장음표시 사용
111쪽
sin quibus vero est iesumtiat in iis est etiam iniuriam lacere . sed non in omnibus est
iniustitia: in quibus est iniuriam facere. Idoc autern est plus quidem ex simpliciter boni si minus autem ex simpliciter malis sibi tribuere. CIccirco non sini inuo domine Φ Dominari sed rationem : quia sibiipsi id facillet fit tyranus . ni agistratus autem custos est iusti.* si iusti: et equi. Atq3 quia mcdit sibi; psi plus tribuendum esse censet si est 'iustus ex simpliciter enim bono plus sibi non tribuit nisi comparande rationum ut ad ipsum accommodatum in ideo alii non sibi ipsi laborat. Atm ob idipsum talienum bonuiIι inquiunt iustitiam elIe sicut et antea dixinatio. lnerceo ergo queda tribuenda est ipsi: nos in* et premiu3. sed quibus dec non sufficiunt: ij fiunt in anni. Et derile au rem paternum ae iustum non idem: sed tris est simile. Non est enim iniustitia ad sua simpliciter id autem quod possidetur et filiusque diu sit tantillust et non separatuo: ut Pars ipsius est patris. Se vero nemo vult ledere. quapropter non est ad seipsum limrustilla. Nessi ergo iustu ininem ii ustum ciuile. CGlt enim lege: atminuo est iii qui bus lex esse potest. Qui quidem usunt quibus inest equalitas imperandi atq3 parendi. . QIccirco magis ad uxorem iustum esse videtur: P ad filios et eaque postidentur. Idoc enim est rei lamiliaris iustum. verum et hoc aliud est a ciuili.
CSexti monotrig Remssioque iusta est: sit non rependendo idem et liniale sed secundum ratio nuco: φx Par attonem. que vero non sic iit: est iniusta. CZ gistratus interdum appellatur is qui in potestate aliqua Hreipii blice moderande consti nitus est ut consul prctori dicrator I et similes: interdum vero eo nosmnc ipsa rei publice moderande potestas designatur. 42 Sextia cap. quince conclusionibus duabus questionibus ι una diffinitione et uno correlario partitum est. Sem capitio cometarius adliain. questio. Cuin fieri possit ut iniuriam quis faciat et nondisin ata me inliti illustus: qualce igitur iniurias iaciendo secundum unaquam iniustitie specie indicendus cst iniuine stus visuri adulter latro an id quidem nihil refert conclusio. Quas iniurias quis faciat ut imu stuo dicatum aut non dicatur: refert. Ilia in fieri potcst ut quis cum muliere venerem exerceat . scienoctia nacti ' qua huiusmodi exercet venerem. at id non ex electione: sed affectu ac perturbatione faciat. quare is iniustus non est attamen iniuriam agiti similiter nem fur est omnis: qui altero inuito clanculum re surripuit. ncm omnio adulter qui se alterius iboro immiscini: scd qui has ex habitu et electioile admitteret iniurias io iniustus esset. refert igitur quas quis admittat iniurias ut inlustus dicatum anno dicatur. CSecuda questio. Eau modo sese habet repassio ad iustu3r huius questionis ex prccedentibus facile trahi Pot dilutio. at nunc de iusto sti liciter: quid ipsum siti querendume. Coiffinitio. Simpliciter iussu: eiustu ciuile. et elusiuqo inter Boos vitetatae coequalis vertatum ut bonorum suffici clatia sit inter eos qui libera degunt vita qui bin vita sint equales. nunc geometrica rationum 'pararioe nuc veropparatione arit binetica. Quapropterua quib' diad reperiti inter eos mini ine iustu ciuile collocatu3 est. l3 intcr cos nihil vetet reperiri iussu quodda permmilitudine. Srea coclusio. Iustu ciuile iter eos est :m cibus iniustitia at miniuria sacere cadit. Nainus iudi eastu ciuile ruit uitrii bus ad inuice poni soleat tu. Lex aut us poni solemn tibuo iniustitia cadit: est eni iudicium a lege prouenit diiudicatio iusti atminius i. at vero ubi cum iniustitia erillic e et iniuria facere flametsi noptra sit. na ct in quibuscunq; e ui iuria facere: in illis est et iniustitia. est em 3 iniuria facere plus ex simpliciter bonis: mitruo vero ex simpliciter malis sibi tribueret et consimiliter alius ad altera. vcrsa figit iustu ciuile: i harii 4bus iniustitia cadit atet, in iliri a saccre. si Correlamina. Quapropter non sinimus bolem dominaris 'ra stione. Tu si holem sto in sua o adictioncs iii inari principatum gerere sincrem': plus sibi de simpliciter bos iust et minus de simpliciter malio tribueret euadererΦ in ipso dominatu tyranus. Inagist ratus aut1 et qui dos minas: custos e iusti. . si iusti: igil et e i. ETertia so. Enagistra ': alii no tibi ipsi laborari cui' merccs bonor Aset gloria sum cereo3. Ua magistratus nihil sibi pii plus tribueduce set. nactust ex bono eni simplici rinon pi' si dupli tribuet :*q cdparari oeration usue sorti obtigerit. ergo alii: no si psi laborat. et h incno iniuria ipum iustitia alienu bonii appellant: ut et antea quom ia dirimus. at pro functione sua queda mercco illi tribuenda est. et illarcuera honor est et gloria. et sufficere debet. naci obec pro mercede non sufficiui: evadunt profecto tyranni. 42Quarta conclusio. lacrile iustum atae paternum noli idem ciuili iusto: scd huic simile est. Cori 6smo. nam ad sua simpliciter non est iniustitia. sed quod quis possidct et filius sediu paruulus sit: est in sua postestare. est enim stlius Qdiu a patrio potes tate separatus non luerit: ut patris pars luco in. igitur herile tu.stum et paternum: civile non et t. 2 Secundo. ncilio seipsum ledere vulti quare ad stipsum. noncst iniustitia. igitur nem iustum nem iniustum ciuile. eadem ergo ratibe: nc. ad sua. non est igitur derile iustum ac pater,nuin: civile. I Tertio. iustum ciuilla lege constat et intercos statui Iur quorum cstcqualitas vici iam impetrandi alae parendi. herus autem ad polsessionem et pater ad liberos: non ita se baber. eorum igitur non e ad ianuict ili ciuile iustum. CQuinta coticlusio. Uirladu rozemmas is ciuile luitum csse videtur: Q ad liberoe Tet policilion o. Nam corum maior equalitas. attamen tale iustum quod inter viminiat uxorci aversatur: civile non esti sed ecora oliticum irci familiarisi inc sticum Q iustum appellatur.
Suilis autem iusti aliud est naturale aliud legitimum. Et natus Tap.VII. si rate quidem est quod ubi Q vim habet eandem: et non quia videtur vel noni videtur. Eoegit in tu in autem quod a principio quidem nidit restri sic anali, ter habet: cum vero positum fir eriti refert. Quale est: mina captiuos redimi vel capram o sis, scd non duas oues mactare. et etiam ea que De sinsulis lege iubens. ut sacra Erastde lacere. et que publicis decreris instituuntur. CVidentur autem quia .
busdam omina talia esse. Nropterea Q omne quod natura constat immobile est: et vis
112쪽
eandem habet ubi v. sicut ignis biciet apud Nersas urit:iusta autem moueri vHent. Uerum hoc non ita sese habet sed aliquo modo. Rim apud deos quide nihil ullo mos do Brsitan est quod ita sese habet : apud lios autem est quidem aliquid etiam natura
constans mutabile. verum non omne.Attamen aliud est natura aliud no natura. γας o tet autem. Quidnam eorum que possunt et aliter se habere natura constat: et quid i non ista lege ac institutos ambo mutari similiter possunt Qt ad cetera eadem ecfcomodabitur definitio. Dexteranam cs manus validior est leua natura. Et tamen fieri potest ut omnes evadant apti ad utendum manu sinistra perinde ac dextra. Surstorum autem ea que ex instituto sunt et ob utilitatem: similia iunt in esuris. Non enionam buo in locio equales sunt vinii triticissi inen iure. sed ubi quidem emunt Imaior reo sunt: ubi autem vendunt minores. Simul modo et ea que non naturalia sunt sed dumana iusta: non eadem sunt ubicu. Nam nem respublice sed una tantu3 ubim sescundum naturam est ipsa optima. Et numquodq3 autem iustorum et legitimorum ut uniuersale sese habet ad singula. etenim ea que aguntur sunt multa. unumquodq3m autem illorum est unum .est enim uniuersale. Interest autem inter iniuriam et iniustum: et inter ius et iustum. Iniustum enim est natural vel instituto. Id autem ipsu in
cum actum fuerit iniuria est. antea vero sit acti lint nullo modo est iniuria sed inius stum .pari modo et ius. Elocatur autem magis iusti actio ipsum commilite:ius autem iniurie eniendatio . cive veroIet quot species uniuscuiustu ipsorum sunt et circa queuersanturi considerandu3 est postea . - .
68 CG eptimi capitis note. CSacra Eraside facere. Erasidas Lacedcinomo 3 rapud Emp ipoli Cleo, nem Atheniciasiuni ducem ex improuiso deterruit in occupauit. cimo in confictu Cleon occubuit. vulnermus autem Grasido latus in urbo: ubi victoriam suoruni audiuit lenor factus non multo post ex vulnere reddidit animam. honorifice tumulato Amphipolitam monumentum eius circunstantcstanin heroi p anu in udicarunti inuinos bonoro tribuerunticertamina et anua sacrificia de quibus et bicineminit sto cles.Busari tho, Thucididcs. συσχ:qui versido in limi regioncm. C Desinitio determinatio. c uniuersale ad sinculam logicam habet intelligentiam. C in molitur quod natu ra aut isse veritum est, iniuria ineo , oleta est dum vero factum est ipsa iniuria completa est. CIustum est quod naturai aut institutoalteri facies i dum est 3 primo est idipsum cum rite factum Icrecut unam fuerit. Secundo ius est iniurie eine datio. ot muni cap. tribusconclusionibus t una diuisione una questionet et una di fierentia parii tum est. A septimi capitis commentarius adlitteram. Clamisto. Suilorumciuilium doenaturale est: et est iustium mod ubim vim habet eandem et non m videatur vel non videatur. aliud vero legitimum:cte iustu amincipio quidem nihil refert an sic an secus se habeati cum vero positum hierit refert. vi captimos mina redimi ut racrificare capram et non duas ouco: et singula que lege cauta sunt. ut sacra Eraside faceres pariter et pu- blicis deciens instituta V pruna conclusio. Non omnia iusta: lege t instituto p constant. Omnia iusta: lege
modo Nas tametsi apud deos nihil ullo modot aut natura i aut volutate constet quod mutabile sit:apud nos ameli etiam quod natura constat aliquid mutabile estI sed non omne tale mutabile. et proinde non oportet si minim aliquod naturale mutatur: iplay lege uistit ut ' constare. sed aliud est natura et aliud non natura cogo stans non igitur omnia iusta: lage institutomoportet constare. CQuestio. Quod igitur iustorum iniit abiu i liuin natura constati et quod non natura sed lege ac instinito: si amboconsimiliter mutari possunt, CSecu, da conclusio Iustis mutabilibuo que natura constant: cadem que et ad cetera que immutabilia surit defini tio accommoclandae. Nam ubim dextra manus natura validior leua fieri potest ut omnes apti reddas tur ad Hetat sinistra perinde ac deura. sed iusta que instituto constant ut que sunt ob utilitatem inducta: minime vim suam Gim seruant sed persi initia sunt moestiris. ut enim non in omnibus locis equalco sunt vom triticiae mensure: scd ubi einuntur maiores ubi vcro venduntur minores. hunc in modum iusta que no nastura sed me humano constant arbitrio:non ubiq eadem sunt. nam nem ubice respublice: scdvnatantia ubiacae secundum naturam eadem optia respublica E si Tertia conclusio. Unuinquod. iustor uincum naturalium itum legitimorum perinde se baberi. vi vinii reale ad singularia. Namque ab unoquom aguntur multa sunt et ouodmeorum unum e. Uluersale cium ei suarumcd operationum qu cdam una communis publicam cauru salie ietitur habet vi uniuersale ad tingularia. si Disterem ia. Differunt iniustu3 et uiiuria:iusium et tuo. Naitistulit dicitur idipsum: aut natura aut instituto alteri non facilinditiam iniuria est id ipsinii: dum factum suo fit antea. enim id factu in admissumq3 sit:nullo pactoiniuriae scd solum lmusruin dicitur. Nari modo iummim et ius sed et mectatiori nomine dici solet ius ut iplam sit iniurie emendarios magis aut coe nome sit ipsa iusti actio isque et quot spes uniuscuiusq3 istorum sint i et circaque versent: posterior futuruoest ferino.
s. autem iusta fuit et iniusta eaqueo inmus: iniuria inquis cap. VIII. dem quispiam facit et ius agit cum ea sua sponte agit. sed cum inuituo: non iniuriam facit nemius agit. Egit eni3 ea quibus accidit ut sint iusta aut inu Nitina Tnitiria autem atq3 iurio actio tunc est: cum a sponte agente fit. tunc enim vituperatur:et simul tunc iniuria est. Quare erit quid iniustum quidem: sed no,
dum iniuria si nona sponte agente sit factum. Equidem id a sponte agente fieri dico
113쪽
quemadmodum et prius est dictum quod quispiam in se suit sciens agit et non ignor
no nessi quem litem quo nem gratia cuius: ut quem pulsati et quot et gratia cuius:
et v nuquodq; illo* neq3 2 occides neae vi. ut si 4spia vi moves manu alterni ipsu pul ei. S taeni ibe tu sua no pulsatuippe cu no siti se situ. fieri etia pol ut 4 pulsu sit
pater. ipse autem sciat quidem illum domino esses vel aliquem eoru qui assunt: ignos rei autem eine patrem. Idein dicendunt est et de eo gratia cuius agitur .et circa totum etiam actum. Quod igitur ignoraturi aut non ignoratur quidem non est autem in sς ipso litum ista vi fit id omne agitur ab inuito. CEt eorum enim que nobis natura co s6 petunt complura scientes agi inuo arcu patimur: quoru3 nihil aut nos ira sponte aut inustis fit nobis. ut senescere aut mori. Ust autem in iustio ac in i iustis sunt liter id πquod per accidens diutinuo. I iam si quispiam depositum inuitus et ob timore reddis derit: non est dicendum hunc iustis in aut tuo agere nisi per accidens.similiter est dicedum et eum iniuriam facere atω iniusta per accidens agere: qui cogituriatm inuitus no reddu depositu. Eoru aut q spote agim': aliacu electi Oeagini' alia sine electione. Ea cu electioeagini': si antecesssit deliberatio. Ea sine elicuoe: qno utecellit deliberatio. DCu igis testo sit in societatib' triplex: tila sunt cuignoratioe tarcii spia ἡ- egerit aut circa quel aut quod aut quo aut gratia cuius agere no putauit. Na aut no 'percutere. aut non doc aut non hunc aut non gratia huiusce putauit.sed accidit id cur tuo gratia non putauit: ut non ut vulneraret Ita ut pungeret aut no que aut no , modo. Sissi cum extra rationem fit lesio: in Drtunium est. cum non extra rationem si, ne tamen vicio:peccatum. Etenim peccat quidem quispiam cum in ipso est principiucaula. aduersa vero fortuna utitur cum est foris. CCum autem sciens quidem sed non codeliberatione premissa quispiam tediti iniuria est . cuius generio ea sunt uniuersaque per.ira messiciuntur aliau animi perturbationes:quecum necessariol vel natura do:
ni imbus accidunt. lnec enim iniurie sunt. Him ii qui ob hec nocent ac peccant/ ini . . iuriam quidem facturit: tarnen nondum ob bec ipsa sunt iniusti vel praui. Non embnocent ob prauitatem: sed cum nocet quis electione iniustus est atq; prauus. Qua npropter perrecte ea que proficiscuntur ab ira non diiudicantur ex prouidelia fieri. No 'enim is incipit qui facit ira:sed is qui prouocauit ad iram. Oreterea non fit in talibus 1 AG- controuersia si factu sit nec ire: sed si iure sit factum. Ira nam uob apparetem oriri ins iustitiam solat. Non enim de facto perinde alm in commerciis contendunt ubi neces, se est alterum improbum esse si non id faciat obliuione: sed de re conuenientes iure an iniuria sit facta disceptant. CQui autem fecit insidiast non ignorat. Quare alter pu- εφtat iniuriam pati. alter non putat.* si electione nocueriti iniuriam facit. Atm dis iain iurus est iniustus qui iniuriam facit. cu in comparationem rationum aut equalitastem transgreditur.pari modo iustus etiam est :culii illo agit electione. ius aute3 agit:
si solum sua sponte agit. morum autem que ab inuitio riunt alia sunt venia dignaralia non sunt venia digna. Nam eaque non solum ignorantest sed ob ignorantiam etia faciutus noscendassit. Sed ea que faciunt non ob ignoratione sed ignorates id et
ob affectum autem non naturalem nessi humanum mon sunt venia digna.
Coctaui capitis note. C Qui voluntarie percunt hominem eum tamen nescit elIe patremi nem scire tener e tur : reuo est ut bominis percussor non autem ut percussor patris. Volturiari e percutere bominem: eit percu tere hos sciedo esse holemqtio percutit gram' et ita dereliquis. Qt volutarie percutere patre:est percutere patrem sciendo esse patretiis et quo et gratia cuius et ita de singulis. Et absit illa insania vi discrimen instelligamus patrem ultro voluntariem percussit et vltro Percussit patrem. Et quando sophista captiunculam more 'Protagoreorum versat : hoc est Pater et hoc vitro percussit. igitur vi per mi patrem: accideo adsmittit. non emin oportctii hoc percussit cognoscendo esse hoc:* hoc perculserit cognoscendo emepatre. et iiquiso cognoscit quem percutit esse bolmnem tametsi idem sit pater: non tamen iccirco cognoscit esse parminis secundum accidens. accidit enim si sit homo: eius sit pateri et intelligentie plus et captionum inin ' hoe in loco et similibuo locio desiderandum est. Coeliberatio concilium. Castrauit ni ait. Ibrauitast malicia. et oracst malicia habitus ex electione genu si insuperabundantia aut deiectu existens. Cialectio habitus et criuus. Caperturbationes in ignorantia non naturales et inbu mane: suntque nostro vicio ptractet nos igno si raraeo adfacinus trahunt. ut ebrietas i et sumius : in quos delinquentes le I duplici pena animaduertendum εα eise censet. CEorum que ab inuitis fiunt. ab inuitis ab ignorantibus. abusio est vocabuli pro vocabulo. Ebrietas perturbario coaporis est:apotuproueniens preternatura atq inhumana. et ita alus pertu bationibusque usum rationisadimunt ignorantiam Pinducunt. ut vehemensadamario vehcilici: sodium ea coctauum cap. sex conclusionibus tribuscozrclamis et duabus t iussionibua partitum est. G claui capitio commentarius ad litteram. abrima conclusio. Cum iusta et i multa sint ut determina insunt tunc qius ius iuuat unaluasit cum ea sponte ultim vero inuitus: runiuem incidiniuria agitt
114쪽
minciam inustus agit: notis fiusta velinium ni mecul dum accidens agit res ea: mribus uriusta aut iuvo nasta sint accidit. igitur tum noviusincet iniuriaragit. et tua et iniuria: voluntario et inuoluntario deterim iratur. nam cum v ariu in sit: vituperatur at Q simul tunc iniuria est. quare si voluntarium nocit: iniustucis idem crit vNecundia in accidens iniuria alitem nequain. Et id voluntaritim sporacm agi dico ut mi' dea terminatum est cum quae scietis agit: nihil singulorum ignorario. ut nem quemnem quo nem gratia cuius1 ut duo pulsat quo et gratia cuius in ita de reliquis prudentie circunstariis nem per accides nem vi. vi q. vi si cuis in manum alterius moucst ipsum G cm pulset: ipse tu seipsum non sua spore pulsatina ut se tine non pulset: i sua potestate situm non est..uber accidens auteir. ut fieri potvi qui pulsar sit pater: et percuties sciatdde illum e se hominem taut aliquem acutomum tignoret aurem ipsum esse patrem. et ita de quo spaL M cuius et reliquis que circa totum actum versantur. CC r in si cor larium. Quapropter siue ignoretur siue
numine quod sit et quod in sinoetior clures ninnon est sta visit: id omne abi tuto fieri dicitur. CEccu
' dum cor marium. sit etiam vi complura scientes agamus pal ra Inurm: quorum nullum nostra spote aut agimus aut patimur. anam complura talia suntque nobis sciciatibus natura comperiint: ut senescere at in natus ramora ncae sponte quidem: Q in nostra potestate sita non sint. neminilitiae quia nem ignorantia tncmvis preterm naturam contingunt. Cinc da conclusio. Tam iustam lmulla secundum accidero saeta reperiunt.
V Nam si qui quod in eius custodia depositu ni est inuitusi ob timorem rcstituit: nem iustuminem ius facit nisi lic dum accidens. identid cui si quod depositum est coactus etinuitus non restituit: iniustum qimini iraeo riam per accidens iacit. utram igitur et iusta et iniusta per acciders facta reperiuntur. Curima diuisio. Eo' tum que sponte agimus mcdani cu electione agimus et ea suntque prcuenit deliberatio. quedam vero sine eo delectu tac electione:et iunt que dcliberatio minime prcuetur. cunda diuisio. Nocumentum in societati bus humanis triplex est. hoc ignorantia trocvonicquid in scd sincella monet illud vero cum sponte tu eleuctione proiiciti t. troe ignorantia iit: ut clim quis agit in circaquc mi aut quod aut quoi aut gratia cuius agere non putauit. vi cum non percutere putauit aut non hoc Instriam to aut non hiulci aut non gratia huius. ata tamen eueniri quod minime crure ratu aerat. vi pulscre credidit: et vulnerauit aut non es aut non hoe modo. Et cum preter propositurn iit huiusmodi latio: in fortunium dicitur. cum vero non preter propositum eueniti at sine intentione inala: error quidcm pcccatum in dicitur. pcccat enim: en in ipso cst cause principissico cum xcro soris est nullii in Q adcst propositum: aduersa tum mutir fortuna. Emma conclusio. Cinns pomte scd sine delibera novi me uia alium quopiam quisblcdit: iniuria est. Nam csi quis sponte ob poturbati nem aliquant alium tedit: iniuria sti. stdum uersa nocumenta que sponte scientera fiunt i nulla deliberationem euia: obiram rc liqua is periurbationcsam mi suntque necessario aut natura hornini accidunt. minime si talias talltc r. fiant riniuriesulit. Quarta conclusio. Qui ob perturbatior conocent ac peccant: iniuriam saeiunt, scd nor dum iccirco iniusti aut praui dicendi sunt. Nam nonn cent prauita triniat et maliciam. scd 62 tunc qiusmiustus, prauuis est: mclectione nocet lat. malus est. CTertium correlarium. Quapropter non ab re eaque prosiciscuntur ab ira: non diiudicantur ex prouid rix preesectioncm fieri. CDrimo quide. nam non io incipit i qui quic* per iram molituri tentat /at v facit: scd lo qua prouocauit ad ira3. CSecundo. cui ira nocuit nodissimulat factum. ne et in talibus si sacriim sit nec ne in controucrsiam venit: sed si iure uactum. nain ira ob apparente inimustitiam oriri solet. at quod Proulde ma et clusiotic nocumen tu proueniti factum dissimulatur. on controuersiam verut: sacriane siti secus. Ninremerciorum nocumentioranea faucta sint contendunt. ubi necesse est nocci ubi res prodita fuerit improbum victri : nisi se Q id obliuione iecerit defcndati ac excuset. sed qui ira nocet et is cui nocumentum sit allatum de re covcminico: iure ne an iniuria iactatu disccptant. mei gutirperiram fiunt: perrecte prouidentia electioncm haud facta putantur. σ3c Quinta conclusio. Qui sponte et electione nocent iniuriam agunt Iarminiusti fiunt. Evbrimo. quia quialteri inolitus insidias nocet: non ignorat. et proinde cui aliarum incomodum est: b c putat se pati iniuria: et alter se pati non putat. si ex ciccude nocet ramuria facit. atqui iniustus Eo est iniuri ι quas si si ex electi iacit qui igitur sponte et electionen crit: imi tria pariter agutiet iniusti sunt. Eccudo. Lu quis eat elcctiosne copa rationum ratione armequalitate transfudit iniustus cst. qui alit pore et electione nocent: id ad intraca tum. unt isti non modo iniuria agetes'. sed et iniusti. C ranio. iustiis ia est: cs sponte ac electione ius acit. I. iustum autem agit: et si sola sponte agit. igitur et isti mistus: qui et viontei et crete et lone iniuria agit. CS exsta conclusio. aeor uni me ininc taciunt ignorantcs: qucea in sum mnia digna quedam vero minime. Nasea que non modo ignorantes 1 scd ob ignorantiam inuiti iaciunt agnoscenda sunt. sed ea que iacuit inum non ob ignorantia sed ob perturbatione quandam naturale at et inhumana: non sunt venia digna.: c biget autem quilpiam si determ matum sit satis: de faciendo: cap. IX. paticii docv iniuriam. Atin si ita sit ut Euri pides inquit:absurde diceno. xtiteris parentem quomodo occidi mea me Sermocst breuis: non exitus longos habet. Uoiens volentem: vel volentem non volens. Utrum enim reuera sua s te quispiam iniuriam patiatur an nemo sed omnes inuisti: quemadmodum et omnes qui iniuriam agunt sua faciunt spontes Et virum onao. - hoc modo: an quidam inuiti simillier et cum patiuntur domines ius e nam omneo cu66 ius aginat: sua faciunt sponte. Quare cosentaneum est rationi: similiter opponi cooqui iniuriami et qui lus patiuntur. vi aut sponte patiantur aut inuiti. at absurdum videbitur si omnes etiam ius pati sua sponte dixerimus . nonnulli nam non sua sponte 67 ius patiuntur. Enimuero de hoc quom quispiam dubitauerit si omnis qui passus est iniustumiiniuriam patiatur: an ut in agendo sic et in patiendores sese habete οξ EEtenim fit ut ad virum Q per accidens ipsa iusta accommodentur: et eodem modo iniusta. Non enim est idem iniusta agere et iniurias agere. Plem iniusta pati et iniu
rias pari. Similiter et in agcndolpatiendossi ius. Ψieri enim non potest vi patiatur
115쪽
- Tr. qui p insuriam: nisi quis iniuriam faciat. aut tuo patiatur: nisi ius quispiam agat.
si v si simpliciter iniuriam facere sit sua sponte quempiam lederet et id ipsumt sponτ ε ste inquam ledere sit ledere scientem et quem et quo atq3 quomodo incontinens auteipse sibi a noceat sponte: ipse nimirum iniuriam patitur sua sponte fierim potest visebiipsi iniuriam faciat. atm doc etiam ipsum unu in quid est eorum que dubitantur: si fieri inquam possit ut sibiipse quispiam iniuriam faciat. CPreterea fit ut sua sponste quispiam ob incontinentiam ab alio sponte nocente tedatur. Quare fit: visua sponte quispiam iniuriam patiatur. CAn desinitio dicta non recte sese habet sed duic lede
re scientem quem et quoiatm quomodo: boc est addendum preter illius volunta,
te me editur igitur sua quispiam sponte patiturm iniusta. Sed iniuriam sua sponte patitur nemo. nemo nanus vult nessi incontinens ipse: sed preter voluntatem agit. mem enim ulluo id vult quod non existimat esse bonum rincontinens autem id agit Iod non putat esse agendum. Qui vero dat suar quemadmodum arma sua Diomesi Glaucuo dedit: ut dicit Inomerus.
τrossi noueml centum: pro ferro tradidit aurum. Ss iniuriam non patitur. dare nam est collocatum in ipso.
Sed ut iniuriam patiatur tabest in potestate ipsius situm: sed is sit qui liuriam agati oportet. Pater igitur sua sponte neminem iniuriam pati. Insuper ex iisque propos dii
suimus, trec duo restant deinceps dicenda: uter iniuriam faciat virum is qui pluo pater dignitatem tribuit an is qui illud babeteetsi fieri potnt ut sibi psi quispiam inius riam faciate E leni in si ni illud quod prius est dictum tet qui distribuit non q plus habet iniuriam faciat si quispiam plus alii g sibi tribuat scienot spontecs: quod quident moderati domines facere videntur bonus enim et equust minora sibi tribuere solet)is profecto sibiipst iniuriam facit. CSn nem hoc ninplex est ex alio namae bono pi' τα forte consequitur: ut gloriam taut absolute donestuin . Soluitur preterea et per di immtionem agendi iniuriam . nihil enim ipse preter suam patitur voluntatem. Quare non iniuriam patitur ob id ipsum. sed si minus capit: leditur tantum. atet autem ν. et distribuentem: iniuriam agere.sed non eum semper qui plus habet. Non enim io iniuriam facit cui inest iniustum sed is cui potestas inest id faciendi sponte. Inec au te 3 est unde est principium actuo. quod quidem in i po est distribuente. non in accipiente. reterea cum facere multis dicatur modis et modo quodam expertia anime et manus et seruus occidat hero iubcnte: iniuriam quidem nonagittiniusta ausem facit. Insuper si iudicauit ignorans: non iniuriam facit legitimo iusto nec est iniustum iudicium. est tamen aliquo modo iniustum. Aliud enim est legitimum iustum: aliud primum. Sin vero cognoscens iudicauit iniuste . plus dabet et ipse vel gratia vel vindictam . perinde igitur et is qui ob bec iudicauit iniuste: plus habet I atm n quispiam acceperit ivlurie partem. Nam in illis qui fundum peruerso iudicio tribuit: non mias dum cepit sed argentum. Atqui putant homines in seipsis esse situm iniurias face τ .cere. quapropter et iniustum esse facile arbitrantur. boc aurem non ita sese habet . coirena nam cum uxore vicinit et pulsare proxurium darem argetum manu facile esti et collocatur in ipsis: sed bec agere ne se babentesinem facile est nem impus est situm. Sintili modo cognoscere iusta alae iniusta nullam sapientiam esse putant. proptera se ea ir non est difficilet ea de quibus legeo dictitant: intelligere. at non dec fiunt ipsa iusta:nisi per accidens. Sed tunc sunt iusta cum quodam aguntur modo: et quodam distribuuntur modo. id autem difficilius est:*eaque sanitate messiciunt scire. Ut ibina in* mcli vinum veratrumladustionem lincisionemve scire: perfacile sane est . ita quonam modo ad sanitatem efficienda et cui et quando sint tribuenda: tanta est dissi, cultas scire quanta est medicum esse. Ob id autem ipsum et iusti no minus esse pia talant iniuriam facere: quia vi mustus non ni inus sed etiam inagis horum ungula face Z .re potest: viciare in invi orent cuiuspiam tet pulsare aliquem. et vir fortio in acie prohαcere clypeum. tergisq3 versio fugam surripere. At timide agere et iniuriam facere non est declacere nisi a accidens: sed sic se habente dec facere. Quemadmodum et mederi atm curare non est incideret vel non incidere aut medicamenta dare aut non dare: Uhoc modo sese habentem Vec agere. Egusta a uicin in ius sunt, qui participes sunt eoi didirumque sunt simpliciter bona. Idabent autem et exuperationem in his et defectione
116쪽
paro est utilis incurabilibus incpinatio:sed omnia nocent. qui biιsdam autenis 3 ad aliquem terminum : atm thoc est bumanum,
Inoni canuis note. CEmendat postea iniuriam pati et ius pati consimilia esse: ut vonu aut inuo arieos stat. Uerii mimeil id: ututrum v inuoluntarie fiat boc est ut utrumaepatiantur inuit L Cymotinens est γιτο ob passione: non autem obelectioneint voluptatu gustus aut tactus sequitur superabundantias. CHelsae Mesa uriVI olimst: riunx. Et similia in urbe opido. vicos aulcastello vocant predia. CEt Dionimea
finitionibus et triobua principiis eaque in hoc capite perplexam babem intelligetialiacile dignosci possunt. taeere est alicui damnum sponte preter legem inferre et preterillivavoluntate m: uriImpati est pietertiam voluntatem nominentum sustinere: ab eo itidem oti tigii onretierimem infert strincipia. primuin. Impossibile est iniuriam facere nisi sit qui es zizIanus SectinduinImpossibile in iniurialia pari nisi sit qui iniuriam saetati ex opposito enim recisi te iuvio uiri inniam iacte et iniuriam patuitidem iniustum licere et iniustum patii sed uuaera
indues cita et inritus dilutionstras
is y Υ - riseri in istarii adlitteram. C diuina questio. It aud immerito dubitabit aliquio: an
Quem parentem quomodo occidi ineame Serino est breuis non exitus longos babet:
ΣI rexIuritati l 'iqueat tauria an non sed omnes qui patiuntur iniurias id patianis invitta Tnoduin: I faciunt:eam sua spote taciunt. analiqui monte: et aliqui ina uti im V dζestim virum omnis qui patitur ius: id sponte patiaturi sicut omnes qui faciunt ius:strantess msidem unqm aliqui monte taliqui vero inviti. EDdinia conclusio. Moti omnes sua sponte patiuntur ina ri,ii vitii ozentaneuin inbee opposita iniuriain pati scilicet et ius patia similiter ut aut sponte aut it rantarie tant at Ibsurdo simile est ii omnes ius pati suasponte astruxerisnus. patiuntur enim ius nonnulli
ἀπ-m Ialalai mr:non omnes sua sponte patiuntur iniuriam. CSecunda quellio. Utrum onos inuit tantor P. ygitu R et qui iustum patiatur et ius rei militer utrum omnia qui git
M' NI DN pyloe . I is iis . , uisi iiii agiti agat et ivseet omnino an ut in agendo esti sic sit inpa . His Q mussi conclusiis 1 et iniustae endo et patiendor consimiliterhomineo sese dimittitia modo. em ut 'in' a iiiiii alui rogat. fiemgitur potest: vi quispiam sibi iniuriam faciat.
: Itζ:: ζ iuui id;. Captimum est uter iniuriam iaciat: an is qui prererdignitate tria
ledi vult sed agit preter voluntatem. naInuitu. tu vulta quoa noputat ellest de quot ς 'Rς si isti dii bd non putat esse agendum. incontinensigitur: in illud vult. assem
te radii iuriniuriam Volens. ut iram lamen ino par est: quemadmodum
Elaucus cum arma sua tradidit Diomediet ut inquit Domerus.
117쪽
rsam facit. Classituo. Urimo. id simpliciter uerum non et moderatum hominemri emini et boris: plus arsito sibi tribucre. nam ex alio bono ut gloria aut absolute bono tui honesto: plus consequitur. CSecundo. scis ultur argumentum ex diffinitione agendi iniuriam . nam is qui ita distribitit: nihil preter eius voluntate pasti tum onagitur sit ei iniuria sed paritur tantu3. si sibi mimis retinet. CQuarta conclusio. comita est icual 7steri tamen plus distribuendo alicui sit iniuria: is qui sponte distribuit potius iniuriam taciti non aute is qui plus accipiti Oprimo. Nam is non semperne inponus itur irrain facit cui quis iniuste commillume: uerusacere dicatur pluribus modis. viro modo ut instrumentu3: ut inanimatat manus simius cuni qui s. occidi emandante domino. alio modo ut principium faciens ut dominus: in i menta non iniuriam' sed iniustum potius agunti seddo mimis qui inandat potius iniuriam faciti igitur et qui plus sponte distribuitlyotiuo iniuria
agit non autem qui plua sibi quidem distributum accipit. Tertio. plerum meuenit ut qui ponte plus dis stribuit cum cuipia3 iniuria fit: plus trabeat equi accipit. Nam siquio ignorans pluo alteri adiudicauit ignorantia quidem legitimi ilisti : non facit iniuriaint ne in per sel simpliciteret iniustum iudiciu in isti tarnen audinodo ut secundum accidens iniustum est. et est aliud iustum lcgitimum et primu tat miraturale iustum . si quidem legitimum ignorari pol maturale autem non potest. Et e tra si cognoscens aut ob gratias aut vim dictam ludicauit intulle: plus habet grati et aut vindicte. qui ergo ob bee iudicati et adhuc eius quod iniuria distributum partem accipit: plus habet Q ille ipse cui distribuit. vicum peruerso indicto alicui adludi Imuzias facere. Nam etsi cum uxore vicini venerem admittere proximum percutere et domini argentu3 da ro facile siti at. in ipsorum potestate collocatum . iamcn hce ex habitui sicin se habent co facere ι nem facile est nem M tiens volunt in sua potestate situm est. EEexta conclusio .monitem recte senserunt iustai et imu ssta cognoscere: nullam dissicultatem nihilip arduum esse. ea enim ipsi putabant: quia non dissicile sit ea ipsa intelligeret de quibus lcges ipse determinant. sed esto hec intcllectu facilia sint: non tamen ea iusta sunt i nisi mr accidens. scd tunc sunt iusta: riiniq iodam modo aguntur atet quodam inodo distribuutur. et id certe disiicilius est: Φque sanitatem effectiva sint cognoscere. in medicinio eminI et curande valitudinio disciplina: et meli et vinum et helleborum et adustionem tet incisionem cognoscere perfacile est. sed quo pacto ad parandas saturalem et cui et quando et quomodo tribuenda sint: tanta profecto difficultas est scire quanta certe et modi I esse. ita quom et in iustis pernoscendist at miniustis. EFtima conclusio. 'falso et ut existimant: iustu T non minus posse iniuriam' iniustem agere ibiniustum. ob id ipsum enim id credunt: u non minus immo masis vir iustus unumquod m horunis ut alterius lectu temerare alte. pullare: facere pol. et vir fortisi acie ci Peum proiicerei et fugiendo terga vertere: . si ellat iniustuat aut timiduo. sed falluntur . nam hec tacere non est iniuriam mustem agere aut timide agere: nisi per accidens. sed tum iniuste iniuriam et facit: cum caex habitui tam se habeno sa . it. quemadmodum aliquem scite mederi ae sanare: non est inciderei aut non in caderet medicam a porrigere aut non porrigeret scd hoc modo sese babentem hec agere. Cocta coni Trclusio. Iusta inua versantum quibus assunt secundum sciatae simpliciter bona. Nam iusta us insulat 1 quibuasiliunt bona: plusi et minuo supcrabundatu ianv atm defectum habentia. talia autem sunt secundum se et sunsvliciter bona. et hanc bonorum parritionem ponere poterimus. queda enim sunt quibus soluin assunt bona: Ied superabundantiam defcctum id habentia vi hoico iusti. quedam quibus Iolii assunt bona: sed ne in excensu minem defectum habentia vi immortalia numina. quedam quibus solum assunt mala: ut incurabilcos atmprorsus improbi quibus omnia nocm . et quc dam quibus assunt quidem mala: sed ad tempus. ut ii ad lepus male vivunt:et ad tempus se emendant corrigunt .. et hoc est humanum.
c. I inceps autem dicendum est de equitate c t bonitate atq3 Capi. X. ma , equo et bono: qzonam modo sese habet equitas quide et bonitas ad iustitia
1 equum autem et bonum ad iustum. Nain considerantibus nessi simpliciteri idein nem genere diuersum esse videtur. atm interdum laudat liuo equu3 et anum: virum Q talem. Quare et ad alia laudantes transferimus pro bono: ipsuc quisus declarantes melius esse. Interdum rationem sequetibus absurdum videt: se equa et bonum i si sit quid preter iustum laudabile sit . nam aut iustum non est studiosum taut equum et bonum,si aliud sit a iusto aut idem sunt si utruni est studiosum . lnee igitur dubitatio ob ea fere que dicta sunt: emergit de ipso equo et bono. CRecte au te T saliquo modo sese habent omnia: et ni bil prorsus ipsis aduersatur. Nam equii 3 et bonuiustum est: et est aliquo lusto melius: et non ut aliquod aliud genus, melius est ipso iusno. idem est ergo iustum a tui equum et bonum. Cet vir uilissi quidem est studiosis: Soprestabilius autem est ipsum equum et bonum. si t autem dec dubitatio quia equum et bonum iustiam quidem est non autem lege: sed emendatio legitimi itisti. Causa autem est quia lex quidem omnis uniuersalis est. heri autem no potest: vide quibusdani viuuersaliter recte dicatur. In quibuo igitur uniuersaliter quidem dicere necesse est fieri autem no potest ut recte dicatur: in iis lex id accipiti quod fit pleruvi ldaud ignorrano peccatum. Et est nihilominus recta. peccatum enim non est in lege nec vi te diselatore: sed in ipsa rci natura. Continuo nam Q rerum earum que subactionem cadiit:
materia ratio est, si cum igitur i quidem uniuersaliter loquitur in uo autem preter si
118쪽
uniuersale quippiam accidit: ta recte sese habet ut ea parte qua legissatoν omisi ita in
peccauit absolute locutus emendetur de lactus. quod et ipse legislator si adesset ι boemodo dixisset: et si sciuisset iubentem legem tuli inet. Quapropter rustiam quidem esit et prestabilius aliquo iusto non tamen simpliciter iusto: sed eo quod peccati proptereas 2 q, simpliciter dictum est. CAtm hoc est natura ipsius equi et boni: emenda iso legio ea ex parte quavincit ob uniuersale .lnec enirn est causal et ut non omnia sui ege: qrdet bucia in impossibile est ponere legem. Quare decreto est opus. id elinite nani
rei: indefinita et regula est. sicut et edificationis Tesbie plumbea norma . R d lapidis enim figuram mutaturi et non manet. et decretum ad res ipsas simili modo. patet igis 3 tur quid est equum et bonum set esse iust mn : et quo iusto prestabilius est. Cox quo etiam emergit: quisnam sit homo bonus et equus. Est enim loqui talia eligit atm agit: et qui non exacte iustum in deteriore3erequitur partem: sed imminuit tametsi legeni adiutricem ad illud babet. et babitus dic equitas et bonitas est . que quide iustitia que, dam et non alius qui G dabituo est.
S i es Decimi capitis te. CLesbus nominata Troadio insula ob vrionem let caput G rphei: queet nunc ret, pasi tilene ad lene etiam urbs in ea est. C Iustum non satis expressum I imminuere dicitur equus et bonus: et ' non ψει adeo uniuersaliter intelligati aut v atur aria sonat. si Decimum cap. quin id conchastonibus t et una diffinitione partitum est. Decimi capitio commentarius ad litteram. Castr ima conclusto. :De equitate et bonitate I equo et bono quonam modo equitas et bonitas ad iustitiam et equum et bonum ad iustum sese babcati determinationem sitispere partarie rationabile est. Nam considerantibus nem simpliciter idem iustitie t et iusto i neet genere tersa esse videmur. idem enim non videntur . nam plerum in equum et bonum laudamus vi virum talem: non ut initum. et nomen equi et boni ad alia amplius commendanda pro bono transierunt ex additione equiquicin meliuoi prcstaamuis esse designantes. exaduerso vero rationem sequentibus Dierum m occurrit: abs surduin prorsus esse equum et bonum laudabile eiset si equum et bonum iustium non fit. nam aut iusturn ilus diosum non est aut equum et bonum sit plam aliud sit a iusto: non est studiosum aut si utrii minitudiosum est treuera iustum tet equum et bonum idem esse videbuntur. nam strudiosa percurrendo nullum aliud occurrit rcui equum et bonum annuinaremus. et bec de equo et bono difficultatem ingerimi. quapropterde eo discussvosionem suscipere haud inconsentaneum est. CSecunda conclusio. Que dicta sunt: quodammo adoreae dicta sunt omniatnem si nuicem obuersantur. Nam equimo bonus riustum est letaliquo iusto ni lius. attamen ipso iusto haudquao melius est ut genere aliud. verum iustum tet equum et bonum: idem sutie/ si Tertia conclusio. Cum vim miniustum et im3 et bonum : studiorum sit equum tamen et bonum melius prestantiusq; est. Nam cum id difficularc in ingerat quo modo equum et bonum iustum sit: cum non secum dum legem legis. expressionem ipsium equum et bonum iustum est quod quidem et prestabilius est secus dum legitimi iusti ubi deficit emendatione3. Causa autem cur lex emendatione nonumd egeat: hec est et te eommo uniuersalis est. atqui sieri non potest: vide quibusdam lax uniuersaliter recte seratur. in quibus igitur Icgem uniuersaliter ferre necesse est latreae uniuersaliter audiri intelligit non potest: in talibus lex accipit quod ut plurimum euenit: peccatum non ignorans et nihilominus ea lex recta est. nem precipue peccatum in lege est inem in legislatore: sed in ipsa re inanira . nam ipsa in rerum que inhumanio acti di ose prestatr' statim talis natura dc prehendituri ut mitiali quadam lege i nullo satio comprehendantur: quin qui cosi seni per demendum i excipiem um Q occurrat. C Quarta conclusio. Ecgelia plerum in moderarit emendario conuenit. Nam cum lex de aliquibua uniuersaliter posita sit i si qui ciu preter uniuersale contingiti rectumi iustumae est xi ea ex parte qua legissator omisit peccauit mi absolute nihil. demendo locutust emendetur deficit. et nimirum id iustum recium mest. nam et ipse legi nator stadesse hoc modo dixisset ι etsi quicctitae mersurum ipse cognouisset: luscin que id iuberet tulisset. Qua Propter legern hoc pacto emendare iustum est tet quide3 prestabilius aliquo iusto non tamen omnino et simpliciter iusto: scd eo ipso quodpeccat ob id iipstim quod simpliciter nihil medendum exprimeno dictumatae latum est. Ceaumta conclusio. Cum ius ista secundum legeo faciunda sint : Getot sentcilliam equi et boni opus est. Nam munus officium ι naturam ipsius equi et boni est : legis emendatiol ea ex parte qua ob uniuersale sttat. hoc enim in causa est I ut no omnia secundum lcgio expressionem exequantar: quia de quibusdam expressam legem ferre ini possibile es .igis tur iniustis lege dec edis: aerois retiam equi et boni opus est. lndcfinite eniret: indesinita est et regula et decretum equi et boni ad res ipsas: perinde sese habere ut plumbea regula edistrantium in Lesboee ad figuram lapidis mutaturi et non manet eadem. Qt ex his satis patet que reo sit equum et bonum et i petn iustum esse: et aliquo iusto et quo quidem p .c stabilius sit. CIbi innitio. ιEx his etiam prompte: quisnam δ homo equus et bonus siti deprehcndi potest. cst enim is qui ex clectionei legem ea ex parte qua ob uniuerile deficit emendans austa asitici qui iustum cum non satis exactum expressianam sit : in deteriorein non exaequitur partenil scd imminuit quamuis ad exequendum in deteri uolegem adiutricem habere videretur. et habitus is quo equus et bonus dicitur momi datur equitas et bonitas. que quidem equitas et bonitas I iustitiam . dam esti et non alius quisl habitus.
p Atet autem ex trioque diximus: si fieri possit ut sibi jpsi quispiam iniuria fauciat nec ne. Iusto L eniqueda ex ot virtute a lege sunt ordinata. vi lex no iv bet queque seipsum occidere: que vero non iubet vetat. Veterea cu es plani cobtra legem leuit no lacessitus: tum io iniuriam sponte tacit, sponte aut io iniu
119쪽
riam latit: qui scit et eum cui facit et modum quo facit. At qui seipsum ob iram octi
dit: sponte id quod lex non perri utut contra legem efficit rectam. iniuriam ergo facit. Sed cuinam que sorAn ciuitati: non sibi; psi e Nam sua patitur sponte. nemo vero sponte iniuriam patitur. s. Quapropter et ciuitas mulctat. et instituta est ignominia syquedam aduersus eum qui sibi in ortem consciuit, ut ciuitati iniuriam facientem.
Esreterea fieri non potest ut sibi; psiqni iniuriam faciat ea ratione qua iniustus est qui solum iniuriam facit et non omnino est viciosus. Inic enim dictri ab illo. hosmo nantiu ualus useli quodam modo sic prauus ut ipse timidus : non ut totam da, beno prauitatem. Quare nec thac iniustitia sibi; psi qui Τ iniuriam facit. nam idem mul allatum ab aliquo ac eadem additum esset: quod fieri nequit. Sed seinper inter plures: lumini; atq3 iniustum cIse necesse est. reterea qui iniuriam tacit: s te agitiet electione; et prior. Qui na Incv lesus i idem vicissim facit: iniuriam facere non videatur. ipse autem simul eadem patitur ι sibim facit. Capreterea sua sponte quispiam tristi
iuriam pateretur. Insuper sine siti gulio in iurus: imuriam facit nemo at nemo adulterium sua cum uxore collimittit. nemo pariete in confodit suum . nemo res silao fu
ratur. O mnino autem idoc sibi in* iniuriam facere soluitur definitione iniuriam patienti. sua nanissi sponte patitur Iniuriam nemo. Celi vero constat utrum in prauu in .siel se: facere inquam iniuriam arcu pati. Alterum enim est plusial ter ulla minuo l)abes re medio. quod quidem perinde sese l)abet alm in medicina quidem quod sanitatem: in exercitandi autem artei quod ad habitudinem corporio bonam conducit. CNeius frtamen est iniuriam facere. tDoc enim cu3 vicio est: atq3 vituperatur. Et vicio vel persfecto et simpliciter vel prope. non enim omne quod sponte fit cum iii iustitia est. Sed pati iniuriam sine vicio et iniustitia est. Pati igitur iniuriam per se quidem minus est malum : per accidens autem ni cibit prolpibet maius eme malum. At non cure est arati. sed dolorem laterio maiore in morbumst pedio offensionem esse dicit.*ω fieri poettest nonnun* contra per accidens si evenerit ut quispiam offenso pede caperetur ab
hoste et trucidaretur. CAtqui per translationem atq3 similitudinem est iustum non st sabi ad seipsum: sed suorum quibusdam. Non omne autem iustum: sed l)erile vel reicia miliaris. lnio enim rationibus distat ea paro anime que rationem dabeti ab ea parteque rationis est expers. Ad quas inspicietibus ad seipsum iniustitiae me videtur: proipterea . in dio est pati aliquid contra suas appetitiones. ut igitur est quid iustum magistratum gerentii et quibus ipse preest sic et dio etiam esse videtur. Sed de iustitia odem ceteris P morum virtutibuo doc sit modo determinatum.
CUUccinii capitis te. Cisrui sua profligant qui alienum thorum etsi consentiente parte violantiqui S in seipsos desinquutit legibus et nimis ratibus qui illa vetant i ciuitatim faciunt iniuriam. perinde M sim ceptorqvico discipulo mandat honcstum t violat autem sua siponte adolescens: in preceptorem peccat i corromittit miniuriami cui obedieriam quam debuitὼ subtraxit.*st nota fuerit insignis: suis sociis et coequalia' iniurius est. et hunc in in dum clultari iniurius est ciuis . qui propria agitante furia fauces sibi reste perstrin sit tu ipstus lictori acho inicida .. Neino ad se aut ad sua habet iniuriam aut iustus aut iniustus est: nisi s stranssati cici CIn medicina si datur plusqj oportet: maluin. et si minus oportet iterum malum et virum. impedit sanitatein. et in exercit alma maior exercitatio et, oportet frangit vires atm malum i et minor: viro
laxat emollit at . cilcminat. Cubleuritis moribus uteris a pleura quod latus significat: grecii est. pro quo ετ
Cundecimum cap. quino conclusionibus partitum est. Undecimi capitis commentarius ad litteram. Et ima conclusio. Qxsuperioribus euasit perspicuit: s possit ne quis j si psi tacere iniuriami an secus. expedit tamen id iterum hoc in ioco tentare. si 'Primo. quia ex omni virtute quedam iusta sunt a lege ordurata. et circa unamquam es virtutem que mu lax non iubet vetat. ut lex non iubet que in Q seipsum occidere: et proinde vetat. ergo videtur ut quis libupsi afferre possit moiuria minam aliquid preter legem. CSccundo. cum quisquis contra legem tedit queml 1 non lesus: tum iai muriam sponte facit. sponte autem iniuriam is facit : qui nouit eum cui facit et modii in quo iacit et reliqua huiusmodi. at vero qui seipsum ob iram occidit: sponte tedit non lacessitust facito id quod lex non permittit contram legem rectam. iniuriam ergo iacit. scdcumam obsecroran non sib ipsi an ciuitate: Secunda condi seclusio. Liui boc pacto contra legcs in seipsum delinquita non sibi ipsti sed ciuitati facit iniuriam. Caprimo.qr si in se ita delinquit: sua sponte patitur. at ne ino sua sponte patitur iniuriam. non igitur facit sibi ipsi trituri. am: sed legi ciuitat udi contra cuius voluntatem ordinationem id agit. E Secundo. ciuitas eum mulctat qui in seipsum delinquit. et instituta est ignominia quedam aduersus cum qui sibi ipsi mortem consciverit tanQciuuari dedecus iniuria in in facientem. igitur qui contra ic in sanctioncs in scipium linquit no sibit sed ciuitati ituria iacit. E certio. Q no estoino vicio in in soluiiuria facit motibupsi ituria facit Men' est iniustus. alii iniustus no oino victos'. differt eni iniust 'ab Oino vicioso. na iniust ' bo sic quod a mo or prauua: quoad modu et timidus quoua modo prauus diciti non ut tota prauitatem trabens. igitur non sibi a quispiam facit
120쪽
iniuriam quas adest insumis. nam neehac iniustitia ira iniuriam saret. haberet resin dius quatenus snsuruam facieno et minus quatenus iniuriam passiis: et idem simul ablatum ab aliquo et cidem addim esset, os esse nequit. non facit igitur aliquio sibilyst umῖ iniuriani. sed semper interplurco iustumi et iniustum essene cesse est. identidem et iniuriam facere atmiiuriam pati. Quarto. Qui iniuriam facit : et sponte et clectio ne et prior malii mintendit. nam qui prior testis est vicissimque tedit: non iniuria in facere videtur sed propulssare potius. qui autem seipsum tedit: ipse simul eadem patitur sibim facit. non igit hac ratioe sibi ipsi innitia facit. Ceauinto. Qui sib volam suam sponte iniuriam pateretur: quod dictum est esse non posse. CSexto sine singulio iniuriis: iniuriam facit nemo. at nemo ad se et sua ullam habet iniuriam. nemo enim Mecemus sis dicitur adultcr nemo proprii parietioeffractori et nemo irarum rerum iuri igitur nemo sibi ipsi facit iniurianti CSeptimo. omnino sibi ipsi iniuriam facere: soluitur diffinitione huius quod est iniuriam pati. sed nesso mo sua sponte patitur iniuriam. igitur etnemo sibiIpsi sua sponte lacit iniuriam. C Tertia conclusio. Eam iniuriam faceret. iniuriam pati : malum est. Nam alterum in plus et altem minus habere. at quod pr minusue medio est: malum est. quod quidem iustitie medium perinde se habet : ac in medicina id quod perducit ad sanitatem et in exercitandi arte quodpcrducit ad urnium corporis robur b auim corporis babitudincis si auarta conclusio. 3muriam facere qj iniuriam pati dcterius esti alae se maius malum est. Nam iniuria facere semper cum vicio est aris vituperatur. cum vicio dico adulto per c omi et si inpliciteri aut quod in tafinio est: et nonianw contingat monte nocere sine iniustitia. si autem posita adolescit statim pabsoluitur. at iniuriam pati sine victoi et imul ima estinem vituperaturi est igitur iniuriam faceret Q iniuriam pari veteriusati per se maius malum: et iniuriam pati per se minus malum. per se quidem. nam per accidens ut et iniurie prouocatione immane aliquod scelus stibi e qaratur: nihil problbet iniuriam pari in aluo esse malum. sed de vaque per accidens contingunt: arti cure non est. viam medicandi : pleurit in lateri m morbum maiorem esseso pedis offensionem determinat' tametsi fieri possit ut per accidens offensio pedis malua malum sit . ut stitas 3 contigerit: vi quispiam offenso pede capiatur ab hostet captum truncetur. C Quinta conclusio. Tametsi adses et sua proprie iustum non sit: transsaracie tamen similitudinem quadam iustumi non sibi ad seipsum sue quorundain suorum ad aliqua esse videtur. Nam licet non omne iustum in illis esse videatur: hcrile tamcn iustit' et rei familiaris ut pateriau me reconomicum in illis esse videtur. ita ut simili ratione paro anime querariola est miricem: ab ea que bruta est trationis. expers diuisa esse videatur. ad quas partcsmii insperer adseu ipsum iniustitiam esse visum est: ob idipsum * in ipsis contingit alteram ab altera pari preter suas affectios o et vi re vera iustum est magistratu in gerenti ad ea quibus preest: sic et similitudine quadam paro rationio particeps ad parte in rationis immunem preesse debet. bec autem parere bono iure videtur. sed de iustitia et reliquis morum vitautibus hoc modo determinatum sit abunde.
Quinti Ethicorum Aristotclis finis.
CSextus ethicorum Tristotelis: interprete Argyroprio, cap.r.
in autem antea dictum sit medium expetendum esset no exuperastionem nem defectionem fit medium perinde sese habeat aloe recta ratio dictat: boc ipsum deinceps diuidamus oportet. In omnibus enim dictis habitibus quc madi nodum et in ceterio est quoddam na gnum: ad quod is inspiciens qui rationem dab et intcditiam remitetiit. esliu quidam ternamus mediocritatumi quas inter exuperatione defectionem ae dici inuo esse: ita sese abentes ut recta ratio statuit. Et sermo talio est quidem verus . non tamen dilucidus. na et in qua suis operataim cura circa quam versatur scientiat verum est diceretnem nimium incq3 parum esse elaborandum vel quiescendum: sed mediocriter I et ut ratio recta prestri,
bit. Si qui boc tantum babeti nidit plus scierit: ut si quispiam dixerit ea esse cors pors afferenda que medicinalet ut is qui banc habet scienti aliubet Quapropter et cus
ca habitus animi non modo vere hoc dictum esse oportet: sed etiam determinatum os, nam sit ipsa ratio rectatetque eius sit demutio. CGlirtutes itaq3 anime superioribus in locis diuisimus. et alias moris talias mentis diximus esse zaim de moris ouidem virtutibus iam transegimus. Ue reliquis vero dicamus o uet: privo biscede an isma declaratio. Uuao igitur esse anime partes antea diximus. eam oue rationis est particeps: et eam que eiusdem est expers. Nunc autem identidem pars ea due rationem dabet est diuidenda. atq3 sit suppositum duas esse parte is que sunt particines rationis. Tinam qua contemplamur ea quorum principia ut aliter sese habeant minime fieri potest. Alteram qua perspicimus ealque aliter sese fabere possunt 3 EGe num anime partes diuerse sunt genere: q sunt apte ad res eas connoscendaci Agenere di merunt. siquidem ipsio inest rem cognitio similitudine Quadu atrii datio e. Atm harualtera vis sciendi: altera vis subductai ratione vocetur consultare
nam. irationessi subducere eodem possunt. Nemo autem de hs rebus consuitque