Disquisitio de oeconomiae politicae notionibus in corpore juris civilis justinianeo ... publico ac solemni examini submittit Janus Guilielmus Tydeman, lugdunobatavus ..

31쪽

substantia praebet quam ex quantitalo ij; id est: tutio

non amplius adeo respiciebatur ipsa substantiae sivo in terino ui doles, quam quidem quantitas, quae necessaria erat ad hoc illudve emendum; - quam quidem igitur unior, qui ab hominibus certae nummorum quanti uiti tribuetratur, et qui nouibat multitudinem mercium eno tirondarii ' - v Nec ultra ita finem huic praestanti simo loco apposuit JCtus, i, merae utrumque sed alterum

pretium V atur simuloC iluaedani nil inventa orat merx, quae i,ublica auctori uite Confirmata, rationem exprimebat Iuno inter ceteras me es existit, haec meo non amissius merae dicta est, sed pretium. Nola PALLI acumen, noudicentis materiam illam, eo quod pretium subat mercium,

non nin Plius esse mercem, sed non τοcaris quae Veritaso Onomi Cn: Ii Cuniam, quamVis ratio s. mensura sit qua retorno merces aestimantur, ipsam tam n Elimia esse me

Cem, - ut saepius est impugnata 2ὶ, sic in lucem restituta est et ab aliis et imprimis a Cl. s Y 3). ICtos autem

Sic legendum est, ut patet ex superioribus aequalitate quantitatis: quantitas enim nummorum quae sufficeret ad mercem aliquam emendam, secundum omnium hominum opinionem paret eadem erat. Si cum Bud Eo legeres qualitate, revera sibi obloqueretur pauxus; qualitas enim sine substantia cogitari nequiti hic autem alterum alteri opponitur: - neque haec disti cultas tollitur explicatione FERRAsDI : ut quo major sit ejus qualitas, eo majorem usum praebeat. Sed in eo Iapsi sunt, qui vulgarem lect. defendunt, quod nimis distinguunt duas vocis quantitas notiones , quae hoc Ioco conjungendae sunt, scit . est tam quantitas ponderis vel numeri, quam quantitas valoris qui eo numero vel Pondere exprimitur; qui valor apparet ex mercium multitudine

PIam eo emere possis. Add. l. 94. I l. D. de solui. 2ὶ Sir TraifE T. II. p. 80, 85, 37. 3ὶ l. l. p. 78 , sqq. Libro II. Cap. XXVII. Duili Corale

32쪽

nonantios idolii alitia advertisse, tutu ex tu C lia o iiiii,aret tuin ex aliis mullis, ex quibus unum allorumvo describam: ,, ideo in arbitrium judicis desertur haec actio, quia scimus quam Varia sint pretia rerum per singulas civitates regionesque: maxime Vini, olei, frumenti, pecuniarum quoque' i). Hic enim pecuniae eadem esse ratio dicitur ac Olei, frumcnti, cet. Neque igitur quod ad ipsam

rorum primariam notionem errabant SABIAΠs et CASSIIIs, permutationem dicentes esse eandem ac cautionem venditioncm 2); sed juridico sensu sallebant, quoniam ex diverso contractu diversae oriebantur pracstationes sa); et eo sensu ibi additur: is nec ratio patitur scit. juridica ,

ut una eademque res et Veneat et pretiiuu sit omptionis. Revera igitur Pecunia est merx; nec tantum mensuras. ratio qua ceterae meroes uestimantur; ne Dio Eliam

suisicit huic negotio ejus natura: quamvis enun Perpetua dicta suerit ejus aestimatio a PLvxo 4), hoc notat tantum et primis illis in societatem collectis hominibus perpetuam visam suisse, et non tam cito, nec improviso eam mutari: mutari autem pecuniae valorem temporis Iapsu, eumque disserro ratione metallorum diversorum inVicem, inde salint nummi, et ratione mercium quas Pro Certa quantitate acquiras, et ratione regionum ubi ut vitur Poeunia, multi Ioci docent, quibus aliquamdiu immorari necesse est. Primum igitur probandiun est, ipso temPoris Iapsu P cuniae valorem augeri vel minui s5ὶ. Hoc intellexerunt ICti, quum dicebant; tithesaurus. . . non est, si aliquis l) L. 3. D. de eo quod eerto loeo. Add. l. 3. I 3 et 4. invieem

33쪽

lucri causa cotididerit sub terra'' l): quis viii in terra tegeret nummos suos, ut Iucrum laceret, nisi qui exsti ectaret, temporis lapsu lare ut valor nummorum augeretur; - ut bene Viderunt interpretes. Sed praeterea haec Vesoris mutatio spectatur ex diversa ratione quam habent inter se varia metallorum genera equibus pecunia sit s2). nam suorunt apud Romanos aes,nrgentum, et aurum 3). Notum est et saepius repotitum, quantum noris valor mutatus est prioribus urbis Rom. -nd. temporibus: hoc igitur mitto; quaedam autem minus vulgata et explicata ex ipso juris corpore exempla

asseram.

Ex duobus Iocis codicis Theodosiani et Justinianei coulatis 4) patet hanc rationem sive proportionem, ut ba

baro dicituri aeris et auri aliam fuisse tempore ARCADII et Box II, aliam tempore assTINIAM ; in argento quoque exstitisse disserentiam. Priori scilicet tempore pro 25 libris aeris unus auri solidus dabatur; sequenti pro 20 libris unus aureus. Sic argenti et auri proportio erat ea, ut pro singulis pondo argenti, quinos solidos aureos dare pommiserit a LsTIXI Ms 5); quae eadem fuit sub Ancvnio φ, sed sub hujus filio mulata, adeo ut quatuor tantum darentur T); cujus disserentiae ratio vel in improvisa auri raritato esse potuit sorte ex pensionibus barbaris solutis),

vel in mutata quantitate argenteorum nummorum qui 1 L. 31. I 1. B. de aeq. r. dom. 2) quae veritas a s Texplicatur op. I. T. II. p. 38, sqq. 3ὶ Bine n triumviri monetales, aeris, argenti , auri natores ' dicuntur: l. 2. I 30. D. de or. juri, et t. s. I 2. D. M I. Corn. de fias. statuitur ici eos , qui plumbeos sacerent nummos. 43 L. 2, 3. C. Th. de collat. aeris, et t. un. C. Iust. eod. 5ὶ L. un. C. de as. pret.

34쪽

pota ilia ossi reul lj. Vimni vero auri iii,uilo ex T2 solidis coiistiterit 2), ct 5 solidi daretitur Pro ΡOndo argonti; hinc sequitur uni auri liondo respondere 14 urgenti pondo et soro dimidium 3ὶ: sin autem 4 dantur aurei pro pondo

argenti, ratio est ut 1 : 18. Ex his sequitur 1'. quaenani fuerit ratio aeris et argenti, cum 5 aurei diuitur Pro uno iv,ndo argenti, et 25 librae aeris Pro uno aureo nummo; Mil. unum pondo argenti nequale esse 125 libris acris 4ὶ.2'. Quaenam fuerit ratio aeris et argenti, ciuia 20 tantum librae aeris pro uno nummo aureo dantur; et haec Crit100 5 . Taudem 3'. ratio auri et aeris, cum 4 solidi aurei dantur pro uno pondo ἐargenti, et 125 librano ἐnoris pro uno pondo argenti. Tum librae noris 2250 similes crunt uni auri pondo 6 . Sed haec j ani satis diversitan illam rationem s. Proportionem horum meu illorum probunt, luam a veteribus suisse animadversiam, monuisse susticit Tὶ;

i) Cl. cor v. ad i. un. I.; qui monet, ex I. 1. Cod. Th. deerpens. lud. pondus argenti modo iri 60, modo in pauciores, modo in plii res suisse divisum. 2) L. S. C. de Fuscepi. praep. 3ὶ I pondo auri m72 solidis s. nummis aureis.1 pondo argenti m 5 aureis. 5:72 M 1:Σ :14 3. 4) 1 pondo auri mτ2 nummis aureis.1 pondo argenti m 5 nummis aureis.1 pondo auri m 1800 Iibris aeris. 72:5 i 1200:Σ :125ὶ. 53 1 pondo auri mτ2 nummis aureis. I pondo argenti m 5 aureis nummis.1 pondo auri α1440 libris aeris. 72 5 α 1440:x :100ὶ. 6ὶ 1 pondo argenti m 4 aureis nummis.1 pondo argenti mira libris aeris.1 pondo auri m72 nummis aureis. 4 125 i 72 :Σ : 2250 . τὶ C s. quoque notasALI Tractatus contractuum ei usurarum, redituumque pecunia constitutorum , 9 722..Upp. T. II. p. 1743.

35쪽

lcges autem, quibus hanc definire conabantur, non diu stetisse, ex allatis apparet; et reVera erant temporariae tantum: nequo igitur statim Romani imperitiae accusandi sunt si in; quae tamen iis cum cunctis sero omnis aevi imperantibus foret communis. Tertio: uno eodemque tempore potest in Variis regio-'itibus disserre pecuniae ratio; quae disserentia vel in ipsis nummis vel in eorum Valore sita emo potest: - in ipsis nummis, si ut in Imperio Rom. in Variis regionibus varii erant; ut patet ex hoc I O: nsi numeos nummorum legatus est, nequo apparet quales sunt Iegati, ante Omnia ipsius patrissam. consuetudo, deinde regionis in qua is satus est, exquirenda est' 2); - in ipso vero valore metalli, si hoc disserebat; ut ex seq. patet: nsi quis argentum donaVerit, certumque pondus nominmerit, non autem alias vel generaliter vol specialiter expresserit: necessitatem ei imponimus, omnimodo praelatum pondus argenti dare; sive in vasis quibus voluerit, non tamen p Oribus aestimatione massae, sive in ipsa aestimatione quae Pro

massa rudi in illis Iocis frequentata est δ). Ex his satis liquot, non fieri posse, ut pecunia Variis

temporibus et locis certa sit ratio valoris mercium universo: etenim npro imminutione quae in aestimatione

solidi sorte tractatur, omnimn quoque pretia specierum decrescere Oportet' 4); id est, quando nummorum ves

36쪽

secta sit huerciuin aliarum meusura, ni ulto tumou vptior ei est quam plurimae aliae merces, et certe nulla merx est, quae certam et perpetuam ipsius pecuniae aestimationem notat si).Pauca jam addenda sunt, undo patet materiam ipsam nummorum talem esse, ut Sine ulla alia causa tamen iidem nummi a priori eorum valore multum amittant; nimirum ipso usu nummos tori 2). Hoc tam beno perceperant Romani, ut veteres nummos nossent amplius recipere pro pleno eorum pristino valore; adeo ut necesso fuerit vara -TInisso constituere, ut numismata priorum Principum imagino cum eodem Pretio constarent, quo olim; si sciI. vitium ponderis non ita magnum esset, et species proba 33. Sic jubet avisi tanus mercatores aliosque in solutionem accipere nummos a Veteribus Imperatoribus cus , et pro permutatione eorum nummorum dispendium detrahere

prohibet 4). At ipsum locum apponam, quoniam ex eo apparet quoque, quanta suerit disserentia inter veteros et

recentiores nummos: n eum autem scimus Veterum B

manorum Principum solidos per ilia I a lacido inveniri, comperimus autem negotiatores vel alios quosdam propter mutationem solidorum Di. e. propter mos solidos meo vel recentiorum Principum imagine cusos, quosque ideo

potiores habentJ dispendium fugio, omel J aliquod coli

toribus nostris inferro: sancimus solidos Romanorum Pri cipum forma signatos, sine permutationis dispendio 1,or omnes provincias ambulare, et per eos celebrari contra 1ὶ L. 42. D. de Mejusf., -T I. l. T. II. p. si . - quae autem

sar preponit de frumento , mensura valoris , T. V. P. M , sqq. , non nisi cautissime adhibenda sunt, nec semper suffieiunt.

37쪽

tus: eum qui dispendium aliquod permutationi solidorum

inferre praesuInserit, Pro unoquoque solido alterum lan tum ei cum quo Contraxerit, inserat.'' Sine dubio autem

alia ratiotio fraudaverunt legem illi set hinc saepius repetitum illud jussum 1ὶ); neque enim potest homines cogero summus Imperans, ut plus mercium dent pro pecunia, quam velint 2). Ceterum creditor juberi nequit aliam

sormam nummorum recipero quam ipso dederit, n si ex ea res damnum Mimaod passurus cst M. Dindem varia potest quoque esse nummorum et unia verse metallorum unde fiunt nummi aestimatio, ex diaversa auri, argentiso specio ejusquo bonitate. Variae

enim sunt species auri 4) et argenti 5 ; eaque distinctio

tam in massa argenti quam in pecunia observanda est 6): sic noui certum pondus argenti duo heres jussus est, rei pecuniam numeratam dando, jure ipso liberatur, si in ea pecunia eadem aestimatio fuerit; quod ita verum est, si non certum genua argenti Iogatum sit T). lli non quotiens de qualitate solidorum orta suerit dubitatio, placet, quem sermo Graecus Zygostatem fν aradis, Essuetiri appellat, per singulas civitates constitutum, qui pro sua fido atquo industria neque saltat neque lallatur, contentionem dirimer V 8). Plerumque autem diversitas haec speciei oritur ex mixtura duorum metallorum inter se; quam bene norant Romani, ni patet ex his locis: n a

gentum plumbo mixtum: ... aes auro: ... utraque materiRmanet, etsi consum' 0); n quia cum diversae materiae

38쪽

am atquct argentuni sit, ab artificibus separari ot in pristinam materiam reduci solet l): nuxori aurum legatum est quod ejus causa comparatum est et Uritea conflatum : materia tamen eadem mansit; ... debeturV 2).ssam autem metallorum natura, qua saepius conflari P sunt, neque tamen eorum Valor quidquam diminuitur,

sino dubio in causis fuit cur iis potius uterentur nationes ad pecuniam. Romani acti id viderant: is illud fortasse quaesiturus sit aliquis, cur argenti Domino etiam factum argentum comprehendaturi cujus inquit sub PA I persona TRIBONIAN nham ratio traditur: quippe ea quae talis naturno sint, ut saepius in sua redigi possint initia, ea materiae tentia victa, numquam viros ejus estusant' 3). Et hac ejus natura interdum utebantur Romani, ut eas disserentias ex pecuniae qualitate et contritione Ortas tollerent; vide tes enim nihil valoris ita poesi, nisi ipsius curionis 4ὶ, solidos aureos in massam aliquando redigebant, et dein novos ex Oa ou bant 5); qua ex re tum damnum cepisso videtur Imperans, tum vero lucrum: saltem prohibuit nox-Im quominus privati id facerent 6ὶ, no scit. lia dandi occasionem hino arriperent. De re monetaria quaenam fuerit Romanorum sentcntia,

ex his patet Tin. Fuit iis, quod etiam a reconlioribus Probatur 8ὶ, pecuniae cudendae I testas penes solum

Imperantem: n in monetis enim tantummodo nostris e

39쪽

quibus illud porsiciebatur a monetariis, hominum cialcioihi hunc usum constituto l); et acerrimae erant poenae in illos qui nummos vel adulterinos stare vel vitii quid iis addere auderent 2ὶ, praemiumquo accusatbribus Pr positum 33; quique roprobos nummos solvebat creditori, solvisse non videbatur 4ὶ. Ipsa autem metalla petebantur vel ex metallis inis publicis veΙ ex privatis: nam certa pars in quibusdam provinciis 14 pars ballucae, g. arenae auriferae 5)ὶ auri et argenti a privatis Eflossi debebatur canonis nomine fisco: et in reliqua parte emenda, fiscus praeserebatur reliquis 6ὶ. Impensas pecuniae cudendae videntur privati tulisse; sed crescente auri pretio saepius

colligebantur veteres nummi, et novi inde cudebantur, quorum internus Valor certe non auctus est γ). Ex dictis autem non sequitur, nimis multum pecuniae cu- sum fuisse, eamque abundasso: cum contrarium ex eo potius appareat, quod saepe Iegimus, quosdam, pecuniam usam non habentos, massam auri argentique vel Orn

menta mutuo dedisse, et aliis sub usuris credidisse 8). Colorum multum carit a TINIAN no Aegyptiacum obry-2um pro auro daretur 9).IIaco jam susticiant de nummis signatis, deque Romanorum tam JCtorum quam Imperatorum super hoc argumento sententia: jam videamus, utrum etiam iis notum 1 L. I, l. 7 , l. 13. C. de murilis. 23 L. I, l. s. D. M I. Com. de Dis., I. 53. B. de judie. 3) L. 2. C. de fati.

40쪽

suerit, pocuniae doco alias diversae materiae res substia tuero, quod recentiori tempore tautopore invaluit. Talium rerum quas pecuniae surrogata dicero possis , quamvis aliquatenus certo iis cognitae fuerint, vulgarem tamen usum non suisse statim apparet: causas rei simul explicare conabor. Primaria causa rationes exteras magis quam ipsos Romanos spectat, credo: extori, saepe amici

et socii ut quidem dicebantur), saepo subjecti Roman rum potestati, non sacdo videntur aliud quid pro pecunia

accipero voluisse; metuebant enim, ut Milo exorto vel discordiis civilibus, nullam reciperent eorum nominum aestimationem, quae in solutum acceperant: ot merces suas non nisi cum auro argent-o permutare voluerunt; quoniam haeo metalia, certum in se habentia valorem

qui ubique acciperetur ij, eos magis periculo reddebat

immunes. Arcto autem, non negandum est, haec causa

conjuncta est cum civitatis Romanae conditione, quae magis domina ceterarum quam amica erat. Quidquid sit, pecuniae surrogatis minus in commercio cum aliis populis usi sunt quam in permutationibus et emit. venditionibus inter se, quamvis etiam in alia provincia alter degerit. Hoc ex multis Iocis potest probari. Quod ad ipsam notionem, aliquid quod non est ipsa pecunia, propocunia accipiendi illudque pecuniao numeratae loco transferendi in alium qui suo nomino id recipiet a priori debitore: - ea, inquam, notio inest ipsi q. d. delegationi: etenim n delegare est vice sua alium reum daro creditori