Disquisitio de oeconomiae politicae notionibus in corpore juris civilis justinianeo ... publico ac solemni examini submittit Janus Guilielmus Tydeman, lugdunobatavus ..

41쪽

tram familiarem l); et nubsurdum' ost, voi cui nIi natio interdicitur permitti actiones excreero' 23. Insupor autem illa quam dicebam notio exprimitur nominum si vonctionum 3) cintimo vend.: n nominibus in dolem datis,

tuam is nec delegatio praecesserit, nec litis contestatio subsecuta sit, utilem tamen marito notionem, ad similitudinem ejus qui nomen emerit, dari oportere, saepe rescriptum est 4); neque enim n esse est, ut ea n minum venditio locum habeat inter notas sibi personas:

Contra n nomina eorum qui ... in diem debent, et emero et Vendere solemus: in enim res est, quae emi ol vendi

potest' 5ὶ; n nominis venditio etiam ignoranto vel invito O, RdVerSus quem notiones mandantur, contrahi solet' 63; Deo igitur numerus personarum definitus est: v quod si is cui pocunia debeatur, cum debitoro decidit, et nomen ejus vendidit S O, cui debitor mandaverat ut nomen omeret, cet. T); modo universe sciant, hunc vel illum

so solvendo, bonisque uti tari soribus squod tamen non Opus erat Praestare 8ὶ, ut ne hodie quidem), ne

si ipsa egeant poeunia eam ne ipere nequeant. Hino, ut ait JCtus: n nec enim semper facilis est nominis emtio,

cum numeratio totius debili non sit in expedito' 9ὶ, ot saepe sine dubio tale nomen pro minori pretio venditum 1 L. 15. D. de solus. 2 L. 7. I 2. D. dejure delib. 3ὶ Bene

distinguenda a litium redemtione, quae saepe actionum cessio vocatur. Ct. I. 22, 1. 23. C. mandat.: haec magis convenit cum illa mercaturae specie quae dicitur eommerce de speculation, de

42쪽

ost l), pcriculi ratione, vel temporis spatio quo illos non adhuc cesserat 2ὶ. Sed ut ni nos otiam hodierno usui convenientia memorem, de iis locis ogam, undo patet otiam varias inter civitates et regiones talem nominum permutationem et solutionem splano similem litteris eam bialibusὶ Iocum habuisse. Sic dicitur: unam si pacti sumus ut tu a meo debitore Carthagine Qxigas, ego a tuo RO- .mao,V cet. δ), n si in Asia depositum suerit, ut Romao roddatur,' cet. 4), n instrumenta Romae reperierunt d bitorum provincialium, ut pecunia Romae aut ubicunque potitum fuerit, solvatur 5ὶ, cet. ; atque, ut etiam exemplum addam negantis nomen solvere 6) : n si filiussam ., sento patro, quasi ex mandato ejus Pecuniam acceperit, cavisset, et ad patrem Iiteras emisit ut eam pecuniam inprovinciam solvorot; debet pater, si actum filii sui improbat , continuo testationem interponere contrariae voluntati Q γ). - Ηam jam de nominibus sussciant: hoc unum tamen adjiciam, saepe fieri ut in talibus nominum pe mutationibus et delegationibus non recte possis singulas singularum personarum actiones accurate distu guere propter coleritatem qua sibi succedant; idquo notari hac lege: u nam et si donatio jure civili non impediretur, eum rei gestao ordinem futurum, ut pecunia ad te a debitore tuo, deindo a te ad mulierem moeniret: nam coleritate

conjungendarum inter se actionum, unam Retionem -- IJ Sallam nolens non cogi poterat quis ita solutum accipere nomen debitoris. Cf. I. 16. C. de solui. 2ὶ Conser quae de

Seio Maced.

43쪽

cultari: celoruni debitorem creditori dare, creditorem uxori; nee novum aut mirum esse, quod per alium accipias, in accipere i). Ceterum praeterea multi in Codico loci sunt, qui conservi merentur 2ὶ, quos hic

Oxponere non lubet; neque enim in Proposito meo est, ut notem quantum in his sit, quod cum litteris cambi libus conveniat 3); sed tantum ut monstrem, non P Cunia munerata semper, sed saepissimo ejus loco aliis surrogatis usos suisse Romanos, quao quamvis nullum i ternum Valarem haberent, tamen pro pecunia accipi bantur et in solutum dabantur, imo multum interdum orant usui saciliora. Neque tamen semper Politicis o civitatum conditione petitis rationibus adscribendum est, Romanos interdum

ipsam pecuniam muneratam in suis mercium permutationibus cete quo cum exteris commercio adhibuisse: ino.

Pius enim ea quae hodie quoquo in variis regionibus causa et necessitas est, pecuniam ipsam transmittendi, ipsis accidebat, scit. ut Vel egerent Ρ ductis quae huc init. tenda essent, vel defuerint eo tempore nomina quae posses pecuniae I O remittere 4): interdum quoquo id conventum emo poterat, ut pecunia ipsa transmitteretur,

v. o. v quid enim si trajectitiam pecuniam dedorit, Ephesi recepturus, ubi sub Poena debebat poeuitiam vel sub

l) L. 3. 9 12. D. de don. int. vir. et ua. Add. l. 15. D. de reb. ered. 2) V. e. l. s. C. de hered. v. - . vend. , I. 13. C. delegat. , l. 4. C. quae rea pign., l. 1. C. de praef. p. 3ὶ Id

jam alii fecerunt: cs. v. g. s. u. AT BER , di M. I. de eambialis instituti notione Uud Romanos , edit. ab I. u. Id sors in AxΕΕnI Opuae. T. I. p. l. Gotting. 1746, adjecta quoque Agla suo II op. Gmn begisseti Dan het wisseirechtοῦ Belg. vers. , edit. et auet. R E. E. REIrr.

44쪽

pignoribus i); sorte quia ejus aestimatio major ibi osset quam eo loci ubi erat debitor, vel quod ipsa egeret croditor, ut rursus ab Hiis emeret 2ὶ, Vel ut debitum solvero posset premitariuin δ): - sic explica usum Pecuniae trajecti. tiae 4). Ut autem damnum quod ex pecuniae transmissae interitu 5ὶ oriretur, tollerent, saepe mercium transv hendarum partem pignori accipiebant 0).

Praeter nominum personalium enit. Venilitionean et M. legationem, alio utebantur Romani remedio quo, non numerantes Pe uniam, tamen solvebant, sui I. remittendo

creditoribus suis chirographum in hunc vel illum amon. tarium apud quem vel pecunias habebant depositas vel

qui ipsis fidebat.

Hoc explicaturus, necesse est ut paucissima praemittam do ipsis argentariis deque eorum mutua ratione, lam Cum singulis civibus, quam cum civitate ipsa; ut hinc pateat qualis horum sit simiIitudo cum nostris et pecuniarum

depositariis scissierain, et publicis institutis quae Bunkendicuntur. Ceterum, no scripta rescriberem γὶ, eorum Iaersonam et negotia non tangam nisi quantum ad nostrum argumentum Ρerlineui. Argentarii munus olim pracscrtim vereabatur Circa Iu)cuniam numeratam, ut eorum nomen argentariorum et 1 L. 2. I 8. D. de eo quod certo loco. 2ὶ L. 8. Is, cel. D. de transaei. , I. 50, I. 52. D. de judic. 3ὶ L. 4. D. de reb. ered. 4ὶ Add. l. 8, l. 10. B. de eo g. eert. ι. , I. 35. pr. de hered. inst. 5.) L. 59. I l. D. pro εoc., I. 35. pr. B. de hered. inst. GJ CL

45쪽

Dunlinularioruan lὶ indicat. Apud Romanos, ubi jam

vidimus talis pecuniae et magnam C iam et maximo diversam fuisse, saepius quoque ex aliis civitatibus receptam , n osse erat ut qui certus esse volebat de nummorum qualitate et aestimatione, eum adiret qui hanc scientiam Profiteretur, quique peregrinam pecuniam vel usu tritam HI obsolutam cum bonis probisque nummis Vellet commutare, ut parvis usuris, permutationis pretio, solutis, securiossent de iis quao accipiebant. Talo institutum publicum, qualo recentiores populi saepe habuerunt 2), cum non erat Romae nelio propter ipsorum argentariorum personas requirebatur), facile intelligitur quanti momenti erant hi in civitato viri; apud quos cum et venditores et omΡ-tores haud raro negotia sua tractabant, non inconsulto dicitur u ossicium eorum et ministerium publicam habere

Nec mirum, magnum eorum exstitisso numerum 4ὶ,

qui vel soli vel in societatem coli ti 5), vel ipsi vel per filium nut servum 6) aut liberium T), vel ipsi et per servos 8), hoc munus exercebant. Mensas 9ὶ vel taber-

1ὶ Proprie distincti erant nummularii ab argentariis , ita ut hi

multo majoris essent momenti, Penes quos Varios contractus ini

bant ; nummularii tantum pecuniam depositam apud se habebant, vel credito acceptam. Cf. I. s. I 2. D. de edendo: sed ex delaeitandis loeis apparebit, plurima hic exponenda ad utrumque genus pertinere. 2 Bangves de Gpora. CL s et T. II. p. 127, sq. 3ὶ L. 1 . I l. D. de edendo. 4ὶ BFrequentissimus ordo foeneratorum ' dicitur in I. 8. C. qui boniseed. Fora. 53 CLI. 34. D. de reeept. qui arb., l. s. I l. D. de edendo, l. 25. Pr. , l. 27. Pr.

46쪽

nas si in habebant in foro; unde qui solvendo non amplius erant, do foro codoro dicebantur 2). Tabernao isino publicae oraui; qui tali praeesso volebat, jus et Iocum et exercitium una emebat δ).

At in viam redeamus: Vidimus Olim tantum cir a rem pecuniariam et nummorum permutationem eorum munus fuisso vorsatum: paulatim nullus sero contractus, nullus in civitato actus sine ipsorum ministerio Exercebatur. Sic

legimus do eo qui per argentarium venditioncm lacerat hereditatis 4); verbo n argenti distractores . . . utiles Omnibus contractibi V suisse dicuntur 5ὶ: - sacile apparet, qualis strepitus et qui totus rerum ordo fuerit turbatus, cum talis laenerator solvendo non erat 6); et praecipue, ut illo de quo uinMOGENIA us agit γὶ n cum fuisset

celeberrimus.

At probo intolligitur ot ox dictis lacis apparet, unumquemque qui cum argentario egerat, non statim Omnem pecuniam de monsa sua retractare; sed saepius ibi relinquere: et hino jam magis implicitas illas rationest Relinquebant autem suos ibi nummos duplici ratione: et primo quidem, ut iis uteretur argentiarius et ipsarum AOIvcroi usuras minores 8ὶ; ipse autem eos nummos aliis crederet sub majoribus usuris s). Si, ut saepe, ab his acciperent hypothecas pro nummis croditis, has transscrobant in eos qui ipsis pecuniam suam utendam dederant; uti otiam singulariter cautum est 13 super hypothecis . quas argonti 13 L. 32. D. de eontr. emi. 2ὶ L. 7. I 2. D. depos.

8ὶ Haec conveniunt pro Parte cum nostris Naarbankera, caisaea

47쪽

listractores vel metax ii vel ulli quaruniculique sp ierum negociatores Irecunias sibi credentibus duo solent i).ssorum causa quae aliquid commune habet cum hodiernisbanques d'esco te 2 ), propter hanc ipsam securitatem otusurarium reditum non erat privilegiata. Altera ratio, qua pecuniam apud argentarium habebant, erat simplicis do. imsiti: si quid ex contractu coram argentario Consecto, supererat, Vel pecunia numerata pollebant, eas pecunias habebant apud argentarios et nummularios, qui n accipiunt Cuniam et orogant per partes'' 3), et ratione tandem reddita, reliqua reddebant: sio , Lucius Titius mons nummulariae quam exercebat, habuit libertum praepositum ; is G o Srio cavit ita haec verba: habes penes mensam patroni mei donarios millo, quos denarios Vobis numerare

debebo pridie kal. MajasV 4). At operac Pretium est,

cum tamen exempla ad manum sint, implicitam magis rationem et simul hujus sormam exponere: n Lucius Titius Grium Sejum mensularium, cum quo rationem implicitam habebat propter accepta et data, debitorem sibi constituit, et ab eo epistolam accepit in haec verba: ex ratione mensae, quam mecum habuisti in hunc diem, ex contractibus plurimis remanserunt apud me ad mensam meam 380, et usurae quae competierint; summam aureorum quam

apud ino tacitam habes, refundam tibi; si quod instru-

montum a to omissum, cujuscunque summae ex quacumque causa apud me remansit, Vanum et pro cancellato

48쪽

Iliae Ox Contractu residuae, usurariae, quam deliositae lintantum. Deposita autem pecunia id habebat privilegium ut v quotiens soro cedruit nummularii, soleat pruno I oratio haberi depositariorum; hoc est eorum qui depositas pecunias habuerunt, non quas laenore apud nummularios vel cum nummulariis vel per ipsos exercebant sed quas sino lucro deponebantJ' 2ὶ: n quod privilegium exercetur non in ca lantum quantitato quae in bonis argentarii ex , pecunia deposita reperta est, sed in omnibus fraudatoris facultatibus; idque propter necessarium usum argentariorum o utilitate publica receptum est 3ὶ.uino accuratissime rationes scribere suas cogebantur in calendario 4ὶ, cum omnis nProbatio scriptum o dicibusque eorum maxime continetur; et frequentissime

ad eorum fidem decurritur' 5ὶ; et probanda Praetoris

cura, j entis ut nargentariae mensae exercitores rationem

quae ad se funumquemque prisatumJ pertinet, edant

adjecto dio et consulo: ... nam cum singuloriun rationes

argentarii conficiant, aequum fuit, id quod mei causa Consecit, meum quodammodo instrumentum mihi edi fl). Anto hoc edictum illi qui invicem argentarium eundem adhibebant, libros acceptorum et impensarum ipsi ten bant : et hac in re constitisse videtur obsoleta illa literaruin ligatio, do qua obscura quaedam refert avsTIXIAms T .ssaeo si unusquisquo sibi tantum tenuisset nomina, et

1i Voc. tacitam, quod interpretes intelligunt de pecunia in calendarium non relata , potius dietum credo de pecunia tantum deposita , quae non ut illa de qua mox loquebatur, usuras Proserebat.

49쪽

nuni nil,s pro iis in urgentarii mensa ipso petiviisset, itousoret ros plano intricata' sed Mopius, qui pecuniam debebat, creditori dabat instrumentum in argentarium suum; oroditor nutem hoc alteri cuidam in solutum diabat si in; ot ipsi sorte argentarii sic inope iustrumentis inter se commutandis acceptum serebant: adeo ut ea instrumenta numeratae pecuniae plano i Mum haberent; nee revera

aliud essent, quam quod nos billeis de banque, imo ctiam interdum id quod biliora su porteur dicimus 2).

Ipsum autem argentariorum lucrum orat in usuris quas acciti iobant pro opera et praestationibus, et in dispondio agro): sive quis usu tritam vel divorsae regionis pecuniam novis nummis ol usitatis permutaret ; sive de accipienda Ia cunia consuleret; si vo contractum coram argentario iniret

cum alio; sive de pecunia deposita disponeret per partes; semper sine dubio aliquid solvebant 3): n propterea quod

omnis illis ex eo vivendi facultas pendeat, quod usuras Pendant, quod mercedein pro habitatione dent, et Volui propug- I in ulum communis utilitatis suit, ut ne damnum sentiant 4 ;nquum id nostrorum temporum bonitati univorsaeque Rei p. contractibus, quorum praecipui quique et maximo necessarii semper per praedictum collegium fiunt, conveniat' 5 . Igitur licebat iis besses usuras centesimae sumere 6).

1ὶ Sie mulier marito B sua nomina id est laeneralitias cautiones dabat. L. 11. C. de paci. conυ. 2ὶ Cf. skT T. II. p. 127, sqq. Sehedulae argentarismum latine dicuntur nostrorum Cassiera-brisDes. 3 Vel potius non solvebant, sed eo minus in adversa parte debiti adscribebatur. IvsvIs. Edict. s. C. 2, pr. i5 Εdiet. 7. C. s. l. is 8 pr. rent. Nov. 136. C. 4, 1. 26. I l. C. deuor. - De argentariis, praeter locos jam citatos, conferri merentur 1. 15. 9 11. D. de re Dd. , l. 61. pr. D. M obl. et aet. , l. 38. D. de solue., 1. 39. I 2. D. M verb. a n. ἰ dequo eorum collegio publice agnito

50쪽

Cuin autein orant qui hi ruau commodoruili participes esse quidem volebant, non vero onerum solvendi habitationis et juris mensam exercendi mercedem, contra hos,

qui se collegiatos modo vel decanos dicebant si) et ita tributum illud publicum effugiebant, lege cautum est. Fieri potest, ut hi fuerint minorum gentium, iidem qui, ut ex Codice apparet, muneri illo jungebant aliarum quoque me tum, Rique I muniae, Venditionem; quas, ut opinor, ab aliis primum Pro Rrgento, auro e n eΡΟ-rant permutandas , ut notaro ridetur hic locus: n ipsique Vel pecuniam numeratam dederint vel squod maximo apud argentariae mensae praepositos fieri consuevit) species aliquot mundi sorte muliebris aut argenti flacti κ.J, quod ob ejusmodi datur Venditurve, pro quo tamen pretium nondum perceperint s); - Vile hominum genus, plebem

decipere sibi quo lucrari tantum studens; quare millo freset VALEATIXIANLs hos nou tos, qui diversarum rerum negociationibus detinentur, trapezitas scit. Vel gemmarum argentique Vestiuinis Venditores,' ab omni ossicio militi

que prohibuerunt 3).

Haec do pecunia numerala ejusque surrogatis deque Ictorum his do rebus Opinionibus jam sufficiant.

I L. f. C. de SS. ecelas. l2ὶ Nov. 136. C. 3; estque mensae Gmbardicae species privatae. 3ὶ L. 12. I 3. C. de cohors. pr. , l. s. C. de dignit., I. un. C. mereatorea ne mil. Di siligis by GOoste