장음표시 사용
2쪽
DON IACOBO LOMELLi NOEPIs COPO MAZAR iENSI,
offertur tantum spectare nihil preterea inspicientes , & sua quidque magnitudine metiri. Ego autem te alia animaduertisse semper cognoui, Vt quibus de causis, & a quo homine detur,attenderis. Hinc fa--- tum est, ut cum tibi non nisi summa S amplissima tribuenda sint, munusculum hoc tibi dicare auserim, exiguum fateor, tanti tamevelim aestimes, quanti animus quo datur, aestimandus uidetur, non enim id tantum sed tibi me totum debere sentio,& si cum voluntate ingenium possem coniungere,viresque animo responderent, multa in te meae voluntatis & studij argumenta haberes, &Omnibus significationem darcin amoris erg1 te mei uerum cum id ob infirmitatem efficere nequeam, illud polliceor, meritorum memorem Ine prestituturum necticenim sum oblitus quantum multis in rebus,& his quidcm difficillimis,mihi obtulcris auxilii. obtrectatorum maximus erat numerus, Ciui meae
3쪽
laudi & glorie aduersabantur, tu uero acerrimus defensor ita tua sapientia ac autoritate honorem mei defenderis atque illustraueris, ut ne ullam quid enaccessione illi potuisse fieri crediderim. huius adet firma apud me crit memoria , ut nulla obliuione aboleri possit unquam. omitto beneficia , quibus &ijs quidem innumeris nostram ciuitatem devinxisti, dum ei prefueras, illiusq; gubernacula gerebas, in quibus ita te prςstitisti, ut in tua prudentia ac sapietia Pontifex Maximus coquiesceret, & senatus uno ore te Ciuitate don auerit maxima testificatione diligentiae uirtutisque tuae. His de causis ciuia mei tum tibi tradiderim, etiam omne id tibi consecratum volo, quod ijs, in quibus assidue versor,studijs comparauerim. hoc itaque opusculum tuae dignitati commendatum, tuaq; fultum autoritate,in lucem exeat,& tuis auspicijs in multorum manus transfundatur,in quo ea disputaui,quar in quolibet philos phiae naturalis libro Aristotelis praemitti solent, lueaut ab alijs pr termissa sunt,aut parum docte excogitata, obscuriusq; & perplexius quam deceat costri pia, ut ipso labyrintho uni intricatiora.Nos uero coquidem ordine digessimus,eaq; claritate perstrinximus omnia,ut nihil desit,quod ad hoc spectet munus,& quiuis in hac scientia mediocriter uersatus facile percipiet. suscipe igitur amplissime prssul opus hoc qualecunque ut mei erga te grati animi moniamentum; illudque tua autoritate Queas ac tuearis, di tuam in me uoluntatem conserua. Vale.
4쪽
Autoris institutum proponitur. Cap i.
V AHQV ARI multa extant apud Argi. interpretes, qua in controuersia sunt posita, nulla tame in re eos magis dissentire perspexi,quam in i s. qu nin Ilio cuius : libri philosophis naturalis premittisolet, qua tamen cognitu perutilia oenecessaria sunt.iccirco cti musiere docedipublico aliquati per leuatus essem, in eis omnes neruos elatis indvnrieq; meae colendi, O ea in unu cogesii locu,O i ex praefationes totum opus distribui, in quarum prima, quae ad libru dep0sico auditu pertinent,explicaui.Secunda de iis disserit, que tractarisolent in libro de caelo.Tertia disparat de iis, quae operi de go. corr.inscripto conductit. Quarta doce qua libro Meteo.praeferutur. Quinta uniuersὰ de partibus similarib.agit,atque singillatim de Mineris.Sexta ad libris de Anima spectat. costitui alit in prima rasatione ea, qua in uolumine de ρ sico auditu disputatur, qua quia de illud caeteris o .praeponitur, licet coplura alia initio huius operis ocrifiterpretes prefari cosueverant,et Auer.octo enumeret .nos breuitati indulgetes alijs omissis,quatuor explicata duxi us,quoruprisu inItitutu O libri materiastectat. cheru de Diuisione G. risii ad libri inscriptionem attinet. Postremum uerδ de utilitate disserit.Haec enim magis sunt necessaria, O ex his reliqua facile intelligi possunt, perspecta enim intentione ardentius incumbimus, non temere uagareur.Diuisio autem ob oculos totum opus ponit,o unius cui quepartis scopum ad eam, quae praecipua eLl, intentionem diari t. 2 En parum confert ad explicandam autoris intentionem O
5쪽
libri inscriptio. Vtilitate a utem perspecta promptius incumbimus, illam enim omnes rapetimus ad eamque rapimur nec aliquis est qui utilia fugiat aut ea no sudiose persequatur. Merito itaq: bee soliondi putare decreuimus.a subiecto,qδ primo loco fuit propositu, exordiu facιcimus. ut orcine progrediamur,primu quid nostra cratio sibi ιιelit.aperiemus. desubjecto futura sit disputatio, quotuplex illud sit intelligi oportet.est aut duplex rese Aucr.una totius. alterupartis. uocatur totius,in quo uniuersabietia uersatur,ut necfcietia latius pateat nec ab ea Dperetur,unirier aeque facultati sit aequale, suo fit ut a latinis adaequatu nuncupetur ,siquidem aliquid eius esse oporaet,quod per se in facultate pertractatur,aut.n .ipsum subiectu, aut quae eius esse ponuntar, uelutι principia, partes, affectiones, quae ad totius subiectum necessario requiruntur. Cum vero uniIιο- fion subiectum species habere sit necesse,quam ob rem genus subie-. Iam ab Aristo. i isse. dici crediderim, eius species subiecta partis uocatur,de quib.in parIιλfacultatis disseritur. Vtrunqi uero subiectu duas eo plectitiir partes,una qus eo φ considerationi subsecitur, res subiecta nuncupatu r, O a latinis1ubiectu materiale,altera modus est consideradi,qua as ei de dicitur ratio formalis.Nos de subiecto locuturi de utroq; disseremus, 'nui re subiecta considerandi modii explicantes. prius tamen de eo subiecto uerba faciemus, in quo uniuersa scientia de natura uersatur,de eo postea agemus, quod in libro, que praemanib.habemus pertractatur, reliqua uero parris subiecta in i s,quae deinceps dicemus, explicabimus . Sic.n. doctrinae ordo poscit. ιt communiter quaedam de omnib. precipiantur, separatim posea,quae cuiusq; generis sunt. Versen cu multa et variaesint de re haefent Wis interpreta, prius quid alii sentiat recesuimus, post quae nostra sit opinio,imitantes Arist.quι raro aut nunqua in rebus fatis dubiiuuam profert sententia ministprius aliorum,si quae fuerint,reiecerit opiniones,sicin. firmius flabilitur ueritasfalsis explosis senteti'.
RINVM Diui Thoms opinio nobis occurrit qui in uniuer ascientia de natura Ens mobile subiectu esse opinatus est. in Verum quia uario modo ab iis qui eius profitentur doctrianam, opinio Mc explicatur,quomodo intelligenda sit. paucis per BrisIere decreui.id quod moueri dicitur, bifariam intelligi pote st,uel ut subis
6쪽
subiectu,uel ut terminus, ut eorum utaruerbis ) ut terminus moueri dicitur forma,quatenus motus terminus est,mesubstantig sit forma, siue accidentis , ut subiectum uero moueri id intelligi uolo, quod motum o transmutationem recipit ac defert O id duplex est, si communiter motus nomefumatur pro mutatione motu propriddicto,aut enim est iis,quodgenerationiDHtantie sub citur, ueluti est prima materia,aut quod motui,ut corpus, quod aliis motib. cieri potest. autores igitur huius opinionis testantur hane fuisse Diui
Thoms mentem,ut per ens mobile id init iligamus, qu od utrovis modo moueri cotingat. Adduntpreterea mobile opticiter accipi,aut ut aptitudine ad motu denotat aut ut aptitudinis radice significat,
sicuti risibile, quod aliquando pro aptitudine ad ride is, interdupro risibilitatis principio semitur, dichnt secundo medo intelligi mobile. Quare iuxta bos Ens mobile uisubiective O terminatiue copitur ut mobilitatis, principium claudit subrectum eR. licet nos
satis acriter contra allatam ab his opinιonem,cum maxime recedata sententia Ar.no.possemus argumentari tamen quia nostra semper fuit consti eludo non nasi aduersus Irauissimos utros inuehi,quorum autoritate quisque confisus facile decipiposset. iccirco omissa reprehensione, quam in eos possem a1nrire solum aperiemus eam nofuisse Diui Thome opinionem,quam ipsi putarunt. Tunc enim apud Diuum Thom. principia oepastiones non essentseiuncta a subiecto quippe mobile terminatiue subiectiudprincipia opiniones comprehendit, patuit rem in eo contineri formam O materiam, que in hac scientiasuntprincipia, simul etiam quantitatem,qualitatem, ubi, que sunt affectiones,Diuus Thom. tamen separatim o diuersa principia o passiones a subiecto constituit, cum dixerit naturalem philosopbiam esse de naturalibus , quorum principium est natura, quare naturatium o entis mobilis principia materiam ct formam esse censuit, ct paulo infra adiecit Arist. hic tractare de omnibus
iis,que in communi res mobile consequuntur, ut principia communia ct accidentia. Nec non decipiuntur in Diui Thom.doctrina dii
mobile rei principium significare dixerunt,siquidem ipse corpus mobile esse subiectum negauit,quoniam in 6.p s probatur, ergo mobite illud hic accipit,quod in6.de corpore fuit o Lysim alioquin eius ratio nullam haberet momentu.omitto id, g, impropria fuisset locutior
7쪽
ι Ascansi Comitis Praefatio. I.
tio,eu accides pro substatia posuisset. Derelictis igitur bis, qui Diui
Tho.mente non perceperunt,hanc eius opinionrsus e fatemur, hiati' rectesenserui,ut entis nomine subiectu motus intelligamus, sit uero mobile pro ratione formali, quod etsi acciretis sapiat natura, cum ratio formalis sit ignota, loco eius niti prohibet capi. Haec opinio ab 's,qui huius uiri sequuntur dogmata, rationitas ct autoritatibus fulcitur. Est prima ratio, , ideset subiectu scientiae O passionis ed ens elisubiectum motus, qui cit prima pinio philosophis
naturalis,ergo illud idemetia erit subiectu, maior Wrllicina es exsecudis analiticis, ubi facultatem mmctrare de subiecto assecti mes
dictum est,minor motus definitione constat.Secundo subiectu catiae naturalis ex his unum affirmari ope pretia est,aut corpus mobile aut ens mobile,quandoquidem unius horu mctus es prima assectio, uerita primum fateri non possumus,nanq; subiectu in Icientia
debet esse nissimum ut nihil eo sit notius, monstrationeq; eeeat ferto a Yte libro physostenditur corpus mobile esse, eo θ, nullum indivisibile potes moueri, quod.n.mouetur partim eri in termino dquo,partim intermino ad que, id es diui biis,quod non es aliud nisi corpus. superest igitur ut eras mobile sit huius operis interia
scopus.EII tertia ratio,idsubiectum conmtui oportet,cuius facultas principia nenatur,hic uero entis mobilis principia inquiruntur,ut Diuus Tho. F.tex. 6.asseruitio di ritur etiam θ, omnia, de quib.hie agitur,adens mobile referatur,o proinde Ariso.tem I i. dixerat nobis supponantur ea quae sunt natura aut omnia aut quaedam moueri, o non dixit corpora. Laestruuntque hanc eandem O. let.te . sententiam Arist tesimonio,qui 6 Ueta .quarti circa quae phialosophus naturalis uersetu r ait circa tale ens,quod in se habet principiis motus o quietis. pro re igitur,quam materiatim uocant, eritens, huius simile protulit i I. eiusdem cum dixit naturalem accidei Π p tia oe principia entium prout mouenturspeculari,perinde ac si eramobile dixisset.In eandem opinionem uisus est luisse iacuer. q. O. Mesa.G. II .eiusdem. cum dixerit de rate mobilisermonem facere phi&D-1. 's' phum naturalem. His similibus argumentis moliti si xt Diui nom.opinionem, qui eius profitentur doctrinam, sine nies si timiudicium act.bere lumque id ratum habente ,γod ab alijs Fr batum fuerit.
8쪽
In Lib. Physic. FDiui Thomsopinio refellitur. Cap. s.
AE C Nero opinio doctrinam non sapit peripateticam,a menteque A. rist. remota es, idq; palam omnibus faciam etiam se,qui certis quibusdam alienisques persente tiis quasi addicti O consecrati sunt: O H rem exordiar, prius num intelligi Noto,quod quando subiectum habere principia orifectiones dicimus,id de ea partesubiecti sit intelligendum,quam materiaim Latmi nuncupant, nam cum subiectum duas claudat pa
res,ri paulo supra monuimus,rei consideratae sunt illa tria, ct non modi considerandi,sub quo H sub iso communi ea tractari necesse est. constat igitur non rem ens pro re considerata fu se acceptum,
Neontrapriorem partem argumentemur, moxcontra posterioremἰ '
runc enim scientia naturalis entis principia, partes affectiones inquireret, quod risto.non consentit, qui q. MetapbF. id muneris . . Melah. primo pbilosopbo adscripserit. Praetereaprincipia o Ufectiones cli πη- p im subiecto non oportet coincidere,id autem in eorum opinione contingit,namq; pater ex Diui Thom. doctrina entis nomen omnibus competere, nihilo; esse quod utad subterfugiat. Quare uno nomin e ora quid subiecti omnia erunt complexa,quod abonum est, qua doquidem mutuo seiunguntur. Deinde opinio haec ita ens mobile flabiliuitsubiectum,ut corpus mobile prorsus abstulerit, iccirco si inuicem ea distinguuntur, quaerendum est, an ens mobile corpore mobilies minus oluersati aut aeque aut magis.si minus commune,omnia, quae in hae facultate pertractantur, subsubiecto non cotinerentur, siquidem corpora excludercturasi vero fuerit aeque uniuersale,non rectὰ corpus mobile pro subiecto aufertur: si autem magis, in multisens mobile inueniretur, in quibus corpus nullo prorsus modo inesset.Trsterea si pro modo considerandi mobilitatem accipi volumus, potius corpus pro re considerata est assumendum, quam ens, πt eorum armis argumentemur. Idem est scientia subiectam ct affectionisFrimum autem subiectum,cui primo motum inesse necesse est,corpus fateri oportet,siquidem de eo 6. p sic. fuit monstratus motus, nec de alio msi de primo subiecto monstrantur piniones. id confre
maturinam entis nomen ex eorum sententia etiam Deo communica
tur,in quo morum reperiri nemo assereret: Quare proprium motui, B τι
9쪽
ut decebat, subiectum non fuit positum. Nec ad hanc r tionem xc nullorumsolutio me fugit asserentium ens fuisse coarctatum mcbialitate, proprium : fuisse jactum scientia naturalis Iubiectum, qui
magnopere decipiuntur, nec rei difficultatem percipiunt, non enim
p. ionis subiectum ipsa passionem proprium, sed cum fuerit coamctatum ei accommodatur,siquidem semper in proprio inuenitur furibiecto. Ad haec considerandi modus ac ipsum jubiectum simile es definitioni,in qua sicutigenus,quod proximum ess cipitur, consimili ratione illud idem in subiecto seruandum s. res enim considera lageneri in definitione respondet,nec licet id,quod si premum estgenus,multis coemcere differentiis. Nec altera pars, quam pro modo considerandi sumpserunt, vera est,νt undique opinionis falsitar pateat. modus enim considerandi modo definiendi essimilis,πt 6.meta pD.patet,veluti autem in definitione nullam accipitur accidens,itacdi in subiem,mobilitas autem es accidens, cian aptitu sit ad motum,quam accidens esse testatus est Aristo. 2.p0'.cum dixit ferri fursum igni accidit. nec eorum,qui huic fatient opinioni, solutio habet aliquod momentum,quod loco rasionis formatis,qua ignota si posita sit, veluti in definitionibus nonnunquam loco disserentiarum propria accipimus accidentia. id insubiecto fieri non contingit ,m quidem in facultate,ut etiam ipsi dicunt,subiectum est notisimum, quod magis partis formalis causa, cum altera patra maseriae respondeat,qua ambigua est ccidere putandum est. Praeterea Divus Thomas in 6.p0si. ab Arist. corpus mobile ostendi arbitratus est,qu re si mobilitas in corpore est ignota onagis id Nem erit in ente, quod magis occultum ambiguum est. Si igitur de corpore ostenditur siue monstrari potest,non est ergo passio perspicua . Additur etiam quod cum ens mobile re a corpore mobili non sitseiunctum, quod deiso ostendi dicitur, de altero fuisse monstratum intelligendum est. Improbatur etiam haec opinio,quoniam diminuta es, quandoquidcm
parte ubiecti potiorem omiserit,nempe formalem, qua scietia hac erat ab aliis secemenda ,siquidem O complures aliae facultates de rebus disserunt mobilibus,ri ars lignaria, O Metaphysica diuerso di*utandigenere, quod in hac opinione fuit omissum. Relinquo illud in Diuo Thoma,cluod sibi parum constiterit, quoniam in prim Hi corpus mobile subiectu est: affirmaueris,quod hic inficias luit.
10쪽
In Lib. Physic. σRationum opinionis solutio. Cap. q.
V P, C diluendaesunt rationes, quas prius pro hae opinione retulimus, aperiendum; es nullam efficaciam eius ar - gumenta babere . non enim satis Upro veritate flabilienda aliorum improbassesententi sed O rationes, quae pro ea asi rae sunt, euertere ope pretium est. Dicimus igitur ad id,quod priamo loco fuit positum, g, per ens, quod fuit acceptum in motus definitione, Ocri t. intellexit id,quod naturale es,oproprio nomine Necatum corpus naturale,cuius motus est actus. Verum dubia es Mesolutio: mmotus definitio in tertio pustradita non solum motui, qui est ad accidens,competit, sed etiam generationi substantia, cuius subiectum corpus non es, sed magis ens inpotentia O materia prima,namque Arist. 3 .p sdixit,quod generatur non est idem est Phyceria ubiectum motus , ior termini ad quem, quandoquidem '' motus non differt teste cier. I. p fa perfectione ad quam vadit
nisi secundum magis O minus, si igitur generationis subiectum es
prima materis,difficile intellectu es, quomodo nomine entis, quod in motus definitione fuit acceptum , pro corpore naturali intelli queat,substantia enim generatio nonfuissetcomprehensa, quod δε- surdum est,cum illa definitio cuiusque motussit communis. Resso demus ad hanc difficustatem, quod licet prima materia sit primum generationis subiectum , quod ueta ei subiicitur, nunquam tamen ab omniforma abiuncta inuenitur, nec forma, qua in ea es recipienda,prius ab agente procreatur,quam dispositiones,quapro eius productione requiruntur,fuerint acquisita ,sedes necesse νς s materia praeparetur, multaq; in ea fiant praeparamenta,quia ius crasisti corporeitatem adipiscitur. ducitur etiam quod nunquam est spoliata trina dimensione, ut rem sentit Auen qua dici potest corpus. Quodammodo igitur Ogenerationis subiectum
vocatur corpus,actumq; corporis naturalis generationem esse fatemur.malo.nscsentire,quam sinere labefactari veritata, Arist. sententiam.Si enim ens communiter intelligeremus,τt opinio put bat,non solum materiae motum esse actum assimare cogeremur sed forma O intelligentiarum, qua nomine emis iuxta horum opianionem complectuntur. Nec erat rationi consonum ea comprehι