장음표시 사용
301쪽
nesque, legi naturali conuenientes, dirigere nesciunt. In casu Opposito cessat Patria potestas. Liberi, quamdiu sunt in patria potestate, non possunt quicquam suscipere sine Parentum consensu. Liberi grato erga parentra sint ammo. . t Liberi parentes amare debent. . . Liberi parentes timeant et revereanturi Quodsi parentes, nondum finita patria potestate, moriantur, eadem in alios post mortem est
Tutorum est, bona, a Parentibu9 TelIcta, admDnistrare, et pupillorum dirigere actiones- Tutores pupillis imperare, atque Poenis et praemiis eosdem ad obediendum obligare possunt. Tutoribus aeque ac parentibus obedire debent
pupilli. Popilli 'tamdiu tuteIae subiunt, donec bonae sua ipsim et administrare, actionesquς suas diri,
Pupilli contiactura sine tutorum contenta inire:
A pupillis tuto es sunr amandi. Iuri naturali conuenir paetum, quod quis cum altero ea conditione init, ut is uictum et amictum praestet, suasque operes ad Iieitos adhi
seratus non obligatur laeto, nili ex ptino. Seruorvira est, ut promte exequant i, quae ab hero legi et pacto 'congrus imperantur Herus uictum, et quae, amictui Dana, Promisit, seruare debet, Seru
302쪽
Seruo a societate herili non licet anre diem inuito domino, diseedere. Herus seruum inuitum ante diem dimittere non potest. Hero competit potcstas, seruum obligandi ad iussa exequenda. Seruus heri commoda quavis data occasione et ' herus serui salutem promouere debet. 'Herum seruus timere et reuereri debet. Damnum, a seruo illatum hero sua culpa, ab seruo resarciendum est. Patri familias imperium competit in domum uniuersam. Matersemilias in domo imperium quoddam tenet ex consensu patrisfamilias. ἘPatrissimilias est, curare, Ut consensus actionum omnium domesticarum ad commune totius domus bonum Obtinetatur. Si salus totius domus cum salute singulorum domesticorum collidatur, illa huic prae
Salus domesticorum praeserenda est saluti exa '
Vt homines uitam suauiter et iucunde de- , gaur, plures in unam societatem coalescere debent Plures quoque in unam societatem coalescant
necesse est, ut ab hostilibus aliorum insultibus
303쪽
Respublica necessario debuit constitui. Finis reipublicae est salus communis et secu-xitas siue tranquillitas. ἱLex suprema reipublicae haec est: Fac ea, quati salutem et tranquillitatem reipublicae promouent, lomitte, quae utrique contrariantur, In republica actiones non sunt aestumandae, intuitu singulorum, uerum etiam totius communitatis. ,
In republica iniustum esse potest, quod in statu naturali erat licitum. ir Ferendum in republica non est, quod saluti et tranquillitati publicae repugnat. Si quis in republica quid agat , quod saluti rei publicae ossicit, tum is aut ad frugem est rex. ducendus, aut ad eum statum redigendus, quo saluti et tranquillitati publicae ossicere amplius
Si bonum singulorum priuatum cum publico colliditur, bonum publicum praeserendum est
Si salus ciuium sevi membrorum reipublicae
cum sature exterorum collidatur, ciues eneris sunt praeserpndi. Ν . .
Plures respublicae singulas personas in statu naturali degentes, TePraesentant. .i In republica administranda et constituenda operam adhibeamus, necesse est, ut, qui ad 1atisfaciendum obligationi naturali proni sunt, iuuen
304쪽
tur, nec ab aliis impediantur, immorigeri huicin
oi adigantur, ut minimum eXternorum actuum eum lege natureli sit conformitas. ι
. . . In republica adsint, necesse est, imperantes, adsint quoque parentes siue subditi. 'Paetum interc*dit inter imperantes et parentes i. quo illi promitrunt, se corri uni saluti consulta ros, hi uero spondent, se sacturos ea, quae ipsis 'commoda uidebuntur.
Imperantes omnia ad salutem et tranquillita. tem Publicam dirigere tenentur. Ρaeentes siue subditi facere tenentur, quae ab imperantibus Praecipiuntur. . .
Diuersae sunt rerum publicarum sormae. Imperantium est, essicere, ut legum naturalium custodia uigeat in republica. Imperantes suin mum subditorum bonum 1nM
Imperantes omnia dirigant ad felicitatem sub
Imperantes se habent ad subditos, ut parentes . ad liberos.
Imperantes se habent ad subditos, ut pateria- milias Ad domesticos.
Ιn republica obligatio ciuilis introducenda, ubi naturalis 1jon susticit ad coercendos actus, 'saluti et tranquillitati publicae aduersos. Curandum est, ne numerus subditorum miseT a nor
305쪽
29a P O S I T I O N E snor sit, quam qui bono communi promouendo, et desensioni aduersus hostiles insultus sufficit.
Non est in republica ferendum, ut quisquam cum damno reipublicae ex eadem discedat.
In republica curandum est, me deficiant bona naturalia, ad uictum, amictum atque aedes necessaria, et ut subditi prouentum bonorum naturalium, industria et labore, promoueant.
Curandum in republica, ne desit labor labo-xem quaerentisus, pretium que labori statuen, dum , quod uitae, uictui et amictui congruo Pa H rmido susscir. In republica minime serendum est, ni otio diffluant, quibus uires ad laborandum suppetunt. Curandum est in republica, ut inoolae de Deoi ipsusque cultu instituantuli, animique eorum omui reliqua notitia imbuantur, ad quam obligantur.
D. republica eminentia ingenia quoque iuuanda sunt, ut scientiis et artibus perficiendis eum fructu vaeare queant. In republica curandum est, ut liberi, absque sum tu, parentibus oneroso, instituantur, atque ad suturum uitae genus Praeparentur: Neque illi in institutione negligendi sunt, quorum educationi parentes sumtus necessarios suppeditare nequeunti .
Non postrema cum si in republiea, ut libeAa uitiorum i mite deducantur, et ad uirtutis cul
306쪽
EX PHILOSOPHIA PRACTICA. I93 Curandum. est i a republica, ne quis alterum sacile laedat; et ubi quis damnum dederit, ad '
In republica opera danda est, ut contractus legitimi celebrentur, et illegitimi Publica auctoritatexescindantur.
Curandum est in republica, ne quis in uitae pericula incurrat, sanitatisque et membrorum iacturam faciat, et ut praesto sint media morbos auertendi, et curandi LOS, quos auertere mini
Nec autochiria, nec homicidia in republica . ' sunt toleranda. Nec iniuriae sunt ferendae in republica. Ferendum in republica minime est, ut quis eontra ossicia opes suas dilapidet, nec futurae olim necessititi consulat In republica non sunt tolerandi mendici, otii duleedine ad mendicandum allecti. Non serendum est in republica, ut petantur eleemosynae ampliores, quam quae uitae necesibiatibus suiuetanti
Eleemosynae in republica non esse debent per-Petuae, ubi extraordinariae casui extraordinario sussieiunia Ebrietas in republica impune ferri non debet.
Curandum est in republica, ut aessificia ex-stfuanti ir firma, utilia, et pulchra. Impediendum tamen est in republica, quo minus nimii sumtus in aedificando profundantur.
307쪽
Qui rei publicae salutem curant, de sensuum oblectamentis innocuis creandis solliciti sint. In republica excogitandi sunt honorum tituli. et praerogari uorum iure sunt iis concedenda, qui
honoribus digni adstumantur et sunt. 1Inii diae. quae alterius famae struuntur, in republica serendae non sunt. ι n re publica uindicta priuata minime est concedenda. Cauere debent imperantes in republica, ne ii, qui 'nimaduersionem publieam experti sunt, ad uindictam priuatam redeant. In republica tri sgresbribus poenae, cultoribus uirtutum praemia decernantur ' Lex naturae transit in ciuilcm, quatenus obligatione ciuili munitur. iudex in soro litigaturos mouere nitatur, ut aequitati locum relinquant, antequam lis decer.
Leges in republica serre nequit, nisi is, penes quem suminum est imperium. Leges a personis, rerum, de quibus serendae. sunt, satis gnaris sunt concipiendae. Ut autem leges uim legum acquirant, a summo imperante sunt confirmandae. Statuta quoque Collegi Orum et artificum ab artis periris condenda et a summo imperante sunt
Legus sunt in republica promulgandae nec ante publicationem quempiam obligare ualenr.
308쪽
, EX PHILOSOPHIA PRACTICA. acas
Summi imperantes summam in republica te.
Ρotestas summorum imperantium ipso iure naturali limitatur, atque ipsis, contraria imperan tibus, minime obedientia debetur. . Summi imperantis potestas etiam per reipublicae sormam limitatur. Ne summus imperans abutatur sua potestate, ad 'custodiam legum fundamentalium est obligandus. Summus imperans habet potestatem, constitu endi poepas in legum transgressores.
Poenae capitales nonnunquam Possunt trans- .gres ribus dictari. iSummis imperantibus competit ius uitae et ne cis in subditos. Iure uitae et necis summis imperantibus uti non integrum est, nisi quantum salus et tranquillitas publica poenas capitales in legum transgressores statui iubet. '
Potestas summa comprehendit quoquo facultatem imponendi ciuibus onera, sue ab ipsis exigendi sumtus, ad executionem operis cuiuscunque necessarios Summo imperanti competit ius conuocandi . eos, quorum consensu de 1alute et tranquillitate publiea dispositurus habet opus. Imperanti summo icompetit potestas, conuoca tos ad comparendum obligandi. T 4 Vana .
309쪽
Vana senum imperantis foret potestas, nisi potentia accederet.
Maiestatem laedit is, qui contra principis pol estatem atque potentiam quicquam molitur. Maximus criminis laesae maiestatis gradus est, qui summuni imperantem potestate atque Poten tia prorsus priuare conatur. Summus imperans non modo leges ferre debet,scubi animaduertit, uuia inualescere, sed emendar. quoque et meliorare leges tenetur, si quandonaeui earundem se produnt. Si delictum aliquod ita inualescit, ut in consuetudinem sere abeat, tum princeps siue summus imperans intendere debet poetias,. leuioribus in grauiores mutariS., Summi imperantes iudices conssiluere debent, qui delinquentibus poenas statutas instigant.
Iudicibus tribuenda est potestas , sententiam serendi de controuersiis ciuilibus, ut unicuique tribuatur, quod suum est. Iudices merito habeant potentiam, de contro uersiis
Ad potentiam summi imperantis resertur, ut possit pecunias constituere, item milites comparare, ut habeat ius constituendi et remouendi ma- , gi1iratus ei iudices in oppidis, Pagis arque prouinciis, item conferendi munera publica et dignitates civileS.
310쪽
ersiis cinilibus sententiam serendi et poenas, delinquentibus statuta', exequendi. Iudices debent esse legum periti.
In iudice omnis personarum respectus, Omne lucrum priuatum, omnis ratio alia abesse debet, quae uoluntatem ad sententiam, .legi aduersam, sectis. Iudex sententiam serre nequit, nisi causa cognita, adeoque non modo facilis sit accessu, sed et aurem Praebeat unicuique patulam. Iudex delictum odio prosequatur, personam de- 'linquentis amet. Iudex ab omi uitiorum inquinamento Procul
Iudicibus obediendum est, si quid, ossicii ra
tione, seri iubent. Iudicibus, quem merentur, honor debetur.
Munera publica non sunt, nisi dignis, cons Tenda, hoc est, iis, qui norunt, quomodo sint
Summi imperantis est, cauere, ne Pecunia ex suis regionibus in exterar deseratur. i . ' i In republica curandum est, ut exterorum nummi in Putriam importentur, hinc uidendum, ut scholae et academiae capiant incrementum, ut item artifices ei operarii liberalius sustententur.