De manuum morphologia et physiologia : dissertatio inauguralis anatomico-physiologica ...

101쪽

tanquam Sola Sensus organa, conStiluunt. Apud Actile phas varia inveniuntur locoin alionis organa C. S. Ipud Clenophorus Cessum) series longitudinales laminarum subtilium,peclini rinium, quae Vasis in iis decurrentibus moventur; apud Siphonophorus loco molionem per VeSiculas nereas, vela cellulosa aure impleta, particulas cartilagineas aquam sugentes et expellent eS, caVitales quae humoribus nutrientibus agilantiar, exactam videmus. Ordo Diphyidarum ad Siphonophoras pertinens partem excaVatam Nataloriam ostendit, quae simul locomolione et respiratione langitur, succis nutriciis per vasa sublilia in ejus parietes dissusis. Adhuc igitur organa molus formam monstrant branchiis non alienam, vel adeo aerem continent; apud Diphyidas autem Organon utriusque lanctionis est; motus scilicet et respirationis. InproXimo radiatorum ordine uolothuriae primae peculiaria respirationis organa exhibent, duo membranacea, lubuli r-mia, admodum ramisicala, trunco communi praedita, quae a cloaca incipiunt et inter inleslini curvaturas procedunt; pedunculi cum tubulis et vesiculis contractilibus, fluido impletis mutua actione Versantur; hic ergo prima desinita utriusque organi sejunctio. ordo Molli comιm

evolutione organorum molus et Sensus Ordinibus praecedentibus interior, cum horum loco membranae tantum pinnisormes vel brachia carnosa vicaria sini- E contra respirationis organa Sub Specie cavilatum vasculosarum pulmonalium aut branchiarum soli alarum et ramosarum adeo QVO-

Iula sunt, ut apud Gasteropoda Organorum respirationis sa-brica signa depromat sub ordini dividendo; praeterea Organa motus mutila plerumque a branchiis separata conspiciuntur V. c. in Heferopodis Atlanta) branchiae in superisicie dorsali, pinna in supersicio abdominati; item apud Gasteropoda in plano ab dominali planta replatoria, sacci pulmo uales autem aut branchiae pectini formes in supersici edorsali; attamen in urti Inopodis Lingula) duo brachia carnosa, simbriata prope branchias in lalore interiore lol,ο-rum tunicae et apud Cirrhopoda tu plano abdominali cirrhi

proVeniunt, quorum Stilas brevibus et carnosis branchiae

adhaerent Lepcis . Annii forum ordo generaliter pedibus

102쪽

orbus, branchiae, appendices vasculares sitae sunt in culis Superficie prope ramos ventrales Fusshocher). Gaefopo Aphrod fe) juxta ramos ventrales saepe cirrhos tubuli-sormes propellunt, duos in unoquoque corporis articulo, qui mox in cirrhos lentaculares abeunt, si rami uncinulis

desunt, moX vasculis scalent et branchiarum Vices agunt. In Arachnidis organa motoria penitus ab Organis respiratoriis discedunt, quae spiraculis constant aerem in membra-I OSOS Saceos pulmonares cum appendiculis sabellisormibus interne silos aut in tracheas impellentibus Scorpio Octo spiracula et lani Osdem pedes habet). Insecia sex pedibus instructa sunt et stigmatis in unoquoque annulo abdominali et primo thoracico, quae aerem ducunt ad canalem membranaceum, multipliciter ramificatum. Inter

Cretisfacea decapo Cancer) in unoquoque latere quinque pedes, praeter pedes maxillares, et in basi pedum branchias infixas exhibent. Stomatopo Squilla) pedes spurios soliaceos in postica abdominis parte cum branchiis penicilli formibus possident; Amphipo Sullatoria) organa respirationis membranacea, vesiculisormia in basi pedum;

Lemodipoda Lepromera) appendiculas in paribus pedum;

Inopoda septem paria pedum in parte thoracica et saccos

Parvos membranaceos pone 3ppendices corneas in abdomine

Asellus . In Enfomostracis Phyllopoda eXlremitalcs pcdum explanatas et appendiculas soliaceas gestant Apus); Polyphemus quinque paria pedum cum branchiis pectini-

formibus. Apud Pisces numerus branchiarum minime cum numero pinnarum congruit; nec minus in Ba rachiis, in quibus apud ecaudata quatuor branchiarum fasciculi arcubus branchialibus alligali tandem evanescunt et pulmonibus locum cedunt; dum caudaia c. g. Megopoms tres branchiarum fasciculi simul cum duobus pulmonibus membranaceis

Semper Servant. - ΕX Omnibus hisce apparet, structuram organorum motus branchiarum structurae ab initio simillimam; ea saepe invicem vicaria esSe, porro, certas parteSorganicas cirrhos) tum in organa molus, tum in brau-chias transformari posse, in nonnullis ordinibus branchias in aliis organa motus praecipue evoluta; branchiasque sec-

103쪽

quentissime organis motuS annexaS QSSe, - nec lamen in branchiis et organis motus ubicunque pentadem observatam esse, ideoque digitorum pentadem ad normalem branchiarum numerum reduci non ΡOSSe.

Quaesitis in inferioribus animalium organisationibus humani tactus organi typis proxime ante oculos nobis Venient nonnullae radialorum species, quarum lota labrica ex simplice canali intestinati et innumerabilibus motus Organis constat et ubi penias saepe reperitur e . g. in Ginoideis pediculatis Encrinus, Pensa inus). Haec ZOOphyla, quorum nobis exempla petrisicala eX priscis temporibus restiterunt, Rit gen nuperrime ut species intermediis imas lolius naturae proVinciae nobis propoSuit, quoniam ex partibus consituliVis regno fossilium, ex sorma ciconStructione plantis magna autem mobilitale animalibus affinia sunt. Quae opinio etiam de eXtremitate superiori

si conditionem, qua cum organismo humano VerSatur, Te-spicis, Valere posset, eo scilicet theoremate Substrato, eVO- Iulionem corporum naturalium proxime explanatione Organorum motus secundum institula magis magisque graviora

et ampliora conflare, ideoque in homine, Summa quidem existentia intermedia, organa molus dynamico consilio Subjecta universas quoque trium naturae proVinciarum conditiones conlinent oportere; at nimii operis foret, hanc rem implicitam pluribus exponere, quare ad motus legeS tranS-

QuamVis versus sinem saeculi decimi septimi et in primo dimidio saeculi decimi octavi, mechanices leges Saepissime ad eXploranda phaenomen a physiologica adhibitae et omnes dynamicae organismi rationes numero et pondo definitae suerint, lamen negari nequit, in iis physiologi ac partibus, quibus mechanices placita applicanda sunt, multas lacunas relictas esse, praesertim musculorum actionem

104쪽

mutuam et motus complicat S accuratione examinali Onc qua constrinentur, indigere. Permagnam operam Borelli βη , Bartheg qβὶ aliique loeo molionis quidem cognitioni impenderunt et functionibus musculorum eXlremitalis inserioris interpretandis at multo minus musculorum in extremitate superiori ratio habita est. Jam si consideremus, molum extremitatis inferioris ad numerum modorum circumscriptum reduci POSSe, Superioris Vero Varias Complicationes permittere dissicillimum sere videatur opus hisce formas typicas invenire, nec praetermittendum Veram hanc DSSe CauSSam, cur haec res tantopere neglecta sit; at jam diversi gradus, quos mobilitas singulorum digitorum Ostendit, combinationes hic quoque certis terminis circumscribi demonstrant et accuratior consideratio consocialionum invita communi saepissime obviarum ostendet, singulos digitos peculiari quodam mutuarum iunctionum conneNu Versari. Hic autem tantummodo instrumenta et principales legeS motus, qualentis momenti Sunt ad musculos et Ossa manus componere licet et illorum Bartho lini verborum memoreS: mechanica lolum hominem format sed plerumque in mente, abstinebimus a compulationibus parum Cer-lis, quas e. g. B ore Ili instituit, quippe qui Vim musculorum extremit alis superioris in movendis parvis oneribus, impedimetilis tantum in rationem inductis, multorum millium librarum pondo aestimaverit. Principalem motuS appa- .ratum consormant Ossa et muSculi, Secundarium seu auxiliarem lendines, cartilagines, OSSium Jpophyses, partes molles ad articulationes pertinentes, Syno via, ligamenta,

mo idca aliaque. Permullis vero huc spectantibus in mor-pliologia compluribus jam locis cXpositis, hic ea brevibus lanium langemus. De apparatu OSSeO mauus Ε. II amber-523 Borelli de mot. animal. 53) P. J. Bartheg Mechanili der Willhiiliri. Be veg. des Meuschen u der Thiere, tu's Deutacho ubera. von Κ. Sprcnget. II alio 1800. i

105쪽

gor βε) liis verbis loquitur: Mut dare et accipere queamus

modo pronus, modo Supini S cubiti et manus situs erat necessarius, patet ergo necessitas duplicis in cubito ossis, unum enim adesse debebat, quod sexionem tantum emiceret ulna); sic enim articulus cubili superior decenter roborari poterat, et quod alteri ossi fixam praeberet superficiem, alterum Vero quod flecti aeque atque extendi ac

pronum et sapinum manus motum dare possit. Quum mullisarius sit manus moli18, mullae Vero manus actiones robustum admodum desiderent articulum, manus cum radi0 per plures articulationes connectenda erat, quarum quaelibet seorsim parum cedat, Omnes conjunctim amplum satis dant flexuram, haec est ratio ob quam carpus eX Octo constat Ossibus, quae pro flexura et exleusione manus triplicem dani articulationem. Manus vero a pede dissert in- Sertione pollicis, liujus eDim Ossiculum primum in manu Ossiculo carpi cohaeret mullangulo majori) ipseque cX tribus constat articulis, pollex pedis Vero ossi molat arsi

primo anneXus est, in uno cum reliquis liaerei plano et duos lanium habet majoris roboris causSa nrticulos.

Quod nunc Vocatur os metacarpi pollicis a Galeno jam pro primo internodio pollicit habitum, ei Ie caussae eXStilit copiosis verbis ad quaestionem respondendi de usu

paritum libr. I. Vid. sq.): cur ille neXOr proprius non adsit. Aristoteles, Celsus et recentiores silus caussa melacarpi ossibus illud adnumerarunt, at medium leuet inter os melacarpi et primum internodium digitorum mirabilique ejus structurae peculiare nomen justu altribuendum

est cf. arthrol0giam). Magni in motu pollicis ducendacst obliquitas supersici ci articularis ossis multanguli majOris, cui os ejus melacarpeum incubat, eum Sine hac abductio et adductio multo magis coercita esset, motus manuSossibus et musculis ossiciuntur; illa pro vectibus habenda, hi vim motricem formant et ab corum situ et mole directio et magnitudo Vis pendet. Doctrinae de vecti igitur hic pracba) Ε. Hamberger physi0l. medic. Jen. I 5 I. g. l 306 sq

106쪽

cipue ratio habenda, mechanice generaliter duos vectes distinguit: helerodromum et homodromum. Vectis helerodromus is est, in quo hyp0mochlium inlcr vim et pondus existit, qui iterum pro brachiis aequalibus et inaequalibus dividitur. Homo dromus vocatur in quo pondus et vis in uno eodem e hypomochlii latere sita sunt. Quando in homo dromo duae illae polentiae ita dispositae sunt, ut pondus inter hypomochlium et Vim agat, homodromus prioris generiS Seu gestatorius appellatur; quum vero Vis inter hypomochlium et pondus agit vectis homo dromus secundi generis Seu jaculatorius oritur; praeterea Veclis angulatus et rectus dignoscitur. Vis quae in vecti homo dromo secundi generis requiritur certo maXima est, si vectis in omnibus tribus generibus aeque longus et pondus aeque magnum eSi, quoniam punctum in quod vis agit proprius est hypomotalio quam onus et oneris pondus ut remolius est ab hypomochlio accrescit; attamen molus celeritati eo lavetur, ideoque praecipue in manu exstat, in qua articu-

Ialio inprimis ginglymis sit. In pede natura hancce dissicultatem evitavit, quoniam functionum acceleratio in hoc minus Valet et plerumque duo reliqua Veclium genera adhibuit; id scilicet in quo onus inter punctum quietis et vim versatur et id, in quo hypomochlium in medio situm et vis et pondus inter duo vectis brachia divisa sunt, musculis sulcos malleolorum circumvolutis. Secundae conditioni, aptae manus formalioni satisfactura, natura coacta crat musculis spatium admodum angustum assignare, iisque decursum cum ossibus sere parallelum constituere; quo facto angulus, quo musculi in inSertionis punctis cum Ossibus conveniunt maXimus evasit et maXima pars vis in motu adhibendae eo perditum iVit, cum vis lune lanlum persectissime agat, si angulo recto corpus mobile assicit. Obliqua etiam fibrarum muscularium directio in tendines exeuntium in computanda vis jactura respicienda, nec contra negligendum musculorum contractionem adjuvari multis parvisque sibi is simul crispalis ci jacturam Vis minorem fieri in unoquoque momento eXercitae Vis Sequente, CUIn angulus inter os et musculum perpetuo crescat. Anguli

107쪽

sere recti ope, quem pes cum crure constituit, complures difficultates modo commemoratae in os remitate inseriore Ommittuntur, at recla linea, qua manus a cubilo porrigitur, leviores motuum mutationes permittit iisqud certitudinem majorem praeStal. Natura cum in cXtremitate superiore ipsa sibi vincula iam arcia consulto indiderit et nimiam fere virium copiam largita sit, omni qu0que, qua pollet, contentione dissiculi ales comminuere studuit. Huc perlinent praeter supersicies articulareS, quippe quae praecipue cum Vaginis tendinum et synovia frictioni praeVeniant: ossa sesamoidea, per ratio lendinum et eminentiae ossium in punctis insertionum musculorum. OSSa sesamoidea, quae angulum directionis musculorum amplificant, inprimis in digilo maxime agili, pollice, inter os melacarpi ei internodium primum obveniunt, in caeteris digitis nonnisi cartilagines; maXimum autem Os Sesamoi deum manus est os pisi forme. Apud I Lpam et Leonem permulta ossa sesamoidea in extremitatibus phalangum adsunt. Persoratio lendinum permultum vi flexoris sublimis savel, cum angulus quo inseritur, prolando simul agente, Valde augeatur. Quod autem ad Ossium eminentias allinet, carpi eminentiae nonnullis pollicis et digiti minimi musculis ortum praebeni Oppon. poli., sleX. breV. poli., sleX. digit. min., adduci. digit. min.) nec minus multifaria lubercula in unoquoque sere ossiculo nominanda; item ligamentum carpi volare proprium inter eminentias eXpansum nonnullos parvos musculos demittit. Caelorum

Commemorandum apophyses eodem cum musculis tempore formari nec musculorum Vi eXpulsas esse.

Quod musculos supra se positos attinet ea disserentia intercedere videtur, cum duo musculi eidem stinctioni iu-serViunt, qua Superior commodissime Silus motus actionem incipit, profundior eam perficit, angulo insertionis inclinatione Ossis majore lacio; quod praecipue locum habet in musculis parvis quadratis et trigonis spatio angusto cohibilis mullisque aliis . substralis, cum tum demum actionem exercere Valeant, si os ab iis movendum, commodiorem Silum occupavit. Peculiarem dissicultatem ossicit origo com-

108쪽

plurium tendinum ex uno capite musculari sexiensore digitorum, nexoribus digilorum) sine solitariis singulorum digilorum molibus impedilis. Hunauld β Φ) hac de causa flexorem sublimem digitorum diligentius examinavit ejusque imaginem delineavit, secundum quam hic musculus in

parte sua superiore cX tribus portionibus carnosis componitur. Τendo portionis mediae in duos lendunculos exii, a quibus sibi ae musculares duplici directione obliquo decurrunt et iterum lendinosae redditae indicem et digilum minimum invadunt, dum lendines majorum sasciculornm

digilum medium et annularem aggrediuntur. Recens toribus quidem anatomiae cultoribus hancce separationem Telinquere placuit, nec lamen ullus musculorum compOSilorum esseclum complicitum sui scienter explicuit; nam haec quaestio lunc tantum explanabitur, cum nervorum auctoritas in movendis musculis magis in noluerit. Varias motus directiones flexionem est. , abd. , add., Pronat. , Supina ., opp.) ad nexionem et extensionem reduci POSSO, C. g. rO-lalionem conflare cx seXionibus et exlensionibus conlini

iis, jam ubique agnoscitur. Secundum Rit ter 'q) exlensores et flexores inversis rationibus galvanicis VerSantur, at inter Omnes constat, quantum primo galvanismi delectilempore huic altribulum sit. De pronalione et Supinatione jam supra compluria contulimus, hic Π in sto 6 ii qy obserValionem addamus asserentis, in pronatione et supinatione radium non solum moveri sed ulnam quoque, humeri ope Semicirculum describere, eodem igitur tempore rotationem in articulatione superiore ossis humeri exigi, ideoque Simul cum pronaioribus et supinatoribus brachialem internum, anconaeum quartum subscapularum et teretem minorem agere. In locomotionibus manuum lanci iones in natalione requiruntur de quibus Bari licet) ad aquam repellendam corpusque nisu adverso promoVendum; inpiimis

109쪽

vero in scandendo. Apud multa animalia scansioni favent ungulae grandes Myrmecoph.) apparatus Singularis ad uua gulas retrahendas fluxoribusque protrudendas in Fole etc.

culorum numero ad motuS qualeScunque facilius eXpedion dos gaudent. Aliis in molibus exiremitas Superior aequilibrio inservit, ad congruam corporis partium distributionem circa diametrum graVitalis, qui in viro uncias duas sub umbilico a linea alba ad secundam vertebram lumbalem lendit, apud seminas, trunco praevalente, et apud insanies, ob nimiam capilis rationem, aliquanto superius. Sensus gravitatis huic extremitatis superioris muneri praecipue adspirat et propemodo videatur, nervorum musculis indilorum copiam, inpensa perceptionis potentia in hoc peculiare coenaestheseos genus, pondus scilicet metiendum et Vim musculorum exseriam, propterea parvam lantummodo mechanicis injuriis sensibilitatem servare. Vix opus est commemoratu, manum dextram omnibus motibus magis idoneam esse quam sinistram, ejusque causam geneticam in vegetatione superiore dextri corporis lateris hepar, placenta); ethicam in consuetudine quaerendam esse; de quo Bartholinus anal. p. 556.): dextra manus agilior ut plurimum et ad motum promtior est, non ob causas, quaSalii pueriliter citant, scd quia in dextro latere homini est

vena sino pari.

Haec de physiologia motuum manus: permulta cliam pars psych0 logica offert, quae non nisi paucis delineare spatii angustia permittit. Molibus manuum corpus res ad Vitam necessarias comparai, Omnem sero quaesium lacit, mundi thesauros sibi suggerit silique et lami satisfacit. Digili oculorum obluitus concomitantur index) eosque interpretantur, ut pedum motus rhythmum saltatorium in modulationum harmonias inducit. Hominem faciunt operarium et opificem cultui terrae numinisque aeque idoneum. duppiter, mundorum conquaSSulor, et Propylaea, es elesia Sti. Petri et Siae. Virginis ad coelites adscensio II apli imago), Hami ei et libri sacrosancti eorum ope eNacla; sed et pastorum lentoria ut piscatorum retia.

110쪽

In surdis et mulis digili linguae vices excipiunt et cogitaliones repraesentant et interpretantur; in mimice denique manus motus vultus β') associatur et occultissimos animi asseclus in mundum externum transfert - dolorem et gaudium ex hominis corde in hospitium allerius pectoris illi assiniS.

' S. 1. De lactus notione

Doctrina de iactu longum per tempus a physiologis

non salis circumscripta neque a finibus sensus culanei clcoenaestheseos separata eSi. Per duas causas haecce perturbatio essecla est, quarum altera est cohaerentia contigua inter Organon sensus culanei et laclus, qua de terminalio externa sere evanescit et uiriusque discrimina tantum varietate structurae suptiliore et disserentia rerum in quas agunt constituuntur, altera VerO Si ambigua nolis vocis tactus, qua sensus culaneus et lactus stricliore sensu simul comprehenduntur. Ut nodus hic dissolvatur commodum videtur actiones et qualis ales rerum externarum Componere,

quarum perceptio a physiologis iunctionibus lactus adnumerata est. Huc perlinent: mollities, durities et visciditas, asperitas et Ia Vor corporum; si aluS generales aggregationis solidi fluidi et gasi formis; pondus, serma et motus; polen- liae physicae caloris, frigoris, electrici lalis imo soni et lucis Bussonius); conditiones spatii, propinquilas et distantia. magnitudo et parvitas corporum. II amberger β ' famem quoque et silini recenset: quippe quae majori gradu in 583 Musculis faciei respiratoriis Ch. Belli i, quo connexu

intimam suam ad Systema respiratorium relationem manus comprobat.