introsius cipi eos non mandaverit. Distedunt Ad XIII. Kal. Mart. Anno Is6 I. Viennadisicedentes nono Oloinucium Viennii. & pr o nomine Eburu in Marcomannorum regionis caput inivimus. Hic pςrmor - . recto minoris Poloniae itinere devii, ut Curiandiam adiremus, Viamna,ri44ἡ 8ςximus, ae ad laevam ConVersi Silesiorum metropolim, conditoris, sive Ghestiam instauraturis sui, urati Stai Boliemi nomen retinentem, bisque centenos veniunt. mille passus Vienna distantem tertio Kal. Mart. ingressi sumus. Ubi a civico Magistratu in obsequium communis Domini per binos Senatores vlsitati, & Liberi patris xenijs donati fuimus.. Post biduum Urati lauta exeuntes ad quadragesimum quintum inde lapidem oppidulum Miltiscium praetervecti limites Poloniae Maioris apud Freyhainium attigimus. Per hanc quinquaginta passuum millia progressi apud pagum Pogo litZium trans fluvium Uartam pontone tra
jecimus. inde ter quindecim millibus emensis Gnesinam venimus, urinbem ab aquilarum nido ex augurum consilio circa annum nostrae redem
ptionis r so. a Lecho Polonorum primo Duce ejus conditore denomi
ne u ia Hic ille , eiusque posteri usque ad Cracum Cracoviae auctorem , t Guestia. & incolam, hic deinceps Piastus, plurimique eius desicendentes sedem habuerunt. Et huc Boleslaus Chobri Piasti atnepos martyris Adalberti secundi ibidem Archiepiscopi corpus ab interfectoribus Prussis redem- ptum transferri, ibidemque decenter tumulari curavit. Archiepiso satus siquidem dignitate urbs illustratur, a primo interhPolonorum huces Christiano Miecislao Piasti abnepote circa annum 96 s. sedente in Petri Cathedra Joanne XIII. cum confirmante instituti. Cui pauib. p st quartodecimum ab Incarnato Deo seculum novus splendor accessit, cum Nicolaus Tramba a Concilio Constantiensi Primatialem in Polonia dignitatem consecutus est. Et major, cum post seculum Joannes Laski perpetuae in Polouia Pontificiae legationis munus non tantum
14쪽
ut os in Henricus Militgius ab Innocentio Tertior sed&ὶ ccst cibus sivis a Concilio Lateranensi obtinuit. In politicis autem Archiepiscopus Gnesnensis si imme post Regem conspicuus est, imo
Interregni tempore Regis umbram aliquam repraesentat, praeclaris iudiumper praerogativis excellit. i
. in ' pQil triginta passuum millia apud oppidum Pacosium N Atesio trafecto Brombergam, sive Bidgostiam, Regiam in Pomerellia ur-Dem numini Berdae incumbentem, parique intervallo aPacostis sejunctam, per nuperam Suecorum in Poloniam irruptionem reciprocante successus
Marte miserabili sui concussione captam, S recuperatam, Venimus. Ingres Iu tamen in eam cives nos ferocius, quam Suecos, prohibuere.
luapropter in pessimo extra moenia diversorio pernoctare debuimus.l'omercilia, olim Pomeraniae pars a Guttonibus ex aboriginibus De Po- Vandalis gente Germanica habitata , a Sarmatis deinde Veneclis, sive me ilia. venuis, eorum nomen sibi assumentibus occupata, Cassubiae partemn hς π , propriis suis Principibus paruit, donec anno rasio.
a Mellovino subditorum precibus annuente Maioris Poloniae Duci I mi Slao, posthabitis agnatis anterioris Pomeraniae Ducibus, ae filiabus suis Rugiae Principi, & Adolpho Holiatiae Comiti nuptis, testamen to legata pomum Eridis inter hos fuit. Sed dum decertant, Teut nicus Ordo armatus & ipse concertationi accurrens praevaluit, ita ut 'o I; Io. subactam Prussiae suae Atistiis extortae ad necteret. Etenim, cum incursionibus continuis Maseria ab ethnicis Pruia De Pruselis misere vastaretur, Conradus Dux vires tuas ad eam tuendam imia
pares sentiens, Onus hoc Friclerici II. Rom: Imperatoris auctoritate anno Iaa s. die a9. Maii in Marianos equites, e Syria priuem a Saracenis exactos, S a quarto Magistro Ordinis Hermanno de Salga tune rectos, derivavit, regione, quae a Uistula, Mocra, & De ancia fluentis concluditur, eis attributa, adiectoque insuper universo Culmensi tractu sibi restituendo, cum debellatis Prussis provincias his extortas alli ex pacto cum eo partirentur. Crucigeri itaque impigre rem gerentes Prussos victricibus armis devictos subegere,& deinde ab Uladisiaci Getico Poloniae Rege in subsidium oppugnatae a Joanne, & Vald Tro Marchionibus Brancluburgentibus arcis suae Gedanensis acciti eam
liberatam sibi pro belli expensis retinuerunt. Et anno IJ O. etiam pinpi xum , expugnarunt, universiamque Pomeraniam ab iisdem Marchim . nibus Henrico Imperatore assentiente coemptam sibi asseruerunt. Bello
deinde per varias vicissitudines diu protracto, Poloni, & Crucigeri inter se decertarunt, quousque hi anno 13 3. Magno Casmiro diploma extorquerent, quo consentientibus Regni sui laicis proceribus omneruum ad Pomeraniam, ditionemque Culmensem ius in illos contulit. Porro anno I o8. tanta suorum strage Crucigeri a Jagellone ad Gru-neValdum caesi sunt, & tanta impotentia flagitiosum in subditos suos imperium intestinis odijs discordes exercebant, ut hi tunc ad victorem, atque anno deinceps I s . administrante ordinis Magisterium Lud vico ab Erlingshausen ad illius filium Casi mirum sein omnes deficerent. Tantumque abfuit, ut amissa successores retraherent, quod potius idisina et Polonis homagium praestare suerint adacti. Tanclem Albertus Friderici filius ex Marchionibus Brandeburgicis lineae Onolsbachianae trigesimus quartus Ordinis Magister avitae Catholicae religioni vale dicto Lutheri doctrinam sectatus anno iras. VI. Idus Martii avunculo, C suo
15쪽
mo Sigi sinundo Primo Poloniae Regi Casitari filio ius ordinis in tota I
merellia, & parte Prussiae cessit,retenta hinus longe ampliori parte fiduciario jure sub Ducis in Prustia titulo in haeredes suos transinittenda. Inde divis a Prussia in Regalem, & Ducalem fuit. Prussia Regia Varmiensi, & Culmensi constat Episcopatibus. Cui mensi, Marieburgens, dc Pomerelliae Palatinatibus. Torunio, Elbinga,&Gedano majoribus, plurimisique alijs minoribus urbibus. Politicum ejus regimen tribus incumbit Ordinibus. Conitituunt primum Episcopi Varmiensis,& Culmensis: Palatini, Castellam, & Suc- camerarii, qui sunt limitum judices, Cui menses, Marieburgenses, S l'omerellienses: majoresque civitates Torunium, Elbinga, & Gedanum. Horum consilio omnia Prusaam, suam concernentia Rex dirigere te-'' ' Altei ordo nobilitatis est, quae conventus suos, & districtus peculiares habet, utpote Culmensis aleuci, & Golubae: Marieburgensis Christiburgit Pomerelliensis Dersaviae, Suece, Ticholiae, Glukoviae, Mirachoviae, Putini, & La enburgi nunc in Hectorem Brande burgicum cum Bythouia alienati. In quorum singulis a iudice, & Scabinis ex tuo corpore desumptis jus in causis suis civilibus audit.
Tertius autem ex minoribus constat civitatibus, quae singulae oppidanis suis justitiam administrλnx ........ G Ducalis vero Prussia in plures olim provinciolas divisa, nunc IunSamblandico, Natangi co, & Oberlandico comprehenditur circulis. Hi omnes devoluto ab Alberto Anno Is68. m. Martii fato functo in eius filium Albertum Fridericum, Rusque pro tempore Curatores, atque poli eiusdem Anno I 6I8. 28. Augusti stibsecutam mortem in Georgium Wiuhelmum Elio rem Brandeburgicum successive iure, nunc hu)us lilio Friderico milhelmo, ab omni clientelae nexu per recentia Anni I 61 . p BidαOstiensia soluto, parent. - . -- Ducatus totius administratio quaternis praesertim Magistratibus
commissa est. Primum locum obtinet supremum Regimen, ad quod Ducis Vietarius, Provinciae si remi Aulae Pr sectus, Burgravius, Cancellarius, & Mares challus adsciscuntur. Secundum Consiliariorum Pr vincialium Collegium ex quatuor Capitaneis majoribus, ic octo minoribus ex nobilitate omnibus constitutum. Mui singuli capitaneatus sui nobilibus, sicuti municipia civibus suis, ius dicunt. I ertium supremum Appellationis tribunal nuper Anno I 6s7. institutum, quod ex l' licte, uuinque nobilibus, & tribus Jureconsultis constat. Et quartum Jud cium Auli cum , cui sub Praeside nobili assident quivi nobiles, ct trini ex civium coetu. Duos habet Provincia Ordines, equestrem alterum , qui Comites, Barones, & Nobiles includit, civicum alterum ex civ tacibus constatum, quae sigillatim in Comiti js provincialibus sustragium.
' ' post teso itaque relicta inhospitali Bromberga quadraginta millium
itinere Tucholiam eidem adjacentem flumini,&Sueci ci belli oppressi ne adhuc languentem ingressi tumus. Inde quinquaginta pastuum mi lia vecti Schoiniciam, .seu Scarseviam, oppidum cum arce Fersiae immInens amni Gothici 5c ipsum Martis iniuria a ictum, in quo Palatini tribunal nobiles iudicantis rabularum clamoribus strepit: bisque dum dena palIuum millia ulterius pergentes Cedanum celeberrimum ad ma
16쪽
Qubd habuerit Dantiscum conditores Danos, non Visi mirum P De urbe Ioniae Regem, ut Gaguinus autumat, evinci ex nominis etymo pos Ie vi, Gedanensi cletur, quin imo Pontanus in sua rerum Danicarum historia affirmat, repertum a se apud Pomeranorum Chronographos fuisse, quod, cum Rex Daniae Ualdemarus L. Sobislao Pomeraniae Principi circa Annum i I 6 r. hullum mari intulisset, arcem, v propugnaculum Dans icum ad Vist Iae ostium excitaverit; Quamvis Cluverio popularibus suis adulanti li. buerit hanc etymologiam e coelo derivare, dum a sinu Codano, vel Goatiano, quod nunc mare Besticum appellamus, imb potius ab utriusque auctore, antiquo, scilicet, Germanorum Numine Dan, sive Godan, vico nomen inditum fuisse asseruit. Sobislaus tamen, qui mox Valdemam discedente eum occupavit, jura civitatis primus ei dicitur concessisse. . Ab ejus autem succestoribus in Marchionum Brandeburgensium, ab his in Polonorum, S per eos in Marianorum equitum possessionem transiit, quorum excusso jugo Anno I 4r . Casi intro Jagellonidi Poloniae Regi cetatis pactis ultro se subjecit. Et Anno issa. in coacto Uarsaviae post moratem Sigismundi Tertii ad successorem eligendum generali ordinum conventu praerogativam serendi in electione Regum suifragium obtinuit. Ab
Anno tamen I ἶψI. urbS Veturi quomodo deinceps nova,moenibus cincta
fuerat. At, cum ab illis arenae montibus a meridie & occasu sibi imminentibus aliquam in tecta sua tempestatem deijci posse videret , eos Anno iss 6. S tequenti, dum Carolus Gustavus Sueciae Rex exitium ei intentaret, suburbijs vel dirutis, vel incensis, firmissimis munivit operubus. In Reipublicae administratione primas obtinent partes quaterni Consules, cum his septenis Senatoribus, ex quibus Rex quotannis Bu gravium suum eligit. Secundas Scabinorum, quos iudices, sive iudicii adsessores diceres, Magistratus,ad quem cum civilium, tum criminalium
causarum notio spectat Et tertias magnum centumvirorum concilium,
data tamen in multis ad Regem provocatione. Plurimi ibi Lutheri intactae , non pauci Calvini , paucissimi priscae Catholicae Romanae fidei. Omnes tamen pari jure libero suae quique religionis exercitio gaudent. Ibi Senatus pro sua erga Sacram Caesaream Majestatem reverentia binis ex corpore suo, qui nos visitarent, missis, honorario vino nos
Ad XUL Gl. Aprilis prosectionem nostram prosequentes statim quitur Auextra Danti sicanam urbem exundantem Vistulam, olim Vandalum di- thor iter. ctum, antiquissimis temporibus inter Germaniam, & Sarmatiam termunum, labore non exiguo pontonibus superavimus. Per decies deinde septena arenosiae viae passisum millia oram maris Ballici, quod Melae, & Plinio sinus Codanus, Ptolomaeo Uenedicus, Tacito vero mare Suevicum est, qua oblongus utrinque ab aequore , dcaestuario aggestae arenae cumulus, modo Neringa inbuta appellata , Ge-danensis usque ad pagum Armientum, & inde Natangiensis jurisdicti nis, se extendit, legentes ad Piliavi ense trajectum quarta post die cum sole oriente pervenimus. Silebant venti, unde pers ummam malaciam a Si Pilla nautis Pillaviam feliciter transvecti fuimus. V m ve- Pagus iste frequentem accipensierum piscationem si exceperis penitus ignobilis vix a Cosmographis notaretur, nisi duplex apud eum
excitatum munimentum eundem illis commendasset. Utrumque autem Habi faucibus, per quas in Balti cum aquas suas evomit, & vectigalia deglutit, ita imminet, ut navigia per eas commeare sine maximo discri-
17쪽
scrimine iis invitis minime possint. Horum de vigiliarum simul summus praesectus Petrus de la Cave humanissimo nos ossicio prosecutus et t. Eodem die ulterius profecti vidimus a dextris in aestuarii litore op- pidum Hschhusium, Anno I 269. a Crucigeris eo loci, ubi ab Ethnicis inis colis Anno 7. IX. Kal. Maii Sanctus Adalbertus, Pragensis prius Episcopus, deinde Archiepiscopus Gnesinensiis, palo alligatus, septemque transfixus haltis martyrio affectus fuerat, conditum, & deinde Episc porum Sambientium sedem, donec Georgius a PolentZ Ecclesia hac sponsa sua spirituali cum religione repudiata in amplexus Balgensis sceminae ruens, eandem Alberto Primo in Prussia Duci in perpetuum usum trade
Itidh Rea . Pollero autem quinque & triginta millium itinere Regiomonium glomonis IniVimus, urbem amplam a Sexto Teutonici ordinis Magistro Poppa ab tum. Osterling Anno iam. in Ducatu Sambiae, sive Samiandiae non longe ab ostio Pregolae fluminis Angerapis & Alliae undis commixti conditam, &in honorem, & memoriam Otiocari Regis Bohemorum, cuius auxilio provinciam illam Crucigeri subigerant, Gnigsbergam vocatam, a Ba tholdo Austriam Anno I; . oppido de Lebenich, & a Winrico Κntia prode Anno II ZO. tertio oppido Κniphotr appellato auctam, atque nunc frequenti academia sub Lutheri auspici js ab Alberto Duce sundata, de Ducali sede Polonicae jam tutelae subducta conspicuam. Atque pes Nec data mora vix orta luce inde moventes Sambiam prius tranctemii - vertim secavimus. Peninstula dein Curonia ab indigenis Neringa dicta, . 2. quam lolagus inter Ballicum mare, S Curoniense aestuarium assii reten-αεiihi. tium arenarum ericit tractus, nos excepit. Postque centena pas Lummillia pelago iere semper laevas inedarum nostrarum rotas placide alia luente in conspectum Memelae arcis VIII. Idus Martii a vectoribus ii stris expositi suimus. Unde in eam cum solis equis nostris, S sarcinis
Excitata illa post oppidum suum Christi memet Anno I 27s. aedifica- tu' in 'tretna Priassia prope Ragnetam apud flumen Memel, ubi dulces
undae Curoniae cum salsis marinis commiscentur, ad propulsandas Lituanorum incursones Anno Isia. sub rertiodecimo Teutonici ordinis Magiltro Carolo Bet farto Trevirensi fuit, ingentique vallo, ac sos Sa
Memoratae istae utriusque Neringae arenae cum Sudinia, sive Sud Via, intereas, & mare prominente lingua sunt illa Venedici sinus litora. in quae Zephyro hinc, aut illinc Borea tempestatem excitante evulsum e sinu suo succinum, seu electrum, priscis glessum, herba sua, seu musico, Involutum, aequor ejectat, quod nos ibi ipsit, licet seri poli vindemiam
Memelae sive arcis praesectus, sive urbanus Magistratus tam inurbane erga nos se habuerunt, ut exorari se a nostris precibus passi uon fusrint, ad mandandum, ut nobis de vehiculis usque in proximam Curia diam pro mercede prospiceretur. Ibi itaque totum biduum haerere de uimus, donec in vicariam operam pagana plostella conduceremus, quia
Dus au V. Kal. April. quinque & viginti mille passiis profecti Helligaviam
damogmae vicum venimus, ibique pernoctavimus. De Samo Samogitiae Ducatus magni olim Lituaniae ad proserenda pomaeriasi . sua momenti, nunc amplitudinis ejus accessio, hanc, Semigalliam, Cu
Iandiam, maris Ballici, curoni j lacus, Nemenique amnis undas limite
18쪽
habet. Sylvis obsitus est, in quibus frequentes pererrant alces, & semquentiora apum examina mel fabricant laudatis limum. Glebam tamen habet feracissimam, quae ligno, non serro, proscinditur. R iiij origine Germani eum olim cum Prussia, & Livonia incoluere. Receptis verbdecimo post nostram reparatam salutem seculo Italis Columnis, per Varia tempora a vicinis Prussis armis exercitus, tandem in Lituanici corpo ris, cujus diu altor suerat, membrum cooptatus, a Uitoido Prussis Cruci geris Anno et os traditus fuit. Quo tamen quadriennio exacto poenititudine ductas eos per Rombouclum Mareschallum inopinaici exuit. Cumque illi triennio post per Turoniense cum eo,& Jagellone foedus iure ad illum suo se abdicassent sub lege, eum denuo, poliquam ambo fatis concessistent, recipiendi; ad renunciandum tamen huic in perpetuum pacto Anno I ra. adacti fuerunt. Interim incolae Jagellone Apostolice adlaborante, & duodecim parochiales ecclesias iuxta numerum distriactuum sundante, & dotante, ad Christiana sacra conversi, Anno I ID IX. Kal. Nov. primum Episcopum Matthiam a Legatis Constantiensiss nodi Archiepiscopo Leopolitano, &Episicopo Viinensi urgente eodem Jagellone acceperunt, sede ejus Med niciae ad Wirg ligam amnem locata, cui nunc Alexander Sapielia vigesimus sextus Antistes praeest, cuiusque suffraganeus Episcopus eli Spigacensis. Captum quidem Anno I 6rs. a Moschis nobile Palatinatas Trocensis in ipso Villae, Nemenique confinio oppidum Cauna, atque incendio sere deletum fuit, verumt men, licet eidem ad annum usque I 662. incubuissent, ulterius se nihil minus in collimitaneae Samogitiae Suecos jam respectantis inexplorata sibi
nemora inserere abhorrentes intactam eam reliquerunt. Non sic Sueci,
qui ea direpta etiam humiles illos laboriosissimi roboris equos, quos frequentissimos alebat, sere omnes abegerunt. Altera die, cum statim extra vicum decurrentem ei agnominem.
fiuvium inter Sudaviam, & Curiandiam limitem navi transmississemus,saululum progressi vidimus opperientes adVentum nostrum quatuor ex ucis Aula nobiles provinciales, qui cum tribus rhedis nomine Domini sui nox officiose exceptos Rulgaviam ad decimum inde lapidem dedux runt. Cumque sequenti octonis passuum millibus decuriis circa vesperas ad bis mille Grobino appropinquaremus, obvium habuimus Joannem Fridericum Reck Provinciae Aulae Praesectum cum quatuor alijs rhedis multis nobilibus stipatum, qui nos denub momine sui Ducis perhumanuter excipiens in ipsa sui Domini rheda in arcem introduxit. Ibi in atrio ex rheda exeuntes ipse Dux nos excepit, & in cubicula hospitalia
Postero die tam erga illum, quam eius coniugem Nousiam Chario tam Friderici milhelmi Electoris Brandeburgici sororem Principem pruindentissimam officio a Caesare nobis clementissime injuncto satisfecimus. Livoniae amplam ad sinum Chyli penum regionem incoluerunt olim Venelli, sens Sarmaticas quibus submotis A stii Germani a Rheni, sive potuit Visurgis ora longe ante Christi adventum illo transmigrati successere. Hi moribus quidem suere rudibus ς sed nativa simplicitate dociles ad politiores. Quamobrem sub Imperio Friderici AEnobarbi ap. pellentibus ad litora sua mercaturae gratia popularibus suis Germanis i
ciles ad commercium sie concesserunt, ab iisque edocti fuere, non tantum in compendium rei familiaris, prout Germanorum osor Piasecius ioc tur, ne more suo prisco abijcerent ceram exsucto melle, sicu in lucrum.
19쪽
longe magis aestimabile, ne ulterius derelicto fonte aquae vivae soderent sibi cisternas dissipatas, quae continere non valent aquam: Ne omnipotentis laxi salutari invocatione neglecta nihil potentium Daemonum perniciosiam opem ulterius implorarent. Nam Meinhardus Canonicus, sive Monachus, Segebergensis ijsilem permixtus eb Anno IIN. adnavigans, ut pretiosias Livonicarum margaritas animarum incommodorum suorum, & vitae, si opus foret, impendio emeret,multas sudoribus suis comparatas Catholicae fidei monili intexuit, & in stupremum tandem earundem institorem ab Archiepiscopo Bremensi Harimico II. constenta inii centi j Tertij Pontificis Maximi consecratum evasit. Verumtamen,cum a paganis, & Schismaticis Livonia tunc sere undiquaque cingeretur, plures, qui ibi domicilia fixerant, Germani in praesidium suum, de incol rum , quos stib clypeo protectionis suae tuendos Christiana charitate susceperant, hortante Alberto Episcopo Livoniae Tertio Lacrae militiae, cujus tessera erant duo rubet gladioli cum stella circa pectus decussatim pallio assuti, sub fratrum EnSiserorum titulo nomina dederunt, electis que ex suo corpore Wieno Magistro, & commendatoribus, qui cum A
chiepiscopo tagensi, & Praesulibus Dorpatensi, Revaliens, Osiliensi, &Curoniensi, quos auctoritate Romani Pontifici, instituerunt, totius regionis administrationem gererent, diu vicinorum injurias a finibus suis valide propulsiarunt. Fatisicebat tamen undique impetitus sub onere succollato impar viribus ordo,quapropter Vol quinus ejus Magi iter eum Teutonico in Prussia Cruci serorum ordini, cruce ipsius cum patrocinio sub tributa in obsequii promissione assumpta moderante ejus Magisterium Conrado Turingo conjunxit. Albertus tamen Brande burgicus hujus tribus sere poli seculis successor accepta a Livoniensibus equitibus ingenti auri vi obedientiam eis, & tributa inpolierum omnino remisit. 'Per rimas deinde Prussiaci exempli irrepserunt in Livoniam Lutheri dogmata, quae universus equitum ordo prius, & mox ipsi Episcopi tam avide admisere, ut eorum singuli contra prioris instituti placita thori sociam sibi assumerent, & Ordinis, vel Ecclesiae fundos,ac praedia, Venderent, vel in liberos suos haereditario iure transmitterent. Satagentes autem, quae sic occupaverant, Valido praesidio firmare, Sigismundum Augultum Poloniae Regem suis opportunum ausis judicarunt, norant enim eum rerum fidei incuriosum, & non dubitabant, quin exemplum parentis Sigismundi, qui Teutonicorum Equitum nomen in vicina Prusista expunxerat, esset imitaturus. Huic itaque conciliatore Nicolao
Radaivilio Nigro Palatino Viinensi Calvini sectatore Magister ordinis. Gothardus Leti erus nobilis Westphalus Anno I sss. ultima Augustidie irrius Uiltiae, deinde XVI. Kalendas Martii Anno Issio. Rigae: &Wilhelmus Archipraesul Rigensis , etiam consentientis Collegii Can
nicorum litorum nomine, postridie ejus diei Livoniam cum urbe Riga De Cur- subjecerunt. Curiandiam tamen, & Semigalliam Ketlerus tanquam
undia. Poloniae beneficium pro sie, proleque sua retinuit, pro quibus tandem Anno Ir6I. quarto Kal. Decembris Vtinae ipsi Sigismundo Augusto clientelaris obsequii praestitit jusjuriandum, acceptoque Ducis in Livonia Curiandiae, & Semigalliae titulo crucem ei, aliaque ordinis insignia tradidit. Magnus vero Holsatiae Dux etiam Episcopatum Piliensem, sive Cu-roniensem, ab ejus Episcopo Joanne a Muninchausen Anno Iss9. Fri-derico Secundo Daniae Regi venditum , & ab hoc ipsi, utpote germa
20쪽
no suo, loco paternae in Ducatu Holsatiae haereditariae portionis anno subsequenti attributum , cum omnibus ultradunensibus, quae Mariae uxoris suae patruo Juano Moschorum TZari eripuerat, Polonicae tutelae submisit. Hos autem Sigismundi Augusti contractus a supremo omnium in orbe beneficiorum directo domino reprobatos fuistu successus ottendit. Moschus illo adhuc vivente maximam Livoniae partem occupavit, in eaque perstitit, donec a Stephani Regis Virtute & fortuna inacle abscedere cogeretur. Ericus tamen Sueciae Rex Revaham jamdiu tunc interceperat , & per hunc pontem non ipse duntaxat in Esthoniam transierat ; sed deinde eius siuccessores Joannes , Carolus, Gustavus Adolphus, & Carolus Gultavus tam ultra felicia promoverunt arma, eaquc tam firmiter sive contra Moschos, sive contra Pol nos stabilierunt , ut modo, exceptis Duneburgo, Rosi tenta, LutZ nio & Marientiusio a Mosch vitis insesssis , Livoniam universiam cum Elthonia, dominio per nuperam Olivensem transactionem confirmato, cumque Osilia Danis antea per pacta Bremsebroentia Anno extorta Suecia possideat , & ita Livoniae totius possessio Polonis exciderit. Ac par forsitan fatum in Prussia eos maneat, dum jam in f hulae praeludium jus clientelare in provincijs Alberti Ducis a Sigismunia do ipsis assertum ejus pronepos Joannes Casimi rus Friderico Wilheumo Electori illius ex nepti Anna abnepoti perpetua abdicatione Cessit. Tanquam igitur Gothardi illius descendens Dux Jacobus Curia diae, & Semigalliae habenas moderatur. Quas tamen molli admodum
manu tractare debet, nobilitas enim provincialis ob nimias exemptiones oris est a leb delicati, ut, si durius coerceatur, calcitrosa, & conistumax sessorem excutiat, fautoribusque in Aula Regia largitione tonciliatis numquam careat. Quod praeteritis annis expertus suit milia helmuS ejus parens, qui, cum Magni Midae nobilis Curiandi leuitioissum sui contemptum ad Obsequium sibi debitum flectere nequiret, ide que eum per satellites suos peremptum prostrasset, longa duodevigi ii annorum proscriptione , & sortis suae in Ducatu privatione factum apud seudi Dominum aegre expiaVita
Reguntur provinciae Curiandiae, & Semigalliae a quatuor regiminis conliliarijs, suo, nempe, Aulae Praefecto, Burgravio, Cancellario, &Maresichallo: a binis Aulae Consiliarijs: a quatuor supremis Capitaneis Nitaviae, Goldingae , Sel burgi, & Tuccumiit & a septem aliis inseri ribus Grobinensi, Durbenti , Frauenburgensi , Landaviensi, Schrum densi, BautSkensi, Windaviensi, & Doblinensi. Hi judicia super nobile dc rusticos, sui quisque districtus exercent, a quibus ad Ducem, ab hoc ad seudi Dominum Poloniae Regem appellatur. Bona nobilium ab altodiis parum disserunt, ipsique in rusticos suos
dominium tanquam in servos exercent, eos ad operarum praestati
nem indefinite adigentes. Nobilitas tamen districtus, olim episcopatus, Piliensis, qui a flu- De Epivio Weda ad insulam Osiliam, Plinio Latrin , ab Plirris AEstyorurn. populis olim possessam excurrens partem haud minimam Livonici si Piitta si,nus includit, non provinciae Duci subesse; sed immediate Polono Regi contendit. Districtus etenim , ut superius innuimus, ab Episcopo suotanne , Muninchausten tanquam res haereditaria Friderico II. Daniae regi venditus, di ab hoc fratri suo Magno attributus, eodem proin