Apologia pro confessione sive Declaratione sententiae eorum, qui in foederato Belgio vocantur remonstrantes, super praecipuis articulis religionis Christianae. Contra censuram quatuor professorum Leidensium. ..

11쪽

Dam PC A VI o Academiis opero conamine & magno spiritu disceptari solent

Silenti nutus sui caussam passim in hac Apologia sua ingenu exponunt. Nimirum, ijs libenter accedunt, qui intra neces laria rigide consistentes, in caeteris veniam dare uetere vicissim amant. Reciproca illa commiseratione, benevolentia mutua pacem concordiam inter dissentientes redimi ac constare posse existimant. Multa esse credunt quae condonari humana imbecillitati possunt ac debent, quae nec ignorata saluti cuiusquam mortalium officiunt, nec male intellecta animorum concordiam turbant. Multa periculos h disceptantur, difficillime intelliguntur & vix sine haesitatione

creduntur Sectas illas oderunt, in quibus omnia pene licent, praeterquam dissentires quae in summis fidei capitibus contentientes, ex rituum atque opinionum dissid scin factiones aguntur , ob non necessaria ad salutem dogmata caelumi inferos sibi invicem superbis denunciationibus decernunt. Atque hinc facile colligitis N. N. D. D. necesse non esse, ut multis a se amoliantur senis malis crimen, quod Eorum opera Martiabus in Repub vestra procuratum eis, indies adhuc foveri passim allerere non erubescunt obtestantur vos ipsos . N. D. D. unquam tanto crimini caussam praebuerint Archiva vestra pro ipsis loquuntur. Habetis libellos eorum supplices, alios ex alijs, qui pen aliud nihil quam mutuae in non necet Iarijs dogmatis tolerantiae consilia continent. Possunt ne iure merito schismatis rei agi apud vos, j, quibus tam salutare contra schisma consilium placuit Et ne quid dubitetis, in ca mente ac sententia perstant adhuc parati tanti boni caussa aptare se dissentientium omnium infirmitatibus, ad ultimos usque caritatis Christianae terminos, patientiam

aequitatem ac moderationem suam extendere. Nec dubitant quin haec una sit Panacaea illa , quae medendis omnibus non patriae tantum suae, sed totius Christiani orbis schismatis susscit. Sed prolia dolor eo usque processit plerorum qiue longissime ab aliis dissentiendi discedendi libido, ut iam Ecesesia Christi nec mala sua nec

malorum suorum remedia ferre possit. Et vos nostis. N. N. D.D. eos, qui crimen hoc Rc monstrantibus obijciunt, hactenus isti eorum S nsilio, voto ac conatui summa animi contentione obstitissse, etiamnum velis remisque obniti, tanto,clo , ut qui inter eos

vel levi e tantum significant se ab isto consilio non abhorrere, pene capital adinittere censeantur, Ma ijs refiigiatur , tanquam silia dental aliquod calcassent aut Resormationi bellum indicerent.

12쪽

Maiestatis crimen atrocius est, quam ut per suspicionem ingeri debeat. Ab eo se operose purgare ei pene crimen agnoscere. Si

eius rei sunt Remonstrantes, caussam ton dicunt, laeviat in eos ira Vestra ad extremum usque tanquam in perduelles c patriae hostes. Sin insontes sunt, cogitate, ouantum crimeri sit eorum qui eo innocentes gravant, ut adflictis adnictionem addant.

Haec summa stra pologiae huius. N. . . . quam vobis Remonstrantes offerunt dedicant, non sponte sua , utinam id liceret lysed provocati, sed lacessiti, sed protracti ad tribunal vestrum nec alio animo, quam ut vobis suam Icclisiarum suarunt fidem atque innocentiam probent, id a vobis si pc,ssunt in petrent,ut, si eos favore vestio dignari nondum potestis, saltem os favore vestro non indignos esse intelligati L. Optassent se l.oc animolesto labore desungi potuisse, sed per Censores velim id non licuit Digladiationesin certamina de non necessarijs aut non valde utilibus ad istitem dogmatis ex animo aversantur, Theologia eorum praetica est, quae in morum reformatione totiuique adcovitae ad praescriptum Iesu Christi correctione & directione posta est quae vix constare potest inter acria ista d. ssidentium ac ccr- tantium itudia Llifficile est clavum animi recta tenere in tam turbido mari, ut non lactibus contentionum aut abripiatur aut obruatur Sanctimoniae caritatis rudentibus opus est, ut Ecclesiae ecum Ecclesiijs Respub non fluctuent. Hinc arduas , subtiles, elaboratas circa Religionem quaestiones vitant ut scopulosa Ignorare licet, quae non nisi periculole disputantur Doctrina pictatis plana facisis expedita, rudibus pariter atque eruditi, obvia est. cr eam recta itur in caelum. Caetera nec sine labore quaeruntur, nec sine periculo creduntur, & plerumque tantis animus agitantur, ut pietatis simul ac caritatis internecionem post se trahant.

Vtinam Deus, Misericordiarum Pater,Rerum publicarum ac-elesiarum Rectoribus aliquando spiritum illum mansitetudinis ccaritatis indat, ut sublatis partium stud js, de pietate ac pace inter Christianos restituenda illaesa necesIaria veritate consilia omnia studiaque sita conserant Nil dubium est, quin multa hominum millia tot malorum , odiorum , schismatum pertaesa, tam sanctum

propositum ijs votis, suspirijs ac stud ij prosequerentur frequentes concurrerent ad suulatum concordiae vexillam.

13쪽

Istum Spiristim ut vobis etiam, atque universis Foederat Be qRectoribus , potenter suppeditet , caeterisque vestris pro salute atque incolumitate Reipub consilij propitius benedicat,

ex animo precantur.

14쪽

ME VERE DOS, CLARISSIMOs

Doctissimos, Viros, Fratres ac Symmistas, pro veritate Sc bona conscientia partim proscriptos partim incarceratos, .l

partim adflictos oppressosque

in Belgio Foederato. UT Sisyphus saxum suum ita nos argumentum de Pr,

destinatione volvimus ac revolvimus. Recidimus semper in eundem lapidem, veluti aestu quodam,' indesinenter in se ipsum reciprocante,fluimus ac refluimus per eundem controversiae alveum.. Nihil mirum. Suus cuiq: aetati atque homini latin est in divinae Veritatis promotione. Utimorbi in corpore, ita se habent errores in spiritu Alij magna remedij cura opus non habent Sponte sua dilabitntur ac diffluunt, non aliter quam catarrhi Ahj omnem atq; imprimis solicitam remediivim respuunt quanto acrius eos attrectas atq; urges, tanto atrocius irritantur ac serpunt latius, gangreis nae instar Alij longa lentaq cura opus habent: Principio non cedunt ullis remediis haerent non aliter quam sicabies Scimpetigo sed si instes si urgeas per intervalla paulatim exhauriuint ac deficiunt. Hinc varisvariorum labores, pro errori, malitia ac pertinacia Nec desuerunt, qui uni soli exstirpando aetatem atq; industriam omnem suam frustra impenderunt. Haecjam nostra Sparta, nostra provincia est. In hac nobis standum, laborandum est, ac sertasse etiam moriendum. Nec taedere nec pigere nos debet, huius tam piae, tam lauda. viis tam egregiae operae. Sunt qui aliter Censent,& nos identidem,veluti per Satyr

na suo uspendunt, jubentq; ex formula sua, . .

15쪽

miseros nos libenter, matenus id facimin. Esto. Haec sacra aliter non constant. Etiam per ludibtia, per probra atq; opprCbria malcscriatorum quorundam divinar gloriae alior utilitati,& nostrae bonae conscientiae litandu est . Sunt alij, quibus farrago disputationum, altercationum, in se semper rccurrentium,displicet Litem totam una vice semel ac simul consectam cuperent. Sed hi mancipia pauci l horis sunt. Nesciunt,quanta sit vis inolatae opinionis, 3 quantum possit inveteratum insuam cuius' sectam studiu. Error, ubi semel adlibuit & consuetudine longa familiaris esse C par, retiatum est quavis scabie insanabilius Hydrae instar est': Cervicem unam si amputes, ilico plures repullulant,per quas respirat Germen intus latet, iraejudicia, affectus , aliaq; subito protrudunt. Hinc novus semper labor,i qui, ut ille ait,

redit actin in orbem.

Sunt alij, qui bla litium odio,& puro puto amore ac studio

pacis, Cotroversias omnes de Religione videri voluiit respuere, nosq; ut litium adirixaru mancipia damnant; sed, si paulo propius eos ideas, aliud in Caussa est. Laborem inquirendi in res sacras , utpote rebus suis inutilem, defiigiunt, ignorancisti simul atq; ignavia suae pisastedius purpuram prςζCXunt,ne studio utramque affectasses ideantur Docet id vita corum in rebus mundi huius negotiosissima simul ac litigiosissima Destillicidio, de ligno, de cloaca, de Oscoin obsoleto aliquoi Cabulo, de Commate, de accentu, de lana caprina, de umbra asini, is modo incidat disputaciores mortale ,in soris,in Com. picis, in circulis,in ambonibus non reperias Crederes eos ad Iurgia natos factos': & in litibus veluti Pyraustas in igne vixere Scia res sacrae mortalibus astis non magis cura sunt

cordi, quam suabus Susq; deque haliciat, quid quisque do I inque re in divinis credat.

16쪽

De Iove quod sentis.

Prigido huic atq: otios animo suo pacificae assectionis male

lum circumdant, ut quiete dc tranquille vivant, inter certanis tum ac dissidentium studia Haec summa voti illorum est hoc unum agunt,ut caetera licet negotiosissimi, de solis Religionis controversiis securi vitam hanc transeant, ut pecora. Fruanis tur equidem voto suo exanimi sui sententia,& cum morientur mei suae saturi tropaeum animae suae statuant, habuerant merce

Sunt alij. qui ad istos proxime accedunt, qui siciendi quia derecteque sientiendi de rebus divinis studium & libertatem probant,sed prosessionem dissensionis ab eo quod publice semel receptum est, dc veluti in axioma religionis transiit, alto silentio ac prosundo dissimulauionis arcano tegere,praecipuam rationis ac pruduntiae humanae partem faciunt. Hisice, si recte ac penitus eos perspicias,tina eademq; cum caeteris meta est,ad quam collineant Tranquillitati ac lecuritati tantum suaestuadent, aliorum hominum curam procul habent contenti sola

sua conscientia; quasi videlicet sapere sit, sibi soli Capere, δ, .ns cum caeteris omnibus desiperes quasi pietatis apex sit scire quid rectum sire, δc probare animo, quod ore atque opere ipsis

damnas Miserrimi profecto sunt huiusmodi mori ales,qui se vitutem istam sibi ipsis imperant, dum intra se caeteros homines rident ut stultos lituo': seipsos interim ejusdem stultitiae professione damnant, sapientibus cordatis omnibus Iudibrio propinant. Atq; huiusimodi quid hominu genus non exiguam mundi partem facit Pisiquot supra vulgi, prole tam turbae seculapiunt,atq; accuratiore judicio pollent quam ut vanis futilibutq; sectarum quarundam de Religione naeniis capi se sinant, J interim securitatem ac tranquillitate rerum suarum supremam vivendi legem sibi ponunt, si omnes ad hae turbam pertinent. Omnes hi mortales hunc unum sibi scopum

Vibem propositum, ut sine cruc vivanti Conscientiam suam

17쪽

sibi liberam servant, caetera omnia pliblico vaenalia habento

Domi suae sapiunt, oris histrioniam exercent cum universis mundo, ut Polypi, referentes semper ejus saxi colorem, cui se applicant, aut lamianim instar CXemtiles oculos in publico assumentes,quos domici tertim deponunt. Hoc pacto securitarem sibi in hoc seculo parant : Enimvero nemini sola sua con scientia Caussa unquam crucis fuit Quare qui cum istis morta libus commune aliquid sibi esse volunt, iis necesse est, ut Religio Christi aut crux, quae Religionis Chiistianae gloria est, pro dcrjdiculo sit. Sunt alij qui stud ij melioris specie prae se serunt: Nempe, qui

non tam odio disputationum liberari, dissensionisq; publicae, quam schisinatis, aliorumque quae ex schismate veluti ex perisenni fonte fluere solent, malorum, ad pacem Concordiam quovis modo inter dissidentes conciliandum aut schismata averruncandum Omnia studia sua omnemq ingeniisse vim co-serre videri volunt. Hisce praetextus paulo melior quam ceteris favet. Pax enim & Concordia, Christianorum insignia

sunt ex quibus eos Dominus ipsorum dignosci vult. Optime suseipi ac geri creditur, quicquid salvis istis auspicijs geritur.

Plec injuria sane, ubi pax Concordia animoruVoluntatumque proscopo est. Haec enim sola, est cra illa pax, neqti cetera omnia, ficta sucata, simulata, ac nil nisi merae pacis ac concordiae larvae sunt. At si propius horum consilia videas, comperies ea longe alio, quam videntur, tendere, adeoq; unam Meandem Cum ceteris caussam habere.Nimirum,pacem ει tranquillitatem cupiunt non quia ratAnalis, libzia, vera atq; ingenua pax est, sed tantum quia pax est Scimpe

turbatus rerum omnium status ham quovis pictio red2m-

tam cupiunt,ut sibi cςterisq;bene sit ac Commode.Unde fit,ut schismatis odio fere in alterum extremum Concedans, 3 IDrannidem paucorum ac plurium servitutem, pacem publicam

18쪽

suarum sed in animi ta conjunctione sita est,& schisinat pro

prie opponitur in lacris , CCnstare possit, ubi libertas dissenti. endi, bc libera ac mOccsta distensionis proicssio locum no hahent Atque hic est scopulus,ad quem isti semper impinguit si Libertatcm iudiciorum animorumque proscriptam cupiunt, ut concordia uti locus sit in Ucclesia, in qua vivunt,4 quam

unicam Dei Ecclesiam ac sponsam csse sortiter sibi persiladet. Qv d si veram , si Christianam pace propositam sibi haberet,

uti a non tollerent judi Ciorum libcrtatem , sine qua vera ani morum pax constare nullo modo potest. At eam usq; adeo oderunt, ut ad Rus Occm penCnaus ccnt ac tantum non horreant. Vocant illam pCstcm animarum, regnorum ac Resigio'nis certo indicio Cos nihil minus quam veram pace cupere Nam quae,' er Deum immortalem, paX, qua concordia religioni essi potest, quae aliunde quam cX libera atq incoacta

conscientiaru pcrluatione Oritur' Hanc tolle, pace ac Conco

dia, veluti Sole, ex medio siiltuleris Pacem veram non facit quovis modo procurata linguaru factorumq; unitas, sed ex animo profecta consentio Consensio no est, quam extorquet vis aut necessitas imperat Libertas sola colensionis radix est:& scaturigo Absti illa concordia omnis nil nui mera servitus cst,eruptura aliquando in nervis,nisi vi retineatur. Sic aut hypocrisis,aut innoxius sanguis pacis istius comentu fit ac vinculu. Alio pretio pax ista non constat o diram pace Atq; hinc fit, ut istorum hominu consilia studiaq; ut ut videantur pia aCsena,sbre tamen infrugifera sint ac sterilia. Quanto satius tuti.usj contulerent orbi Chri itiano, si judsc1Orti libertatem, Mui media libertate animorti concordia siladerent, hoc uno fruein Domine carnali ac spuriae iit paci,sive imperturbatos aluesanteferenda, quod cum persecutionis cinnoxio sanguinis periculo no sit conjuncta. Neq; vero incommodi, ultu ex libertate ista metuendii est, nedum incommodu, quod tam inmani sce

luci ac stagitio, directe legibus omnibus J Chrtiti contrario,

19쪽

aequari meretur: Dissensio sententiarum concordiam non tu habit eo ipsb, quia libera erit Suam enim quisque hberam Ghi esse cupit parijure. Et cum rationibus utrimque nitatur, rationibus ut tollatur necesse est. Si consensionem vi extorque mus ab alijs, ut eam alij a nobis vicissim per vim extorqueant, ius damus. Et, sive ab istis,sive a nobis consensio vi extorqueatur, utique ea non est concordia rationalis , sed irrationalis servitus. Nec Religio laborat,si libera urgeatur con&nsio sed Contra , si libera non urgetur consensio, aut laborat Religio sub ignorantiae jugo, aut stib hypocriseos larva latet Medium non datur. Religio non est religi , quae a libero animo non proficistitur. Liber animus non est,ubi aut judicia sunt legi humanae serviliter adstricta, aut alterius arbitrio per vim obstricta Deus tum colitur, non quia eum colendum esse animus noster dictat, sed quia colere cogitur. At religio no est, a qua animus aut abest, aut aversus est. Ne a diversitate aut multitudine dissentientium, periculum regnis ac Robus ib. imminet. Commune libertatis privilegium, regnorum ac Rerumpub Cohimen est. Ita censuit, ita statuit melior Antiquitas. Et floruerunt olim hodieque adhuc florent non pauca regna sub auspicijs huius libertatis. Unde hec libertas proscripta est,i si quo Christianos, totidem videre est aut bruta pecora, aut ingenia alienae libidini,serviliter mancipata Solum Pontificium atq; hispanum regnum videte, Iumenta ibi sint,no homines. Qtiicquid imponatur, id portat vulgus, ut afrius Isidis sacra Nec magis intelligit quid sit Religio, quam inuis Ius aut equus Nec mirum C ca obedientia Sc tantum non stupor ibi en natum est Christiani populi, lubalorum in stat naso circumduci in omnem partem ad superstitionem usique, hoc ibi est, Christianum csse. Ire qua itur, non qua cundum est boc vulgi gloria est, Christiani obs: γῆ laudem ha

bet merit .

um si pra hos in iunt, ij inianoqinde udiciorum liberi

20쪽

tem a vi ac sanguine abhorrent, controversias tamenim nes Iersantur, quia per eas sanctimonia ac pietatis studium

Iabefactari ac tantum non pestumdari clamant Simplicem carbonariam, ac non Contentiosam veritate amare sie dicunt'

doctam cse ignorantiam , quae litibus caret ac dissidijς'

Horum studium cisii libens, ceteris protulerim, tamen mularum vereor, ut e cod. Cum peris fonte originem ducat. Vix enim fieri posse videtur, ut qui serio, Verte pietatis ac sanctimonia studio ducitur, non eas saltem controversas solicite excussas, ventilatas, trutinatas cupiat per quas fieri videt

quominus studiu pietatic sanctimoniae inter plures vigeat aut si quod viget, quominus istud rationale pietatis studium censeri debeat. Si Spinosas , si non necessarias, si inutiles, si

noxias controversias Versarentur acfugerent, utique cum manifesta ratione conjunctum foret eorum studium. At cum

omnes simul uno ore damnant, de nescio quam simplicitatem doctam ignorantiam affectant fieri vix potest, quin alius affectus in caussa sit, quam prςtenditur Mollities animi sib- esse nulli vidctur, quam propriae quietis tranquillitatis atque oti amor de se gignit Nempe molestum, grave, laboriosumae disticile est, in arcana ista Controversiarum descendere, en rorum atque impietatu quae ex erroribus nascuntur, angulos ac recessu, pcrreptare, strophas, artes, tricas ac nodos quibus reguntur a retinciatur,detegere,diluere, explicare ac solvere.

2 quis enim aut veritatis piae studiosum, aut pietatis verae a-atorem censuerit, qui veritatem, quae secundum pietate est arctissimi , pravari opinionu/Opedibus vincta solvere labo recredit qui pietatu gemente sub jugo impioru erroru', non eripere, non in libcrtate adserere meliorum rationi, ope atq; auxilio, pietatem putat λ Enimvero si isto 'culo viveremus . quo veritas non laboret sub profanis erroribus, aut sub ijs no usque adeo laboret, quin puro puto silentio meraq contro versiarum abstinentia, ut morbi quidam pertinace inedia, liberari