장음표시 사용
131쪽
tantum et motum, multo minus vero distantiam aliasquc corporum notas percipere possint. Idem de lactu eorum dicendum, quibus Visus cataraciae Operatione modo restitulus est. Egregium Vicariae inter laclum et visum sun-clionis specimen Petr. Joan. Kneppet, Succus quidam, praebet, qui inde a teneris coecus silvas Sine duce permigrabat, capsarius, laber sutorque erat eXimius, et quod maXime mirandum, horis animo recreando addiciis challularum pictarum variis lusis delectabatur, cum ex siguram circumserentiis aliisque nolis sibi Di malis charias distin
De II Olsalo quodam etiam traditur, eum nummOS EX notis quin adeo nonnullos colores distinguere potuisse. LGani basius coccus natus cum corpus Oblatum taetu Becurale eXplorasset, ejus imaginem cera reddere Seu sculpere
potuit. Ita imaginem Urbani VIII., pontificis maximi, perfecta similitudine insignem sculpsit. Joan. Gonelli coecus de Combas si, a Petro Tana artem statuariam ediscebat, postquam in Vigesimo anno aetatis visum perdideral; et nihilominus e lateribus figuras salis pulchras picturasque eXemplaribus quodammodo similes effingebat. Saoun- dorson metalla nobilia ab ignobilibus, nummos romanoS veros a salsis eX sigura distinguere valebat, imo subtilis-Sime eXploravit num perspicillorum superficies justo modo expolitae sint, an non. Rerstino litteras majores typis QScusas tactu distinguere et legere poluit. Nervi his in hominibus acutiores facii habitum ad easdem actioneS nequirunt, animi Vis omnis in praesentem sensationem dirigitur, imaginatioque viva ea, quae non sentiuntur, Supplet. Sic laclus digitis extremis insidens basis est, qua CoeCO-rum eruditio in mullis rebus, quarum cognitiones accipere potest homo, nititur; distantiam corporum eXlernorum Coeci accuraliS8ime eXplorans . Hau y primus organo lactus ineruditic re Coecorum modo ampliore usus est, in Coecorum
disciplina, quam anno Ι 84 instituit, visibilibus verborum,
notarum, numerorum aliorumque signis in signa elevata
lactibilia versis; disciplina haec exemplo fuit institutis coccorum Berotini, Viennae aliisque locis nunc florcialibus.
132쪽
- De tactu auditum eX parte supplente surdus puer in institulo surdis addicio Bero linensi fuit, qui Verbi cujuslibet super dorsum suum scripti cognitionem habebat, licet
non audiret. Κers lingio Ιla noverano, oculis capio, lactus tu digitis eXi remis acculissimus fiebat, qui Visu redeunte in pruritum abiens sensim sensimque disparebat. Paulo post auditu privatus, palmam pro illo usurpalus est, quippe cujus sensibilitas lantopere augeretur, ut quisque Sonus In eam delatus, singularem SenSalionem produceret, idque injucundam litterae B. et B. - Tactus in illo lan-lum Vivacitatis et aciei gradum assecutus erat, ut tremoribus sonoris assiceretur, licet hos non perciperet. Musicus Surdus citharae tonos admoto digito distinguebat. Saepe auditus migratio per corporis superficiem tremoribus tur.
bulam in Calaloplicis et diomnambulis Observata. - In rismationes denique omnium sensuum lactu ad certam normam reduci Bussonius venustissima sabula de primo homine illustravit.
Intima relatio, qua Sensus lactus ad cerebrum Versatur, praecipue in laesus Vertigine apparet. Joan. Pur-kinje' ') ut praecipua vertiginis topicae elementa, motum sallacem objectorum visibilium et in lactus spatio concurrentium proponit Vertigo oculorum, vertigo iactus . Hic praecipuum est vertiginis motus phaenomenon; in eo scilicet constat, quod objecta quiescentia langenda in unam
alteramve directionem moveri videntur. ProXima conditiosita est in propensione involuntaria, non Conscia, muSeUIOrum Versus certas directiones per circumvolutionem datas, SeSe MOVendi; quae propensio non conscia molibus faelus specialis Sese adjungens, consuetam spatii rationem
corporum aliam apparere ossicit, et tu objectum transser-80ὶ Media. Jahrb. des dstr. Siaales. B d. VI. St. 2.
133쪽
tur. Remota conditio modiscationis vertiginis tactus quaerenda est in assectione cerebri per circumVolutionem, in principio voluntariam; quare vertigo tactus a Silii cerebri in circumvolutione dependet. Si quis per aliquod tempus, capite in humerum deXlrum inclinato et clausis oculis, se
circumVerterat, lunc restat et corpus siXum compreheudit, capite non erecto, Objecta sensus lactus horigoniali positione circumire videntur, ita ut corpus siXum, duabos manibuS apprehensum, circa BKem suam perpendicularem Volvatur. Si caput, durante post motum circularem Vertigiue, perpendiculariter erigitur, corpus fixum manibus apprehensum et tabulatum in posticum flecti et versus nos ruere videtur. Capite in sinistrum humerum inclinato, circumactio directione opposita es sicitur; facie superne VerSa, TUS manibus comprehensae, rotae instar, ab antico in posticum ruere videntur. Numerus circumrolationum praecedentium ad minimum decem ad qualia ordecim eXplet. Allerum vertiginis lactus genus non iam ad objecla eXlerna quam ad ipsius corporis partes reserendum est EXlat in normali statu vis muscularis sensus peculiaris gravitatis corporis et exiremitatum suarum, qui normam et comparationis mensuram majoribus aut intuoribus gradibus vis muscularis constituit, debili late autem morbida corpus lau- quam onus eXhibet, Vi aucta onus non sentire efficit. Vertigo luctus allerius generis corpus ei oXiremitates ad certas directiones quasi librantes apparere facit. Gravi pondere in unaquaque manu suspenso, omni tempori S puncto pondus gravius sieri videtur, donec laudem. gravitate iuimmensum aucta, diutius leueri non queat; pondere iuDcamolo, manus valde in brevius contrahi, corpus erecte librare videtur. Si quid manibus firmiter clausis tenetur, tum postea manus in pugnum conglobanda esse V detur; brachio cum pondere librae unius in circulo celeriter circuini Ol O, postea in eandem directionem motum huncce continuandum apparet : directio opp0sita dissicilis est. Pr pensio ad motum, post actionem musculorum, in iis rem. Heus; causSa eSi physiologica mechanicarum exercitationum
et lacullatum et motuum sit milutis, sortitudinis ac iacili-
134쪽
tis. Sumptis substantiis spirituosis et narcolicis, praeSertim campliora, extremitatum facilitas eXlat, quoniam ner-Vorum musculorum sensalio comminuta est, et igitur fibras musculares fortius contrahi necesse est, ut Sensatio ad conscientiam perduci possit. Sensum lacius, SenSum nimirum mechanicum legibus oscillationum obedire opportet, ut corpus agilalum, vi, quae id moVeral, primaria cessala, ob vim suam inertiae in ultimo motu, quem adeplum DSt, remaneat, usque dum is per alias vires oppositas tollitur. Huc accedit, quod per Vim Vibrationis punctum gravitalis fibrarum cerebri a Dormali discedat; quare lolius Systemalis musculorum instinctus perlurbatur, et motuS NON COI1scii efficiuntur, qui normalem capitis positionem restituunt ct fictilios ejus motus cohibent, quapropter per moliam fictilium vertiginis cerebri, vertiginis tactus motus emcitur, qui non voluntario in Objectum tranSsertur.
CaΡ. IV. Sententiae de tactu laclitidique et manu ab antiquitate
Vix repetatur oportet priscis temporibus rerum naturalium studium in philosophis apprime viguisse, quare quae de tactu lactibilique asseramus eX illorum lanium placitis depromere licet, et plurima quidem ex Τheophrasti Eres ii fragmento justo plus neglecto: περὶ αισθνὶ γεως καὶ περὶ λσθ λὶτων, cui edendo Camolius et Stephanus saeculo decimo seXlo, tum beatus Schneider, recentissimis vero diebus Philip pson in tuli ἀνθρώπιίνν
Berol. IS31 , commentariis additis, operam navaverunt. Nec eX hoc quidem sonte omnia hauriendi nobis lacultas est, quum Singula de lactu tradita cum summis philosophorum principiis tantopere cohaereant, ut mulli loci eX toto cXcerpli ViX comprehendi possint. Τlic Ophrasti
135쪽
vero fragmentum ita sere incipit: multae quidem seruntur opiniones; sed in universum duae de sensu, quippe quem alteri simili, alteri contrario sterii putant. Parmenides enim, Empedocles et Plato simili, qui autem Ana Xagorae et Heracliti auctoritatem seculi, contrario. Quorum illi argumentum dioerunt quod sensus profluvio ossiciatur, simile autem ad simile seratur; qui aulem contrarium tantum passioni obnoxium esse opinantur, haec le- stari eXistimant, quod quae ad laclum accidant, ut quod carni calore frigoreve simile sit, sensum non injiciant. Parmenides de sensibus singulis nil assert; ex Platone
locus lanium in Timaeo sed . biponi. p. 30 ) rem nostram attingit: siens το δοξαστον) corporeum visibile et lactibile sit necesse est, visibile sine igne, lactibile sine solido i. e. terra fieri non potest; Empedocles vero de tactu nihil desinit pro singulo Tlieop, q. s.) nec quomodo nec quibus stat, nisi commune illud quod sensus gignatur sensibilibus ad meatus convenientibus: Voluptatem autem capi eX similibus et Secundum particulas et secundum miXturam, dolorem eX contrariis. Inter illos qui sensum non simili fieri opinantur, Alcmaeon suit de laclutamen nusquam loculus. Ana Xagoras quoque lactum contrariis seri, neque enim calidum simile calefacere nec
frigidum refrigerare ubi propinqua sint Τheoph. q. 2S
et majora animalia magis sentire contendit sensumque Semper cum dolore conjunctum prorsus pro sensoriorum magnitudine se habere. Diogenes Apolloniata ut vitam et intellectum sic sensus quoque aeri tribuit, Voluptatem autem et dolorem oriri liocce modo. Si quidem mullum aer q. 43) cum sanguine misceatur omneque per CorpuSVageatur. si autem aer contra naturam se habeat nec misceatur Sanguine considente, densiore saeto dolorem; maxime lamen de voluptate linguam discernere, mollissimam raram ct Omnes Venas recipientem. Democritus de sensu
non desinii, utrum confrariis an similibus sal. Quod vero
ad lactibilia q. 4 S) pertinet de gravi et levi, de calido
et frigido disputat, velut rarum et tenue calidum, densum et crassum frigidum esse; gravitatis naturam in magnitu-
136쪽
dine et particularum densitati, si iam esse docet et d i si ei reduri mollisque ac gravis leVisque si sum et reliquias vacuorum spororum); itaque durius esse serrum j. 62, iu- aequaliter compositum, quod inultis in locis vacuum habeat, pro mullis partibus densatum sit, gravius plumbum, cui minus vacui insit et quod aequaliter compositum et pro lota massa similiter rarum sit; ideoque plumbum gravius quidem lomen mollius esse surro. Caetera Vero Seu- sibilia passiones tantum Sensus commutati esse, eri quophantasia oriatur; quod enim non eXis aut natura Sua testari quod illa non eadem Omnibus animalibus appareant e. g. frigida et calida). Sapores quoque Democritus eX rerum figuris derivat, omnium autem figurarum non ullam esse sinceram et immitatam j. 67. heoph. , sed in quoque Sapore multas esse eundemque habere figuram glabri et acerbi et rotundi et acris et reliquorum, quae nu-lem maXima insit hanc maxime erga sensum et vim Valere. Caelerum de gravitate inter Veleres Omnes optime
Plato disseruit, cum dicat Τim. p. 374): de omnibus Vero hoc unum repulandum est, quod Via sola ad cogna iuni ξυννενίς) singula, quae seruntur, gravia et locum ad quem feruntur deorsum et quae aliter se habent aliter reddit; quam doctrinam salis eXplanatam invenies in libro
Supra Commemorato M. ανθ ρωπ. p. 225. - Aristo le-les quid iactus sensorium sit quamquam nonnunquam dubitavit tamen carnem constituit, carnem quae inter culem et os undique non ut nerVi et Venae in longum solum secari potest et macentibus in Venulas ac fibras, largius nutritis in pinguedinem abit de pari. animal. II. 3, hist. anim. ΙΙΙ, 163. Caro igitur si langitur sensum movet. Arist. eos vituperat p. anim. II, 10 qui caput carne circumdalum omni sensu privatum lare putant Plato-uem e. gr.). Caro Vero υλη ανδ oc0π. p. 23 T) tantum medium illud est supra quod res positae iactum es sciunt;
nunquam enim res supra sensorium ipsum ui supra oculum pOSila sensum profert, Sed supra medium. Ex quibus manifestum est inlus tactus sensorium, carnem medium
esse, quod sensilia discernat. Ita enim dissert langibile a
137쪽
caeteris, quia medium ipSum nos moVet, langibile autem
simul cum medio. Praeterea carnem Non eSSe la lus sensorium proprium assirmat, quod pellicula Supra carnem extensa, lamen sentitur. Τactus autem et guSlus non unus sensus est cf. Democr. Sententiam), quia non omnis caro sapores sentil. Omnibus animalibus inest lactus qui. alimenti sensus est. Siccorum enim et humidorum, calidorum et frigidorum, quibus omnia aluntur, sensus lactus est. Tangere autem est eXtrema Simul ac juXla se esse;
quae igitur magnitudines determinatas et positionem possident et extrema simul habent sese invicem tangu ut Phys. V, 3.). De manus structura amplus eXstat liber Galeni Claudii Galeni op. odit. Κii liniani, in Op. med. graec. VOl. III. Lips. 1822, περὶ των ἐν ανδ 'Oυ G- ατιμοριων λογος α), eX quo epilomen hic addere in animo
est, cum uberrimus sit nostrae rei thesaurus in litteris medicis antiquis. Praemittimus libri secundi initium, causam X hibens cur totum Opus a manu incipiat; reliqua ex libro primo depromta capilum ordinem sequuntur. Lib. II. cap. I. In usu partium corporis declarando a manu incipio, quod haec pars homini sit maxime propria. - Lib. I. cap. 2. Homini euim pro omnibus defensoriis armis manus dedit
natura instrumentum ad omnes quidem aries necessarium,
paci Vero non minus quam bello idoneum. - Cap. 3. Ila quidem sapientissimum animalium est homo; ita autem et manus sunt organa sapienti animali convenient in Non enim quia manus habuit propterea est sapientissimum, ut Ana Xagoras dicebat, sed quia sapientissimum erat propterea manus habuit, ut rectissime censuit Aristoteles, non enim manus ipsae hominem artes docuerunt, sed ratio; manus aulem ipsae sunt artium organa, siculi lyra musici, et sorceps labri. - Lap. 4. Quia enim ei melius erat Omnibus ari bus omnibusque armis uli, neutrum eorum in na-lum ipsi propterea datum est. Pulchre igitur Aristoteles manum Velut Organon quoddam ante Organa esse dixit. Pulchre autem et aliquis nostrum Aristotelem imit tus, rationem velut artem quandam ante artes esse ditaerit.
138쪽
IIonio igitur animalium Omnium solus cum artem ante Irates in anima liabeat rationem, optimo jure organum ante Organon ,, οργανον τι πDO OOZανων in corpore manum ossedit. - Cap. XI. Ungula iam solida quam bis da calcar, cornu, similis altamen durioris substantiae ac unguis qualis neque quassari sacile propter mollitiem; neque rumpi Propter Siccitatem posset . Ungues non ut aliae partes in longum et latum profundum augentur, sed pilorum modo in longum solum, subnascentibus aliis semper unguibus novis et antiquos propellentibus. - Cap. XII. Constructio sine
Ossibus solam circularem figuram, quae ex uno osse SOIO rectam manibus praestare poluisset, nunc autem neque eis carent et multiformes particulares figuras adepti sunt digili, quorum eXlerna Superficies est carnosa ut ossium recli ludo corrigatur, quando est aliquid circulo apprehendendum. - Cap. XIV. Ut multiformiter digili moverentur et patiendi promptitudinem effugerent, trium ossium numerus abunde suit quod Bussonius negal). - Cap. XV. Nec simpliciter ex tribus ossibus digilorum unusque lactus est, sed veluti januarum cardines, ita et articulorum unusquisque eminentiam cavit ali immissam habet; parvae hic
quidem dearticulationes διωρθρωσεις) sed diligenter cavatae, sublilibus vero Iabiis undique cinctae et circumse-Ρlae, cartilaginibus ei iam tenuibus superlitae ligamentis
denique membranosis conneXae; ossium Vero labia eXlrinsecus multo majora eXtrinsecus Vero minora, ne eXlenSiOnis firmitudo et flexionis varietas auferatur. Ossa digil ο-rum dura et densa el medullae expertia an quia nuda sunt hunc Galeni errorum Ves alius jam resulavil).- Cap. XVI. Nervorum erit utililas lacullatem sensus et molus a principio cerebro in has partes deducere; arteriarum nu-lem custodire eam, quae secundum naturam est, caliditalem et nutrire spiritum animalem: sanguis autem generandi simul et in omnes partes serendi gratia venae saeiae
sunt; muSculi sunt organa motus Voluntarii et eorum apo- neu rosis tendo nominatur. - Cap. XVII. Qui cniin au-
liquis Vocantur nervi, hi scilicet ipsi conspicui, qui moveant digitos, lentiones sunt, prognali sane cX nervis si
139쪽
ot ligamentis in musculos dispersis rurSusque inVicem coeuntibus; utilitas autem eorum Secundum componentium naturam, etenim sentiunt et mOVentur motu Voluntario ner-Veae scilicet partis ope) et colligant musculos ossibus ligameniosae ope). Tendones igitur ipsos omnes, qui ad carpum apparent, a cubiti musculis ad digitos natura extendens in singulos articulos inseruit Dou utique tu ipsam synlaxin Ossium, nulla enim eSset lioc modo utilitas, sed neque in praelocali ossis dearticulationis sinem, sed in caput secundi ossis hoc est movendi insigitur placitum bo- rellianum). Cur igitur ita longos tendones creavit et non produxit ad carpum musculos 2 quia levem simul et tenuem
CSSe extremam manum praeSlabat, quam turba carnium Obrutam gravem simul et crassam seri; multa enim ita deterius et lardius agent eorum, quae nunc prompte et belle persicii; ne lendo nes per longam viam ducti sacile collidantur in auxilium eis machinata est membranorum substantia; a musculis usque ad articulos unusque rotun-lundus, qua articulorum ordini applicatur latior sit, sic enim facilius erat moturus eum, pluribus irahens apprehensionibus; sed quoniam quatuor molibus digilorum unusquisque debebat ut plurimis moveri uno quidem flexis, alio vero extensis, duobus ilem ad latera quatuor locis aequum fuit unicuique articulorum applicari lendones. Ap parent igitur tendones quadrifariam applicati, exorti partim a cubili musculis internis quidem flectentes, externis Vero extendentes, moventibus autem ad lalcra deducentes ad parvum digilum; partim a parvis in manu musculis, qui reliquum ex Obliquis molibus pollicem VersuS Operantur. Quocirca neque moliam ullum alicujus digitorum, neque ducem motus tendonem amisit natura; iuxta Vero cum sit in omnibus rebus natura non solum nullo convenienti molia privavit digitos, sed etiam molem lendonum exacte respondci leni utili lati motuum fecit. MaXimus enim digitorum, promanus etiam Vocatus, cujus primus articulus carpo per dearticulationem committitur melacarpus pollicis) internum quidem habet lenuem lendonem, duos Vero externos robustos admodum, reliqui vero omnes digiti in-
140쪽
lus quidem duos lendones magnos, soris Vero unum, eum quatuor digilis flexis plurimas et valentissimas actiones obeamus, magnus Vero ad nullam aliam actionem flectendus est, nisi quando aliis jam flexis illum desuper injicore Decesse est; pariter artifici OSe operata est natura quod soli magno quatuor principia molitum Versus Ialera dedit, aliorum Vero unicuique duo, soli enim illi principes in hoc actiones sunt, ut adducatur et abducatur ab aliis. Longius tum de lendo ne interno, qui in magno est digito
pollice) disserit et de musculis pollicem circumjacentibus
sed veritalis vestigia minus accurale perseculus in errores inducitur, mullo melius stinctiones et situm musculi profundi et sublimis describit). - Cap. XVIII. Quia vero
nulla caro eX se ipsa. sensum habet et absurdum erat apprehensorium organum insen Sile legi particula, nervorum ad lotas manus desuper Venientium non parvam paritonem in carnes ipsas natura derivavit. Quod factum illico coit - sequitur, ut carnes ipsae sani musculi, si demum nervis per carnem disseminatis generalio sit musculorum; et usa est sane his musculis natura utiliter; produci os enim ex
his tendo nes lateralibus partibus uniuscujusque digiti inseruit, musculos lumbricales); reliquoS Vero tendones qui ad lateralem uniuscujusque digili partem inseruntur, a cubiti musculis eduxit scrura lateralia musculi flexoris et extensoris digitorum in cum utile esset digitos quatuor ita exacto sibi invicem haerentes sectere ut nullum in medio vacuum spatium relinquuretur, si liquidam Vel parvam molem comprehendimus, quod nequaquam fieret, nisi ab uno
principio condylo interno humeri) prodirent, qui digitos
movent lendones. Et propterea ne Si quis conetur quidem sectere per vim digitos distantes a Se invicem poterit, quod enim nulla in re nobis utile erat suturum, hoc sta-lim a principio sic ut non posset steri, natura praeparavit. Sed quoniam rursus quando magnam corporis molem aut ambabus manibus simul aut sola littera comprehendimus et extendere digitos lianc est necesse, et eos a se invicem plurimum diducere, neque hoc negleXit natura. Debebant enim omnes distantes extendi, extendentibus eos tendoni-