장음표시 사용
101쪽
lolet. populi gubernatio fit per magἰ stratum , eujus est
duplex Curta r nimirum altera major ex senatoribus cem tum ac viginti octo, altera minor ex senatoribus duobus ει quadraginta . Cogi prior Culla non solet , nisi eum de arduis de magnis rebus suetit deliberandum : minotveto Cutia his in quavis hebdomade habetur ; de utrique duo ii Consules praesunt, qui annuum steriunt Consularum . Pagi duodetriginta subsunt S. P.M A qui stranen si , eum proxima Urbi Toparebia, quae Porcetum nuncupatur; in qua perinde, atque in ipsa Civitate, sunt ther. mae aquarum saluberrimarum. Populus est potiori ex pa re Catholicus, nee ad Magistratum, aut ad munia publiea sectarios admittit, vel eos ex eleere propriae superstitionis titus patitur, patrocinante Urbi Caesare, faventibusque Belgii Principibus, ut ibi fides avita retineatur. Atque hae sunt Urbes, quas interdum adivi, aut inhabi lavi etiam: dummodo binas excipiam, nempe V vom tiam de Os bursum: quarum notitiam habui ex Commentariis a me formatis, quando electi sunt novi Anti.
I 8 Ut demum prodeat velut In theatrum etiam hujus narrationis, tragoedia miseranda distracti eruentas in f qiones Imperii, ex Religionis praeelpue dissidiis, paucis
iam reseram ejus universam seriem. Post memorabile ad
Pragam praelium, Ee subactain Bohemiam, Comes Ioannes Tillius. Supremus Legatus scederis Catholiel, & Vir
Imperatoriis virtutibns nemini superiorum meum feeum us, hebetaverat sapius conjurata principum sectariorum arma , de afflixerat non parum eorum opes . Etenim Manslelatum Nethum. Marchionein Badensem Turlacium, Christianum Brunsuvicensem Albet stadium, vel ti terna unius Cerberi capita, ipse alter Hercules, eo l. satis universis signis, aliquoties domuerat , exueratque Castris. Hoe est ad uvlmphenam, ad Lot Ichlensem sal. rum , de ad Hoextam : ubi peculiariter Moenus , eum inusitato sanguinis de eadaverum hostilluin tributo, extremas undas volvens , se in Rhenum propterea serm8 attonitum exoneravit , & universum eum tractum Cer- nraniae sama eonflictus maximi replevit. Dein Heidelbet-gam sedem Palatini Septemviri S Caesare Ferdinando exis
auctorati, tametsi firmis operibus munitam, vi expugnaverat, Manhemiumque celebre, atque ex multorum semientia inexpugnabile , deditione oceupaverat . Ad haee Mansieldiuin novis anctum copiis, & signa rursus ins xentem, atroci pugna, juxta limites Frisiae, ad Stationiam profligaverat, ea die maxime augurato . quo in Ut
Roma Urbanus VIII. Comitiis vaticanis, mira consen. Lone saeti Senatus, Pontifex Maximus est renunciatus. Sed his feliciter gestis, eum iam pacati propemodum Imperii quies aliqua sperari posse videretur, de recreando militi, sesso tot anhelis expeditionibus, a Tillio v tiore stativa distribuerentur: repente novus hostis e sinu maris Baltiet emersit , de ex Cimbri ea Chersisneso. Is fuit Rex Cimbrorum, vocatus in Soeletatem helli a sor.
deratis sectariorum tam urbibus, quam Principibus orae Illius Septemtrionariae . quam appellant circulum Inseriotis Saxoniae: nam hujus ille circuli Dux supremus a clamatus est. Bellum itaque redintegratum este perieu.losius, qudd vires hostium antea dispersae, jam in unum corpus quodammodo coalescete inciperent, & unius animo, atque eonflio gubernari. Rex ipse belli eosus vulgi, habebatur, de alienus adeo a seni natione in praeliis, aut suscipiendis, aut gerendis. ut solus esse , qui milet rem cunctando restituere, passam crederetur. Omen habuit tumen infausum ac triste, in ipso expeditionis exordio collapsiis ex Moenthus Hamelidi in soflam, dum obequi. taret, lustraretque vel Urbis munimenta, vel excubias . Equus certe eo praecipitio statim exanimatus est a Rex vero abalienatis sensibus planE intermortuus aversus alio, ut curaretur . dubiam famam , incertosque rumores diu fovit in propriis eastris etiam, nedum in Tilliano exedici iu ; quasi Deus facili exitu ab inimico Rege Imp
tium liberasset, si ut constanter serebatur, unus ille casus equum, de Ascensorem sustulisset: superstes fuit tamen; at vineere, si mintas vivere, statim desit , etsi nondum incceperat pugnare: de vixit, ut semper ad Tillii gloriam aeternam deinceps vinceretur . Knlphusius Regis de Al. tstadii emissatius, in V vessphalia e sus est ; de mox
trans Vilargim amnem Tillius movit, nee alio. antecaris scire usus est, quam terrore nominis sui et armorumque svotum fama repente omnem eam late regionem per
pavefecit. Ditio Brunsiacensis, de ditiones aliae finitimae praesidia militum eius admiserunt. Ad Calembergam pugnatum est iusto Marte et & non ita multo pos ad Lu.
t heram totis eastris . eoque suetessis , ut exercitus Re.gius propemodum omnino deletus fuerit, & Rex Ipse atripere ignobilem fugam, atque deserere aciem debuerit. Exinde oportuit reliquias hostium in ipsis Urbihus ante di ι nam publico ubstinete , & pugnae coptam negare
constituerant: id vero anceps, aut saltem diuturnum Tillianis suit. Attamen plerisque, aut deditione, aut visu, actis, V volsembivellam Brunsu vici praecipuam Urbem ariscemqtie. Nori hemium, &wemhurgam deliberavit Tillius per Legatos premere peculiari obsidione, & interim ipse Regi occultere, s quo modo suis auxilia serentem,
aut caedere ruria, aut Capere demum posset. Rex contra
declinare conpressiim; sed Tillius eum ditionibus Lunae- burgica, atque premensi ultra Athim pellere. Pontem quidem in eo amne sibi Rex paravit; eoque usus aliqvan diu est ad excursiones de populationes . Tillius tamen , qui in sterili regione est in exercitu interim agebat, di fiet lique ad commeatum importandum, de quem Rust, ei desertis pagis, morantesque in propinquis saltibus su Inde' aggrediebantur, certum habuit emigrate , Regemisque adoriri, & obs dionibus quidem non intermissis, quas ejus Legati strenud pron ovehant . pontem igitur suum de ipse in Albim, ex pontonum & navium tumultuat in annexu ieeu, de eopias transmisit, qua magis in delectu .
quam in numero victoriae spem dabant; nam veteranis
suis non aded multis adjunxerat Ducis Flitiandii aliquot ex ejus exercitu Caesareo legiones. Spectarunt Regii. qui Intet fluvios Albim de Avelam fixerant casta e de admiratione primum . dein sortitudine ipsa Tillii , ae militum ejus victi sun et Rex autem in extremae astra, at que indidem ponte in fugam prolapsus est . Tune Tillius , qui in labore, atque discrimine solus fuerat , adscito in partem gloriae Duce Fritiandiae, statuit iunctis eo piis pri.
sequi retroeedentem, de in Hollatiam euntem Regem . Aelem utriusque Ducis antecedebat terror Caesarei nom,
nis, statimque ad deditionem e re plura Holsatir oppida coegit. Ne segnis tamen victoria militi strenuo esset, si
nimirum obveniret ultro, ac sine omni gna, fuit opus
quoque identidem dimicare. Quin imo Tillius ipse, Dux
de miles, solitusque obviam petieulis inter suos primustre, ad Pinnebergam vulnere impresso, laesus est: ideoque Lauvemburgum se ees it, ut curaretur. Caeterum Fritiandio Duel, eiusque exercitui Caesareo reliquit prosequendam victoriam, postquam proprio gladio ad illam aditum eis
magnum aperuerat; ut meruerit elogium, natum non ex
elementis magis, quam ex omine felici nominis siti . Lu-st enim aliquis ingenios8. de ex eo themate IOANNES COMES DE TILLY, s Itietis aliter orda natis, atque o is postis, reddidit hoe pulcherrimum Anagramma DANO.51LLE EJICIT OMNES . Dux Fritiandius eerte haud
magno conatu Cl stadium, totaque subinde Hollatiam, de mox universam Cimbri eam Chersonesum, quam longissime illa extenditur in ultimos recessus ore Septentri nariae, Feldinando Il. Caesari adeptus est ; compulso in suamet propugnacula, nee tam iis, quam aestuariis inter fusi malis desenta Rege . Interea πillius persinato vulnere , ac omni discuiso motbo , copias suas eis Albim reduxit; NOrthemium reeepit: V Voltem butelam. de N emhurgum, Urbes dudum obsessas. deditiove occupavit , exaehisque omnibus Regit piaesidiis ex Blemens principatu, magnam equitatus mus partem tradere signa, de abire Inermem coegit. Demum Stadam. Oppidum nobile, ad Albis ostia munitum , cui propugnando praeerat MODganus Britannus, multorum praeliorem fama notus atque
impiget Dux , valida constatuique obsidione Caesarei suris secit Sed Ae ib. sedem suam figens, Imperii Romani Aquilas victrices eonstituit: ut non nisi eas nitis vendirans Alias, Fluvius Regionis illius maximus , oceano Germanico illaberetur . Haud ita multo post tamen , cum Cimbrorum Rege , hoste aliquo ies debellato, ha. sisque Ae gladiis nostrorum exercituum . in protrii Re.gni latibula retruso, pax inita est, qualem ille a victis accipere debuisset. Nimirum ea ignobilitate pacis . Aeconcordidi eum Rege ea ternotatque Sectario , buit ea, quae mox secuta est. lamentabilistas; ae tanti selli totius penedixeri in subris V aeruina, des deratis pari ex bello, partim uiso
cissima, militum N popularium saei id ad der ρ ρ
millia . Interim exarmato Imperio , ut cis /W μ
102쪽
Padum pellus dimicaretur, Gustavus Adolphus Rex Go.
tholum & Vandalorem , Dux belli peritia , diuturn que armorum exercitatione, Cimbrorum Regi longe anteferendus, pactis eum Sigismundo Rege Poloniae intimetis, aecessit ad sectariorum Principum partes; qui redintegrato bello rursus Imperium labefactare, sub eapite magis valido meditabantur . Mare Balti cum Rex classe cum exigua transmisit, sed quae fortunam Caesaris vehere illi videbatur : ut pari proinde omine, atque olim Caesar post transitum Rubiconis , tune etiam ipse dixerit iactam esse aleam. pomeraniam ingrediens Dueem Regio nis , de primores obvlos hiluit , qui inter salutationes gratulationesque Vinditem ae Liberatorem suum lain tum eum appellarunt. Sed N eommeatum affatim dederunt; plurimique desertis Urbibus S pagis sequi eastra eius deliberarunt. Quare auctus copiis, stetinum prinei pem Uibem Pomeraniae munivit, ae justum exeretium habere sub s. gnis erepit. Haud proe ut stetino Castra Caesatis erant ,
quibus Torquatus de Comitibus praeerat et ea tamen pro pinouitas dumtaxat velitarionum Occaso suit: & tum in
xime apparuit, quanti suisset momenti stralelanda, Civitas a praesidiariis Regis Gustavi defensa, ab Duce autem Fili landio obsessa δc oppugnata, si in potestatem Caesaris te igi potuisset, aut s l quod multi existimariint j pecuniam Frit landius, quam Urbem capere non maluisset:
postquam suorum iacturam satis gravem passus fuerat , in longa dime ilique illius ohs dione . Saltem Urbe illa
Caelati subacta, prohibere accessum novi hostis . aut imis pedite inclementa illius, initiaque citis parva & tenuia extinguere licuisset, antequam incendium excitarent maximum, miserandamque in Imperio ederent vastitatena . Fuisse pates aut supeliores vires Exercitus Osaret, quan. o Stetini Rex primum erat, referunt aliqui, solamque absentiam Ducum Supremotum opinantur ea usae fuisse , t eorum Legati stelinum premere Obsdione, aut R Rem ad praelium evocare non deliberaverint . Etenim
comes Ioannes Tillius Ralistonae agebat in Comitiis pud Caesarem , 5e apud quatuor S. R. I. Septemviros rDux ipse Fri landius erat Memingae : In iisque Comitiis idem Ftillandius, eujus secreto quidem fides, palam su-rethum imperium de arrogans potestas male altiliebam, ex aut oratus esse Tillius v ro eastris utrisque Caesaris , de Consederationis Catholicae imposterum praesuit: eis ex. autorare universum ejus Militem, ad Casaris peraeque, ae Religionis certam perniciem, aliqui conati sueram in Comitiis Raris bonae . Rex interea munitiones praeel puas, partim vi, partim deditione Oecupare, aut obsit. Elone claudere, ae Caesarianis eas omnino inutiles redd
te. Colberga diu obsidionein toleravit, sed post temh e dere , ae se Regiis dedere ipsa etiam debuit, ob penu.riam annona, quam admiriere tamen mali potuisset ,
nisi onerarias quatuor, sincertum fraude an injuria , )cunctari in portu , nee solvere, dum Civitatis obsessae summa urgeret neeemias, contigisset. Cripssu valdia paritet diu stetisset, Pomeraniae arx munitissima, & euius eae eursiones frequentes. Stetinum usque, de usque Stra. lesundam , Regi, ejusque copiis plurimum incommoda. avi. Sed postquam Praesectus ejus, vir stentius, insidiis Regiorum circumventus occubuerat, pacisci debuit, aesaeete deditionem. Egressi praesidiatii cum explicati ve di illis, cum armis, atque apparatu militari, fidein in Re.
xii, i quam violare scedissimum est vel in hoste halbato
Etenim etsi eis Regii sole integrum promiserant, ut Rostochiunt, vii a sospite . ac salvo armorum instruetii ad socios irent; attamen fuit imposta necessitas, per se. initas dissiciles , ac pro modiuia invias, eundi alio ad Albim . Quin etiam in itinere ipso, Immissa est legio equitum Regiorum , quae arma illis ac vitam eripetet itideo ut ex mille sexcentis militibus veteranis ac selectis, centeni vix evaserint. Comes Tillius datis ad Regem litteris , questus est insignem eam perfidiam; atuue est minitatus similem ae palem stragem, si propitio Numine aliquando vineeret. Rex contra excusavit facinus, cujus kidelicti se haud fuisse conscium aiebat; eosque saltem , qui ex barbara illa nece supersuerant, semiamictos, te confectos propemodum squalore, ad suos redire permisit. Caterum Tillius seeum animo reputans, exactis Caesaris praefidiariis , universam Pomeraniam csse iam in Regis potesate , captis V Volgasso . Greissent, agen, Faneos ut io ad Oderam, & Temineo; quae ultima munitio janua
Regi esse poterat, i tuto in Marchiam Brandeburgicam ,
vel in dii lorum Megalopolitanam ; iustit ἱn hae tali emAtilone Principem Urbem Rostochium muniti egregiὰ rae Ne tandenburgum Regiis vi eripuit. Tentasset peris inde Teivinei recuperationem, ut patefacto eo rursus aditu, in ipsa Pomerania Regem quaereret: sed metu grais vis ineommodi, quod ex illius obsisione hiemali exereI- tu aecipere potuisset, maluit regredi, ae Magdeburgum eastris totis iappugnare. Propinquas munitiones, de existerna eius propugnacula subegit statim, Civesque penitus intra moenia conelust. Ibi Tribunus Regis Faskenber
xius , qui Civitati praeerat, dicitur spillo Regio suin
usus aliquoties , ut epi solas eone innaret Magistratui aepopulo inscriptas, eum amplis pollicitationibus: nempe ut feret persuaso, propediem ab Rege suppetias ventu. ras. Hinc vero alunt Ohortam pertinaeiam Civium, qui deditionem alioqui desperatis auxiliis see issent. Tandem perfossis euniculis Caesariani suggredi moenia, peticulum iacere, atque assultare in praesidiarios de Cives. Sedenim
utrique constantem animum, nec perinde eoncussum , ae inuenia ostentate, stenueque propugnare Urbem . Tum vero Tillius, aestimari ab se virtutem illorum sin lans, eanere receptui, abitumque de sugam fingere. Quadites se it occasio, ut obsessos primum fatigatio , dein ieeuritas in somnum proilus morti proximum induxerint. Videlicet repente Tillius reversus Urbem aut segnem , aut eessament, aggressus es impressi ne tam acri, ut mo mento eodem propemodum visa fuerint haee omnia geri: nempe ab Omni parte murum quatere, diruere, eonstem dere, atque obvios quosque hostium trucidare. Nec inodo peditem expeditum & celerem , sed equitem quoque admiserunt ruinae Urbis prostratae: suitque initio atrox pugna, Regiis praesidiariis Caesarianos excipientibus, vultu nondum superato , sed minael . Tandem Tribun Falhembergio in prima acie trajecto, Caesarianorum, de imprimis Pappenhemit virtutem generosam sustinere dimtius Regii non potuerunt. Proinde eum &ips, de quotquot Civium advenerant armati, promiscuE caderent ;inermes alii rati sunt, res Patriae omninh esse conclam ias , pyriique pulveris cados plurimi in aedes proprias importarunt, & eonfestim subdita scintilla Uthem incenderunt. Diceres eum latro de manu Caesarianoruin conis iurasse ignem; siquidem in diυerssae 1lbus ae vieis se O sm excitatus, non absque miraculo , vaporem junxit , Ut inque Caesari, superis, ae Deo rebellem , cingere, obsdere, absumere universam visus est. Majot tamen fuit ejusdem ignis, quam Ipsorummet Civium religio : quoniam summum Templum , atque aedes ei propinquas non laesi, ut constaret, cuinam Arae, per sacrilegi uin ahjuratae, ac spretae, Magdeburgensium
sanguine litaretur. Desderati ex militibus Calatianis plures in hoe ineendio sunt, quam in pugna ipsa, vel in obsidione; atque occubuere praesertim ii, qui studio prae
det, intraverunt divitum domos, ae tecta in pyram sepulchralem, atque in tumulum abitura; priusquana infortunium advertere, nedum evadere ipss liceret . Caeterutra
multitudo Ingens cujusvis aetatis, ae sexus, cum suismet aedibus eonflagravit, quam si accenseas aliis , qui ferro necati sunt, saei te una illa dies, funerum bis vleena millia numerarit. Dum haec geruntur, Lant ravius Hassae pro se militem legere, novisque rebus studere ; lideo Hassam versus Muthus uin Tillius movit, eonatusque est eum ab inito helli eonflio dehortari . Ille tamen dissimulare omnia, fle profiteri, se rursus inremem fore, mO o Saxoniae septem vir, particeps consiti sui, pati ter arma ponaret; imo fle iactare, a Caesare ambos esse , dc porrh deinceps futuros . Haud sesellii ejus dissimulatio doluique Tillii elicumspectum, ae solertem animum, vinluissetque singulos eorum aggredi, atque eonficere, priusquam copias i serent; sed te mora injecti est a Caesa. re, vel ab eius secretiole Senatu; nam erant Viennae , qui consultius ducerent , ambos eos Ptinet pes aesti male amicos , quamdiu se hostes non prodetent . Quoeitea Tillius patuit, de adversus Regem rursus arma convertit, qui fraverat pontem in Albi, duodenis milliatibus insta Magdeburgum, iuxta oppidum vverben,
in eoque vastam munitionem excitaverat. Castra sua in
propinquo loco fiait Tillius; sed eum summa dimeult
te annonae, quam aegre ae vix sperate poterat ex ditionbhus Magdeburgens de Halbetnadiens vastatis, atque e haustis: cum interim Rex eam ae ei petet abunde ex ditione Brande talea. Nihil aliud supererat, quam ut Rex, aut Tillius ciam eum canetet, inferretque alteruter signardum
103쪽
dum veth in dies singulos utrimque praelium exspectatur , Rex ex munitione erupit eum universo equitatu et
sed retrocedere mordebuit ἔ actusque In iustam est simul per pontem peditatus, quem persequi Tillius deli-hetas et , nisi ex Tribunis primatii hoe dissuas gent . Quia deinde eastris eius ibidem manso diutina esse non
poterat . in quibus commeatus militi, gramen equis dinesset, reverti ae V voim et stadium tre eoactus est , ubi aliquo modo pro exercitu annona convaluit . Dein Magdeburgum praetergressus , copiisque Eis lebiae eonstitutis, Halam concessi, ut ibi operiretur, quid demum ad Qesaris litteras Septemvir Saxoniae responderet: Cum eis enim litteris ternos ad eum Legatos miserat quaesturos, a Caesare, an a Rege, tam ipse, quam miles elus
satet. Ille solam Mitionis propriae defentionem , respondit, consilium dedisse illius militaris delectui, quem ab se potuisse haberi arbitrabatur, ei tra omnem Caesaris imiuriam, rei offensionem . Tillius potius Offetre Caesaris patrocinium Ee arma, perque tabellarios ae tubicines pacem, amicitiamque identidem suadere. Frustra id tamen uit , Ac quciniam ille videbatur jam eum Rege palam conspirare, ideo Mersburgum ae Neumburgum Civitates ditionis ejus praecipuas. atque ambas proprii Episeopi honore olim insignes invasit Tillius; dein ad Liptam v gens, illico ecepit obequitare propius, atque urgere de. llonem. Cives haud se alienos simularunt; si vim t
men aliquam prius experirentur, quae rei nee emtatem tempore suo apud saxonem exeusaret. Disposita itaque maiora tormenta postridie contra urbem suerunt. 8e Comes Tillius Magistratui ad deliberan/um horam dixit . Dum is interim cunctatur , Ee specie eonsultandi suppetias promissas a Saxone operitur, praesidiarii subditis Ianibus suburbia incenderunt, multo ab aedibus , atque ab opibus praestantiora, quam ipsam Urbem; in ea enim
mereatores ea terni sua convehere, ibidemque proprias officinas exstruere e sueverant. Porro hi audiebantur,
inter eiulatus 3e lamenta . Tallianox gravissim8 , tamquam incendiarios, eriminari. sed haus deinde patuit . cum ex vallo praesidiarii rapite aiunt vexilla, de repent Emagna vi adversus Tillii equitem ae peditem , exploserunta, nam erant igni, utique ab se Injecto . propiores mulio, quam Tilliani, qui eum jum res inguere, ace dete, pallistribus viis prohibiti, nequiverunt . Caeterum quia venium ad vim erat, Tilliani sodere noctia, atque aperire semitas, quibus defensi ad lassam, de ad hostium. vallum irent . Cives propterea admoniti exemplo Mag-deburgi & exterriti cladis eius recent ι recordatione ,
Urbem Tillio dediderunt; solique ex praesdiariis it man.
letum, qui Areem deliberaverant tueri. Poster adtenunisciatur, Regis, Saxonis , & Blande ui ei e Opias omnes adesse, de numero quidem superiores adeo, ut foret necesse, cul vis uni ex Tillianis , ternos aut plores aggredi ; nihilominus ad pugnam illi anhelare , soliti nimirum, causa impetum in hoste frangere , Ac virtute nu. sterum in. eo aspernari. Voluisset Tillius figere aggeres Ormentarios , vallo suas munire,. ae nonnis de castris pugnare ; sed eius consitum senile, ae prudens evertit alae ritas nimia quorundam Tribunorum, qui esse proin stium. Caesarei exercitus dixerunt, non expectare prae. tum, sed ire obviam, hostem provoeare, atque adoriri iaItaque acie disposita quaeritur hostis, ac invenitur quadrato etiam ipse agmine , dum iam erat meridies . Praelu.ditur initio velitationibus, dum Interim equitem tubae , tympana peditem undique ad conflictum exstimularent . Mox eum strepitum excepit tormentorum fragor, ac bo,
tu , iaculantibus Regiis oblique, atque in deeussim adversus Tillil equitatum, nee levi sane incommodo . Tum legiones Tillianae peditum tres, Regias quatuor invadunt sortissimὰ, dissipant, fugantque plurimis peremptis. Suia inde quaternae allae Tillii legiones quinas Regis aggrediuntur , tantoqne asticiunt damno , ut turmatim Regii artim eaderent , partim fugerem abiectis armis . Dum os tamen in fugam effusos, ae praecipites Tilliani pedisequuntur celerius, quam par erat: longo sensim tractu ob equite disiunguntur: & ex eo factum est, ut voluptas vincendi, quae plerumaue improvida est, atque adeo se. curior, quam tutior, debuerit repente alteram helli
tunam experiri. Etenim Tillius, qui primam dueebat aciem, re animadversa, & gnatus perieuli, iussit quidem equitatum adproperare , ae peditatui tegere sn istium la. tus ; sed Soci palantes , de eum Coelatianis di eantes toto eo campi spatio ut quique erant obvii, postquam
deseruerant ordium in nunclos aut retardarunt, aut inter. emerunt. Tillius proinde , eis nulla stipatus 'custodia iraetoriae cohortis sua, qua ante tempus spolia hostium Vehat, ibat eo ipsemet, ut accerseret equestres legi res . Cum ecce Regii equites duo, eum conspicati . adcurrunt. volensoue alter in eius pectus explodere , qu niam ab igne destituitur, selopo alliso, saltem capiti gravem ictuin intentat, quem Objecto sinistro brachio exee. pit Tillius , & renovavit acti admodum dolore cle atriiseem vulneris, olim eidem Maehio impressi a Tntela in Pannonia r alter sclopum a tergo in eum exonerans , thoracem flamma exussit, sed grande eoipus Tillii pet- strinxit potius, quam penetravit; nihilominus ex vulnerelisi eo manavit sanguis . Mox submoverunt ambos, e D meis Supremi eorpore, Nobiles duo , qui comitabantur , de eum quibus ad equitatum Tillius demum pervenit. Sed implieatum reperit dissicili praelio : nam Equites Regii, utrimque suceincti a propriis selopetallis . im. pressione vehementi equites Tillianos fuerant agglessi, de dum dextera horum ala strictis etiam gladiis strenud propulsat Regios, ala sinistra, quae in hos ea procurrerat
longius, sueratque ideo maloribus tormentis admodum quassata, postremum a cuneo Regiorum equitum, &m, xime a succingentibus set etallis tanta vi preini, atque
urgeri coepit, ut euin eapesseret fugam una ejus legio , impressioni propinquior, ex ea re perturbati ordines suerint, de prol ipsae statim quotquot supererant in sinistra eadem ala Tillianorum equitum turmae: Pappe hemio , qui praeerat, nequie quam obeunte Ducia frenui munia omnia , si quomodo restituere potuisset factam a trecentis tantummodo selo petariis, subitam eiusdem alae sinistrae Inelinationem. Post haee ala dextera, de s setius, etiam ipsa deseruit stationem suam; ex eaque legio Cr ne bergit ad peditatum itura , quia in Tillium supremum Ducem ineutrit , saucium ae doloribus excruciatum , Lipsiam ex praelio eum reduxit. Interim ejusdem Tillii pedestres eopiae equitatu proprio destitutae, impe istae vero ab equitatu hostili. nee amplius pares certamini, ser. vato semper ordine retroeesse tunt; de Regii suerunt eampi pariter ae victoriae eompotes: tametsi ex iis plures multo quam ex Tillianis Oecubuerint in aetet, dum pede.stea legione x Tillii sortissimὰ rem gererem, devictoriam non inchoarent modo, sed perpetuis horis quatuor eontinuarent. Demum Tillius audiens ex loco infelicis praelii dispetiam abire aetem, iussi proclamati, quonam cunctis
eundum esset. Maior vero moeror , quam trepidatici a m ntium erat : eis penderent ex eorporibus multorume aes 8e eonei si attus, manarentque adhue recenti ervo. re, vulneribus nondum procuratis . Quippe exereitus , antea semper assuetus victoriis, tunc primum alteram sortunam experiebatur; nesciebatque, an Tillius iam sau. eius, esset taurus vulneri superstes. Uleisti enim de te parate gloriam strenui de veterani avebant maxim8, Q.
perati viribus , sed nondum animis victi. Albet stadii , vicinisque in oppidis & pagis legionum reliquiae eonvenerunti eum quibus Comes Tillius, intuta iti Meta , de Insidias hostium devitans, ad Moenum venit; ut partim ejus amnis alveo, partim suorum armis, s ret ibi Rogem victorem: ne ad damna lirarerii alia progrederetur. 5eου non ita mulid post. dum Aseatan Ni cum Tribunis & Centurionibus. agitat in re ancipiti eo lia , perseruntur ad eum ritterae, nunciantque, Bohemiam totam
λ septemviro saxoniar subigi. & iam Pragam, urbem totius Regni maximam, esse in illius potestate . Tum v tb necesse habuit , posthabita Imperii defensione , tueritillem Caesaris. de Bavari septemviri patrimonia . Legi nes itaque exere itus Caesarei dimissae sunt, ut Austriam propugnarent: aliae quae spectabant ad exercitum Confederat lonis Catholicae,. etsi eunctis ejus Principibus militabant , debuerunt Maximiliano . Supremo copiarum Duel, prae aliis praesidio esse . Interea Regi Gustavo m. ritus viscera Impetii patuerunt : nee hostis ei alius supererat .. quam qui arcibux includebatur. Uenienti O currit primum Koningshoviani, is e remeatu, a mili. te, a propugnaculis munitissima se in aditu ipso Franciae
Orientalis i qua tamen momento, cessit Regi , tonanti solum eloquio , nec vim aut esus armatam Itam expectavit: quamobrem ignaviae foedae infamia Phasinus eiusdem arcis passim aspergebam t. Indidem prosectus Rex Herbipolim celeritate incredibili, tantum non antevet tit ipsos nuntios deditae munitionis Κoningshovianae . Pavor, consternatio, de suga fuerunt prodromi adventus
104쪽
ejus: nam repentὸ qiuque honestiores immigrarunt alio, Urbemque, lares. supellectilem hosti reliquerunt. Atta. men Ars sta in iugo praealti montis, smul tutela Urbis, simul Episcopi & Principis domus restitit militi eius, &In aecessu complures suggredi temere ausos peremit . Sed spreta eorum audacia accendebatur magis magisque, ta ut demum fureret verius, quam pugnaret . Eodem
tempore alii prodiderunt arcem , Regiis secreto tramite pet elivum adductis. Hi portam illico pandentes pirio pulvere , aggrediuntur a tergo praesidiarios, dum propusnacula tuentur ἔ ibidemque selopis , gladiis, secur, husque eos trucidant. Post haec inermes mulli, & ex eis aliqui Religiosi , quotquot saeellum , tamquam asylum, adietant , fuerunt eisdem seeuribus occisi; mulieres t men super suerunt; sed immanis lanienae spectaeulum eas sermὰ ne vulnere ae sine serro exanimavit. Uthe atque Alce Herbipotensi potitus Gusavus Rex, vincere in Moeno perrexit, donec Francosurtum , Urbem analem, sed Cretari ae Deo rebellem, pervenerit: ubi consultavit de Moguntia oppugnanda, & de trajiciendo Rheno . Fluvius hie alveo maximus , nec in eo tractu pervius ponte ullo, Civitas ipsa Castro defensa, quod suasu Am. hiosi spino lae , in colle opportuno suerat exstructum , atque adeo Hispani milites, Ut bis de Cassit propugnat res, dissicilem expugnationem Gustavo Regi reddebant.
Certum habuit nihilominus rem tentare , ae fortunae duduin hiandi emi ausus est fidere adeo , ut enm stultra ex aggere tormentario, fixo trans Rhenum, Moguntiam ab se quati expetitetur, amnem superius aliquanto traj eerit cum paucis ipsemet libera navi, excubitoremque tantummodo exterruerit nomine Majestatis. Nam ex imopinato eum, claro die aggressus in ripa, submittere arma non aliis coegit artibus aut machinis, quam quod asfit mavetiit se Custavum Regem esse. Subinde aliae solutae naves . eis Rhenum appulsae , copias ejus exposuerunt , eum Hispanotum insgni probro , qui vel una equitum ala ripam eustodite, & impedire hostium ex seensonem potuissent. Ubi vero Moguntiae rumor peret ebuit. Regem esse In ripa citeriore et iidem Hispani Ur in deseruerunt, atque insuper magna ex parte eam in abitu spo Ilaiunt: lati non tam Civibus, quam hosti ventuto prae. Aam auferri. Cateriam incolae partim in sugam effusi sunt i partim ad aerumnas graviores ibi nam larunt i de
Reae Civitatem sui iuris fecit, pontemque illico in Rheno
stavit. Tum adductis majoribus tormentis. elassem In. struxit, ut Coloniam secundo sumine iret: nee sane Impetum eius vis alia belli, atque armorum fregisset; pr&sertim ex quo Galli, accersiti ab Electore Trevirensi , regebant Arcem Confluentinam: haec enim sola, utpote munitissima , potuisset Regi de classi ejus Rhenum claud
te, Omnemque prohibere transtum. Suspensa tamen ex
peditio suit ab Regis Christianis imi oratoribus, seud iiderio stationis militi proprio stabiliendr in Cthitate
Coloniensi squod diu optaveram superiores eorum Rege, J seu metu Regia exierni, iam nimium prope , hoe est in ripa quondam Gallica dominantis ; eul videlicet tot prospera citcum fuere, haud aequis amplius oculis vid hant. Nempὰ polliciti sunt omnem operam, ut Coloniae suadetent neutri parti favere, nullaque Caesari suppeditate auxilia, perindὰ ae s extra omnem helli aleam ea civitas esset. Suecessu caruit tractatio; quia enormes erant conditiones, quibus Gustavus RemUrbem reipsa sibi uni obnoxiam quaerebat, specie petendi, ut neutro inelin, rent animi . Attamen tempus tractationi datum . Colmniensibua saluti sulti squidem Rex interea, ebrius ea spe , aliis transtulit hellum , occupavit vvormatiam, &Spitam, plui imaque in Palatinatu oppida subegit ; Bav llam invasit, multosque in ea incendit pagos. usque edut Monachium etiam Principutra sedem victor intrave iit. Sed enim Ingo Istadium ibi, quemadmodum in Pala tinatu Frankendalium, fumas ae munitas Vibes, extae. io diuturni obsidii, declinavit, utpote qui festinate ad praedas, quam ire ad victorias stabiles, & mansuras solearet. Dum haec agerentur, vel non ita multo post, Comes Ioannes Tillius, in tibia hericulosὰ afflatus vapore globi major s, tit qui adhuc defensurus Ba variam aditet disellastina, decesserat ἡ vivis, pietatis gloria, samaque rem ingestarum perpetvh Iiurus ad posteros . Vir enim fuit , quem felicitas semel dumtaxat, nescio satigata dixerim, an de illius virtute nimium se eura , Inter dimicandum deseruit: ut propterea, semel tantum victus. qui semper ulcerat, nihilo mitius clarus, & incirtus occubuerit. Non
lde Λ tamen Imperatoris, aut Catholicae eonfoed ration castra Ducibus eatebant , quia restituerat Ferdinandii Caesar helli supremum regimen Duei Frit lanesiae, & alia terius exercitus, pro Maximiliano Bavaro, erat Legatus Comes Pappenhemius. Ille conscripto ingenii exercitu, Bohemiam, & Pragam imprimis , Urbem Regiam recu peravit r possea eum Papprehemio e epit Gustavum Re.gein insectari, qui potitus Augusta urbe praedivite, ibi figere sedem Regni statuerat . Universam enim Europam sbi velle subdere videbatur , fretus eventis seeun-d ssimis . atque eam indidem Imperio regere, vasto vitanimo, & eul parem aegie invenisses, nisi des ierasses in illo religionem , & bonam eausam . Augusta Norim. bergam eone essit, habuitque et rea eam alteram Urbem nobilem atque opulentam eopias omnes suas. Tune eo advenit eum propriis legionibus Dux Fritia notae: eastraiceo propinquo, & opportuno fixit, speravitque omnino futurum, ut vel Regem extraheret ad pugnam, vel eo
ficeret fame , aut saltem suer quae haud ita multo post grassati & saevire in Civitate illa coepit . Porro multis admirationi suit, belli Dueem tam circumspectum asstim gi se perini sisse , de set me claudi in ira Urbis unius angustos fines I ex qua nee poterat coinm E molem belli diligere, qnod in Septentrione toto ex ipsus nutu gere-hatur, nee aecipere auxilia sociorum, nisi eonflarent ii li exercitum valdE eopiosum. Sed de publiea suit exeecta. tio pugnae generalis ac decretoriae, eratque cur Cath licis rastris victoriam plurimi, non voverent solum, secletiam ominarentur , quia Dux Fritiandiae intra vallum munitissimum legiones habebat , cum propugnaculis , turtibus, & eastellis, ut nee internum, nec externum hostem metuere deberet , Regemque militum numero longe superabat. Rex ideo auxiliares copias a foederatis Principibus, nempe Saxoniae Septemviro, Hamae Lant- gravio, & oeymatiens Duee, illue ad se aecet svitremque Norimbergam pervenere: quia citeumvallatio exemcitus Casarei perpetua non erat, supererantque, inter
stativa legionum , spatia ingentia agri Norimbergensis gut non tantum lixae, calones, & nuncii possent ultro citroque eommeare; sed possent pertransire hostes, etiam cum acie instructa. Fuisset consultius continuare aggeres, de vallum atque Orbem absolverer sed instruere intentem eius ambitum necessarici milite , arduum erat .
Velitationes, & praedae invieem , actae sunt frequenter mutuo damno: aliquoties congredi Rex voluit, de optasset de summa rei aperto in campo deternerer sed quoties aceessit, toties ex Ducis Fili landiae munitissimis castris a sectus est elade semper majori, quam clades fuerat ab eo Caesareanis vicissam illata . Fatendum est tamen . fuisse pugnatum utrimque sortissim8, desideratis in repetito identidem conflictu, non legi nariis modo iisque vel ranis ae frenuis magno numero , sed Centurionibus de Tribunis . Inter quos clarum nomen fuit Marius Carata Chili alcha Caesareus , de septingentos equites in pratia ducens, qui pro Religione ae pro Caesare sanguinem ae vitam sudit, gloriose iune adversus Regem & elus legiones dimicando . Iino adjerunt vitae dii imen ipsi-met supremi Duces a nam Fili lando equus proprius globo maioris tormenti extinctus est tune in ptrelio, de Regi plumbea erandine excussa E selopis Caesarianorum, non semel custodes corporis de armigeri ad latus fuerunt perempti. Tandem eum incommoda quotidie augeremtur, minueretur vero spes adigendi Caesarianos, ut desererent sationem, in qua vinei non poterant, deliberavit Rex conelamare vasa, & abite Nori inherga , ut alibi saltem eos libero campo adoriretur . Sua pariter movit eastra Dux Fritiandiae , & quia eum hiems appeteret, statuerat mi lati in ditione hostii a ilignate hibet.
na , ideo praemissis legatis olla re Galasso cum parte
copiarum, prosecutus est cum exercitu reliquo , Vorr.
landiamque universam ac Mimiam. si Dreidam excipias, occupavit. Haee Civitas Septemviri Saxoniae sedes est , quem hoe pacto Dux Fritiandiae rebatur, aut induci posse ad obsequii reverentiam erga Ferdinandum Caesarem, aut pertinacem in perduellione puniit. Sed enim Gust vus Rex, suam fidem, suamque expectati opem intelligens a praecipuo Adjutore, & a Principe inter sceleratos alios summae, tum potentiae, tum dignationis a ce tum habuit, praesto esse quantocius, aetentare omnia, Ut
a discrimine praesentissimo eum eximeret. Idcireb mutavit consilium . quod inierat hiberna quaerendi, aut in savaria, aut in ditione Tiro tensi , aut in Alsatia , aut in ea
105쪽
in ea Suevia parte, quae paret ae subest Austriae Is, civis piique serio Milaiam eogitate , saxon & populares
eius liberaturus. Uti verri prudentia valsit imprimis . h hetare hostem, ae minuere illius vires prius eonatus est , ut imparem aggrederetur, tertiusque eonficeret. Proinde Arctemio, qui duodena peditum millia, de quatuor mis lia equitum sub signis Septemviri saxoniae numerabat , suasi, siles am invaderet, eamque regionem omnem per turharet e quo ita Dux Fritiandiae jussum exercitum illue destinaret, causa iniuriae propulsandae r nec aliter cessit ;quia silesianam eam expeditionem Dux Fritiandiae sta. tim Galamio demandavit. Batavos etiam proritare adversus Colonienses ea spe studuis, ut de voearetui propterea Comes Pappen hemius ad Rhenum, nee iungerentur Duci Frii landiae legiones illius. Has tamen ad se in Ar are, de in Thuringiam venire Dux maluit, ut retunde. re t iis auxiliis , aut saltem eluderet Resis e natus at qrae consilia. Rex Itaque eum promptis imis de lectisnnils, quos habere potuerat, elita ordinarii praesidii detri. entum , ex Areibus Alcitiae, Palatinatus, de orientalis tranciae; eum meis Luneburgi, de Baudisti copiis, quae ad Thulingiae limites expectauerant adventum ejus , ac Maesue cum duabus legioni hus flava de caerulea, quia, s Europam universam te expugnaturum iactabat , de cum trihus millibus equitum, in sene helhun voluisset a Triarium soli pappenhemto, ibi tum agenti, nis Dux Frulandiae Hallam eum adproperare iustaret . atque adesse propius: Regem enim adventantem Dux ad Lipsam decreverat opperiri . Alioqui Pappen hemius avebat maximὰ conseire signa, & in partem victoriae neminem ha-hese ; ratus summam lare gloriam, A solus & copiarum
numero impar vinceret: eontra excusandum se , si sue. cumberet, ae futurum in promptum novum exercitum ,
qui Regem, victorem quidem, sed certamine ipso s in
quo multi debuissent cadere) debilitatum, selicius exeiperet rursus, ac prostigaret. Rex tandem Vu mariam .l laumburgum , de LutΣen pervenit, ibique acie disposita , progressus est ad unum adhue militare, versus Din1iam, quae altero milliari aberat, de mei Fili landiae per tu hieinem obtulit praelium. Dux ea ipsa die . nempe II. Novembris, tuin Haliam tabellarios misit, qui Comitem Papprehemium accerserent; tum praes diariis constitutis , pallim In Vibe, partim in aree Lipsiana, in campo stetit agmine quadrato . Sed quia ea belli denunciatio pax iter , ac praeparatio fiebat cadente jam die, noctem in utroque exercitu exegit miles obtinens ordinem, nec anhelans magis ad lucem. quam ad ipsum praelium. obtigit vero id percommode, quia nocte eadem Comiti Papinsen hemio spaclum fuit adveniendi , cum ter mille saltem equitibus: quandoquidem sequebantur tardius pe. destres ejus legiones . Exortus mane sol de dies vidit
an tonspectu mutuo utramque aetem, eratque mira omismium alacritas . quippe eum locus ipse spem Regiis novae victoriae, Caesarianis ultionis generosae suppeditaret . Pugnae igitur tormenta praeluserunt, maiore tamen streis pitu . quam damno . Mox legiones ipsae concurrerunt ummo cum ardore, ductante primam aciem, hinc Rege Gustavo, cum tithus millibus equitum, de cum Prae. torianis legionibus sava, cyaneaque, illine Comite Pap. penhemio, eum equitibus his millenis. & cum legioni hus peditum veteranorum. pappen hemius, cum suo equitatu, cyaneam legionest, sitam ad Regis ipsius larvam. O impetu invasit, ut tametsi ea repugnaret perquam acti-eter, prope iam nihilominus satisceret, nec esset sustinen αImpressioni. opem tulerunt hine Regii , illine Bauli. sani equites, de Comes Pappenhemius paulum sexit ,
Ni veluti renovato impetu validius legionem eandein nassaret . Tum vero ex ea hostium parte , librato ictu colubrinae, quam vocant , tactus circa praecordia suit Ipsemet comes Pappenhemius . R ex proprio equo Dux siti inimus, manibus suorum elatus ad impedimenta, cur tu versus Lipsam avectus est adhuc spirans, seque suamque mentem vargini Deiparae, ae Divis tutelaribus pidadmodum commendans. Itaque in his preeibus , Vir immortalis famae, nominisque aeterni, dum adhuc in via erat, de in curru, in quo triumphare meruerat, defecit. Sensitu th statim iacturam proprius illius peditatus; nam veluti ex nimatus, aegrὸ oblinnit ordinem, de nisi pedestres eopiae su movissent hostem, ineommodasset magnopeia universo exercitui. Rex interea equitatu suo satigabat vehementer CasMianos, tam pedites, quam cathaphractos: & tum semvente admodum praelio, uti inter priae os erat, suosque
praesentia confirmabat egregi ρ, ah micte musquetariis glande trajectus est in m brachii dexteri mate. qua bractium ipsum armo innectitur . Sensit ille vulnus, suosque adhortans ut pergerent memiE , aliquantulum retrocessit rRegemque secuti sunt equites potiores . Ea res a Caesa rianis animadversa tantum addidit momenti ad victoriam, ut sine mora illius compotes evaserint. Siquidem eata. phracti, de peculiariter Tribuni pleeolominei equites tamia vi sunt aurem equitatum Regium, ut cum eorum plerique jam re eeptui dederent se, atque adeo ciuisque viis claretur certatim Regem periculo eripere velle, faei lesuetit stagem eorum edere. simul veto Rex adhue selopi minoris glandem in semore accepit, de ex eo altero vulnere oecubuit inter brachia Flanei sei Alberti Dynassae Lavemburgi. Dignus enimvero, qui manu potius Herois alicujus, quam insiliis unius aut alterius obseurl fle gregarii eaderet: nisi ejus famam apud posteros belli suscepti
causa iniquissima multo adhuc Oblauriorem redderet . Momento eodem coepta est utraque legio flava ae eae tu- Iea, ab exercitus Caesarei tam pedite , quam equite u geri vehementisim/: tamen eum incredibili constantia, tametsi Regem de eum quidem strenuum atque magnanimum amiserat, reluctari visa est, donee singuli locutrategerent moriendo, quem Occupaverant pugnando , deperies propria arma, nee variato uspiam ordine, proster nerentur: adeo in eis non male Gustavus Rex collocavetat spem hinna. Ceterum delevisse has fortissimas legi nes. exercitui Caesareo stetit labore ae nisu magnor nam saeptiis conseruerunt eum eis manus, in vices leveris ad aetem, legiones fingulae Casarianorum, adeo ut una po. distris legio Tribuni piceol minet septiexadversum eas di ea t. Cum demum primae jam tenebrae appeterent, octes, qui etiam sublato Rege, militati semper ordine in pugna steterant, sensim absque agminum contasione receperunt ser id vero eonspicati Caesariani, aegre ae vix a Tribunis intra propria signa contineri potuerunt: quoniam avebant maxime consectari eos reeedentes. de v,
tiam absolvere, quam propitio Numine inchoaverant. sedenim Dux ptillandiae itine, is fidete . e nocti, quae tegit saepenumero insidias, periculosum existimans, m luit receptui eaneretur et quoeirea Llptam copias suas , victoriae compos , t eduxit . Desiderati ex Caesarianis inhoe melio Comes pappenhemius , tres legionum Tribuni, quatuor eorum legati, quadtaginta paltim ductores equitum, partim centuriones, di militum ad tria mi illa:
iarii ueth magno numero . etiam primores exercitus ripse Dux Fritiandiae s perstrictus in manu ) Tribuni, de
Centuriones; quos inter pie colona ineus senis musque itiglobis tactus , eis a nullo lethaliter . Ex hostibus Oeeisi Gustavus Rex, pluresque tam Tribuni quam centurio. nes, tam legionarii pedites quana equites : perdita vero ex illa sexaginta. Postridie cum Aurora ad locum pugnae pet venerunt Comitis Pappenhemii pedes res legiones .c omite Merodio Duee r de gravissime indoluerunt ob Helois sui interitum; nam saltem adesse in praelio , de illei set eum Optassent. Sanὰ s interfuissent , magnum accessisset momentum exeret rei Caesareo et de istasse ho sium exercitus universus deleri potuisset. Legerunt spmlia in eampo cadaveribus constrato , de relicta ibidem tot menta utriusque partis Lipsiam invexerimi: atque hoc est alterum memorabile praelium, commissum in Lipsien s agro: quem bis it ruasse libertim humano sanguine , Regi Gustavo stetit demum sanguine proprio, celsique ad messem priori longe dissimilem: nam Hatus ad funus hae vice fuit ex eampo, ex quo alias exivisse videbat ut ad iliumphum. Ingens ex eo successu ubique luit Catho.
Leorum laetitia, interque lusus varios . temporis notature serentes, placuit ille imprimis; GustaVvs CaDIt IM
petat ΑVgustus. omnes vero in hanc spem venerant equia si, ut lust Alier: ReX sve Cus nos tas Vive DO perta Derat res, et debant id futurum omnino, quod praenuntiat ut in lusu s-mili, nemper Rex SueCva nostras Moriundo restIt V et res . Attamen Haeresis de Rebellio, quia monstra sunt gubernati
nis, qua sacrae, qua laicae, uno avulso capite, illico e pila de cornua sutima in Ceeltim de in Caesarem eximi crunt: molemque helli maximi, quod omnem fere vasissimam retionem orae septentilonariae concutere, decollidere achue videtur, sustentarunt atque admiserarunt aequali tum potentia, tum providentia . In Alsatia atque Bavaria non modo Bavati Septemviri opes, sed lociatriain
106쪽
arma Regit Catholici, novumque eius. & florentem
exercitum, ex Insubria missun3, aut afflixerunt, aut eo
tempserunt. In inseriore Saxonia omnia setὰ sui juria secerunt. latentemque auxilia de commeatum Hamellae diu oblata, Ne santer a Catholicis pidisdiariis delimis, Comitem Merodium cum novo exercitu, Iidem eolis
latis fgnis in ipso accessu prodig3runt, Merodio traje. esto ; qui paulo post dux de miles egregius, ex vulneri. hus ibi Meeptis, Oblit. Cadere ideo Hamelia debuit , reeipua illius regionis munitio; de se ut in potestate ho-ium iam erat Episcopatus Pader hornensis, ita mox a cessit Episcopatus alter Osnaburgenssar illo enim Hamae Lanigravius, hoe Dux L eburgieus potiti suerunt. Sed de Hildesium a mense iam undecimo premunt obstione pertinaci r minanturque Monassetio, quod unicum VVestis rhasiae afflictae praesidium de munimentum superest , ad solatium potius, quam ad refugium Catholi eorum: nam emigrare nuper, metu obsidionis imminentis, iussi sunt. quotquot in civitate, ex privata annona , de domestico penu se annum alete non possent. In siles a nihilominus elant potissimae hostium pariter ae Caesarianorum copiae;
sed aestate tota cessarunt ibidem arma, dum agitarentur consilia, de de pace eum Septemviris Saxone ae Brande. hargico tractaretur . Tempus elabebatur interim rei h
ne gerenda: erantque non inutilia tantummodo, sed dam.
mosa, ea quae Dux Fritiandiae submiserat auxilia septem. vito Bavatiae: nam his, qui ductabant aciem Calatiano rum, severe Dux injunxerat, abstinerent ab omni con. gressu, aut pugna cum hoste . nisi ab se fieret potestas dimieandi. prudentiae hoe tribuebant aliqui, & interpre. rahani ut ita praeeipi, ne si foret praelii necessitas in blesia, deleto iut est incerta belli aleal Caesareo ibi exet.
αὶ tu deesset alter exercitus, qui hosti reluctaretur, aeres libentes Imperil sustentaret. Alii potius opinabantur . proficisci ea mandata ex Occulto atque impotenti odio .
quo si minus ab hoste , saltem a suis destrui sensm Ma ximiliani Bavari opes peroptabat et hoc pacto ut iurus proeeutatam in primis ab eo, dc a perdinando fratre Colo.
olens septemviro . sui ipsius exauctorationem in C miliis Ratis na . Damnum quidem erat certum , quod tum Bavato ae ditioni ejus inserebatur sam maximum rquia Dox de industria milites eo miserat. expertes omnis duci plinae, qui lieemia atque lisidine praedandi populandique plusquam hostes, in pagis Oppidisque savariae
animos omnium abalienaverant adeo iniuriis assiduis, ut alicubi populares exacerbati strinxerint contra eos arma, in aluerint ne aut perire, aut perimere, quam a sociis de auxillaribus ea pati, quae ab hostibus nonnis superati de utique perituri, pati debuissent. Attamen haud ita cer tum erat, hane a Duce Fritiandiae ultionem peti; siquidem salvas esse res Imperii cuperet : etenim Bavari potentiam extenuare, hoc erat profecto exarmare Impera.
totis brachium: quo nimirum brachio, de Bohemi ea seditio ad initia belli repressa est , Ee tot asiae sellam expeditiones a Comite Joanne Tillio, supremo eius Legato, obliae suetant. Ut nihil dicam, quantum Imperatori de-eessisset de honoris, de ro ris, D Bavarus ab ipsci des eisset, juxta consilium aliquoties datum, neutro inclinam di studiar ut sua tueretur interim, ae in tranquillo as ret, dum in Imperio foedam tempestatem Catholici Pti meipes alii experiebantur . Sed de Fritiandiae mee auctae sunt suspiciones, aestate exeunte absque ullo iuressa paeis rin qua aestate pugnare de vincere ex multorum sententia potuisset namque incipiebat traduel passim obseerelas eollutio. nes eum Arn hemio Septemviti Saronis Legatoi eum hanc ejus infamiam aliquantulum detersit , aut mitigavit selleior, quam fortior victoria Sile sana, in o hostes sine eruore capit, reeeptat arces,de transcripta ad Caesaris vexilla eorum potissimae legiones. At eir macto sterili anno, ferine sine omni usu exercitus potentissimi, serio actum est Viennae,
id urgente imprimis Hispano Rege , ut Rex Pannoniae Bohi relaeque castris Caesareis praeficeretur: seu iam ibi haberetur eomperia Ducis Frittaniae proditio, seu solet saltem persuasso. Rege ipso ad expeditiones hellicas eum te, malorem in eastris alacritatem sin qua est saepenumero Initium victoriae) deinceps suturam. Missus id eis ad Dueem est Vienna Religiosus Vir Capuel nus , natione Hispanus, de quem Pannoniae Regina habet a sacris eon. e monthus, persuasurus, ut daret consensum, atque aequihoni consuleret, deineem ab Rege summam rei bellicae M. ivlnistrati. Ille contra negavit id factu proniam esse; ut. que invidiam ab se amolitetur , rem ad Tribunos ac
Centuriones suos reserens, dirit eos deliberasse, alio Duoee Caesari non militare. Atque adeo reipsa iubens ae eer-sti, quos interea penes se, atque in essequiis habebat . Centuriones ac Tribunos , de ipsorum ore auditi sint, glum voluit. Tum veth data est Decasio penitus perspiciendi eius marcidum ambitionc animum, te sensim patuit foeda Noditio, cruentumque Et exeerabile, quod taeditabatur, Austriacae domus exeldium. Nimirum imperium Caesari, Ee Reti Regnum Bohemiae, utrique vero vutam. Ee ditiones haereditarias adlinere. inaratior an crudelior, saluerat. Bavarum item, saxonem Ee Brandeburis gieum e medio tollere, quorum potentiam debuisset utique , immanissimi compos voti, aliquando metuere . Ideo steletis, Ee sorderis eonseios designaverat, eorumloeo, Imperii Dynastasi nempe ipse iam spe novus B hemiae Rex, δc novus Aufillae Archidux, ereaverat Be nardum vv mari ensem Electorem Saxonum, Franc, scum Albertum Lauuem tarpieum Electorem Blande buris gi, Arnhemium Pomeraniae, Te Ischam Moravis, de allos
ditionum aliarum Principes; atque haee Piliae Bohemiae oppido sueram deliberata, ubi Praetorium de hiberna hoe anno suerant. Devoeati ad eam Urbem undique Trib, hi sunt specie deliberandi de novis expeditionibus, ubi remitteret gelu, ae deisviret hiems; sed pertentandi et ipsa erant animi. an per Ferdinandi tauris, totiusque sirpis ejus Augustissimae eadavera, Ducem ipsum Fritiam Alae ad Bohemiae Regnum vellent evehere. Terscha . Rin,hi, Illo Ae Schastotius fuerunt suasores praeeipiad .sectionis a Caesare, ae parricidii fael nus Tribunis aliis
proposuerunt, conati qua truculentis minis, qua insanis pollicitati nibus eos inculcere, ut fidem Caesari, ae De sanctὰ juratam, Duei Ritlandiae, eruentaeque a itioni eius sacrilege rostituerent. Des in exereitu primi hab hantur, quibus communicate quidem ejusmodi consilia p.rietilo sum videbatur, sed censetatur etiam pertinere ad summam rei, persuasionem eis eandem sacere. Hi erant
Gilagus , qui in silesia, Aldringerus, qui in superiore Austria militatibus cop4is Legati praeerant, de Pieeol
mineus : omnes Ingenio , dc manu prompti, ae summaeeita Caesarem fidei. Solvs Pilitiam venit Piecolomineus. de ubi a Terscha, Κlnsihi, atque Illo gnarus conspirationis est sactus, exhorruit statim, eamque uti barbaram Ee trueem, seque nobili Viro, sten uoque indignam, exe eratus est. QIoel reai in mollioribus us sermonibus, remeolotare aliter, ac mitius proponere, imprimis vero quinii, a Caesare Ducem Fritiandiae propemodum deseri, veti aliquos illius adversarios Viennae in seeretiore se. natu; quihusdam insuper Tribunis, illo inulto, in eastris
continuari mastis ratum: denique non permitti , ut belli moles ab eo , Dculi antea, pro potestate administretur . Anxius animi Plemi omineus ex alloquio abiit , de sibi conseio. nee probanti Droditionem, ecepit haud sancie. mete, a proditore, qui erat sinul summae sevitiae , ae
summae potentiae, exempla extrema metuere. Cum elee,d eum. ipsa illius diei nocte jam adulta vocatur,ae tenebras
insidiis struendis, et facinori patrando esse idoneas ratus. eredidit quidem se ad mortem acciti, sed deliberato imteritu sortior , ne inultus moreretur , hrevem stlopumpitio pulvere de plumbea glande instructum oecultavit sago, cum eoque ad Dueem intravit, haud segnis uti que moriturus. Sed quia Deilem aditum experius, de vultum amicum , dissimulando etiam ipse natuit elud te fraudem, atque interim penitus eonsilia D eis explo. rate. Ille animum Piceolomlnei obstrictum sibi esse ta tus . coniurationem aperuit a spopondit, se ad praemia eo sore montorem aptioremque, quo esset compos foris tunae majoris, praecipue vero injunxit ad Galassumptimo. deinde ad Aldringerum iret, de vel in coniurationis so. cietatem ambos traheret, vel alterum Pilmam mitteret, alietum in Austia hibernis circumveniret . Laetus I ptimis Piccolomlneus, quoniam ins dias evadere, ae ex, te In libertatem licuerat; egressusque Urbe, nihil habuit prius, aut potius, quam ut perdinando Caesari fael nus in diearet, ac discrimen grande Austriae ae Domus illi eorutissim exponeret. Mox Galatam eonveniens, de scelere Immani opprimendo, atque ulciseeneso una deliberat, nee alia mens Aldringero fuit, ubi gnarus ab eo barbarae comspitationis factus est. Intra breve tempus deeernitiar vlen. rae Ducis Fritiandiae proscriptior Tribuni de Centuti,nes, de Legionarii utriusque exercitus, quorum alter in Silesia, de alter in Austria hibernabat, in fide Caesaris confirmantur: antevertitur imminens periculum intendit vim.
107쪽
Viennensis, ae eaedes ipsa Caesaris . omniumque Aussis
corum: cui Dux Fritiandiae diem dixerat, at Cue indicuntur ideo perpetuae noctu ibidem excubiae . plaga etiam caput Regni Bohemiae , quod ambierat Dux , praesidio munitur . Caeterum sensim re patefacta Dux Fritiandiae Pilina Egram migravit anxius animi; de tune Lestaeum Ipse, cordonum Terscha, honoris causa obvios, usque
ad secundum ab ea Urbe lapidem l nam Urbi praeerant )de inita eon jurati ne eertiores in via secerunt. Dissim, larunt illi, verbisque probarunt facinus, quod toro penios animo exeerabantur, eis natione Scoti, §a Calviniani ambo erant. N era autem euin Puti ero equitum Tribuno, ac nati ne Hiberno, sed Catholico, rem communieant, ac deliberant sancte, nixi genibus, gladiisque districtis, Nad pectora invicem admotis, atque ad ed imterposito jurejurando, se Ducem, de alios Auctores tam tardae conjurationis neci daturos , ateve Augustissimam sirpem Austii acorum cum Imperio, ae Religione, ex prae ei pitio illo tam propinqno, aspirante Numine , liberatin ros. Triduo post res laus, re disposta, in Arcem ad cinnam Terscham, illo, Rhinsciis, de Neum an invitat: &ibi eos, cum ad bellaria ventum est, delecti aliquot Hiber
ni, tessera data, in coenaculo ipso truei darent. Nee pa tuit kris caedes, arce nimirum clausa. At eustodita, cujus
pcnes se elaves Les laeus attinuerat, ne mors eorum em
naret, priusquam ipse Dux Ftillandiae perimeretur . E Toxio Centurioni, 3e vicenis legionatiis natione Hiber. Dis, eaedes Dueis demandatur, Lestaeo,& Cordono, &Pu tero Urhis excubias, de militem, tam insoro, quam extra moenia hortantibus . ut sacramenti memores , starunt in acie adversus conjuratos, fidemque Deo de Caesari servarent. Ebroxius eum talellillo suo, armatus bipenni kin Ades meis Fili landiae irrumpit ; adit conelave linium, custodes partim territat, parti in caedit, intrat, Ee ex cubili exsilientem in interula , cum facinoris exprohatione per medium pems traiicit nihil loque nimia, seu conscientia sceleris , seu ex inopinato ingruens ultima
Necenitas vocem, ante animam, viro ademerie, qui cinmitem magnae fortunae virtutem perpetuo retinere non
potuerat. Atque hie exitus suit Asberti uva istemii Frit-landiae Ducis, verὸ in altum sublati, ut graviore lapsu rueret, & qui summos Principes erudite possit, ne ma.
ximam potentiam , universamque dominationem uni peris mittant, neve potentiam eandem restituant habenti vulneratum animum, nisi iram, quae est furori proxima, exbstiment metui non debere, eum ea deintegro armatur . Certὰ exacerhato semper pectore Ducena fuisse, ex quo tempore ex autoratus est Ralisbonae, multi crediderunt , de a vindictae proposito numquam respirasse, donec con. ceptum diu virus evomuit . eoepitque ordinare conjur,tionem, cui parem aliam, & adaeque tristem ae lucis cam saecula proxima non audiverunt. Capti aliquot primarii Duces de Tribuni, ae Viennam perducti, ut con-jurationis comperii puniantur; dataque lis praemia, qui
x consuratos peremerunt, fle exeret tum continuere in
Caesaris fide, atque obsequio . Quod vero diu expetebatur, Rex Pannoniae Bohemiaeque copiarum Omnium suis pomus Dux renunciatus est, re ad castra proseeus, ex edicitum lustravit, atque adeo votis millenis omnium illo. lotum, qui Rempublicam, & cum ea veram Religionem salvam volunt, auspicatus est bellieam expeditionem, ex qua cuncti appreeantur ei lauream ultimi triumphi, diu. que mansuram in imper o tranquillitatem. Auspleatus est vero belli regimen , tum a professione pietatis erga Deum, est Aterno Duei Christianorum exercituum in castris militat, ium a militaris disciplinae severiore qumdam studio, latis aequissimis legibus, ut publicae injuriae . praesertim quacumque legiones transeunt, prohibeantur. Dispensatis autem copiis, At justo exercitu in silesae custodiam relicto, ipse enim tricenis millibus bella totum in Palatinatum superiorem venit, accessitque Ratis bonam. Ea urbs ab hostibus superiore anno eama, novisque defit missimis munita operibus, reeenter etiam, ante advenetum Regis Pannonim, Bohemiaeque, aucta suetat praesidio de commeatu a Dynasta Vveymari si r iam ver5 aBa. vatiae septemviro, de ab Aldringero empta erat oppugnari, uigerique ad deditionem: cuin intersit plane, in potestate habere Civitatem in Danubio sitam, & quae incommodare plurimum pom ditioni finit linae, tum Cae. saris , tum Bavati, nis hossibus domitis recuperetur .
.Praetentia Regis Minnastae uveymariens metum incussit s ex quo metu iraiecit ille Danubium cum copiis
suis, laeessatque In agrum Noribergensem l de Caesaria.
nis mire animos implevit generosa quadam alaetitate , ut pericula omnla aspernarentur tanti refert Prine ipes maximos, ex aula imbelli, ae segni otio , in eastra ipsos. nari, de in pulverem prodite. Obsessi tuebantur se sum. Im animorum eontentione, de in Caesarianos jaculabantamdue; interim fama suit, pulveris nitrati penuria coe pisse eos laborare. Maiori cum ardore Caesariani exter.
nas eorum mnitiones invaserunt, nec Legionarii modo, sed Centuriones ac Tribuni, adverso pericilla ipsa sortiores, surgressi sunt primi , eis submendis destruen disque, ut Civitatem in potestate haberent . Ea nimi rem expugnata, Dellὸ victoriam tumulasset Norim hediga , Augusta Vindeli eorum, de Francolarium ad Me, Dum . Quibus , tit pote non adeo munitis, hostes diu ploesidio ede non poterunt ἔ quandoquidem in castris eorum annonae esuritas suram a reddebatur quotidie di Milior arte , atque industria Caesarianorum . Divisae item hostium copiae mimis erant ad te mandum idoneae ; ideo huius rei gnarus Gustaviis Hotnius moverat casti aversus Neoburgum , ut ibi ponte in Danubium bacto trajieeret ad Dynastam Vveymariensem, jungeretq; signa. Sed venienti occurrerunt Aldringerus , de Ioannes de V Uert, illataque ei clade consitum initiun abruperunt . Major fuit . is de eonatus septemviri Saxoniae, de Armilemii ejus Legati, qui Coloredi 8c Maradae copias eoaspernati , Bohemiam'cum insesso exercitu intrarunt: utpoterati Regem Pannoniae atque Bohemiae haud posthabitu tum uni Ciὐitati Regnum , sed consentiri eo arma translatuis tum ex Danubio. Praga ipsa hostium jam in eon se erat, de actae ibi sunt velitationes , in quibus promissa Ut bis direptio auxerat magnoperὰ in hostihus alaertialem. Sed Caesariani, muniti vallo re aggere in Monte albo .ae iaculantes assiduὰ maioribus machinis, coegere hostes
ut retrocederent, post illatam eis cladem , in qua . mille octingentos straverunt: eum defensi statione illa tam Op. portuna, domtaxat desiderassen e suis quinquagenos . Interea post frequentes eruptiones, de adultus eadere Ra.
Isbona demum, aededere se Regi Pannoniae debuit; qui eam vi & constantia domitam ingressus est iv. Kal. Au si, postquam praesidiarii cum armis de impedimentis ex ea emigraverant. Clues vero deprecati perfidiam , obtinuerant prisca privilegia in his quae ad libertatem spe ctant, aut ad Religionem. Sed &ea illis conditio ad pro. missa est, ut nonnisi ex Caesareo exercitu delecti milites dei neeps sint in tutela de praesidio eius. Si e magno Catholicorum gaudio prima exercitus Regii remora ex inito cursu praeliorum eius revulsa est. de prosequi Rex poetuit Inchoatam Danuhil liberationem . Certe haud ita multo post expugnavit in monte Sehelen berg, Ssee tum majora eas ta , mille Ae quingentis eorum datis inter necioni; ae mox Donaverdam, desperantem auxilia, etsi
alioqui munitam urbem, deditione Lehi, Caesaret iurix feeit. Iam Danubio superato, ad alias expeditiones Modinlae Rheni, omnium spes de vota, sed de propria virtus a, qtie alacritas Regem eundem invitant. Quoeitea mihi etiam propterea ominari licet futurum, ut pars Catholi eorum, quae dum Sanctissimus Dominus Noster Urbanu, Pontifex assumeretur ad summum Ecclesiae totius Prinei-patum, eo ipso die hostes fidei atoue Impetii memorabili praelio vi nee har, iam demum, sedente adhue eo.em saniactissimo, victoriam de iisiena obtineat absolutam de prodroniam nitimi triumphi - . Antequam absolvam, adjicio syllabum Ecelesasti eorum Plincipum hujus Legationis . Primus in e ensu esto An. selmus Casmitus a V Uamboli, L perii Archieancellatius in Germania, Vir eloquens , & ad negotia peridoneus.
In his vero Germaniae disti diis , Alistriatae Domus, de Hisp,ni Regia perstudiosus . Est Mnuntiae Arehiepiscopus de Elector, sed nondum Sacerdos aut Antistes inam
Ferdinandus Bavarus Imperii Arehiean cellarius In Ita lia, Coloniae Archiepiseopus & Elector, Hildeshimenss. Leodiensis, Monasteriensis, &Padet honensis Episcopus,
nee ipse tamen inauguratus, est Germanus frater Maxi iiiiii ani Septemviti Bavatiae, gravitatenroruin, prosem ne pietatis, de ingenii maturitate nulli secundus, & Do. mui Austriae ae ariri me addictus.
Philippii, Christophorus Toleren Imperii Archi cancelia latius in Gallia & Regno Arelatens, est Trevirorum A chipraesiit atque Elector, atque Insuper Episcopus Spirensa, supremusquepraesidum Praetorii Caesarei Iudex . I,
108쪽
genii magni vir eoncordiam eum primorIbus Cleri des-derat. Neque eum aliis Catholi eis Ele,otibus eadem aut consilia inire , aut subire diserimina voluit . sed potius duxit Regis Christianissimi armis de pati inici tutari re-plonem, eidemque Regi Urbem Trevirensem, de arcem Confluent Inam tradidit custodiendas. Gulielmus Leopoldus Archidux Austriae, ae Cisatis mlius, est Archiepiscopus Magde burgi,& Ρtimas Germaniae, item Archiepiscopus Bremensa, de Episcopus Argentinensis, Pallavi ensis atque Alber stadiensis r altae ac praeclarae indolia magnaeque spei Adolescens. Franei laus ab Aietis it Episcopus Hethi potensis &Dux
Franconiae, ac praeterea Episeopus de ininceps Bambergensis, linguarum etiam exterarum petitia, morum suavi quadam gravitate, prudenturima deditetltate, & imprimis sacerdotio vel in florenti aetate suscepto cunctis apprimὰ charus , atque obsequentissimus erga Demum Rustri
Franeiscus Gulielmus Bavarus. Osnaburgensis, Mindensis, Verdens s Episeopus de Princeps: Vir est vigilantia de studio augendae tum dignitatis ae disciplinae in Clero, tum in populo Religionis omnibus anteferendus , solo tamen initiatus est ordine Subdiaconi. Georgius Antonius a Rodensse in Episcopus V Vormati ensis, de initiatus pridem sacerdos , Vir optimus , de dignus conditione majori. Joannes Adolphus ah Hohene eR Electus Abbas Ful- densis, & ibidem Princeps, indole atque ingenio egregius prae aliis, qui ex Fuldens bus praepostis eligi potuissent. Admirationem parit universae ora Septentrionariae; in tot Episcopalibus huius ainpiae Legationis, solum Trevi. tensem Antistitem consecratum i eui Archipraesul Minguntinua deserte ideo Rat Isbonae in Comitiis debuit m nus praecipuum Augustae inaugurandae. Idcire o multi imterpretantur Ecclesias eorum , hoe praesertim tempore Deum non experiri propitium, sed iratum. Hactenus Emin. Vestrae seriem eorum denarravi, quae gesta sunt, aut obvenerunt, eum in inferiore Germania
obivi Apostolicam Legationem . Subjiciam iam prudentissimae ipsius meditationi, quaedam capita rerum , quaeroponere possum , citra metum de notam proprii seu onoris seu commodi, quaque ideo interpretabitur benevole , uti spero, Emin. Vestra ; quia nimii una posui personam Legati . Ee servio in hae re atque obsequor umtaxat existimationi maiori tum Sanctae Sedis . tum Legati eius Apostolici successoris mei. Nempe Legato eidem expediret facultates ampliari, vel aucto Ordinario Legationis ejus diplomate, vel dato diplomate alio peculiari. Ipse enim hoc pacto pluti mos Apostolicdi sedim set obstringete di demereri, quibus de notabilius de ste- uentius gratificatetur. Alioqui eum distribuere Ecclesia. antea beneficia nequeat, nisi ea , quae haud excedant Philippi eos quatuor & vicenos, sane hoe tenue subsidiumeensetur, & largitas plus nimio angusta, raroque insuperusti venit. Certe in sola Leodiens dioecesi ego ea di iubhui: at in aliis dioecesibus Episcopi, minoresque seu Cletiei seu laiei Patroni , usurparunt passim jus illa distri. huendi in luens hus etiam Pontificiis r ideoque eonferri a me numquam alibi eonsueverunt. Sed de in Dioeeest ipsamet Leodiens quantulacumque demum est haee p te. stas, quam limites varii adstringunt de cohibent; ne M. neficia videlicet, aut snt, ut dixi, supra quaternos & v, cenos, aut infra denos Philippieos r neve snt in iis Ecclesia landata, quibus pia sunt Collegia Canonicorum . Item ne ad alios spectent ipso jure Patronos: etenim eum Ita res habet, in neutro mense ab Apostolico Nuneio ea distribuuntur. Videat praeterea & perpendat Emin. Vestra, an non expediret, Apostoli eos Nuncios instruere pote. sale pati, atque est potestas Episcoporum totius Legatio. nis: quihus s concedit ampla indulta summus Ponti sex. est cur ea non deflerent praeeipui Administri ejus Apo-
sollei Legati Archiepiscopo Electori Coloniens, qui est fretii Leodiensis Princeps & Antistes, pertrittitur potestas dispensandi, cum Lai eis quidem, qui snt inopes, & Inter duos antecesserit incontinentia, ut conscientia tranaquilla, de Deo propitio, matrimonia ineant; cum Cleriri eis vero, ut initientur extra Ecclesae tempora consu
ta: qua ille potestate utitur dumtaxat in Archidioecesi Coloniens. Deberet id perinde Apostolicis Nunciis, ex aequo saltem, lieere . Peculiariter ii, qui ante me Lesa. aionem hane administrarum, omnes, aut ex consuetudi-
ne pervet etI, aut ex alio privilegio sacras extra tempo ra inaugurationes concesserunt iis, qui adeas adigi ob ea u-lax satis consentaneas judicarentur. Sed enim abstinui ego , quia dum facultatum mearum diploma evolverem, id in eo
clare ae distinctὰ non legi . Proinde identidem supplica. vi Emin. Vestrae, ut mihi a Sanctissimo saeuitatem illam
obtineret. Ad hae quoniam Summiis Ponti sex, inmensibus quoque Apostolicis, dat veniam Episcopis livius Legati nis , distribuendi Sacerdotia, quae vacant ex Obitu,an non sor et consultum, Apostolicis Nunciis permittere , ut ad unum mensem alterumve illa distribuerent Nimirum hoe pacto augesceret Apostolicae Sedis decus depraesdium, multique eo terent magis Legatos Pontificios, spe harum promo. tionum ad magis honorifica , de magis opulenta Saee dotia . lino de ipsis Legatis indicarent multa , quae clam, e mimis recte peraguntur in una quavis Dioecesi. Hoc tamen interea temporis neutiliam sperari potet r quia quotquot ad Sacerdotia baec adspirant, Episcopos potius a quibus savorem expectant, vel ideo suspiciunt, de reverennit. Cederet quoque ad existimationem majorem Apo.
stoli et Legati, ut Beneficia simplicia distribueret mense Ponti fieto peraeque in Ecclesiis, in quibus sunt Canon,
colum Collegia, si minus incliscriminatim in omnibus , saltem in aliquibus earum. Et quia in Episcopatu Le diens Summus Ponti sex hoc indultum Episcopo dumtaxat pro Ecclesiis illis concessit, in quibus Sacerdotia diastribuit tamquam ordinarius; disponit vero Sanctitas Eius de Saeerdotiis Eeelesiarum, de quibus disponere proprius earum ordinarius, seu sit Praepositus, seu Praesul alius altero mense solet , ex Ilis saltem deberem Apostolici Nun et i ea, vel ex penitus, vel ex parte distribitere. Ne a tem Datariae id detrimento esset, litteris gratiae adfert.bi posset, ae praecipi ut infra deliberatos , dc praefinitos
inenses, litterae in Romana Curia denuo peteremuir se. tus, qui hoc intermitterent, eaderent Sacerdotio . His posset adiici potestas dispensandi eirea desectum aetatisi, ecessariae ad supremum Presbyteri Ordinem, saltem eum dies quadrageni tantum , aut triceni desiderantur; item iacultas, eos qui ex toro damnato, de absque nuptiis progenerantur, idoneos reddendi tum ad sacros, de praeeipuos tres Ordines, tum ad Ecclesiastica illa Benefieia . quibus adnexa est animarum procuratio . Inst ructus his facultatibus erat in hac Legatione Episcopus Vercellem sis, de suit idcirco masna viri auctoritas, atque existi matio, nec parem consequuti sunt ex successoribus ulli . Quando etiam in Episcopalibus Germaniae conferuntur Cathedralium Ecclesiarum Sacerdotia, par esset, ut inter
prima nomina recenserentur illi, quos commendaret Ap
stolicus Nuncius e simul quippe licinor tribueretur Vitis dignis, de his, quorum nota ingenta essent, ac noti m res; maneretque erga Sanctae Sedis Administros maior in his regionibus observantia de obligatio . Quae demum Romae grata decernuntur pro Electoribus , pro Episco. pis , aut pici Magnatibus aliis Legationis, ea per Apost licos Legatos manare omnia, quasi per organa Sanctae Sed is praecipua deberent, ad eosdem viros Principes certius illis, ae Sanctae Sedi promerendos . Haee ego Eminen. Vestrae censui denarranda; non tam ut subjicerem animo illa, quae pro tenuitate mea gessi ad decennium, Apostolicus Legatus, quam ut Lexatio. nis ipsiusmet conditio Eidem Eminen. Vest. fiat penitus comperta. Quod sufferest, hoc amrmare possum, vel ab ipso die ineae profectionis ex Italia. atque Urbe Roma , ad scopum alium me non collineasse, quam ad obsequium sincerum , dc fidele erga luminum Pontificem, atque e ga Eminent. Vestr. Idcirco summam adhibui studiorum
contentionein , ut tenues vires meas , ac inem et lup
rarem . si quomodo evadere possem idoneus Apollolicae Sed is Minister, qua in muniis publicis, qua in occupa tionibus privatis ac secretis; ne in hIs contingeret me milὰ audire, si fortasse in illis debuissem commendati . Peeuliariter iiim conatus persuasionem omnibus sacere exquissimam esse mentem , Ze aequissima consilia vitarii Christi Domini, qui Ecclesiae gubernaculis praeest in te ris: atque adeo studiit equidem exprimere eraphieE Q. premam venerandamque hujus Sanctae Sedis Majestatem , cui ae Divino Numini, de conscientiae pridem animum
ae vitam meam consecravi. Caeterum erit ille temper i iis tutus maximus decorum meorum : ine nihil famulatus
mei exegisse in Pontificatu qlorioso Urbani octavi, dc In humanissimo principatu Em n. Vestrae. Hoc inter sa.
nullae meae adscribam potius monii ema, dc interim ex.
109쪽
ostulam Sanctissimi D. N. beatissimos pedes, de manus
simul Emin. Vest. ut ego opto , & voveo niansuram in annos plures selicitatem.
I λ a Aeellum pro usu proprIo an possint retinere Ee. 4 I elesiastici, Narmen. C. n farinum Io. -rrai ITI 6. de qua in tom. par.2. discepI.28. 2 Magdala surge, pedes saris es eomplexa, quid, ergo Ctine sutis, madefis lumine, eorde gemis Quem puerum Reges , Tu iam veneraris adultam, Quem tres in stabulo, Tu colis una domi. Non satis hoe, salior, nam Regibus aemula pandis Crine aurum, myrrham lumine, thura snu. 3 Magdalena, & Scevola, Mutius errantem dextram serus ignibus ussit, si non errasset, secerat ille minus. Magdala peccarat, Iesum pol sortius arsit, si non peccasset, secerat illa minus, Murtaiasinaris . II 3. 4 Maili stet Petrus, & Petrus Magister, disserunt In hoe , quod primus intelligitur de silentia, secundus de arte me chanica, Gratian. discept.ssa. in .s Mapisset: Due doti s richiedono in un Maestro, saperela verita, e saperta insegnare, P. Sega. nescis. . IUν.
ε Magister: Senza assiduita di Meteleso e di studio ne liescien re si puo sat bene da Maestro, ma non mal essere Maesto. PLIAD. MI 'I R. uel Cane. t. I9. c. g. n. I. τ in Magisterii gradu in Religione Augustiniana admit
I3 Magnus nemo potest esse in pusillo , Senee. epist. lib. I . epist. 9r. I Magnum existimari non debet, quod calueum est , M.
as Magnum nihil est, quod simul est placidum, Senec da
16 Magnum nihil tam est, quod perire non possit, Senee. de Mnes. Lb.6. cap. 3I. I Majestati longinquiori . major reverentia , Tacis. I.
Is Majora quando minoribus e reparantur, minoris eram. paratio majoris injuria est, S. Hieron. sequutus a P. Scin. n. Crist. In . par. I. rag. I. n. . .
aci Maledicere : Multi, cum aliis maledicunt, sibi ipsis convicium iaciunt, Mum in. Epis. δε πιπιθ. pos Oper.
a a Maledieeter Nihil hominibus aded suave & jueundum
est, ut de rebus alienis sermonem habere , idque praeseristim, si benevolentia quadam, vel odio trabantur, a quibus vetitas plerumque saripi solet, S. Gregari Naviana
aa Maledictum: Malum est fgnuin . quando quis vult se maledictis ἡefendere, Neυα n. .nolo. nut. lib. I. δει
Is . ante M. 13 Maledictum , s a levitate profieiscitur . contemnen dum est: si ab institia, miseratione dignissimum a s ab imiuria, remittendum, leg. nια Cod. Siqtiis Impar. maled. 24 Maledicta r Videat, quid iniersit inter suas maledieas voces, & nostras veridieas probationes, S. AM .e-ara List. Peril. lib.x eapA.a3 Maledicus i Respondebo tibi, ut si quam voluptatem rea. ledicendo cepisti, eam male audiendo mittas, ciceram.
as Malevolus non est . qui erimen alterius indieat, quia Imdicando corrigere potest , dc tacendo Frater Ierire petis mittitur, S. AMast. a Malitia quando suppleat aetatem in Matrimonio, salemnitana Marm monas I. Octobris IIa . de quam lom. I. r. ad scept. 7. vias Malus omnis, aut ideo vivit, ut eorrigatur . aut ideo vivit, ut per illum justus exerceatur, S. AM . iamri.
Malis etiam ad laudem bonorum Deus utitur, S. Aug. a mari ct Iaberi arbitr. Mali : Sicut boni per eontumel Ias existunt meliores, ita reptobi de beneficio evadunt peiores, &Greg. eps. s. Malus: Retum natura se est, ut quoties honus malo jungitur, non ex Mno malus melioretur, sed ex malo bonus contaminetur, S.Io. Is vre Masis. Malus: Non e peratore , che quando finge di essere Uomo da hene, Gais. Alti'. netia Roma in orni paras alio neua Vita at Tiberio Cesari. dis Malum non impediens: Non caret serupulo societatis occultae, qui mani festo sae inori des nit obviare. 3o Malum, cui non resistitur, approbatur.3 a Malum: Cheviene dat Cietoricia ede parieneta quellodalia Terta prudeneta, in sto. Beti Vomo at Cori. massa. s. 31 Malum nullum magnum es , quod extremum est Senec
3 Malum: EVavio consegilo esporsi a perleolo, ebe s dAea det male, pet impedire , che non si saccia dei male, P. Iasi neu IpH. det Canc. l. I 6. c. 3. n. 3s Mala praevisu, leviora sunt. 3ώ Malorum omnium probatur extremum, inde derrimenta suscipere, unde credebantur auxilia provenire, Cassiaa GOM. tib Q. epist.a7. in ρνιne. 3 Malorumpet missio: Quantunque saliinpie illectio Iliare ii mali, non ὀ illeelio, an lo devole talora it permet terti, per non impedire li heni mauioti, Pallavit.
38 Malis alienis torqueri, aeterna miseria est; alienis dele.ctati malis, voluptas inhumana, Senec. de TranqMIl. vis.
turos esse, semper de nobis pronuntiare debemus, Senec. d. Renes LI. e. Io.
o Mammallas Vit habet, Preus Ubera, Foemina Mam
4a Mantellum volvit, Lamfretis . Iure trifia. 233. Iub
a ad Manus Legislatoris omnes respiciunt, pauci ad Os , S. Bern. de Con . ad Eur. . .e. a. 3 Mares minores numero sunt Foeminis, quia deterlorum rerum major est copia , Mi Mur de Fraινώ.DF. 3. cap. 3.
44 Matia Beati is ma virgo: Sine ipso thoe est Christo ctum est nihil, & sine ipsa thoe est Matia i resectum est
nihil. s Matia Virgo: Merito iacta est omnium Domina, quae omnium se fecit Ancillam, D. Bernari. 6 Maritus: Nune ego mi Uxorem duxi, tulit altera am renit sic vos non vobis mellificatis Apes. Maiitus: Consulto Themistocle, utrum bono vito pauperi, an mimis probato divisi, Filiam eollocasset Ego imquit, malo virum, qui pecunia aegeat, quam pecuniam, quae viro. a Malitus , sne speetali Mandato Procura , non potest praeaudieare Uxori, Rondec. 67 1. I. P. I g. rec s Mariti Haeres post mortem Uxoris non tenetur solvere id, quod ρὸν Ios uti se obligavit solvete, Rota in Rem na Doris Er.I uti a Q. 3. Q sis tertiam coram Ceres. Io Mariti abientia reputatur iusta eausa obtinendi licentiam a Conjugata permanendi in Monasterio, Cano. Erisc. clad
3 a Martinus quare dicatur pertinael ter adhaerens suae opinioni, explieat Baran. Anno Chrsi Ir38. ante m. 3 3 sequutus in Instit. Crim. l. 6. rat. 8. n. I s.
IA Martyrum patientia non adesset, vis adsuisset Drann tam petieeurio, S. Thom. si Maris
110쪽
3ν Mattieitas Eeelesiae Parochialis quando dicatur probata , Me retra nassariumne inentiatium, deqna in tom s. r. a. discept. Ia. . 38 Matrimoniales praves Causas Ep4scopi remittere decidendas solent Sae. Congregationi hus, se abstinendo ab it. rarum decisone, ut resertur in Folio Cori. Cone. in Ventiis milio. 24. Apritis I o. Mattimonialium amictionum &onerum optimi Testes sunt Uxorail, Re in neu Illam aere es ram. I.see. 3. c. I. P ιν. mpha M. Matrimonialium Causariam multa exempla in prima m-
stantia decisarum a Cong. Conci reseruntur in Iom. ypa ι. a.difessi. s. anum. Ia .
in Matrimonialibus Causis quando Partes Ob eorum paupertatem sua jura deducere nequeunt, solet Sae. Cong. injungere patrono pauperum, ut scribat. & informet, ut practucavit in Arine . II anuaria Issi. tam . O . Decret. DL a 3. Vel ut Secretarius assignet partibus validos Defenso res, ut rescripsit in Viennen. Masrimonii a a. Mn.e, .m
61 in Matilinonialibus CaussΤnbunalia Collegialia practi-e te solent illud, ωι quae destini Admoratis Partium, δε plaus Jώdex , νι observat Curae de Luca de Matν ad A.
63 Matrimonium aliquando deelaratur nullum, & eodem tempore respondetur, eonssare Ad sponsalibus, Res. in a. politana Matrimonia za. Iun,i I 6ss. g. Defensores Gram M. Priora. εη Matrimonium quando dieatur metu contractum, Cong. Cone. in Ferentina Maimmonii Iassalia i ai. de qua in rem.
Es Matrimonium consu inmatum non potest mediante disipensatione dissolvi, Mitias Matrimonii anni i723. de qua in rom. 3. p. a. dincept. 3.ε6 Matrimonium secundum quando validum sit, etiam si eertitudinaliter non constet de morte primi Coniugis, Cora. Cone. in Tauri n. Matramonii . Februaria III 3. de qua in rom. a.p. I. discept. Ig. 17 Matrimonium , data opera eontractum eo in Testibus non cognoscentibus Contrahentes , an sit validum, vide
Matrimonium e n tractum a Viro reperto in Lecto a Consanguineis Mulieris, uti per metum contractum, non tenet, Cong. Concinmadan Marrimonii I. Iunii IIII. de qua in tem. I. p.2. issem. Matrimonium eoram parocho invito, & non intelligem te verba Contrahentium, quando sit validum, vide rom.2. p. I. a sepI. II.m Matrimonium ratum.& non consummatum , ex quibus
eatis, dissolvi soleat, Congri Cane. in Romana ra. Martii 1εος. ct in Oriodo. Ιε. M irrat. de quibus in rom. I. p. I. discept. 3. a Mattimonium per verba depraesenti non dicitur contra. ctum, quando non eoncurrit uni sormis depositio parochi,& Testium, Corari cinci in Rom a Matrimoniι 27. Ian. iε99. de qua in ιom. I. p.2. discept. 3.τa Matrimonium contractum eonsummatum eum Muliere annorum decein cum dimidio, nullum est, vide ram. I.
Matrimonium contractum a Viro & Muliere in sene stra exi stentibus, coram Testibus, quando parochus supra
Altare existent id advertat, validum est, ut notant Sanch. de Matrim. l. 3. hi p. 39. n. I. poni. eis. Iras. Iib. I. cap. 21. n. . 8. ct Verriceli. qaas. legati morat. Irati. s. M.fcril. qu. 36. nam. r.
3 Matrimonium eontractum eoram sacerdote assistente eum lieentia Parochi iam defuncti, sed cujus obitus notitia non habe hatur, validum est , Card. vi Lu. responsmoνar. dus. 33. Sed tu cogita. 6 Matrimonium inter conditione dispares tuta conscientia impediti potest a Iudice, mediante carceratione Viri, Pornareti. confult. II. tam.q. Traneia . eos I. 33. ct de Loc. ad Ventriel. ιι.de T. . in C f matrim. aEnot. a. f. At ced ι.
Matrimonium quando praetenditur nullum ob υἱti lin. potentiam, isti iis recognitio praemittenda est, Cong. Cone. in Giennen. Mairimonii II. Maja I a 3. quando fuit demandata etiam Mulleris inspectio , & utrique praefixus terminus ad dictare recognitionem faciendam. 8 Matrimonium contractum in Civitate , ad quam data opera se contulerunt Coniuges , quando validum sit ,
Febr. 1 a 3. ct in Farmana Matrimonii a . Aprilis ejusdem Ληχi I a 3. in quibus responsum fuit pro validitate. ρ Matrimonium contractum per vim illatam a Iudien Laleo, quando sit nullum, Cora. Cono in 'istini, na Murr
8o Matrimonium contractum a Uiro annorum undecim , mensum ser , & dierum sex , nullum declaratum fuit a Congri Cone. in Romana Matrimonii II. Sepremi. I 6εε. de qua is lib. 23. Decr M. 226. si Matrimonium eoram Cappellano Exercitus contractum, quando sit nullum, Cong. Cone. in Barchis en. Marνim niis Detemb. I 723. 8a Matrimonium inaequale non potest Impediri a Mai responsae, Congri conci in Neapolitana Marrimonii 23. Ianaamia . 98. Martii 17aa. de qua in Iom. I. lar t. a. dι-
8; Matrimonium metu contractum, & Inter amnes, nullum est. S. Seveνi Ma νimonia, de qua in Iom. q. pM. 2.d δεσι. 24.s Matrimonium contractum ab ea, cujus sororem quis earnas itere novit, quando nullum sit, Congr. Cone. in Ba ren. pratens Matrimon 39. Apritis I I. de qua u1 lom. 3. l. a. discept. 9.as Matrimonium nullum ex aliquo egentiali desectu, quam Ao resolvatur in sponsalia, vide multas resolutiones. Cong. Cone. in rom. i. γ. I. discept. Iman. I 63. Matrimonium simulate contractum ad effugiendum aliis quod periculum, nullum est. Cong. Cone. in Antinem -- trimonii Ianiι IIII. ubi de matrimonio contracto a Muliere muscae artis peritissima cum Persona eonseia de simulatione, ad hoe ut posset dimitti a Careeribus, ubi deti. nebatur, ne matrimonium contraheret cum nohili iuvene
as Matrimonium eontractum eoram Parocho eum licem ita, ae si esset proprius, nullum est , quando constat, illum non suisse talem. Romana Matrimonιi anni i I9. de qua
quibus proeessit Sac. Rar. in earim Causa, eod. anno coram Corio, ct annoseqq. eoram Caia. de Ia Tremisitie. 87 Matrimonium absque triennali cohabitat lone dissolvendum est, quando clare constat de impotentia unius, Cong. Cane. in Seguntina II. Septembris I 6 9. apad P In Ieu. caninstat. 147. n. a I. O 23. rom. I. 88 Matrimonium nullum quando obliget 'saltem ratione sponsalium, quorum vigore sponsus cogi possit ad contrahendum matrimonium, Carae de Iuc. - Cone. das. χε. na. 34. tom. 3. par. I. discept. I s. anum. I 13. Ss Matrimonium valid8 conti,si potest inter frattes , dc sorores juratos, Congr. nc. in Bona n. a. APril. I 6 II. LII. D crerisI.98. o Matrimonium metu contractum non eonvalidatur per suseeptionem Filiorum, Conticini. apud Barbosis Summa Apost. decis Derb. Matrimonιώm n. 3 a. si Matrimonium contractum in loco, ubi spons .se contulerunt animo illud contrahendi, nullum est, Congricinoia Romana 22. Febraaνιι 163 I. Isb. I . Decret. fol. 19 . a
sa Matrimonium contractum sub eondii lone , s Muires
legitima, nullum est, stalis non reperiatur, et lain si illud consummatum sit, Cong.Cone. aptiu Earbos auonestis. . d. reform. Matrim. e. I. n. 33. 3 Matrimonium contrahi potest eum sorore illius Mulieris, cum qua quis Matrimonium per vim, & metum comtraxerat, post ouam illud declaratum fuit nullum set. ser. u. Cone. inras tin. I lia menti a a. Martii I 66 Iab. 2 . Decret. DIAε. a tergo.s Matrimonium tontractum eoram Cappellano Hospit,lis, nullum es, Coran Conc.in EQ ima a a. Aprilis Is 3 i. Iis. im Decrarist. Ia . . tergo. 93 Matrimonium contractum eo ram Paroelio publice de-