장음표시 사용
291쪽
278 .... POSITIO N E SAd orationem externam fundendam sumus quo- que obligati. Deo debemus gratias agere, eidemque animum
Homo est obligatus ad id, ut seipsum cognoscat. Habitus acquiritur crebrioribus actibus. Quilibet ad intellectum, ad maiorem perfectionis gradum euehendum, obligatur, 'Intellectus omni cognitione, quantum datur, imbuendus est, omnisque opera adhibenda, ut distincta cognitio in potestatem nostram magiS magisque redigatur. Fa cognῖtio omni reliquae praeserenda est, quaint uitae nostrae o nere, si bono maloque discernendo, opus habemus. Vitanda est omni studio ignorantia, praesertim eius rei, quae bona est atque mala. Ignorantia neminem excusat, si eam excutiendi fuerit in potestate, siue si ea suerit uincibilis. 'Excusat uero ignorantia, si eam excutiendi non
fuerit in potestate nostra, siue si ea fuerit inuinoeibilis.
Intendenda est attentio. iobligamur ad acumen augendum cum prosunditate.
Concilianda est intellectui cellitas abstrahendi.
Intendendum est ingenium, ratioque excolenda. Voluntati ea persectio 'est concilianda, ne un-γquam appetamus, nisi bona uera, nec aversemur, nisi mala Uera.
Curandum est, ut appetitus sensitiuus et affectus semper cum appetitu rationali consentiant. l
292쪽
Homo debet corpus suum conseruare. Homo uirare pericuIum debet, quantum ire Potestate ipsius positum est. Homo non debet sibi uiolentas manus inferre, aduertitatum finiendarum gratia. Dauda est opera, ut dispositiones naturales corporis humani, quibus ad munia sua subeunda aptum est, in habitus adolescant. Homo sanitatis conlbruandae curam gerat. Caueat homo, ne in inorbos incidat, et operam der, ut sannas amisia restituatur. Homo ad integritatis corporis conseruandae curam adstringatur. Neque cibum neque potum appetere licet , nisi qui ad sanitatem conseruandam conducunt. Neque in potu, neque in cibo excedere modum debemus cum detrimento sanitatis.
Clbus boni saporis praeserendus est alteri, qui minus sapit, ubi uterque fuerit in potestate, et ad
In capiendo cibo et potu ratio habenda est opum et dignitatis ciuilis. i. Cui que hominum ui dandus est nimius labor et nimiae uigiliae. . Homo corpus uestimentis aduersus iniurias
Vestimentis ad declinandam libidinem partes Obscoenae corporis uelandae sunt. In uestitu habenda est ratio opum et dignitatis
In domicilio eligendo, ut suppellectile instruinenda, habenda est ratio opum et dignitatis ciuilis. S 4, Homo
293쪽
Homo sit in situ ac motu corporis eircumspectus. Quicquid oculorum aciem obtundit, id cum
Homo quoque de acquirendis opibus sollieitus esse debet. . In opibus acquirendis necessitatis primum habenda est ratio, deinde decoris, denique iucunditatis.
In opibus acquirendis non modo ratio habenda necessitatis praesentis, sed etiam futurae. Opes partae, Praeter necessitatem, ne dilapiden. tur, sed quaedam, futurae necessitatis gratia conseruentur.
Nulla praetermittenda est occasio, qua, saluis ossiciis erga nos, alios, et erga inum, Opes Parare
Opes non sunt per se appetendae, sed quatenus usibus nostris et aliorum inseruiunt. Omni homini est laborandum,nemini otiandum. Labor conuenire debet disnitati nostrae et opum quantitati. . Non modo laborandum est, necessitatis suble. Mandae gratia, sed dand4 quoque est opera, ut, i quod perficimus, opus sua non careat persectione, nostrae persectionis indice, Ineunibit omni homini, ut honore se dignum
Nemo sanus honores appetit in lente . quam uis per specimina honore se dignum gςrat. Honor non est in potestate nostra. : Nemo niterum potest honorare, nisi qui det actionibus alterius uςrum serre valet iudicium.
294쪽
Absonum est , si quis honorem exigit aut exspectat a non intelligentibus. iActus externi honoris, interno honore et mentis iudicio absente, non nisi umbram honoris reserunt.
Famam suam ut tueatur homo, par est. Fortuna secunda non nimis efferri, aduersa autem neutiquam confundi licet. Debemus selicitatem alterius Promouere. Alteri debes, quod tibimet ipse debes. Homo alterum amare tenetur, tanquam seipsum. i Om cibus debemus esse amici, nemini inimici. Danda est opera, ne alios nobis reddamus ini
Homo sese super alterum extollere non debet. Unus alterum honore prosequi debet. Nequaquam, quae alterius famae nocent, uel alio modo noxia sunt, a nobis propalanda, quin potius, ab aliis Prolata, in meliorem partem uer-
Neminem laedere debemus. Nemini damnum est inserendum. Ad damnum, quod nostra culpa aliis illatum est, resarciendum obligamur. Si damnum euitare non fuerit in nostra Potestate, nec ad eius reparationem tenemur. Si, restitutionem damni urgentes, peccaremus
in ossicia, alteri debita, restitutio damni urgend
Curandum est, ut hostem, nobis damnum illa-S s turum,
295쪽
turum, con,pescamus, donec de non dando simus securi. Beneiaetores sunt amandi. Gratoh erga benefactores nos exhibere debemus. Amicus ex nostra felicitate et ex nostra uoluptate Uuluptatem capit. Fieri nan potest, ut amicus sciens ac uolenstigat, unde taedium nobis sub oriatur, et quod iure
Si amicus ex in aduertentia admiserit, quod nebis aduhrsatur. id quidem aegre ferendum non est. Id omne in acrionibus nostris uitandum est,
quod inimico taedium creare potest. Non debemus inimicum odio prosequi omnibus hominibus, ipsis etiam inimicis ignoscere tenemur, si qua in re nos laesertiar. Ipsi inimici amandi sunt. ae si non eilhnt inimici. Inimicorum felicitatem Promouere conuenit. Damnum, quod nobis inimicus illaturus est, quouis modo arcendum esti . 'Ergo mediis, licet nonnunquam durioribus, aduersus damnum, ab inimico inserendum, uti. Si aggressor ut istentiis mortem nobis intendit, nee depelli aliter posist, quam si e medio tollatur, ιtum licitum est, uiolentum aggresibrem ui repellere, et etiam e medio tollere. In quo conlistit moderamen inculpatae tutelae. Si fuga consulere nobis possumus, uel aggressorem in ipso actu poeniteat sacri, ut nullum am
plius uitae immineat periculum, iuri inculpatae
296쪽
Homo abstineat a salsioquio; quoties in sui ipsius damnum cedit. Si salsiloquium neque in loquentis, neque alterius, damnum vergit, nec aliud medium suppetit, damnum auertendi, falsiloquium committere licet.
Non omne salsiloquium est mendacium. Contestationibus non licet uti sine ratione QT- cientissima. Iuramentum deserri nequit, nisi illi, qui credit, dari Deum, scelerum undicem. Quando ueritas, quam manifestari reipublicae interest, non potest alia ratione in apriwm produci, iuramento locus est. . In rebus leuioris momenti nec iuramentum de- serre facile, nec praestare debemus. Nemini maledicerς debemus. Nihil promitti alteri debet, nisi quod legi naturali suerit conforme. Homo pro inissum, legi naturali conforme, tenere obliῆatur. Si quis quid promisit, quod legi aduersatur, pro . misiis stare non tenetur. Si utraque uel alterutra paciscentium Pars pro' mittat, quae iuri naturali aduersantur, Pacta ser
Si alterutra paciscentiam pars promisit legi consormia, pacta seruanda sunt. Ad impossibilia nemo obligatur. Promissum, quod vdimpletu impossibile est,
297쪽
28M , ' POSITIONES Paeta inualida habentur, si alterutra pars pro- lmittit impossibilia..
Pacta Persiciuntur mutuo consensu. 'Si pars alterutra a d. paciscendum metu inducitur, pactum non est: validum.' Istiusmodi pactorum, ubi alterutra pars Paciscentiam dolo ad paciscendum inducitur, nulla est ualidi IAS. Pactum non obligat, si utraque pars paciscentium de iure su o rem i serit. Si pactum fuerit interpretandum, uesta 'nt eo significatu accipienda, quem ipsis usus loquendi
tribuit. - Fieri haud potest, ut omnia, ad uitae necessita. tem et commoditatem necessaria, sint communia. Dominium rerum introduci debuit. Nemo, triuito ac inscio domino, rem alterius au serre, uel quomodocunque in rem suam conuer
Nemini licet alterum impedire, quo minus resua utatur ad arbitrium, etsi re sua abutentem ami
Vnicuique incumbit, rem suam familiarem pro virili augere, nemini tamen id licet cum detrimento alterius. Quae nullius sunt, cedunt occupanti. Quorum dominus ignoratur, ea pro rebus nuplius habentur. . , Quae ex dominio proueniunt emolumenta, ea dem ad dominum pertinent.
Arbitrium domini absolutum non est, sed perosiicia erga nosmetipsos atque alios limitatum.
298쪽
EX PHILOSOPHIA PRACTICA. 28s. Dominia rerum ex uno in alterum transferri possvor, imo debent. -i Nemo gratis dominium alicuius rei e qua ipse habet opus, in alterum transferre obligatur, quin alter uicissim suae rei cuiusdam dominium in
ipsum: transserat. a Nonnunquam res permutandae sunt.
Vt permutatio fieri quear, rebus startiendum est aliquod pretium, hoe est, fingenda aliqua quantitas , iuxta quam earum ad se inuicem ratio dinterminynda. Ita sunt rerum Pretia definienda, uo unusquisque labore sungens, lucrari possit, quae ad uitae n. cessitatem, decus atque iucunditatem, Tequiruntur, Qui rebus alterius indiget, operas suas collocare tenetur illi, qui iisdem habet opus. Merces operarum extemplo soluenda est, Praesertim ubi alter eadem indigeat ad uitae necessit.
an permutatione Pretii rerum Permutandarum
Pecunia conflanda est ex materiis durabili, cuius non multus in uita usus. : iCertum cuique monetae pondux assignari, certiunque signum imprimi debet. Usurae aequitati minime repugnant, a debit re, saluis uitae, quas inde tolerari necessitatibus, exactae. . ' . Vitam solitariam in ereitici agere haudquaquam licet Plures, coniunctis uiribus, promouere inter se bonum commune consentiant, necesse est. . . . . Salus
299쪽
Salus sestietatis est eiusdem finis. A societate discedere licet ei, qui uel, metu, uesdolo ad eam ineundam fuit induetus Societas ipso iure nulla est, cuius finis legi naturali est aduersus. ι . A societate cum ceterorum damno discedere
i Ferendum non est, si quis sociorum bonum commune uel negligat, uel eidem contraria per-
Sociorum est, id agere, ut socius degener uel ad frugem redeat, uel, si id fieri non possit, ad eum statum redigatur, quo saluti sociorum incere amisplius nescit.
Suprema societatis lex est: Fae ea, quae saltitem facietatis promouent, Omitte, ob eam impediun ' Sulos societatis uniuersae est praeserenda saluti sociorum vitigatorum. Nemo sociorum cum neglectu socii exrraneo
Damnantur rure naturali omnos: coibis i id nosi qui sim sobolis procreandae gratia fiunt. Ii uui sobolem procrearunt, eandem quoque de
bent educare, ἰ uSocietas nuptialis cum sobolis Proereandae, tum educandae gratia est ineunda. i s a Ad matrimouium. simi inhabiles, dum ii ; qui 'liberos procreare, tum ii quoque, qui eosdem
eduegre non possunt. l , - L. Q . Qui extra matrimonium Procreat Prolem , ad eam educandam tenetur. . .
Femina non plures ducere dubet maritos.' . Non
300쪽
Inhabilita; ad matrimonium idem dissoluit.
. Adulterium soluit matri 'nium. . : Uxorem adulteram non repudians, de nota 'matrimonium contraxisse dicendus est. Matrimonium mutuo mariti et uxoris consensu perficitur. Celebratis sponsalibus, matrimonium. ehi con
Matrimonium non necessario consummari debet, ubi sponsalia ita sunt celebrata, ut Pars alterutra uel dolo, uel metu, uel aliis conditionibus illicitis et non adimplendis ad consensum sit allecta. Mutuum adiutorium est sinis secundarius matrimonii. ' i
Vtriusque coniugis est; augere pro uirili remfamiliarem. - Mariti esse debet imperium, uxoris uero est,
Consilium uxoris audire patienter debet maritus. Ρarentum est, non modo uictum et amictum suppeditare liberis, uerum etiam illorum dirigere
Parentum est, praecipere liberis, quid ab ii dem fieri, quid omitti, debeat. Liberi parentibu debent obedire. Liberi a parentibus ad certum uitae genus sint destinandi, et ad idem praeparandi. Liberi patriae potestati subsunt, quamdiu ipsi met sibi de uitae necessitatibus. prospicere, aerio