Synopsis theologiæ dogmaticæ quam in suo seminario tradit et evolvit Jeremias Bonomelli

11쪽

tionalismo quaestio n0n est. Cum vero Dei existentia ex sola ratione 0Stendi valeat, ut diximus, quidam arbitrantur, eandem veritatem non posse ullo ex sontibus theologiae hauriri; quod si fiat, circulus vitiosus incurratur, quandoquidem demonstratur existentia Dei theologice, praesupp0Sita ipsa Dei existentia. - Verum

doctores illos salii ii dabunt, qui duplicem theologic0rum locorum habitum vel respectum consideraverint Loci theologici, scilicet traditi0, Scriptura, ecclesiae auetoritas, etc. considerari p0SSunt materialiter, et sunt m0- numenta historice certissimu, et side naturali dignissima: si considerantur formaliter, Sunt monumenta n0n solum hist0rice certa, sed infallibilia et 3upernaturalem certitudinem parientia. Loei theologici, priori ratione spectata, absque vitio lapiso adhiberi possunt ad demonstrandam Dei existentiam, minime vero si altera ratione spectantur. Scriptura sacra, traditio Vetusta, etc. Sunt m0numenta historica et antiquissima, et etiam humana ratione c0nsiderata, quavis excepti0ne majora. Iam Vero, quemadmodum existentiam eX. gr. Caesaris, Theod0Sii, etc. eorumque gesta ex historia et monumentis ostendimus, ita Dei existentiam Bibliae et traditionis auctoritate demonstramus: siquidem tum Biblia, tum traditio narrant esse Deum, Daque reserunt, quae solus Deus sacere potest. S. Thomas egregie hanc veritatem evolvit in Summa s. l. q. s. a. l.

et a M. q. ad i. his verbis: Nihil prohibet illud,

quod secundum se demonstrabile est, et seibile, ab aliquo accipi ut credibile, qui demostrationem non capit. Quibus positis, en demonstratio: Scripturae et monumenta omnia traditionis narrant: s.' innumeras et Disitir Corale

12쪽

publicas theophanias saetas patriarchi S, prophetis etc. 2.' plures rerum physicarum derogationes, ut diluvium universale Orbi terrarum inductum; tot prodigia in si rupto, in mari rubro, in desert0, in terra Canaan

patrata, etc. memorant: 3.' derogationes legum moralium, ni Saorificium Abrahae impositum, vasa AEgyptiis sublata, internecionem Cananeorum, etc. reserunt 4.' derogationes legum psic0l0gicarum, ut sunt praddictio futurorum, occultorum tordium manifestatio, virtutum omnium excedentium humanas vires jugis et persectissimus stultuS, etc. Porro haec Omnia, quae certissime contigerunt, ne concipi quidem possunt, nisi legum omnium m0derator existat, Dominus omnium, cui triplex ordo phisicus, intellectualis et moralis subsit, quique illum pro voluntate Statuat, s0nservet, disponat, immutet, etc. Ergo ex monumentis biblicis et traditis humana ratione tonsideratis, inserimus existentiam supremi rerum omnium auctoris atque moderatoris. Verum haec dicta sint ad quandam eruditionem theologicam potius quam. ad plenam demonstrationem, quae in Sequentibus propositi0nibus latius traditur. Tura. 2.R Dei existentia tum ex consensione omnium populorum, tum ex rerum universitatis eontemplatione

demonStratur.

D. Ad populorum omnium suffragium ex ethnicisse receperunt Maximus Tyriensis, Plutareus et Cicero de leg. e. 8, qui scribit: - Νulla gens est neque tam sera, neque tam immansueta, quae non, etiamsi ignoret , qualem Deum habere deceat, tamen habendum Sciat. Ex nostris hoe argumento usi sunt Cypri M

13쪽

nus de vanitate idolorum, Minueius Felix, Clemens

Alexandrinus strom. l. V.' c.. 14 et Tertullianus a-p0l. c. lI, qui haec protulit: - Vullis ex animae testimonio c0mprobemus, quae licet carcere eorporis pressa, pravis institutionibus circumscripta, etc. cum tamen resci piscit, Deum nominat . . . . O testimonium animae naturaliter christianae l. .. Etsi haec Verba Tertulliani ad unitatem Dei directe reserantur, indirecte tamen dusdem existentiam demonstrant. - En t0lum

argumentum: quod populi omnes quovis temp0re, ubivis terrarum, publice et privati in , unanimiter prosessi sunt, licet instituti0nibus, opinionibus et ind0le diversissimi, im0 repugnantes, non est adscititium, sed traditum et

naturae congenitum: atqui: erg0.

Ad alterum veniamus argumentum, illudque splendidius, quo n0n minus philosophi etnici quam christiani delectantur. Argumentum aliorum verbis reseram; et inprimis ex profanis audiatur neoplatonicus Philo de monarch.): C0g Seendorum opificum indicia sunt semper opera ipsa. Quis enim statim statuas pieturasque c0nspexit, non statim de statuario vel pictore cogitavit' Et quis vestes aut naves aut aedes intuens, non SU-binde lactorem etiam intellexit' Ac si quis in civitatem veniat legibus optime constitutam, quid aliud suspicabitur, nisi regi ab optimis magistratibus illam ipsam givitatem Quamobrem qui in hanc revera magnam civitatem introierit, mundum videlicet, ibique c0ntemplatus suerit m0ntanam et campestrem reginnem animantibus resertam . . . et pabula, et aeriS temperiem, annuarum tempestatum conversiones, Solem et lunam, diei n0g-tisque moderatores, etc. etc. nonne Verisimiliter aut p0

14쪽

CAPUT PRIMUM - DE EXISTENTIA DEl

tius necessario de Patre et Condit0re nee non regiore

Ex n0stris duoS tantum citabo, orientalis ecclesiacgloriosissima lumina - Gregorius Nagiangenus sic eleganter argumentum ev0lvit: Quod Deus sit, et princeps quaedam cauSa, quae res omnes procrearit atque conservet, cum Oculi. tum lex naturalis docet: illi dum in res aspectabiles intendunt, easque et pulchre fixas et mobiles esse, ei, ut ita dicam, moveri volvique conspiciunt; haec dum per res oculis subjectas, ac rectu Ordine cullocatas, auctorem earum conjectura quadam colligit. duonam enim modo universa rerum moles vel producta nunquam fuisset, Vel consisteret, nisi omnia in rerum naturam Deus protuliSSet, atque c0nservaret duemadmodum enim quispiam cytharam videns pulcherrime elaboratam, ejusque concinnitatem et Ordinatam dispositionem, aut etiam citharae ipsius cantum audiens, nihil aliud, quam cytharae ipsius fabricatorem ac cytharedum cogitabit, et ad ipsum recurret animo, etiamsi de facie minime c0gnoscat, Sic etiam nobiSeorum, quae condita sunt artifex, eaque movens et conservans causa manifesta est, tametsi mente non e0gnoscatur. Ac nimis pr0laeto hebes et stolidus est, qui non hucusque sponili progreditur et demonstrationem naturalium non Sequitur. Orat. 3 ), - Germana Sunt, quae habet Athanasius adv. Gentes c. 35 Ut civitatem amplam ac magnificam si quis videat ex immensa

hominum multitudine collectam, quorum n0n unuS Sit

habitus ac conditio, sed alii pusilli sint, aut magni, aut divites, aut egentes, Senes alii, alii juniores, etc.

eosdemque Omnes animadvertai recte atque ordinu

15쪽

vivere inter se Summa pace atque cuncordia, ut neque divites c0ntra pauperes insurgant, neque magni contra pusillos, neque contra senes adolescentes, Sed juris aequalitatem inter se constantur teneant: haegsi viderimus, statim cogitabimus, adesse ibi principem aliquem, qui hanc tranquillitatem pubblicae pacis administret, etsi oculis nostris cum nondum conspexerimus, propterea quod et ordinis perturbatio nullum esse qui praesit indicio est, et ordo ipse gubernatorsem ostendit. Sie dum in corpore membrorum inter se cone0rdiam Videmus, in quo neque oculus cum aure pugnat, neque manus a pede dissidet, sed unumquodque citra dissen-Sionem munere Suo iungitur, ex eo prorsus intelligimus, animam in illo esse corpore, quae haec 0mnia moderatur, quamvis Ogulis ea n0n Sit exp0sita, sic ex universitatis ordino ac concentu principem et administratorem intelligi necessc est Deum.

Confer Augustinum do civitato Dui l. VIII. 0 c. 6 et alib., Damascenum de fide l. 3 etc.

Argumentum ita paucis perstringitur: ordo necessario supponit ordinatorem atque rect0rem: porro in mundo hoc aspectabili omnia ordinatissima sunt: ergo existit ordinator supremus et universalis, quem Deum appellamuS. Quod Patres fuga oratione explicarunt, Scriptura iu-

numeris locis indigaverat. Psalm 18 - Coeli enarrant gloriam Dei etc. - Sap. XIII.' s. seq. Ex magnitudino speciei et creaturae cognoscibiliter poterit creator horum videri Act. XIV.' i5 Non sine testimonio semetipsum rotiquit praeteritis generationibus), benefaciens de coelo, dans pluvias et tempora micti-

16쪽

sera etc. i Rom. Ι' 4 9, 20: Quod notum est Dei manifestum est in illis: Deus enim illis manifestavit. Invisibilia eniin ipsius a creatura mundi per ea, quae laeta sunt, intellecta, c0ΠSpiciuntur: Sempiterna quoque rius virtus et divinitas, ita ut sint inexcusabiles. Ex quibus omnibus oraculis haec manifestissima sunt: l. ' Deum ab omnibus hominibus cognosci posse niam absque divina supernaturali revelatione. 2.9 Quia

Dei existentia sole clarior est, dummodo in hanc rerum universitatem et ordinem, quo regitur, Oculos intendamus: 3 ' ita ut, si qui Deum ignorent, eXcusari n0n possint. Tum. III .R Succedit alterum argumentorum gen , quo

Dei exiistentia pr0batur, quodque methaphisicum et mixtum appellatur. Theodorus Abucara Dei existentiam ostendit ex humani generis existentia hoc pacto , Fingamus homines esSe centum: non possunt omnes esse geniti, quippe ab invicem propagati sint: itaque n0stra mens genealogiam retro percurrens, plane in aliquem incidit ingenitum. Non enim sieri potest , ut eum ad primum pervenerimus, dicamus ab alio ipsum esse genitum, quandoquidem et ille ab altero esset genitus, donec in primo quopiam ingenito mens nostra desigeretur. Igitur necesse est, istum vel in terra esse editum, vehit stirpes, vel esse aeternum, vel ab opisce aliquo factum. Si ex terra pullulasset, usque in hodiernum diem terra alios procrearet, sicut si in genere arborum et herbarum. Sed quia h0c sieri non videmus, manifestum est neque primum germinasSe. Sed nec aeternus erat: si enim principio caruisset, numquam mortuus suisset, et inte-

17쪽

ri isset; quod enim principium non habet, neque sinum habet. Relinquitur igitur ut laetus fuerit. Uuod autem lactum est, auctorem habet: est igitur creat0r et auctor hominum Deus. - dial 2). Nihil evidentius hac demonstratione a posteriori. - Idipsum evincere solent Patres ex mira humani corporis struetura Larian. Dpis. Dei i s. 4 1. VII. VIII. seq. Nyss. Ho. Opis. c. XXX. Basilius hom. attende tibi ele.), ex animae testim0nis Lact. Iust. 4 s. 4.) etc. etc. At demonstratio validior ea est, quae a pri0ri, quamque sic conficere possumus: aliqua substantia semper extitit non facta et propterea neceSsaria: p0rro ex ii S, quae videmus, nihil est aeternum, insectum, necessarium: orgo praeter universum Substantia aliqua existit, etc. Sano: si nihil fuisset, nihil unquam exstitisset, ut perspicuum est, eum ex nihil nihil produci possit. Ergo ab aeterno aliquod ens exstitit, non factum, independens, a se, necesSarium atque persectionibus omnibus honestatum. Iam vero Omnia, quae circumstant non Sunt ab aeterno, non sunt a Sst, neceMaria etc. quia oriuntur et decidunt mutantur in dies, et possunt c0gitari existentia et non existentia, meliora, etc. Ergo est Substantia praeter rerum univeraitatem, aeterna, neceSSaria, etc. etc. selmus ita argumentatur prosl. c. 2: Est aliquid, quo nil majus c0gitari potest, et hoc non potest

esse in solo intellectu, sic enirn non eMet majus: Deus

autem est id, quo nil majus stogitari potest: Ergo V. De Aguirre. t. s. disp. 4 2 seM. s.) Augustinus de lib. arb. l. 2 e. 5; de eiv. Dei l. 8 ce. 3. 4. 5. 6. hac ratione argumpntum instituit Id pDrsectum est, quod per-

18쪽

laeti particeps est: ergo est aliquid persectum a Se,

Suaque natura.

S. Thomas probat ex necessitate primi motoris. Certum est aliqua moveri: quod vero movetur, ab alio mo- Vetur, quod ex se manifestum est. Si ergo id, a quomoVetur, moveatur, oportet et ipsum ab alio moveri, et illud ab alio : sed repugnat series motorum in sinita, et neceSSario ad primum movens, non motum, SeSeque movens erit deveniendum: et primum m0Vens, qu0d a nullo mov0tur, est Deus Thom. l. t. q. 2. a. 3). Praeterea sunt plura magis minusque bona, Vera, etc. ergo est Summum bonum et verum etc. Secus neque

illa concipi possent, ut dicit S. Thomas ibid. duaria

Caelera plura argumenta, quae asserri solent, semillia: praeter Augustinum, Damascenum, Titumam, Anselmum, Bunaventuram, aliosque hanc veritatem mira perspicui tale demonstravit Fenelon Existende de Dieu). Difficultates, quae opponuntur, videte apud theol0g08, Thomam l. c., Suareg methaphvsica t. 2, Τ0urnely de Deo, Perrone p. s. c. 4., Gerdit detresistengadi Dio etc. i. l l et alib. etc. etc.

Seolion. Idea Dei ex quo lante promanat ' Est quaestio dissicillima, de qua inter philos0phos tum vetereS tum recentiores acriter dimicatum est: alii defendunt ideam Dei ex immediato ipsius Dei intuitu suboleseere: alii eam ex rebus creatis per abstractiunem repetunt: illioniolosi, isti psieologi appellantur: esset et alia Sententia media, quam sequuntur philosophi restentiores, ut videre est apud Ramiore De l' unite dans l' enset-

19쪽

gnement stic. troisieme partie. Paris l859.)Ui in hac qua0stione jam nimis agitata quid teneri debeat, innotescat, septem propositiones, quae Sanctae romanae universalis Inquisitionis judicio tuto tradi non P0SSunt, referre operae prelium erit. P. t.' Immediata Dei c0gniti0, habitualis saltem, intelleetui humano essenii alis est, ita ut Sine ea nihil c0gn0Scere possit, siquidem est ipsum lumen intellectuale.

intelligimus, est esse divinum.

ire non distinguuntur.

omnem aliam c0gniti0nem eminenti modo involvit, ita ut per eam Omne enS, Sub quocumque respectu cogn0Sei-hil ρ est, implicite cognitum habeamus.

ideae, qua Deus tamquam ens simpliciter intelligitur.

n0n quidem in toto sermali, sed in t0to infinito, simplicissimo, qu0d suas quasi partes absque ulla sui divisione et diminutione extra Se p0nit.

ciali, quo se intelligit et vult tanquam distinctum a determinata creatura, h0mine V. g., creaturam producit. Fer. IV.' die 18 Sept. 186l.)COROLL. I. Ex dictis prosigantur non sulum athei,sρd etiam Pantheistae. COROLL. ΙΙ. Reselluntur philos0phi illi, qui assirmant, Dei existentiam ostendi non posse argumentis soliuS rati0nis, sed s0la revelatione et fide eam teneri, quique tra-Diuiliam by Cooula

20쪽

ditionalistae vocantur, inter qu0s recensendi veniunt Ventura, Nic0las, Bonalit, Lovanienses et alii. Eorum doctrina refutat S. Tliomas contra gentes l. l. e. 3 cap. l0 quod sic inscribitur De opinione dicentium quod Deum esse, demonstrari non potest, eum sit per se nolum et eap. XI, cui titulus; - Reprobatio praemissae opinionis, et solutio rationum praemissarum et c. XII, quod ita jacet De opinione dicentium, quod Deum esse sola fide tenetur, et demonstrari non

Conni L. III. Resellitur etiam Boiitain, qui dicebat, argu menta a philosophis et theol0gis prolata ad existentiain Dei adstruendam, vel nihil evincere, usti probare existentiam Dei logici, subjectivi ote.

TRES. IV. ' Quemadmodum respuenda est sententia et-nicorum, quorundam veterum haereticorum et recentiorum philosophorum assirmantium, Deum esse penitus incognitum, ita absurdum et impium censeri debet philosophumenon, quo veteres Eun0miani culo quatum Dei comprehensionem sibi tribuebant. D. I. μ' p. Inter etnicos Plato in Timaeo. Cicero de natura Deorum l. t 2; inter haereticus Marcionitae, et quos Tertullianus et Irenaeus l. 30. 6) carpunt; inter phi losophos Hobbes et Kant docent, Deum esse penitus inc0gnitum: quae Sententia non modo salsa, sed abSurda est. l. ' Omnes homines, qui nomen Dei usurpant, aliquid