Titi Livii Patavini Opera quae exstant omnia ex recensione G. Alex. Ruperti cum supplementis Freinshemii. Tomus primus decimus quartus

31쪽

m LOC. LIB. XLVI LlvIANI a 'Neque lex Orcia, quam vicesimo ante anno C. Orcius

de senatus sententia in tribunatu tulerat, ruentes minres satis sustinebat, etiamsi serVaretur: quia numero tantum Convivarum coercito , ceteram epularum luxuriem sine freno reliquerat.

XXXVII. Crevit igitur, ut saepe sit, irritatum remedio malum, passimque iam in pauciores convivas maior impensa, quam in plures antea, sebat: adeo paein publicum damnum et dedecus vesana ingluvies iumrat , ut vulgo iam in comitium ad consultationes de republica homines ebrii ventitarent; multique bonis suis evoluti per foedam et abominandam turpitudinem prostituto corpore quaererent, quod mox haud nitato minore infamia per gulam erunt Perdituri. Quum igitur hanc intemperiem aegerrime serret, quidquid in Urbe sanum erat, ConsenSu bonOTUm Sumptuariae leges expeti coepere. Considibus ea de re ad senatum reserentibus, senatus in haec Verba censuit: titi Arincipes c italis, qui ludis megalensibus antiquo ritu mutitarent, iurarent Uud consules perbis conceptis, non amρlius in Singulas coenas su tui esse jacturos , quam CentenOS G mOSque aeris, Prael r olus et tiar et pinum, nequc Mino alienigena, sed Patrio, iamrose neque

orgenti in con vis plus Pondo, quam libras cenium tD

XXXVIII. Ferre deinde consules ad populum placuit

de modo sumytuum , quita unu mquemque diem ferent: ab altero consulum Fannia lex est appul lata. Ilaec ludis romanis, item ludis Plebeiis, et saturnalitus, et aliis quibusdam diebus centenos aeria insumi concessit, δε-cemque aliis diebus in singulis mensilus tricenos: cet

32쪽

ID. FBE ΝSHENII SUPPLEM. ris aurem omnibus sebus non a Lus denos. Inritari Mero praeter domesticos convisas ceteris diabus ternos, nundgnis quinos. Eorum qui legem suaserunt, C. Titii oratio exstat: qui, acriter invectus in vitia civitatis , stare istam posse negavit, nisi illa tollerentur. Ludos megalenses romanosque hoc anno L. Postumius Albinus , L. Cornelius Merula aediles curules secerunt. XXXIX. Ita constitutis domi rebus, nihil aeque, ac syriaci motus , curam Putrum exercuit. Demetrius enim, postquam Lyciam fuga attigisset, scripserat senatui, se ad poenas ob Octauia necem a Lysia r etendus , in Syriam irat inare. Antiocho, quem Ps Pulva romanus regem amella vi, nihil nociturum. Neque segnius, quam ostenderat, Tripolin pervectus, urbem voluntate Oppidanorum recepit. Ibi quum magnus h minum ad eum concursus fieret, diademate sumpto, Romae se ad repetendum senatus auctoritate regnum venire, mentiebatur: nihil enim aut sciebant auis spicabantur de fuga eius homines, cuius famam Celeritato praevenerat. Igitur paulo post Apamea quoque potitus, cum valido iam exercitu contendit Amtiochium , regni caput. Lysias, metu Romanorum OlγPonere arma non auSM , in Speciem Pacis cum Antiocho procedit obviam; nec admissus in conspectum, cum pupillo a suis militibus interficitur: ita Demetrius regnum patemum citra laborem Cuperat. XL. Eodem anno senatum M. Pomponius praetor de Philosophis atque Phetoribus consuluit: quod sub his nominibus multi mercenarii sapientiae facundia que Prosessores, iuventutem romanam Contemptu P triorum institutorum, religionumque imbuere dic

33쪽

IN LOC. LIB. XLVI LIVIAM

bantur. De his senatusconsuItum iactum est, ut M. Nonius Praetor in udo teret, curaretque si ei ere Hli Meque sua Dideretur ti Romae ne essent. L. deinde Anicius L. F. L. N. Gallus, M. Cornelius C. F. C. N. Cethegus ineunt. His consulibus egregiae vitae L. Aemilius Paulus extremum diem obiit. Maximae hominibus admirationi continentia viri fuit, quod quum liberaliter quidem, sed tamen citra luxuriam vixisset, unde dos uxori solveretur vix reliquerat; vendendisque mancipiis, et supelIectile, et praediis adhuc nonnullis, fuit opus, ut sexcenta nummorummi Ilia conficerentur: quibus detractis, in hereditate non amplius quindecies sestertium remanebat. Nempe cum ditissimis populis regibusque bello congressus, et incredibili opum vi potitus, aerarium populi r mani pecunia, suam domum Iaude locuplotare studuit. Plus auri ex Hispania, quam quisquam ante illum alias, advexerat in Urbem: macedonico triumpho bis millies centies in aerarium intulerat, tanto in popinlum romanum beneficio, ut exinde tributum pendere

desineret.

XLI. Nequa maIe respondit ei benevoIentia et honoribus civitas, quippe maXimis Condecoratum magistratibus , plus etiam impensi amoris tostificatione ornavit. Sed et alia omnia, quae homines laventi somtunae acceptum serunt, cumulatim ei obvenere. Sub finem vitae, postquam Veliae, quo se ex Consilio m dicorum contulerat, in secessu et otio diu fuerat versatus , desiderium non serens populus , cum alias, tum in theatro, crebras edebat significationes,uι se convectui ciuiam redderes. His acclamationibus,

34쪽

et sacrificio quodam solemni instante inductus est, ut Romam reverteretur: idque sacrum cum Collegis suis, inter maximam gratulantis populi frequentiam peregit. Postridie rursus ipse pro sua incolumitate secit; statimque, ut reverSus est domum, delirio Correptus, per quod ne sentire quidem morbum Posset, tertia deinde luce exspiravit. XLII. Tum vero patuit, quantus apud Omnes amor

eius Viri, quantaque VEneratio esset: nam ad deductionem funcris, non modo manuarii artis es, Cet valle vilis turba , suo quisque reli Cio opere, certatim Concurrerunt; Sed etiam magistratus atque Senatus iustitio sumpto res protulere. Quin et ex circumlucentibus municipiis, quotquot occurrere in tempore potuerant, visendi simul honorandique laneris causa conquebant. Vnde raro splendidiores cui quam exsequiae fuere; non tam auro aut ebore, Ceterique

apparatus nitore, quam insigni omnium benevolentia studioque, defunctum decorantibus. Praeserebantur iii idem, ut in funere nobilissimi viri, longa seviemniorum imagines; sed maius ornamentum orat in ipsa homilium si equentia, quum non cives modo, Sed ex insensissimis modo hostibus, quotquot aderant, erga memorium tanti viri cevia erit studiis. 1ideres ex Liguribus, ex Hispanis, ex Macedonibus validiores luoSque circa lectum lanebrem ambitioso diligentes: soquebatur turba senioriim, Et magno Cumas lectu servatorem suae qui Sque patriae patronumque appellabat. Quem enim armatum pugnantemqNe hostes ob virtutem timuerant, eundem in pace victi obii istitium gravitatein quo haud minus amabant.

Plistaret .

35쪽

LIII. Funebres liarenti lii Ios Q. et P. Λe in iliani

secere: quorum alterum in Fabiam , allorum in Comnelium gentem adoptandos dederat. Heredum utruinque reliquerat pater, sed P. Scipio iam tum in ea

aetate generosum monstranS animum, Cuius m X gloria praecelluit, semissem suum fratri C. Fabio adiecit, quod ipse in ditiorem domum ascitus, cupiebat illum familiaris rei copiis sibi ex nequari. Nec ideo

minus in edendis gladiatoribus , ne silmptu frater obrueretur, dimidiam eius Partem, ad millia nummum quadringenta, ex fria PDCunia contulit. XLIV. Haec et alia liberalitatis specimina, quae in affinibus et matre ediderat . in urbe, ubi si nondum avaritia , iam parcimonia magna erat, laudibus et admiratione adolescentis omnia repleverunt. Qui constanter inhaerens proposito suo, paulo post novis rumoribus priorem famam auxit. quum dosancta mutuo Papiria, non modo ex universo, 'IUO Pam donaverat, cultu recepit nihil; sed, quamquam ipse solus heres erat, omnia hona maiorna concessit sororibus , ad qMas nulla pars hereditatis recepto iure pertinebat. Stil, ea tempora magni Iuboris magnaeque famae Opus consul M. Cetti egus perfecit, paludes Pomptinas exsiccando. Locus ille olim trium et siginti urbium suissscreditur: ubi tum animoso conatu consulis iactus est

ager, laeto magis praesentibus, quam in longam P steritatem durabili, beneficio.

43. Tituti Adelphor. Terent. Diod. et Polyh. apud Vales.-Plutarch. Aemil. e. 6. g. 44. Di l. - Polyh. - Liv. Εp. XLVI. Mucian. apud Plin. III, ,

37쪽

LIBER XII

IN LOCvM LIBRI XLVII LIVIANI.

LIBRI QUADRAGESIMI SEPTIMI Cn. Tremellio tribano plebis in icta dicis est, quod eum M.

Aemilio Lepido pontifice maximo iniuriose contenderate M Crorumque , quam niugistratuum, ius potentius suit. Lex doambitu lata. Lustrum a censoribus conditum est e censa sunt civium capita trecenta viginti octo millia, trecenta quatuo declin. Princeps senatus lectus Aemilius Lepidus. Inter Pt Iemaeos fratros, qui dissidebant, foedus ictum, ut alter in Aegypto, alter serenis regnaret. Aria illes Cappadociae rex, consilio Demetrii, regis Syriae, et viribus pulsus regno, a senatu restitutus est. Missi n senatu, qui inter Masinissam et Carthaginienses de agro iudicarent. C. Marcius consul adversus Dalmatas parum prospero primum , postea feliciter pugnavit ; eum quibus bello confligendi causa fuit, quod Illyrios, populi romani socios, vastaverant; eandemque gentem Cornelius Nasica consul domuiti Q. Opimius eonsul transalpinos Ligures, qui Massiliensium oppida, Antipolim et Nicaeam, vastabant, subegiti Praeterea res in Hispania a compluribus parum prospere gestas contineti Consules anno quingentesimo nonagesimo octavo ab Urbe condito magistratum, peractis comitiis, insequentisque anni consulibus creatis, inire coeperunti Mutandi comitia ea a suit, quod uispani rebellabanti Legati, ad disceptandum inter Masinissam et Crithaginienses

38쪽

misia, renuntiaverunt , vina nyvalis i teriae se Carilingitie deprehendisse. Aliquot praetores , a provinciis avaritiae D mine accusati, dum uati sunt.

I. Memorabilis hoc anno contentio fuit intor Cn. Τr mellium, tribunum plebis , et M. Amilium Lepidum, qui pontifex maximus erat. Itaque tribuno plebis, qui cum Lepido iniuriose iurgatus fuerat, mulcta dicta I sacrosancti magistratias maiestatem sacrorum vin-pente reverentia. Ludi hoc tempore romoni a Q. Fulvio , L. Μarcio aedilibus curulibus editi sunt. Legem de ambitu, quae circa hunc annum lata sertur, quis tulerit, adhuc quae . C. Cornelium Cn. F. Cn. Ν, Dolabellam, aut M. Fulvium M. F. M. N. Nobiliorem legis auctorem exstitisse non absurdum est . qui Proximi consules fuere. Sed quia postin Ddum, Credo, de eodem crimine plenius diligentiusque cautum est, memoria vetustioris legis exole, it. II. Celebrior multo censura os t. quam his consulibus gessere duo chirissimi viri P. Cornutius P. F. Cia. N. Scipio Nasica, M. Popilius P. F. P. N. Laenas. Illustrum secerunt quartum atque quin P ages inuim :censa sunt civium capita trecenta viginti Oelo millia, trecenta quatuordecim. Ab his quoque princops Senatus, M. Acmilius pontifex maximus Icctus cst 'si n-lum. Censurae severiter actae hoc quoque monumentum est, quod sequitur. E iues romanus quum ecyrum strigosum et male habitum, ipse pinguis et bene cur in cute, adduxisset, interrogatus eSt a Censoribus, qui foret, ut dominus equo tantum esset

habitior 3 Atque ille, α Quoniam , inquit, ego me

39쪽

is curo ; evium , Statius meus M Id responsum quum patrum reverens videretur, notatus ille est a censoribus, aerariusqlle iactus. III. Horologium novum in superiore censura Ioc tum suerat: id quoniam usui non erat tum pore nubilo, P. Scipio, divisis aequuliter noctis ac diei horis, horologium sub tecto dedicavit, quod fluentis aquae

indicio temporum intervalla metiretur. Graeci es, psydram appellarunt. Res in speciem hilud magnifica , ob ingentem utilitatem laetis antinis accepta est: nam apud prudentes pleraque Vitae ossicia temporibus distribduntur; quorum negligi rationem qui parum referre putant, utilissimae rei pretium non intelligunt. Iidem censores, ut ambitioni, vires quotidie sumenti, sic quoque iretur obviam , quum multae passim circa ibrum statuae essent positae, sustulcrunt omnes , exceptis quae de senatus aut populi sententia Statutae essent: in his , quam apud aedem Telluris Sp. Cassius, qui regnum assectavit, posuerat, etiam conflavere. Operum, quae in censura hac locata sunt, nobilissimum porticus in Capitolio suere: locavit P. Cornelius. Lustrum hi secerunt sub exitum magis tr lus sui, consulatum iam gerentibus M. Aemilio M. F. M. N. Lepido, C. Popilio P. F. P. N. Laenate iterum. IV. Hic etiam annus pluribus regum negotiis, quam 'Propriis , occupatos Patres habuit. Ptolemaeus enim Physcon , magno cum favore dimissus ab senatu , in

Graecia validas mercenariorum copias conduxit. Recepit et Damasippum , genere Macedonem, qui Prinximas inter turbas publico consilio, quod Phaci summi, interemPto, cum uxore liberisque ex Macedonia

40쪽

IO. FREI SHEMIl SUPPLEM. Profugerat. Cum his in oppositam Rhodo coni inentem transgressus , et hospitaliter exceptus a Rhodiis, navigare Cyprum statuerat: nisi T. Manlius Τorquatus, qui Iegatione ab senatu tangebatur , monuiSSet, contra sententiam Patrum facturum Dideri, qui eum citratam. iussissent reduci. Iliade postremo consensit, ut, dimisso circa Sidam milite, Cypro abstineret, et in sinibus Cyrenes Torquatum opperiretur, qui, Se re cta ProfecIurum Alexandriam , dicebat, ut adducto iustium Sententiam rege, una cum ipso eosdem ad fries

occurreret.

V. Ita cum altero legatorum Cn. Meruti, et Damasippo macedone , in retain se contulit; conductisque mille serine Crotensibus, navigavit in Libyam Aegypto conterminam, ibique exscensione facta. Custra ad Apin posuit. Hic quum ad aliquot dies ΤΟ quatum frustra exspectasset, Cn. quoque Merulae Persuasit, ut Alexandriam pergeret, animum si atris citius expugnari posse auctonitate duorum arbitratus. Sed hoc quoque consilium laustra suit, retentis Alexandriae legatis, quos maior Ptolemaeus omni artexersabat, ne vel Perficere, quod institnerant, vel Prius regredi, quam ex utilitate regis, possent. Ita quum Physcon ad Apin diesiis quadraginta nequidquam haesisset, alio praeterea maioris taedii nuntio

perculsus est.

I. Quippe deficientes Cyrenae alias quoque civitates ad consensum traxerant, aderutque iis socius consiliorum et adiutor Ptolemaeus, cui rex, Romam prosciscens, summam rerum mandaverat. Hoc nuntio Vix peracto , supervenit aliud, iam in armis des