De manuum morphologia et physiologia : dissertatio inauguralis anatomico-physiologica ...

121쪽

sit, lamen omnino Imaginem parum distinctam Osserti qum adeo sensatio, irritatione continuata, brevi tempore oblunditur; ita ut e. g. manuum formosae VirginiS prehensio non nisi in primo momento gratam Sensationem efficit, cluae mox lensione remittente perit: attamen non ab irritamen-lorum qualitate tantummodo, sed etiam ab organi lactus

qualitate gradus perceptionis dependet. Qui debiles percipiunt impressiones lactum Subtilem, oppositi crassum, qui a sortiori impressione lacile ossenduntur lenerum, qui minimam objectorum disserentiam percipiunt aculum et Oppositi obtusum habere dicuntur. Ut accuratius langamus, Dicamus leviter digitos contra corpus, cujus proprietates Volumus dignoscere, adeo multa puncta ejus corporis ad papillas nostras, aut idem punctum ad multas papillas adprimimus, et diverso gradu papillas ad id corpus urgemus, uti ad eas id corpus accedit, cominus aut vicissim recedit. Creditum est ' '), papillas erigi et quasi de suis specubus

prodire, ut accuratius objectum corporis eXplorent, quae tamen ex conjectura dicuntur, et si ea non sunt improbabilia, cum eminentes papillae majorem superficiem praebeant corpori langendo. Allentio, quam eXacliores organi lacluseXplorationes requirunt, Valorem auget perceptionum. EXer-cilalio quoque et subtilitas epiderinidis mullum ad sensum tactus subliliorem reddendum conserunt; ideo seminae laclusubtiliori quam viri gaudent, et cocci multo subtiliori laclii;

qui chartis ludunt digilorum eXtremam cutem extenuare Solent, ut tactu chartas cognoscere queant. Calor eXpandit sanguinemque copiosius adducendo papillarum elevationem efficit, qua simul via lensionem et a lensione sensibilitatem augere potest, quare lactus dum calemus subtilior est, a frigore modico obtunditur, a majore perditur. Iuaere humido et tepido ob faciam relaXalionem iactus sensibili has obtusior in aere sereno et sicco Vegula observatur. Ab io flammatione erysipelatosa eXanthemate scarlatinos

iactus acutior eSt.

122쪽

exemplum vidit, cui et loco elato in caput delapsum cerebrum ita commovebatur, ut deinde omni lactu totius comporis supersiciei omnino priVaretur. Absque Oculo nesciebat, an rem manu teneret nec ne; res teneras frangebat,

e marsupio quid eXimens necesse habebat, ut simul in illud inspiceret, neque calidum neque frigidum, neque durum neque molle distinguebat; in tenebris obstacula nonnisi elapsu cognoScens, ambulari nequibal, celerum omnino bene valens. Rudoiplii ' ) secundum Vrolicti narrat, cuniculum cirrhis raSis eX meatu prodire non potuiSSe, quin ea-Ρjte Ossenderet. Simile exemplum Dufour 7 ) nobis communicat; nec inutilis esset in insantibus iactus organis privalis deficientis lactus influxum in ideas, imaginationes, cupiditates inquirendi cura. Contra sensibilitas lactus nonnunquam immodica inveniebatur, sic ut nonnullae feminae neque subtilissimae linteae, neque holoserici laclum neque persici mali leneram pubem ferre possent, quod tamen magis idiosyncrasiae cuilibet adscribendum est. Ηallor, Proclias ka ) Cule denudata maXima in papillis sensibilitas. Barbari a mericani, quibus laudi fuit, dolores maXimos ab hoste pali vicissimque instigere, norunt quid constantiam mentis turbet maXIme. Ungues avellebant, ut adhaerentes papillae illae longae lacerentur. - Non omnia objecta, quae ad agendi lacultatem sensus lactus pertinent, a sensus laetus organo accuratim perspici possunt. Asperitatem interdum oculi ex fila mentis eminentibus constare testantur; pariter nec vitrum maxime politum suis destitui superficiei in aequalitatibus muscarum similiumve insectorum gressus, quibus latera hujus perpendiculariter conscendunt, nos credere jubent, utpote qui sieri non possent, nisi rhperirent animalcula in vitro ejusmodi scabritiem ae inaequalitatem, quae cruribus ipsorum firmamento esse ut 'q).70 Zoili ho sor ab Atton hi ingen. sens. ext. diSS. inaug.

123쪽

Nonnunquam alieni irritamenta actionem organi laclus producunt verae sensationi analogam sic aegri soccos legunt Tacius quoque lallaciae, quatenus Sei Sus, quod ipse valet, non autem quod objective reclum eSt, imperi itur, obser-Vantur, parum ad ea, quae modo cita Vimus eXempla de sublili late organi lactus coarctala reserendae. II alter I. c. p. 95.) his utitur, documenturus, quae Vulgo creduntur,

lac lus sensum reliquorum Sensuum errores emendare, salsa

esse; et his verbis loquitur. MΤactu quidem ab eo ipso corpore assicimur, de cujus conditionibus pronunciamus, cum in Visu oculus non a conspecto corpore, sed ab alio radio nempe colorato tangatur; attamen sensus reliqui multo minus saliunt, quam Vulgo Scribunt. Equus absque ullo tactus adjumento, ad quem unus quadrupedum ineptissimus est, distantiam Oculo optime metitur et destinatam lassam accurate transilit. Deinde lactus perinde erat. Nouadducam experimentum Sturmii sensus unius geminus

p. Sin quo decussali digiti unum globulum nobis indicant,ianquam duo essent. Sed Omnino coiporum conditioncs

nunquam ita dicimus, quales sunt in corpore, Sed quales per media a natura interposita possunt a nostris papillis percipi, ut ea re nihil a visu tactus dissideat; siquidemnerVorum major minorve impatientia, opidermidis tenuitas et crassilies, ipsa consuetudo aliaque id genus sensationis conditionem aliter et aliter mulant, corporaque lacla menti repraesentant. Haller lioc modo Bussonio sese opponens y εὶ lactum nimis detrectare videtur, cum erroreS, de

quibus loquitur, ad si aliam palliologicum referendi sint;

quo organon lactus su iactioni suae non plane idoneum eVadit. Hic lanium flatus maxime normalis respicienduS CSi. Busion e contra ultra terminos excedit, intelligentiam in regno animali tantummodo secundum lactus organi estormationem designando: sic e. g. Polypos mullo meliosem externarum rerum cognitionem habere contendit, quam pisceS, morum corpus squamis obtectum erga quamque

sensationem insensibile. Busso u porro credit, numerum du74 Busson. liisloire nat. gener. et pari. Τh. III. p. 363.

124쪽

gilorum maiorem et articulationem eorum maiorem, Sensum lactus mullo subtiliorem esse reddituram; cui autem jam Galenus contradicit. ,,Εa laetus organi objecta, quae magis in ejus coenaesthesin agunt, mullo facilius sallacias producunt, quam Vera laclus Objecta, quoniam Secundum praesentem statum objecli mulantem dijudicantur. Cum trium vasorum primum aqua ad decem, secundum ad vitiginti et tertium ad triginta gr. calida reples, et nunU manum alteram in primum, alteram in ultimum Vas per aliquod tempus immillis, et deinde subito ambas manus iumedium Vas immergis, altera manus caloris altera frigoris sensum habebit. Huc etiam perlinet illa ab academicis gallicis adnotata peregrinatorum a montibus quilensibus ad maritimam planitiem descendentium aut Vicissim peream a squalido liliore ascendentium controVersia, quorum illi in medio monio aerem incaluisse, hi refrigeratum esse asseverabant ' Ad haec puncta doctrinae lactus, de quibus mullum dispulo tum est, adhuc perlinent: sensationum lactus ratio directa, earum revocatio in memoriam, et co-Iorum lactus. De prima Malpighius l. c. p. 207) haec

loquitur. se opinionem illam antiquitus a pluribus prolatam, propter vulgatum illud sensibile supra sensum positum non facere sensationem, in lactu quoque medium eNigi, non plane rejicio, cum e. g. in Vola coeci manus papillae conlinuis bacculi fibris, veluti medio quodam, Vel appendice elongari videantur; V quod quidem argumentum parum sufficere Videtur, cum concusSio per baculum propagata, eadem circiter ratione versetur, qua concussio aeris per dentes ad organon auditus propagala; tale quidem medium saepe organon iactus adjuVal, cum e. g. eX remolionis destinatione ad partes examinandas PerVenit, quas O ganon attingere non potest; Chirurgi sensus in acumine specilli est.) porro lactus saepe lautum modo secundum mOluum suorum directionem judical, et lunc medium ipsum mechanica est organi prolongatio, qua re necessitas contactus directi, organi tactus aut prolongationis ejus) cum Objecto examinando, eo nullo modo resuletur; natura iunium- modo organi laclus mechanica per conditionem licitam la-

125쪽

lis mechanicae prolongationis confirmatur. Qua de caussa Ohenii opinio, conlacius polaritalem, quam definiendo tactui supponit, statibus organismi morbosis jam in remotione quadam eXcilari pOSSe, e. g. apud MeSmerigatos et Hystericos, Valere non potest. Spalangant Sensus propinquationis in vespertilionibus.) Etiamsi narratur, coecos jam in remotione quadam corpora propinqua sentire, lamen hoc per aeris pressionem, fortasse etiam per turbatam transpirationis sphaeram eXplanari potest; nullo modo aulem lactus hic agitur, siricle sic dictus. COecus viam aper-lam distinguit a Via clausa propter almosphaerae Vicissiludinem. Vividam revocalionem in memoriam impressionum per laclus sensum acquisitarum IIa ll er l. c. p. 95.) hoc modo resulat: se ideas memoriae minus sortes lacius mihi imprimere Videtur, quum Voluptatem, lilillationem et dolorem, quae a lactu in mente, non possimus absentes re

c.) hoc modo loquitur: seSed Omnino et res lacias quamvis obscurius praeprimis in insomnio imaginari possumus; certe coeci imaginationes analogae sunt id eis lacius, coe-cusque interrogatus, quo modo patrem sibi repraesentaret, se illum in digilorum apicibus sentire dicebat. Hoc praecipue in eXplananda hacce quaestione agitur. MFopOS audivi dicentes se sibi aliorum presbyopiam imaginare non po8Se, certo quoniam unaquaeque imaginatio eXlensa Sensum subtiliorem redditum requirit. Animus quidem ierminos prolongare potest, non autem imaginatio; adest nobis idea in siniti, sed non imago ejus; negatio hic sinesvmoVet. Nobis, qui vidimus, parvae tantummodo lactus imaginationes eXlant, quoniam Oculus nos corrupit. Quare Di derot merito haec dicit: l. c.) .. Limagination d uuhomine, qui Volt, D est aut re cliose, que la faculle de serappeter et de combiner des potials visibies ou colores,mais celi d un aveugle la laculle de se rappeter et de eombiner de sensations de potnis palpabies. V - Imagin tio nostra omnia pingit coloribus, ideo debilis nobis est memoria Sensalionum lactus; coecus cas flabilit; sensatio

126쪽

quidem circumscriptum lantummodo spatium occupat; eoecus autem cXlensionem loci assecli cogitationibus suis amplificare et coarctare pol est. Lineam coccuS punctis Sentiendis conflare credit, radium lucis pro Serie corporum Parvorum liabet, oculos nostros incredibili celeritale assicientium, et tunc compilationes suas facit. Di deroi coecus speculum liabel pro machina, quae res Sibi oppositas forma elevata reddat. Ut breviter dicamus, omnes imaginationes nostrae Visibiles in langendas transferri possunt, et hoc modo Sao under son, qui medio saeculo decimo septimo Eboraci natus, lenerrima aetate visum Variolis perdiderat, Cantabrigii professoris munere fungebatur defunct. anno 1 39) 7 in praelectiones de optice, de lucis et calorum indole habere, doctrinam de Visu proponere et iraelalus de vitrorum esseclu et de arcus coelestis phaenomenis dare valuit. Nec non Carlesius in dioptrice sua omnia, Visus ad lactus phaenomena reducere leniat. Dido rot de Sao under son acculissime ail: QSao under son Voyait done par la peati; it y a d Onc aussi une peius ure potar les aVeu- gles, celle a qui leur propro main servirali de lolle et sacelissimo alio loco: coecum, qui meditatur, cujus idearum lypus in organo iactus eXstat, in digitis eXl remis aeque desaligari opportet, ac nos in capite. Leune, Vir ad hanc rem magnae auctoritalis, revocationem Sensationum lactus affirmat. De colorum lactu pauca dicenda. Quamquam cnim Κ und- mann rari. nai. et art.), BOyle eXperim. et consid. decolor.) aliique eXemplis probare Student, coecos colores etiam dignoscere posse, observationes lamen hac de re

factae Rudolphi I. c. p. 86.3 coecos nil nisi, quod spatium oblineat, mente perspicere, eosque materias quidem colorantes lactui varias notas Osserentes, ubi nigritiem plurima asperilate, rubedinem plurima laevi late notabiles, ast non colores ipsos dignoscere posse, Salis demonstrant.

-- Leu ne

75 Τhe lili and character os Dr. Ni col as Saound rson late lucasian professor os the mathematiclis in the universi ty Oi

127쪽

Zeuno '' in de lactu colorum his loquitur: videntium sidos

miraculis dedita et, coecorum Vanitas ad hancce saniam contulit. Hoc quidem ad hanc quoque famam valeat. Sao under son lanta lactus acie excelluisse, ut eX faciei cule persentiret, num Sol nubibus obtectus sit, an non Interpretatio tactus sensationum aeque ae Omnium Syste- malis nervorum functionum eXplanatione caret. Si polaritalem mundi Organici phaenomenis Vindicaremur, potaritalis contactus hic supponi posset; at opinio illa, Secundum quam ubique polarilatis essectus eXlant, jam mullum auctoritate sua perdidit, quoniam hoc interpretandi modo accuratior Vitae organicae cognitio parum accrementi concepit, opinio ipsa per eXperieuliam documentare nequit, et quoniam unaquaeque subtilior ejus applicatio lacillime errores proVocaret. Cujus argumentum amplum Suppedi- lavit ingeniosissimus Brandis ius. In ipso enim idclus organo discrimen negativae et positivae polaritalis invenire sibi visus est. Epiderm idem scilicet ulut insensilem, radiata lamen forma ortum prodere arteriosum quod opinionem apud antiquos vigentem in memoriam revocat, corii POPOS eX eXlremis Venarum et arteriarum Orificiis constitui) ide0que positiva pollere polarilate, corpuS Vero mucosum; adipis sedem et hydrogene scalentium humosum, negativa gaudere. Nervos, qui hoc adeant, OSSe Cum auXiliaribus superiorum sensuum comparandos, eaque antithesi Sen Sum communem adscendere ad objectivi sensus, ad laclus dignitatem. Quemadmodum haec etiamsi speciosa longe a veritate aberrent, Celeb. Sprenget yy) salis superque demonstravit.

g. 4. Tactus ad ca et er OS Sen SUS relatio.

OmPes sensus a lactu incipiunt, character enim essentialis cujuscunque sensus, praeter sensibili latis organon et

128쪽

irritamenium, laetus est. vel in ipso contactu vel eX longinquo, nec Sensuum natura nisi sub laetus idea concipi potest. Puer ille cataractos, cujus operationem Chessel deii '') secerat, initio omnia objecta visibilia in oculo Suo persentit; cui Organo eodem modo anneXa ei videbantur, quo objecta langenda digilo. Universe omnes sensus objecta percepi a nullo intervallo interjeclo persentiunt,

nam si quoque oculus, auris et nasus sensus remotiovis VO

cantur, quoniam e pora, a quibus perceptiones ipsis contingunt, cum iis contactu, nullo intervallo interjecto, non

versantur, lamen revera quoque haecce corpora nou Percipiunt, neque gravitatem neque rationes cohaesionis PGrum, quod proprius lanium lactus Sensus valet, sed cXPansivas corporis modis caliones, latus, quod corpus in mundum eXternum Veriit, cum quo in mundum eXlernum transit. Oculus lucem radiantem aut reflectentem cum SutScolorum fractionibus; superficies terminales corporis mersemathematicas; in globo oculus umbrae lanium dispositionem lactus corpus globosum cognoscit, quod igitur oculus de corpore percipit, Iioc ejus imago est, eaque in relina

concentrala reVera nervum oplicum langit. Auris audit corporum sonantium Vibrationes, quae etiam aurem nullo intervallo interjecto, ut soni undulationes langunt. Allamen quoniam caeteri Sensus corpora ipsa non semper ut

corpora percipiunt, nullisque ab iis impressionibus assiciuntur, sed certas lanium modificationes eorum praesentiae, clienaicarum virium eorum actiones percipiunt, iis non opus es t substrato pulposo, ut iacius organo; quorum igitur nervi simpliciores, uni tantummodo agenti physico designati sunt nervus opticus, nerVus acusticus, nervus Olfaci Orius). In iacius Organo, pro charactere suo, nervi motus et Sensalionis concurrunt; tu lingua Ossa et partes molles, nervi motus ei sensationis separati sunt. Organon reSpi-783 William Chos soldon an account os Somo Observations made by a j0ung gentieman, Hlio Has burn blinil and wus couchod botween I 3 and Id ystars os age. - Philus I ransact.

129쪽

rationis adeo peculiare habet organ0n motus larvnx) et

organon sensationis nares); in aure paries molles et motus sere omnino evanescunt; in Oculo nervi sensationis olnervi motus modo penitus diverso sormantur; illi membra nam nervosam formant persectissimam nervorum peripheriam; hi mullis arie divisi sunt, qua disserentia oculo vividissima percipiendi sacullus, aethereo scilicet irritamento,

conlingit. I e organi laclus ad gustum ratione hoc lanium commemorandum, linguae papillas lantummodo eX nervis sensationis sormari, manus autem papillas verisimile

ramulos mulorios et sensorios conjungere. De Olfactus Organo hoc notandum, quod apud Simiam lactui oppositum recedit, cum nasus parVus sit et Sinus frontalis propemodum desciant. Apud Talpam, Suem, Soricem et Elephantem olfactus et iacius in uno organo eXstant; apud Pisces papillae quasi soli alae olfactus, quae ut processus corii sacci Dasalis pectini formes prosiliunt Uuschke l. c.) corporibus papillaribus valde analogae sunt. Cum auditu organum iactus an lagonistica ratione Versatur; cum ille prorsus insuperficie interiori, laclus vero in superficie eXleriori syste-

malis osset positus sit; quod ampullae auditui, id corpus papillare lactui. Uusch he.) EXlensior. Vero parallelismus inter

oculum et organon lactus est. ila ut ille pro proprio organo habendus sit, quod perfectissima lanium sejunctione et dispositione ab hoc disserat. Apud Gasferopoda saepe stemmala in eX- tremis antennis eXlant, et apud Decopo si enim ala juXla antennas petiolata. - Εpidermis lactus Organi corneae, rete Malpighii choro ideae respondet; ulraeque ad fortes impressiones mitigandas conserunt; sortasse hic adeo fraclio sensationum lactus concentralionem in corpore papillari Iocum habel, cum foveolae inter papillas eXlantes lacunas forment in superficie conlacius. Nervi in papillis convergentes divergentiam nervorum motus in oculo et divisionem Dei i Oplici in relinam, in se conjungunt. Musculi organo tactus inservientes sere naturae impetui convenien-ler eXplorationem lacius Sequuntur, ut musculi oculi et

iiis contractilis. Papillae oculi sunt inferioris quasi generis Iro X ler. ut apud multa animalia evertebrata

130쪽

oculi polyedrici aut mulli oculi extant; ita papillae in

unum magnum Sensationis organon congrediuntur. - Ungues quasi sormant communem earum Orbitam; Vola m3Dus corpUS amplectitur, ut relinae segmentum eorum imaginem. Quamvis autem horum duorum Organorum analogia sit, tamen disserentia, ea ratione, qua corpora percipiunt, adeo Sese manifestat, ut utriusque consensus eXercitatione comparandus sit, scilicet ut laclus faciei rursus cer-litudinem impertiatur ea ratione, ut hujus perceptiones cum corporum perceptorum indole congruant. Haecce eXercitatio nobis non consciis in insantia contingit, ubi organon lactus praecipue agit; cocci autem, quibus Visus redditur, nonnisi sensim sensimque eum recuperant. Puer

ille Chesel denii per longum tempus concipere non soluit, quomodo corpora solida in planitiem eXprimi, quomodo similitudo hominis in angustam labulam stipari potuerint, neque intelligebat, ut possit quidquam ea camera majus

eSSe, quam Videbat; quare Visus et lactuS Saepe in contra. dictiones veniebant. Haece eXperientiae in dies sese Iepeliant, et argumento inserviunt pr0positioni illae nondum suis consideratae, maXimam animi humani evolutionem primo quieto infantiae Vmpore emici; Vitam in insanie orationis adhuc euerte, ciuicacissime organorum Suorum partium harmoniam praeparare.

g. 5. De tactu S Vicaria functione 79).

Vicaria sensuum actio lanium apud homines inven1lur, quia sensus alterius Sensus erit incli paries suscipiens majore lanium animi allentione ei usu frequentiore acie increscit. Τactus in locum Visus succedit nec raro audi-lum turbatum eX parte supplet. In teneris insantibus laclus visui est praeceptur, cum illo tempore oculi colorem 79ὶ C. Wait et diss. de sens. vic. aet. 182I.