Disquisitio de oeconomiae politicae notionibus in corpore juris civilis justinianeo ... publico ac solemni examini submittit Janus Guilielmus Tydeman, lugdunobatavus ..

21쪽

llaec ferro II iii Iustiti; et qui inI On nia illin rosulare vires nicas atquc speciminis prolvisitum longe excederet, ea tamen quae ad me pertinere Videbantur, intacta linquore nolui. Mittens igitur ceteros prisci aevi populos, mittens quoquo ipsos ceteroquin Romanos ; horum tamen partem a tali Opprobrio vindicandi occasionem ari ipere haud dubitavi. Probare igitin conabor ICtos Romanos revora de Occonomiae Politicae quibusdam partibus emoratiocinatos, ejusque notiones sanissimas ad vitam civilem applicasso: Praeterea, Imperatores Rom. 8aepius ex Deo nomo principio profectos, hoc illudis sancivisse. st tamen certos mihi fines statuerem, ex uno Cori ro duris Civilis austinianeo haeo eruero Volui, reputans, si ex una fragmentorum do dure civili coIlectione jam refutare possim de Romanorum imperitia opinionem, totum hunc tu pulum Omnesque lumine claros in ea civitato viros a recentiorum vituperio me defendisse si). Novo igitur ardoro incensus corpus juris civilis perlegero studui ita, ut eos I Os annotarem inter quos et Oeconomiam Politicam aliquam rationem esse censebam; et magnum saepe gaudium expertus sum, cum ipsa quasi verba ipsasque sententias ini reperiebant quas in Cl. shv

tractatu jam legeram; vol quum in ullas incidebam quam

maxime sanas opiniones de P uniae Origine, notione,

x Hore; de sortium paulibus, usu; de industria producti-

1 Hule negotio partim quoque alii operam dederunt: huc re

et D t. vgENass , Dias. eahrb. 3ententias Romanorum ad oeconomiam universalem s. nationalem spectantes. Erlang. 1823. 0pus

hoe mihi non notum nisi ex Mess-Κatalog v. Sept. 183l

22쪽

va, ritisque lucro; deque multis aliis Oeconomiao Pol capitibus quao ad creationem, distributionem et consumtionem divitiarum pertinent. Ast aliud, Ionge centrarium ac Cl. sAY, mihi accidit: tot nimirum inveni, ut illa omnia disponere, Explicare, conforro, longius me abduceret et diutius moraretur, quam aut tempus aut disserendi locus sinoret: - et quum antea de tota Oeconomiae Pol. apud ICtos Romanos notione, deque omnibus partibus hujus apud eos scientiae disputare volueram, vidi, coercendam esse materiam et cogendam. Praecipua quaedam igitur docerpens, aliquot mihi proposui capita, quae Oeconomiae Pol. partes insigniores complecterentur: ita autem dis sui, ut singulas potius Ostendere Piam explicare Viderer; alii potius claborandi materiam praeberem, quam ipse exhaurirem. Quod rocontiores attinet de Deconomia scriptores, Pt rumque unum sAY citaVi, ad eumque retuli: interdum nullum apposui locum, cum ipsa Icti verba Doconomas illas notiones Omnium facito oculis Proponerent. Restat jam ut ei respondeam crimini, quasi rem ignoraverint Romani ICti, quia nomen ipsis non fuit adinve tum; quum jam illud eos defenderet: n natura . . . rerum

eonditum est ut plura sint negotia quam vocabulaV 1). omen illud oeconomiae 2) Politicae recentioris demum

dicitur magistratus praepositus aerario civitatis vel ecclesiae; imprimis frumenti dispensator publici. Us. l. 14. pr. , l. 26. Is, T

C. de Epise. et Cler. , l. 34. I S. C. de Ep. aud. , l. 6, 7, C. de his, qui ad Eeelas. : cet. Nov. 3, 7, 45, 120, 123, 131, 147,

23쪽

a vi ost, seculi scilicut XUIΙ : pi toros ite hau nititoria sub titulo de pecunia, de auro et argento, do mercatura, do diristia, de utilitate publica, col. l) scripserant: cuin postremo illo, Romanorum Iamblice utile est, jus publicum, ol. Valde ConVoniunt, ut Cito aliparebit. Id autem quod divorsis illis nominibus significatur, scientiam scilicet: publicum civitatis commodum inniti saluti singulorum: divitias nationis constare ex conjunctis siretibus Omnium; quo magis hae augentur, Oo iungis illas CresCore; summoque igitur esse curandum, ut PriVatorum Sortes nu-geantur : - eam, inquam, scientiam Romanis notissimam suisso, ex JClorum do juro civili fragmentis facile ostcnditur. Etenim oporae pretium est animadvertore, in Digestis quot 1oci inveniantur quibus cura putilion regiminis si Muiscatur quae privatorum sortiinas, dominiique Amuri latum amplectitur: et magnum indo existit desiderium colororum clari alicujus JCti scriptorum, quem Vides singulorum res semper ad utilitatem omnium reduxisse, deque usu sortis et nationis commodo vere suisse phi Ios Phatum: nec mirum foret exstare, qui conficiendo othallucinando, sententias eorum do jure Communi enunciatas, quantum ex iis quac restant liceat, restituero studeroni. Opus tamen illud perquam osset dissici Io, nequo sine magnis suscipiendum cautionibus; saepius enim, quam JCti oujusdam seritontiam Putares, ejus mentum longo excederet; et ex his, quae reconliorum doctrina monuit, nimis tribuoros Oi, qui universe talo quid dixisse

24쪽

Sio v. g. illud Occonomiae Pol. principium: sortem

publicani nationis compositam osse ex singulorum sortibus

conjunctis l), ipsis quidem his verbis apud nullum

IClum invenitur; neque in his corum scriptis sorte osset quaerendum: altamen id iis notum fuisse si probari possit, insigne suerit hujus apud Romanos exculli studii

specimen.

Sunt certe loci, unde patet sundamentum quo nititur illud Ooconomiae Pol. principium Romanis perquam

suisse VuIgare; neque enim sine Certo quodam proposito dicit chavs 2): n in omnibus rebus animadverto id perfectum esse quod ex omnibus suis partibus constat.V Addo vLPIANun 3): nsi quis cum totum petisset, partem petat, exceptio rei judicatae nocet: nam pars in toto est: eadem enim res necipitur, et si pars petatur ejus quod totum petitum ost. Neo interest, utrum in corpore hoc quaeratur, an in quantitate, vel injuro.' Ex his enim locis patet, quam fixa his Ictis morit opinio de toto illo, quod compositum est ex suis partibus; et quantopere hoc axioma in omnibus vita rationibus probaverint. Imprudens tamen foret, Opinor, qui hoc tantum argumento nisus, scientiam illis quasi suppeditaret: - nam fieri potuit, ut haec dicentes do oeconomia Pol. vel f to publica no cogitaverint quidem: - at aliud ost, quod quo magis videtur praecedenti Oppositum, eo verius tamen et Oeconomis probatius est: quodque cum Romanis item notum fuit, de horum scientia opinionem quam ortissimo confirmat. Scilicet, quamvis utilitas privati Sax Traue T. I. p. 29. 2ὶ L. l. D. Mor .jur. 3ὶ L. 7.

25쪽

ruin omnium Constituat publicam utilitatem, accidit tamen nonnumquam, ut Commune commodum Videatur sing Iorum commodo oppositum ; idque necesse sit, ut publicaoca ac condonetur 1ὶ: idem illud est in multis Dige torum locis: n Ius publicum 2) privatorum pactis mutari non potest'' 3): nsi quid univcrsitati debetur, singulis

non debetur; nec quod debet universitas, singuli d bonU 4): nunivorsitatis sunt, non singulorum ..., ide que nec servus communis Ci Vitatis, singes viri Pro Parte intelligitur, sed universitati in 5): n cum familiae emi cundae vel communi dividundo agitur, universae rosaestimari debent, non singularum rerum partes' 6).

Nullum igitur potest esse dubium, quin ii qui injure

sententiam tuiti sunt utilitati omnium tam cousculanemu, in politicis quoquo eandem serva erint. At Iucvientissimo hujus dicti veritas perspicitur, si intuearis quantis opublico curaverint privatorum sortes, ne Vel Per ipsorum dominorum negligetitiam vel per improborum fraudes indiscrimen adducerentur. Ex aliquot exemplis ros omnibus palobit: nocuit transactionem oratio improbat, quae idcirco fit, ut quis repraesentatam pecuniam consumat' Tὶ: hanc ob rem do pracdio in illimenta legato niton licet transigore sine PraetorOV 8ὶ: - argentireti cogantur redder rationes , quia ossicium eorum et ministerium publicam

26쪽

hlibet causam'' l): - n curare debet Praefectus urbi Jut nummularii lirobo se gerant circa Omne Dogotium suum, ut temIierent his quae sutis prohibitaV 2): a leundem Pertinet ii Cura carnis Omnis, ut justo pretio praebeatur 3ὶ: - alea, ceterique ludi prohibenturi, des tu justitiae' 4): - n causa possessionis habetur publica 5): ,, Imno publico usucapio introducta est, ne scilicet quarumdam rerum diu et sere semiurr incella dominia essent 0): et imprimis haec avsTixiixi verba γ):n expedit Rei p. ne sua re quis male utatur.'' - Multa sano probaque argumenta, sortis Privatorum Curam publicam nl ud Romanos haud fuisse contemnendam; et Isitos itui haec roserunt, talium legum rationes boue perspexisse. uas autem tres praeci imas fuisse affirmare ausim: prima iiiiiiirum eaque ab 0 Ouom is recentioribus, ut vidimus, recepta: quod sors nationis Cona Im sitia ost ex sortibus privatorum omnium cui ocCedunt ea quae publica sunt et

ad singulos portinere dici nequeunt 8ὶ; illi idque i rui-oipium a JCtis Rom. quoque propugnabatur: naut Πiorum Commercium non sit, ut publica, quae non ini, unia populi, sed in publico usu habeantur' 9); ubi,

Iuo etiam argumento pro ' nostra sententia uti licet,

pecunia populi dicitur pro pecunia, id est re fami lari, sorte, singulorum.); omniurn igitur interesso, ut hono hae et curentur et administrentur: hindi pro neri eos jam citatos, Odium in prodigos refer, leges contra

27쪽

luxuria tu, cet.: ut dolii sustus Explicabimus. Alicra ratio, Cur Sortem omnium salvam esse utile robariti ir, orat, ut Civium numerus augeretur: nileip. iii terest, mulieres

dotes salvas habere, prolater Iuas nubere possunt l): In publice intorest, dolos mulieribus conservari; cum dota las osse seminas, ad sobolein procreandum retilendi unquo liberis civitatem, maximo sit necessui tum 2). Ut hoc attingeront, Plures constitutae sunt logos, iuultiquo Dige torum loci id testantur 3ὶ; et hinc crobae illae manu- missionum rationes et libertatis privilegia: nampliandam inlini Civitatem nostram magis quam minuendam osse censemusV 4ὶ. Quamvis nutem nunc Oeconomiae di t ribus tales loges minime necessariae videntur 5ὶ, ct Populi numerus, Secundum eorum sententiam, augCtur et minuitur ratione bonorum productorum 6ὶ, tamen et Olini recepta orat ham, quao Romanorum quo Iue JClorum erat Opinio, et quod ad servos manumittendos sine dubio probanda. Tertiani adde rationem sortes Curandi, ut scilicet majora solverentur tributa: ii Reili. utile Est, idi ncos esse debitor V T): nsundos roclo QOlant, quo magis ot uberior exinde provoctus ad praediorum dominos deseratur, et per ipsos ad fiscum' 8); cujus regulae veritas opparebit, cum do publicis reditibus sermo erit. l) L. 2. D. de jure dot. 2 L. 1. D. aol. mair. 3 V. g. l. 15. I 2, t. 17. I 2. D. M ouiopi. 4ὶ L. 2. C. comm. de manum. 5 Sari. I. T. II. p. 36l. 6ὶ Id. T. II. p. 357-361. τὶ L. 2. C. de debit. eivit. s) Nov. 144. C. 2. Digiti Corale

28쪽

DE PECUNIA.

De pecu cita. 0rigo Pecuniae numeratae; ejus usus, materia, publica auctoritas; pecunia non tantum mensura eslmercium , sed ipsa quoque merx est; pecuniae aestimatio mulatur ipso temporis lapsit; varia est in variis regionibus; usu teritur; dissert ex specie metalli: mixtura metallorum: Usio mouetae. - De surrogatis pecu n i a e , sive de iis quae pro pecunia valent: delegatio, nominum emtiovenditio; pecunia trajectitia ; argentarii, nummularii; eorum rationes; foeneralitiae cautiones.

90rigo omendi vendendi quo a Permutationibus o pit; est in Onim non ita orat nummus; nequct nliud merx, aliud protium vocabatur: Sed unuSqui uo, S eundum no cessitatem temporum ne rerum, utilia inutilibus permulabat; quando si. e. quandoquidem J plerumque evenit, ut quod altori superest, ulteri desit. Sed quia non semper Deo facile Concurrebat, ut cum tu haberes quod modosiderarem, in vicem haberem quod tu accipere vellos, Iecta maloria ost, cujus Publica ac Iu rliotua aestimatio dissicultatibus itormulali Osuini nequalitulo quanti talis sub Duiligod by Cooste

29쪽

veniret: Eaquo IIIaloria soritia publica Percussa usum doluiniumque non tam ex substantia praebet, quam ex quantitate; nec ultra viem utrumque, sed alterum pretium

Νoc brevius nec Vortus JCtorum Romanorum opinionem de origine PeCuniae, ejus usu, materin, et Publica auctoritate referre potui, quam feeit Phurais I. I.: interpretatione mea de nativa sua simplicitate multum Perdent verba, deque pulchri sensu in iis obvio Illurimum detrahetur; nitamen quo magis pateat, omnia quae dicit, non tantum per so pulchra sed insuper recentiorum hac de re se tonitae 2) plane congrua esse, hanc convenientiam paucis explicabo. olim, inquit, non itu erat nummus e cum enim rudes inagis erant homines neque in societatem collecti, ignorabant usum alicujus materiae quae C rtam inter diversas merces constituebat rationem. Tunc temΡoris, quicunquo

aliqua re egebat quam alter haberet, huic aliquid de suo Osserebat quod ipse ex agri cultu Perceperat vel opera

manuum cons erat, ut in vicem aeciperet rem sibi magis

necessariam; dabat igitur quod eo tempore ipsi erat inutilo, - inutile, vel quia copiam hujus rei habebat, volquod ipse ea uti non poterat, - ut acciperet id quod

sibi utile, id est magis commodum esset: in societate enim minus persecta saepius evenit ut cum paucis robus indigeant, alter abundet quo niter egeat, v. c. agricola cum pecuario tacito suas res permutat. At quo magis homines in unum locum congrcgabantur, eo magis fiebat, ut eum quis unum tantum vel alterum mercium genus 1ὶ L. I. pr. D. de contr. emi. 2ὶ GL imprimis sar Traue T. II. p. 1, 3 , 7 , 10, eet. Dissili Go Gle

30쪽

liaberet vel coli siceret, hae ipsήie merces non Conveniretit

ei cujus ro ipse insuper indigebat; et tamen quo fiebant homines cultiores, Eo Pluribus et eo plurium hominum robus rectat aliquis, quibus itidem hujus illiusve indu

triae produetis non statun Opus erat; hinc accidit, ut vel plus de suo di ire deberet quam Iuidem vellet, quo nitori persuaderet id cum sua meroe permutiiro; vel ut ab alii quodam mercem sibi non necessariam sed alteri cujus re indigobat magis commodam adscisceret, quo posset rurs facilius sibi procuraro rem quam volebat. - Ιd diu ita mansit, donec quis, summa necessitate coactus, rem quo hucusque ornamenti sorte loco usus erat st), Osseri et ei, qui frumentum vel ovem ipsi ejus vico dare poterat, bono sciolis lato monile ipsi pergratum lare. Sic , hqriu tenti oris usu venit ut materiam illam unde haec ornamenta confici possent sibi inviccm pro mercibus traderent; vid

bant enim omnibus eam aequo gratam osse, ejus Iu Omnibus convenientem , publicam, et Sen Per Daudem, perpetuam, esse nestimationem; adeo ut pro certa hujus

materiae quantitate semper sero idem pondus, idemve numerus alius cujusdam mercis daretur; et ita disseulta tibus permutationum aequalitate quantitatis subveniretur. Tandem cum dissicilius esse viderent illam materiam pondorari , idque diutius emtores venditoresque moraretur, hoc a magistratu fiebat et certo ejus ponderi imprimebatur Rrma quaedam publica quae notabat illud pondus et valorem; ipsa autem nummorum cudendorum ratio, ut semper, paulatim fiebat simplicior, et ipse nummus ad usum facilior. Ab eo autem indo tempore, addit

1ὶ Uti dein quoque antiquissimis et obsoletis nummis argenteis aureisque pro gemmis saepius utebantur. Cf. l. 28. D. Musu'. et qu.