장음표시 사용
171쪽
contineantur legato. Plane , si post legatum usum fructum sunt inventa, fodinam non ipse testator aperuerat. Sed ille modus tamen erit a fructuario hac in re custodiendus, quem Sabinus praecepit; ipsum videlicet usurum quasi bonum patremfamilias. Nullus vero bonus dici paterfamilias possiet, qui sine sua , atque adeo sine fundi ipsius utilitate, sodinis exquirendis , agrum hac, illac vexaret. Fuit olim etiam hac de re , teste Ulpiano , dubitatum , ne quis a me censeat ineptam quamdam iniectam dubitationem . Inde est quaesitum, ait Ulpianus, an lapidicinar,
vel cνetifodinas, vel arenifodinas ipse i ructuarius instituere possit λ Et ego puto , etiam ipsum instituere posse, F non agri par
tem necessariam huic rei occupaturus es. Illud etiam contineri videtur nac clausula , fructuarium usurum fodinis quas bonum parrcmfamilias , ne, si marmor invenerit eius generis, cuius quod excisum fuerit, nova telluris stetura non sarciatur, operi coepto insistat: Nam si marmor non renascatur, illud qui pergat excindere , deteriorem dicitur a veteribus nostris Iureco sultis fundum facere; cuius ego sententiae hanc rationem esse puto , quod cum ille nihil in fundo fructuosum institueret , tum subduceret agri partem , culturae , gignendisque frugibus opportunam . Contra , si marmor renascatur , negant , eiusmodi sodinis , fundum fieri deteriorem . Eleganter haec omnia complexus est Iavolenus ' : Vir , inquit, in fundo ritali lapidici.
nar 'armoreas aperuerat '. divortio facto, quaeritur marmor . quod
caesum, neque exportatum 6set, cujus esset; ct impensam in tapiadicinas fatiam, mulier, an vir praestare deberet λ Labeo, marmor viri essse , ait : Ceterum. viro negat quidquam praefandum esse a muliere, quia nec necessaria ea impensa esset, oe fundus deterior esset fanus. Haec Labeo docuerat sectae Proculaianae princeps; &quamquam ingenio vir acutissimo a suis iactabatur , tamen acute minus , quam par esset, videbatur locutus, quod sne di. stinctione dixisset : oe fundus marmorea lapidicina deterior esset factur : Propterea illum notavit Iavolenus Sabinianae, atque ideo contrariae sectae Iureconsulius : Ego, inquiens , non tantum ne-eegasias, sed etiam utiler impensas praestandas a muliere exist-- : nec puto fundum deteriorem esse , si taler funt lapidicinae, in quibus lapis crescexe m . Sed fortasse Labeo ita responde rat, quod minus peritus est et rerum naturalium , quam Iavolenus. Lapides erum, ait Aristoteles 3, esse qui ex coactis humo.xibus succrescant. Plinius maior : Et inter 'plurima , inquit, alia Italiae miracula, usa marmora in lapidicinis crescere, a Diuitigod by GOrale
172쪽
Ξῖον est Panrius Fabianus, naturae rerum periti mus : exemtores quoque adfrmant , compleri sponte illa montium ulcera . Quae si vera sunt, spes es, nunquam defuturam luxuriam. Idemque Plinius antea huc videtur respexisse cum scripsit: Metallorum opulentia,tam varia tam faecunda, tot seculis fusoriens. Nec aliena sunt, quae narrant Vitruvius ac Seneca de quarundam aquarum natura, in quas si aliquid in iciatur , durescit in lapidem. Itaque ovidius in postremo Μetamorph. Flumen habent Cicones, quod potum saxea reddit Viscera, quod tactis inducit marmora rebus.
Quae cum ita se habeant , nil mirum , si Ulpianus 3 traditam 3μZ.ν. a Iavoleno , qui ante Ulpianum floruit, distinguendi rationem f. lhac in re secutus, nulla mentione habita sententiae Labeoni, istis. nae , scripsit: Ouia nec in fructu es marmor, nis tale fit, ut ibi
9. Positum ergo st, licere frumiario marmoream lapidicinam in fundo exercere , si lapis ejusmodi sit, ut ibi renascatur , quia tum essicere deteriorem fundi conditionem dici non poterit: quod in hac verba loco supra a me indicato monet Iavolenus : Nec puto fundum deteriorem esse, si tales sunt lapidicinae, in quibuν Isis crescere possit. Contra fas non esse, ubi marmoream Iapudicinam invenerit, quae sterilis , novum marmor, excisi loco, non sussiciat; quia nee in fru tu es marmor, ait Ulpianus quae verba supra etiam retuli nis talis sit lapis, ut ibi renascatuν. L cus hic flagitat, mi Torelle, ut lactionem quandam attingam, ad id spectantem , quod tracto, Culacii , Hottomani, Roberti Aurelianensis , Merillii , scriptis exagitatam . Ulpianus eo in capite, in quo sunt verba, quae retuli de marmore, quod in fru- nu non sit, haec habet, in emendatioribus etiam exemplis Pandectarum : Si vir in fundo mulieris dotali lapidicinas marmorea invenerit, O FUNDUM FRUCTUOSIOREM FECERIT clitterae maiusculae, verborum, quae in controversam cadunt, indi-eium sunto ; marmor , quod caesum, neque exportatum , es marithoe impensa non es ei praefanda, quia nec in fructu es marmor, nisi talii sit lapis, ut ibi renascatur. Culacium turbarunt haec verba : Et fundum fructuosiorem fecerit : itaque in observationiabus suis . particulam ct vertit in particulam nec, legendumque 4 M. x censuit : Nec fundum fructu orem fecerit ; ut sententia sit , s sit in fundo mulieris dotali lapidicinas marmoreas invenerit, nec fu Diuili od by Corale
173쪽
fundum fructuosiorem fecerit, nimirum sterilibus lapidie init insen ris, in quibus lapis non renascitur , iura illa exoriri, quae docet Ulpianus. Atque ita emendavit, quoniam in verbis pone sequentibus, negat Ulpianus , uxorem teneri impensam in eas lapidicinas factam marito restituere, adiecta ratione huius dicti sui, quia nec infructu est marmor, nis talis si lapis, ut ibi renascatur. Negat Ulpianus cita ratiocinatur Cuiacius γ in fructu esse marmor in ea facti speete , qua sibi proposita luerat; & pronunciare poterat fundum fructuosiorem esse factum ἰ cum praeterea Iavolenus, deteriorem factum esse dicat fundum , inventione marmoreae lapidicinae, in qua lapis non crescat ς Ioannes Robertus Aurelianensis , qui obstrepere quidem Culacio poterat, par tamen esse non potuit; ut in alia Culacii dicta, ita est in hoe etiam acerbe , ac vehementer invectus, ac dato pignore legendum esse contendit , oe fundum fructuosiorem fecerit. Atque , ut vim rationis, qua utitur Cuiacius, aliqua via declinet, comminiscitur discrimen inter fructuosum, & in fructu esse ; hoc pertinere ait ad rem quotannis fructiferam , quae proprie in fructu esse dicatur ;porro in fructu non fuisse eam, de qua Ulpianus loquitur, marmoream lapidicinam, quia ex ea sterili fruetus redire non poterat: Illud spectare tantum ad rem designandam , quae semel pretiosa facta sit ; & fructuosiorem , idest , pretiosiorem fundum esse factum inventione nobilis, quamquam sterilis, marmoreat lapi dicinae; fructuosum quippe non illud tantum dici, quod frusi serum sit, sed & omne id, quod utilitatem adierat, ut & virtutes & artes fructuosas Cicero appellarii. Cujacius, usurpato Antonii Mercatoris nomine , contumelias retundit, ac diserimen
inter fructuosum, & in fructu esse , ubi de fundo sermo sit, ul
lius momenti negat haberi posse . Cui magis assentior; quoties enim res eiusmodi est, unde statis temporibus fructus percipi debeat, si ea voto domini respondeat, dicitur, sive infructu esse, sive fructuosa : sin autem spem illius fallat, vel in fructu non esse , vel infrustuosa , vere proprieque dici potest . Fructuosus enim , ait Cuia eius, vel infructuosus dicituν fundu' pro fructuum modo, & citat Pauli caput , in quo ita rescriptum 3 ab Imp. fuisse legitur :cuod allegastis, infructuosum esse fundum, quem vendere vultis , movere nos non potes , cum utique pro fructuum modo pretium inventurus si . Addam ego , arbores, quae in fructu non sint , ab Ulpiano infructuosar appellari ; voluptarium enim praedium commemorans, ita scribit: Uel sesationes , vel deambulationes
174쪽
artiribus IN F RUCTUO SIS opacas , atque amoenas haIens . Mitto quae apud latinos passim occurrunt exempla. Agrum quamvis fertilem , sine cultura fructuosum esse non posse ; agrum C
rinthium esse fructuosissmum; pulchra praedia, & fructuosa ; ita dixisse Tullius intelligitur, ut quod statuit Robertus , inter fructuosum, & infructu esse , discrimen , vir latinorum scriptorum princeps omnino ignorasse videatur. Merito sic illum tandem Cu- Iacius alloquitur . Abi ira: Κουροικας cum iso glossemate . Quid , quod virtutes, & artes, fructuosas , per quandam cum praediis frugiferis hac in re similitudinem, Tullium nominasse, non aegre deprehenditur pso. E si sane ratio temporis, quae me commonefacit, ut quae scripsit Franciscus Hottomanus de Cui aciana emendatione, proferam : fuit enim aequalis temporum illius: sed, ut perspicuitati huius susceptae tractationis instrviam, qliod potius esse debet, adversantis Culacio Edmundi Merillii verba prius expendam . Ait Merillius: Uam emendationem enixe tuetur Cuiactus pluribus rationibus, quae omnes eliduntur ea disinctione Si enim maritus in fundo dotali lapidicinas marmoreas aperuerit, O tale sit marmor , ut ibi renascatur; maritus fundum fructuosiorem fecit, ct marmor erit in fructu, ct impensam marito uxor praesare debebit. int se tale At marmor, ut non renascatur; maritur fundum deteriorem fecit, nec marmor erit in fructu, nec imtensam uxor praesare debebit, quam maritur in aperiendis lapidicinis fecerit. suam a sinctionem Ja volenus ad Labeonem affert . At Ulpianus comm sicuit. Labeo nolebat uxorem impensas praesare , quia non essent necessariae; Duolenus autem voluit praesare, quod utiles essent. uod
si impensae utiles fuerint ; cum maritus lapidicinas in fundo dotali aperuerit, dicendum est fundum fructuosiorem fecisse, in d. L. 7. 13
s vir D. solui. matrim. secundum lectionem Florentinam. Nam ex
utilibus impensis ris sit fruetusον. Sed Paee Merillii dictum sit.
Adversari cupit Culacio: at ab eo, quod in controversiam Cadit , mirum in modum digreditur , quippe quod non de sententia est ; in quam egregie omnes conveniunt, sed est de verbis sententiae non respondentibus, in eo, quo de agitur, Ulpiani capite. Nemo negat, si lapis renascatur, cum impensas utiles fore, tum. fructuosiorem fundum factum dici debere . Sed illud quaeritur, quomodo Ulpianus fructuosiorem factum esse fundum adfirmare potuerit in ea specie , in qua ideo negat impensarum repetitionem; quod utiles non essent; ob apertam marmoream lapidici
175쪽
nam, quae sterilis in fructu censeri non posset. Merillium demiror, cum a Iavoleno recte positam cistinetionem narrasset, subjecisse: At Ulpianus commiscuit. Itane verost culpam in scriptorem praestantissimum conferre licebit potius, quam de librarii, qui illius verba descripsit, imperitia dubitare ρ Manet ergo , neque a RO-berto , neque a Merillio deiecta , Culacii emendatio .rr. Francisci Hottomani iam tandem opinatio . in medium proferatur: Credo, inquit, in hac lege verba illa omnia ET FUN DUM FR UC TUOSIOREM FECERIT, non esse Ulpiani, sed a Triboniano fumia ex μυοleni verissima disputatione adversus Labeonem . Quid enim absurdius fingi potes, quam ad consultationem his conceptam verbis : an mulier soluto matrimonio praesare viro debeat sumtus in lapidicinas aperiendas factos', per quas vir fundum frustuosiorem fecerat: respondere vel absolute lapidicinas non esse fructuosas ; vel disinui oportere, utrum fructuose fini, an non 3 suid enim ad eum, qui interrogatur, attinet, dubitare de eo, quod in quaesione pro vera ponitur δ ct non ut Scinetola dicere solebat fecundum ea, quae proponuntur, respondere ρ Propono tibi fundum dotalem sit fodinis meliorem, oe fructuosiorem factum :tu ex me quaeris utrum melior, an deterior sit redditus Cum
haec iampridem scripsissem , admonitur sum, exstare docti hominis Cujacii observationem , qui cum sare hunc Ulpiani locum hoc
modo scriptum non posse, animadverteret, eum itu correxit, ut, pro ET tantum restitueret NEC, hoc modo; nec fundum fructuo- forem fecerit. Sed videamus , ne hoc quoque modo in idem vitium devolsamur, vel potius, dum illud vitium, quod supra demonstravimus, vitare volumus, in contrarium, sultorum more, incurramur. Nam si Consultor posuit, fundum aut deteriorem, aut certe non Iructuosiorem factum fuisse, qua mente Ulpianus respondisset, dissingui oportere, utrum frauZIuosior factus fundus fuisset; aut non
fuisset y Fatetur , ut vides, etiam Hottomanus, verba in Ulpiani loco : ct fundum fruEius rem fecerit : sententiae illius non respondere; atque hac in re a Culacio non dissidet; sed huius incon- Cinnae , alienaeque orationis culpam confert in Tribonianum, qui de suo adjecerit ea, quae distinetioni traditae a Iavoleno essent consentanea. Sed mihi verissimile non videtur , quae pertinent ad acceptam, probatamque, ut credere par est, aetate Ulpiani distinctionem, ab Ulpiano usurpata non fuisse; praesertim, quod addita Iego etiam exempla ex iis regionibus petita, in quibus Iapides excisi, naturali scetura, restituerentur : scriptum est enim eo Diqitigod by Coos e
176쪽
DUODECIMA. Isiloci : Nisi talis fit lapis, ut ili renascatur r quales sent in Gallia, funt oe in Asia . Suspicor potius, non adjecta, sed detracta
quaedam a Triboniano fuisse, ob nimiam illam, qua verba veterum Iureconsultorum contexuit, celeritatem : cui rer peragendae
spatium decennii sibi tributum a Iustiniano, ad quadriennii, sponte sua, contraxit. Fortasse ita scriptum ab Ulpiano fuerat. Si Oir in fundo mulieris dotali lapidicinas marmoreas invenerit coeimpensas repetat, quod fundum fuciusorem fecerit; marmor, quod cassum, neque exportatum , es mariti : at impensa non es ei
praestanda ; quia nec in frustu es marmor, nisi talis sit lapit ,
ut ibi renascatur, quales nimirum lapides funt in Gallia, sunto in Asia. Hoc est, non redie Μaritus ait, se fructuosiorem
feci sie dotalem fundum, eo tantum nomine, quod marmoreas lapidicinas detexerit; nec eo: nomine impensas reote repetit; nisi octendat etiam id , quod frequenter accidere non solet, scecundam esse lapidicinam, in eaque marmor eductum renasci; quia inventio sterilis, ut ut pretione , marmoreae lapidicinae, utilitatem adfert quidem aliquam, sed minime tamen comparandam cum ea,
quam fundi portio, propter lapidicinam , culturae subducta, quotannis, ac perpetuo procreasset. Paucis cloquar id, quod mea fert suspicio . Non probanda cum Roberto, & Merillio mihi I ctio videtur ct fundum fructusorem fecerit. Non rursus cum
Culacio di Nec fundum fructuosiorem fecerit. Illa, quia Ulpianus
pugnantia loqueretur. Cum illa, tum haec, quia laetorum species simpliciter a Iureconsultis narrantur; nihil ipsi in narrati ne aiunt, aut negant, quod ad rem definiendam pertinere posiit :quidquid iudicii sui est , esserunt in ea parte orationis , in qua respondent. Non denique assentiri possum Hottomano existimanti, addita esse a Triboniano ea , quae ad excogitatam a Ja voleno distinctionem pertinent inter marmor, quod renascatur, &illud, quod non reparet sese natura. Etenim hanc distinctionem Ulpianus ignorare non poterat, quod esset juris doctissimus, & ea uti opus habebat, ut marito negaret ab uxore impensas refici debere; quod falsum sit, fructuosiorem fundum esse factum Q. la' inventione vel pretiosae lapidicinae, quae in foecunda, marmor caesum non integret. Superest, ut probabilius sit, verba : fundum frustis orem fecerint : tribuenda esse marito, qui dum impensas repeteret ab uxore, quo utiles fuisse probaret, di Xerit, se fundum frueritosiorem fecisse, inventa marmoris non vulgaris lapidicina : Concinnator vero decerptam ex Ulpiani libro ita X con-Di iti eo by Corale
177쪽
construxerit orationem, ut quae mariti erant verba impensas ab
uxore sibi refici postulantis, ea Ulpiani esse videantur. 12. Si pauciora, quam optaras, mi Torelle, hisce duabus epi. stolis XI & XlI, ad te scripsi; occupationibus meis : sin plura;
meae tibi satisfaciendi cupiditati, tribuas, velim. Pergratum illud accidit mihi proseeho, quod narras meum hoc genus interpretandi visum esse viris doctrina praestantibus, nihil obscuri continere, meque non imitatum esse quosdam iuris interpretes, qui oraculi more, sic partes interpretis agunt, ut videri possint eo consilio id secisse, quo ad interpretanda ipsorum scripta rursus aliis studium & industriam adhiberent. Atque inter eos, qui tam benigne mihi faveant, esse Ioannem Franciscum Segulerium , quem ego virum cum propter suavissimos mores, tum propter non rei modo Bolanicae, sed aliarum etiam disciplinarum, ex Llentem cognitionem, plurimi sane facio; cui multam salutem meis verbis dicas, etiam atque etiam rogo. Vale
178쪽
Romani numeri Epistolas: barbari
αλ. piores juris significet. IV. 2Aditur , Ambitus , Iius sive Iter , in quo diserant. I. sA dis appellaiio MIIae quo
que a LaIinis tributa r Manus boc negans non
probatur. III. sAEdificia etiam ruri posita cur urbana praedia diei placuerit . III. A disicia urbem constituunt: bomines Civitatem. ibid. A disicia, quod urbem consiluari , babent aliquid urbani,wlsi ruri ponantur . ibid. AEdisietis Deus earens , Sculturae destinatus, ba
tia in L. 36.D.de usus. VIII. 1Agrum, fundum, rus , quia intersit. VII. Σ
Aleiati sententiae de υestiumus ructuinpiani υerba Opponuntur. IV. IAleiati ad sententiam Alfeni in L. 76.D. de judieiis exceptiones non probantur VI. siselatus de vice probatur. II. 9AIciatus non recte Plutam
obum Alfeno JureconfuIto antiquiorem facit. VI. sAsentisJureconfultus,an ide, ae Alfenus Uafer apud Horatium. VI. Afeuus Jure Vultus, an idem , ac Alfenus apua
179쪽
ctis de re , quae mutata , vel eadem exsimandam . ibid. Alfenus . Vide: Topiarii. ibid.
Ambulationis use ructus . Vide ususfrumis a bulationis . Amittendi verbum , quid apud Scriptores jurissignificet. VIIII. g pellationi singulari subj cta pluralis significatio , apud Virgitium, NP-
reconsulIos . V. 1Aquagium ut ab Aquaeductu
differres. X. 7 Arbiter potius , quam iudex in judicis bonae fidei appellatus. VI. 6
Aratrum in ciυitatem , non in urbem induci, cur dixerit Jurisconsultus. VIIII. 1Aratrum vel Cesoniae eoniasti tuendae causet duceba-tκr,vel mersae Urbis de Iendae memoriae. ibid. Arearum υ-ia genera. VIII. IArearum usu rκctus. VIII. I. 3Areae mercibus eusodiendis ad nundinas locatae. VIII. IAreae issae quaenam essent ;probabilius quaedam observata. VIII. IArgentum insectum ς factsi ;signatum; quia interes.set. VIIII. IArgento omni legato, an mgnatum, sive pecunia etiatam contineatur. ibid. Aristotelis lacus de fructuum communione ex praediis sngularum. II. I
Arsotelis Deus desingulis percipienIitas fructus ex
latis . ibid. illustrantur. IL 3 Artoteles.Vide: Inviden
stas in populo;quid significet. IV. 6 Augustini, Antonii, visio delectione in Pandectis , Restituiri, Traditu iri pro Restitutum iri,
Traditum iri, non probatur. VII. 6
Asserini, Petrus, S Hieroumus laudati . VIII. 3Basilicorum Graeci libri editi aerae Cbrisianae seculo Nono. XII. Immiel Misi tribus seculis post editos latinos libros Pandectarum. ibid. Basilici scripti, postquam in latina Pandectarum exempla , spatio soculorum trium, menda irrepere potueram. ibid. Basilicorum auctor , ut si- deliter intina in Graecusermonem virteret: μ ροQ. parS repraesentacit. ibid. Basilicorum auctor in graecum sermonem transulis mendum latinum. ibid.
Brissis, iri,Sieulum Flaccum, de formula , Uti opti
180쪽
Brissonius inter res , quae fiant in abusa , vasa non recte adnumerat. Iv. q. Bri1 Desi opinio de isceR eis stituiri, Tradituiri non probatur. VII. εBresonius tradens notionem eae ad usum tructum legatae , non accipitur. VIII. 2 Erummeri sententia de veteri quadam inscriptione peristinente ad praedialem semvitutem ρσ1om gratia,
guta , aditum , semper jus personale censeri oportere. ibid. Eudaei interpretatio breu υσα horum apud Paulum Ju- reconsultum tempore navigationis, sitne a es ienda . VI. 1Budaeus Glossam , de υoce Seminarium, recte notat . VII. 6 Budaeus de SoIario notatur.
de Uufructu verba facere de Uufructu Nais vis debuisset. VI. 7 Carnea r. Vide: Negatio Caminus quid olim. XI DCatonis lacus de re rinisa ,
gustinus, aliter Ieris et . VII. 6 Catulli versus , de verbo tollere , pro Extollere. XI. I Cautio praestanda quaesita
vero fructitaris I S quae a quasi fructa ris. IV. 4
Cautio de accepto pecuniaeus ructu. VIII. Cautio forensis de commodo
trem prima quia praeset. I. et Cloemonis in orat. pro Murena conremnentis studia Jurem κItorum , menso artificium explicanα
ris disciplina. ibid. Cieeronis Iocus distinguentis baec tria jura; legitimum; popuIari receptum consuetudine; receptum interpretatione prudentum , enurratur. II. socero. Vide : Faber tignarius . Vide: Aucto ritas in Senatu . Vide eΑreae istae. Vide: Mariaciani Iuresco sulti veriaba . Vide e Aditus . Viiade: Invidentia. Vide: Κρι ις. Vide: Faber. Uide : Topiarii. Vide: Poeta . Vide et Suspiacio. Uide: Doliorum multiplex usiis . Vide: iCaminus. Vide : Negatio. Uide: Parcum genitivo. Ciceronis loci duo de Iegiarimo ure, S de jure civili , exponuηtur. II. 3 duo item loci , is quibus est υestigium interpretatistis