장음표시 사용
51쪽
et cara quibusdam saeculis egregios homines extia tisse, in quibus vires suas natura potissimum sit a experta. Non enim Demosthenem & Ciceroa nem praestantissimos Oratores, nec Platonem < Aristotelem principes ingenii & doctrinae, nec: Homerum & Virgilium clarissimos poetas, neca Hippocratem & Galenum Medicorum luminatas temere aut fortuito satos Zc creatos fuisse cre-α dendum est. Sed profecto fuit quaedam visit quae generi consuleret humano, illosi gigne
a ret& aleret: ut artes ad bene beateque yiven-α dum necessarias aut invenirent ipsi, Mit inven-n tas perpolirent, ab luerent, atque ad summum, perducerent. Ac nostra quisiit aetate , qua omnes bonae artes sese rursus erigere coeperunt, ja natura ex superiorum temporum caligine recres ata, multos homines claros ic magnos in omni ii virtute, omni disciplinarum genere protulit: in- , ter quos admirabile est, quantum Budaeus unusia excellat, sive utriusque lingvae cognitionem, ii sive magnarum artium & reconditarum rerum
i scientiam, sive vitae integritatem, sive praeclara ob ingenii monumenta, spectemus. Itaque susces ei more Majorum laudabili illo quidem, sed mul- , tis iaculis intermissis, vitam tanti viri explicandam. Nam fuit olim usitatum, statuere claris
hominibus ex marmore, aut ex aere statuas, testes diu futuras magnorum in Rempubl. merito-nim: &simul eorum dicta factaq; posteris pro- a dere,ut cum has imagines intuerentur, animum ti dimentem ipse praestantium hominum cogita-b tione, confirmarent, certarent cum illis probii late
52쪽
tate & industria: neque prius conquiescerent, quam virtute famam illorum ac gloriam adaequavissent. Nostra aetas nescio quo pactoo virtutem invidia potius, quam imitatione prose- qvitur & honestos labores contumelia libentius, quam splendore decorat: ac spretis his quorum aut scripta aut facta proxime ad antiqvorum gloriam perveniunt, veterum laudes cupidius audit. Perinde quasi omnis flos ingeniorum siti veteris ubertatis exaruerit. aut antiqvis solis aditus ad virtutem patuerit, nobis vero sit interclusiis. Minuenda nimirum est haec opinio tanquam inimica virtuti, vel potius ex animis hominum evellenda: quam sit ingrati, credere
naturam omnium parentem cunes a sua munera
olim effudisse, ut in posterum sterilis essuetaque maneret i inod si ad hujusce nostri saeculi ficticitatem animum convertere velimus, sine dubio comperiem' nostros homines antiquis ingenio non inferiores, multos doctrina pares, uadio autem di industria longe superiores: nec mino ris aestimandos, nisi caecitate quadam animi emrum laudi 8c gloriae invidere, quam favere mallemus. mobrem resipiscamustaliquando, grati simus in aequalium virtute decorandae simus
diligentes in illis celebrandis, quibus nulla laus tribui non debita potest, tametsi Budaeus pro se satis habetur illustris , nulliusq; praedicatione eget quo celebrior sit di commendatior. Est ille quidem praeclaris ingenii monumentis ad
omnemMemoriam commendatus. Tamen e
dignitate patriae, ex usia omnium qui literis dant
53쪽
operam , fore putavi, si eius imaginem non so- m ad intuendum, verum etiam ad imitandum quoquomodo exprimerem. inemadmodum enim qui vi tempestatis a recto cursu longius aberrarunt, in noctem conjecti, si ex continente locisque superioribus, unde est propinqVus aspectus in mare, lumen conspexerint, facile naufragium effugiunt, tutumque receptum inveniunt : Eodem modo, qui sese scientiae cognitionis 4: studiis dederunt, si varietate rerum magnitudineque tanquam fluctibus oppressi, animum contrahant aut demittant, splendore praestantium hominum & exemplo, velut gubernaculo , eriguntur ac resistunt, at , ex procellis difficultatum, ex aestibus curarum, per an Ostias, per vada, per saxa & cautes in portum doctrinae velis passis pervehuntur. Itaque cumo omnibus exploratum erit, quae subsidia Budaeus habuerit ad tantam eruditionem, quibus initiisi ac fundamentis tantae summis in rebus laudes excitatae fuerint: quam contra impedimenta
obstiterint, re qua industria saperarit, ut jam sane grandis it sine praeceptore literas didic
rit, quam multa in vita occupatissima legerit,tra rit, scripserit, ex his fructum illum vesmaximum percipient in rectam disciplinae viam ingressi: quod intelligent, qui majorem disce di commoditatem habent, minime illud ipsum, quod est summum, desperandum esse, modo quod efficere, aut quo progredi possint experuantur , εc adhibeant ad considerandas res hone
54쪽
tiam. Ad haec cuna genus naturam,mores, gravitatem, constantiam, praestantiam, atqva
Prudentiam intuebuntur, id quom intelligent, quod praecipue his temporibus salubre & frugularum existimo, nempe ex literis non ostentationem scientiae, sed integritatem morum multo magis esse
quaerendam. Nam videre licet quosdam ex his, qviliteras profitentur, tanta este levitate & jactatione, ut his fuerit non didicisse melius: alios gloriae cupidos, temere & inconsulto Quodvis scribere: maledicendi avidos nonnullos , alienae famae passim obtrectare: multos, omnis generis flagitiorum servos, ut literarum dignitatem mirabiliter cominuant, vel dedecorent potius. Nec vero me fugit quanti sit negocii vitam tanti viti totam explicare, dc eam non modo in animis, sed etiam in oculis conspectuque omnium eXPonere. QDod si minus ea bene dicendo con-
seu var quis enim id ullo modo posset y) quae
Budaeus bene agendo consecutus est, etsi neqvaqvam parem illius virtuti facultatem orationis asseram; at pro nostro studio meritam gratiam debitam p retulisse, nullam apud aequos rerum aestimatores reprehensionem habebit. Erit interea fatis id quidem nobis contendisse, non modo uti doctum , quod orbis terrae judicio comprobatum est: sed summum etiam ac singularem virum fuisse Budaeum, & cum prudentia, tum omni virtute excellentem per nos posteritas cognoscat. Sed jam ad id quod nobis insibtutum est, iveniamus.
55쪽
, G Ulielmus Budaeus Lutetiae Parisiorum nobi- lissima & antiquissima stirpe ortus, majores , habuit amplissimis honoribus functos: qui muli, tis in rebus principibus nostris magno usui,&Reipubl. ornamento fuerunt. Patre usus est copioso inprimis , di, ut tum erant tempora, at literis non abhorrente. Puer admodum ab eoi praeceptoribus est traditus, ut literis institueretur. Persisnabant adhuc omnes Scholae vocisti bus imperitorum hominum & barbarorum, necdum politioris doctrinae splendor Gallis illuxerat. Q propter cum vix primoribus labris latinos scriptores attigisset, quod fuit in more majorum instituto p positum, Aureliam celebrem urbem, ut ibi jus civile disceret, est misius. Quoi, in gymnasio triennium versatus, operam pene omnem perdidit. Neque enim ignarus latinae lingvae, & ab aliis disciplinis imparatus, artem illam reconditam & multiplicem subtilemque cui . sese dediderat, cognitione 6c scientia poterat ii ςomprehendere. Domum revocatus, cum aliis a quibus adolescentia capitur voluptatibus, tumii Venationi ato aucupio praecipue indulsit. inaei, tamen eum non diu occupatum impeditumq ve, tenuerunt. Nam paulatim deservescentibus ejus, aetatis cupiditatibus, illisque deliciis mature de- , florescentibus, omnium opinione celerius immutatus, tanto demum literarum amore exarsit,
ut negociis omnibus omissis, totum se in cogni- . tione & scientia collocaret. Itaque omittere omnes voluptates, relinquere studia delectationis, ludos, jocos, convivia, sermones etiam
56쪽
omnium pene familiarium deserere: non cibi ,
non somni, non corporis rationem habere: arbitrari omne tempus deperire, quod in siteris non collocaretur. Ad quae facienda nullo exemplo poterat excitari. Neque enim facilla 'quisquam reperiebatur id temporis, quem sibi ad imitandum proponeret, aut cuius gloria incenderetur. Verum erat insita quaedam discco di in eius animo cupiditas, quae noctesic dies illum concitabat, at* admonebat nihil esse in viam magnopeia expetendum praeter sapientiam, atqpe fientiam, In ea persequenda omnes cruciatin comporis parvi esse ducendos, esse hanc unam, qP brevitatem vitae , immorinlitatis ste, posteritis memoria constaretur. Hanc nessi eripi. nec adimiposse, nesna netio ne incendio amitti et catena omnia caducas incertat in fortunae temeritate poma, parva intemdum olfensione , veluti grandine totius anni fruges --
ferri. Quae secum persaepe reputans, cuncta sciendi cupiditate posteriora tandem duxit. Primus certe Gallorum rudi adhuc taculo, sine Praeceptore ac duce, nullo secio aut consorte gloriosi laboris, nullo aemulo at s imit tore studiorum, in optimarum artium curriculum prodiit. Caeterum cum is non posset per aetatem optimos quos in authores eligere : nec sciret a ovibus potissimum auspicandum esset, in constituendo studio plurimum peccavit. Deterr1mum enim quemque librum sumens in manus, interpretes aliquanto intentius quam authores
j s legebat. Ex quorum illiteratis annotatior ibus, nihil praeter riconditam rerum temere
57쪽
congestarum stivam poterat comparare. errore intelleEho, etsi graviter ferebat se vestibulo in ipse adituque impegisse, non tamen aniamum despondit: sed sensim vitia in quae dii psus erat, quaeque per imprudentiam hauserat, eluit, ot magna fiastulit disiicultate. Hanc vero fecit instituti mutationem, ut optimum qVemq; legeret sine interpretibus, & Ciceronem inprimis ad verbum disceret. Saepius enim lectionem a capite repetendo, hoc Doni consequebatur, ut prima cum mediis, media cum extremis conferendo , facile totius orationis cursum cerneret, ipsumque authorem suae sententiae quasi interpretem haberet et res etiam reconditas, quae plerumque in scriptoribus occurrunt, intelligeret eadem exercitatione Sc diligentia. Itaque
paucis quidem annis, sed plurimo certe studio Romanis artibus & literis ita profecit , ido intra
domesticos parietes, ut jam sive ad oratores , smve ad potias, sive ad historicos se converteret , facilem dc expeditam eorum intelligentiam h beret. Cupiebat magnopere Graecas qVoque stiteras discere: a quibus omnis rerum Optim rum atque artium ubertas petenda est. Id fuit
eo dissicilius, quod nulli suppetebant praeceptores, a quibus ticeretur atque erudiretur: tumqvod Graecorum lingua nondum erat in Gallia cognita, quodque posteaquam cognita, non multum culta, paucis certe grata & probata,
pluribus fiam suspecta de invisa diu iust. Sed
incredibilis discendi ardor nequaquam resingvi potuit his dissicultatibus. Venit eodem tempore
58쪽
Lutetiam Georgiiu Hermonymus, qui se Lacedaemonium nuncupabat , homo mediocris, Ac aut nulla aut humili doctrina praeditus. Hic quia selus in Gallia ea tempestate graece scire videbatur, initio fuit nostris hominiuris summae admi-iationi. Quem Budaeus naetus, magna mercede conductum ad se accersivit, et antequam dimitteret, amplius quingentis nummis aureis donavit. Adeo nulli nec sumptui nec pecuniae Parcere in animum induxerat, dum id quod cupiebat quoquo modo assequeretur. Itaque nuic Graeco cum aliquot annis operam dedisset, ct eo praelegente audivisset Homerum autho- resque alios insignes, nihilo doct ior est factus. Neque enim praeceptor ille plura docere quam sciret, poterat: & Graecas literas eatenus noverat, quoad conu enit sermoni literato cum vulgari : & nisi quod legere optime, & e more doliorum pronunciare videbatur, eXpers erat
omnis eruditionis : & qui pingendis literis Graecis victum quaerere tantummodo nosse . Non ita multo postea decedens ex Italia venit in Galliain Janus L ascaris, vir cum genere & nobilitate praestantissimus, tum Graecorum omnium hujus memoriae facile doctissimus. Qui cognito Budaei studio in Graecas literas, quanquam erga hominem mitifice afficiebatur, ejusque causa , lomnia cupiebat, non multum tamen potuit Ju- lvare: quum sere ageret in comitatu regis, aut legationes longinquas obiret, &Budaeus in Perennibus studiis domi se contineret. Fecit tamen non invitus,quod potuit vir humanissimus atque
59쪽
GuLIEL MI BuD NI. 39 atque facillimus, ut praesens Budaeo aliquid prae' legeret: quod vix in omni consuetudine vicies h contigit, oc absens libros suos quos emendatoS' maxime,'lectissimos habuit, ejus fidei manda-- ret. Mathematicas disciplinas ab Iacobo Fabro nobili Philosopho didicit: ad quas tantum inge- nil & alacritatis initio attulit, ut evolare non eX- currere videretur. Itaque dum Faber multata' proponit, Budaeus omnia as equitur, eo res Venit, ut prius ille docendo defatigaretur, etsi ma- gnam mercedem accipiebat, quam hic discendo.' Neminem praeterea audivit, sed partim felicit i te ingenii, partim assiduitate & diligentia caetera, quae ad optimarum artium, &utriusque linoce cognitionem spectant, est consecutus. Ab his η autem initiis prosectus , tantos in suis studiis progressus secit: ut nostra aetate principem lo- cum in literis tenuerit omnium consessione . . apse quidem Lascaris, etsi Graeci in communicanda sua cum exteris laude parciores sunt, i s men admiratus elegantlam Attici sermonis, quam scribendo feliciter exprimebat, de eo dice- re persaepe solebat ut scribit Lazarus Ba in vir amplissimus atque eruditissimus) quod olim de ρ Cicerone Apollonius dixit, nempe doctrinam s eisqpentiam, quae sola Graecu enunt relictae,sisper Bu-y rium hoc tempore in Galbam esse perlatas, ut olim i C per
ο ca) Budam in epistola ad Custeri. Tonstallum,
it Britannum,Regium Mutorem, cujus extant de an
60쪽
per Ciceronem erepta lavrenti Graecia, Romam advonerant. Accepi Christophorum Longotium, dum Lutetiae in utrisque subselliis durisconsultorum versaretur, interea cupiisse graecas literas discere, dc maximopere a Budaeo petivisse, ut sibi quotidie aliquid praelegeret. Existimabat enim authoritatem viri praesertim tanta eruditione cumulatam , magnum sibi ad eam rem calcar addituram : tanto certe uti praeceptore inprimis honorificum ducebat. Budaeum respondisse, negotiis familiaribusque forensibus districtum praelegendi ocium Don habere: adjuturum tamen quod posset, adhiberet alium magistrum vel mediocrem si inveniret, loca obscuriora an, madverteret, & notaret, quum liceret, sui copiam facturum. Posteaquam Longolius id o Binate sibi vidit negari, omni spe impetrandi ademta , graviter commoveri coepit, malό sumicans Budaeum hanc eruditionis partem, qVa solus praestabat, aliis invidere, ac propterea neminem velle in secietatem ejus gloriae admittere: consilium exinde iniisse cum Lazaro Ra o Romam proficiscendi ad discendum Graecas literas, ea praecipue causa, ut Budaeum superaret, a quo
acceperat repulsam, illum a seipse edoctum tantum processisse in literis Graecis, & omni arte ingenua liberalique do'rina: sibi facultatem, sibi magistros , sibi denique paratiora omnia ad discendum fore. Qribus ex rebus in magnam vi estoriae spem dc prope exploratam venerati Romam rem prorectus cum doctissimis aes ibitis Praeceptoribus quinquennium in. Graecis scri