Ascanii Comitii Spoletini ... in gymnasio Messanensi philosophiam profitentis Praefationes sex in omnes Aristotelis libros philosophiae naturalis ..

21쪽

Ascanij Comit ij Praefatio. I.

sint coincidere,at natura e i pr. ncincipium in philosophia naturali, pro subiecto igitur confiimi nequit,idem enim principium O subiesium esset. nulla etiam demo tratio a priori in hac scientia daretur, quandoquidem demonstrationis causae fluunt a subiecti principiis,

in cemio qΠod est asserere,nam teste fuer. ArιR.in hacscientia xtia .phys tur omni genere demonstrationis. Rurseu illud entsubiectum ut passim dictum est,cuius principia facultas uenatur, at in hac scientia naturae principia non inquiruntur,cum eius non sint principia, hunc disserendi modum mutuamur ab Ariit. asserente fieri sermonem de -Μςt-te . ente,quia entis principia inuestigantur, alibi dixit,orationem efii ME , substantia,quia huius indagantur principia, O proinde cum cx. i. natura principium sit, subiectum erit,cuius natura est principium. ec rationes aliquod habent momentu,in prima maximὰ deceptus

est homo iste,qui desubiectosatis esse putauit,si latum si e Ii cognoscatur,cum o alterum de eo haberi sit necesse Uuta quid est te Re Arist. I .mss.quod de natura est ignotum iuxta talus uiri senteriam. nee idud admitterem,omnia ob naturam inquiri,quinimo ipsa alterum respicis,quandoquidem principia alterius gratia indagantur, velatio Tio. initio dephysico audi u innuit, νbi de principi spropter res naturales pollicetur se tractaturum. non possum nousatis mirari huius uiri leuitatem. Nec uerum semper est si brum a materia inscribi,ὰ multis enim usus recepit fieri inscriptio

nem,interdum ab assectione , ut liber pbas de motu,qui es pinio,

nuncupatur, consimili ratione degener.O corr.nominatus . aliquando a principiusculi liber phra icitur deprincipiis, O liber

de anima,ut in N,que sequuntur,latius explicabimus. Concedisuxei subiectum debere esse νnum,non tamen quodlibet νnum in facultate Nocadum est subiectum,sed id duntaxat,quod primo O per se facultas contemplatur,quomodo non se habet natura.Falsum est etiam pro subiecto constituendo id tantum requiri, eius esse partes O pala tones, praeter enim hac oportet principia adesse . praeterea quis se contineret drisu, cum audiuerit motum quietem natura Oς g ess e assectiones e forma eri subitantia plex, cuius est agere 1 a. non pati dixit Ar Io. ergo accidentibus non subjcitur , asseruit 1. De ani- etiam fritior. assectiones illas , quas putamus esse ipsius mi- - ς si tu, composito ascribi.Ad haec si motus naturae esset affectio, de ea

22쪽

. In Lib. Physic. ra

monstrari operepretium foret,cum tamen riΠ.6lus de corpore ostenderit. Nullus tandem esset preter lucillum, qui natur non corporis auderet pronuntiare motum esse,quamuis enim a natura perinde ut ab efficienteproueniat, non tamen in ea H in subiecto recipit ursiquidem motus in mobili O non in movente locandus est, Ni monstirauit Aristo.Recessit quoq; a veritate,dum euerterit dis 3 Physicultatem,no enim fieri potest vi in tota scientia sit subiectum quo ad utroq; queuionem sei enim subiectum debet esse notissimum, en nihil est quaerendum, fixit etiam Arist. desubiecto si est,ct quiden essepraecognoscendum. praeterea si dictum rettentare monstrare nazuram est ridiculum, quo modo en quaestio in uniuersa phil sopbia e praesertim cum in toto pars complectatur, O cum uniue fam dicimus scientiam,simul intelligimus quamuis partem etfata jum en etiam illa tria idem esse, inferius enim aperiemus, quantum inuicem disserant.

Opinio propria. Cap. 8.

LIORIUM explosis sententiis eam recensere opinionem tempus admone quam Neram ct Aristo. esse opinamur, O proinde dicimus in Nniuersa scientia naturali materiam scopum esse corpus naturale,quatenus naturale , evi habet in seipso principium motus oe quietis,quod idem M.quod rationibus O auctoritatibus fulcire conabimur.In facultate idponendum est subiectum,cuius principia,partes, ct affectiones lamgiuntur,naturalis corporis inpbilosophia naturali ea inquiri perspicimus,quandoquidem in libro p01squatuor causaru genera traduntur accidentia quae communiter insunt corpori naturali, in libris uero particularibus de eiusdem partibus fit dispalatio . quare corpus naturale constitui necesse est subiectum. Tracterea id in universafacultate flabilitu ubiectum, quodsuo amplexu continet

quaecunque in libris singularibus partis subiectasunt: subiecta in

libris,qui deinceps sunt, continentur tanquam in generein corpore

naturali. inde id solum in facultate subiecti conditiones recipit, quod est compositum, O principia habet, at nihil est praeter illud, quodprosubiectostatuiposiit,non enim natura quid princip s

23쪽

. raret,nec ens, quandoquidem latius patet , superestri sit corpus. Lm rex s. hoc idem Aristo. testimonio consimari potes,qui i .coeli dixit; cie tiam naturalem fere plurimam esse circa corpora non dixit circa entia,aut circa naturam , inuis primi 'sicorum ait princi pia scientia Nesse inquirere,quae de natura est,hoc es critis natura lis,quod proprio nomine dicitur corpus naturale, ergo corpus na

turale es subiectum .modus monstrandi e l Arist. dicentis fieri se movem de ente O de substantia,quia entis O substantiae principia

inquiruntur. pro re igitur considerata sit corpus naturale, adiecinaturale,corpus.n. aequivoce dicitur de Mathematico naturali, nullum uero aequivocum pro subiecto accipi debet, siue modus coi siderandisit, iue res considerata,per corpus autem naturalescientia No Ia naturalis non secernitur a Metaphsica ct arte fabrili, quae similiter incorporib.naturalib. -rsinor,iure igitur fuit adiecitum νt naturale, quo disserta cyteris facultatibus,licet enim in re considerata complures facultates positiat conuenire seiunguntur tamen tractandi genere, sicuti in Mathematica oe scientia naturali 'hy-t . ostendit Aristo.utraq; enim desuperficie solidis disserit,diuerso Eibid e, tamen imodo, O primo ethic. dixit geometram ct fabram rectumpi. r. considerare,bunc vero propter opus,illa cientis causi.ob id adiecimus ut naturale,quandoquidem eo philosophia naturalis a cael xis facultatibus secernitur,in quibus interdum de naturali corporedi putatur,in illis enim non babetur doctrina de eo,ut habet in seipso principium motus o quietis,νt inscientia naturali usu uenit.ic-2.Phy.teX. circo Aristo. cum voluerit docere discrimen inter ea, quae arte ut

naturalia, ait naturalia babere in seipsis principium motus σε Μα.tex. quietis,qus Nero arte fiunt eo carent principio,quod idem 6. met

Mὸ , DT a statui est, cum dixerisscientiam naturalem circa tale ens versum.1. eap. fari,quod tale complectitur principium. alibi ait quod omnis ii l. tentio naturalis est circa ea,quae habent in se principium motus quietis. Quare non sumpsit mobilitatem, H latini arbitratinum pro considerandi modosed illud potius quod eius est principium, si quidem consideraridi modus magis prioris quam po terioris habet

rarionem. Ab hac opinione uiri eruditi Aristo.interpretes non recedunt graeci ct Arabes, uer.in praefatione I .phs. aitsubiectu

philosiophiae naturalis esse rem sensibilem τt habet in seipsaprincit pium

24쪽

pium motus o quietis, intelligit autem per rem sensibilem corpus naturale,dixit uero sensibιle. ut ostenderet philosopham naturalem soli m ea contemplari, quae sunt in materia sensibili non πta materia abiunctasunt,corpus enim naturale tantum in seipso babet principium motus ct quietis.Huius etiam opinionis fuit Them. qui in prefatione eiusdem libri licet eam Simpli.esse putem) intentionem esse ait agere de rebusnaturalibus,qua naturales sunt,o quid per res naturales intellexerit explicans, quas pro re considerata accepit,addit,idem es autem O corporeas dicere O naturales ,hscuitur res naturalis est res habens naturam, qus O corpus natura leproprio nomine nuncupatur,quod ut naturale cosideratur, quodrdem asseruit Simpl. Quamuis autem corpus naturale dixerim effesubiectum, eorumque sententias abiecerim, quiens mobile aut corpus mobile esse putauerint, dicimus tamen re haec omnia con uenire , ens scilicet mobile , corpus mobile, res naturalis, res sensilis, O corpus naturale, ratione Nero tantum differre,Vetati ens risibile,res rationale, animal rationale, licet enim Tno-

uoque eorum idem significetur, quippe homo, id tamen diue saratione sit, quandoquidem alia a pineriori homi ncm denotant veluti ens risibile ct corpus risibile,s enim risibile hominis accidens, eoq; natura posterius, alia uero a priori ,sicuti ens rationale ct animal rationale,siquidem rationale principium illius es, eo antiquius, est etiam res genus remotius.Si igitur,ut omnis evitetur error,subiectum est describendum,illud sumendum est, in quo genus accipitur propinquius, ratio principii spectatur ,sicuti in eo quod nos protulimus, apparet. es enim omnibus prius illud, quod πocauimus motus o quietis principium,nanque ad id O mobilitas sensibilitas reducuntur,proxiwius etiam accepimus subiectum quandoquidem in corpore motus ct eius principium inueniturprimum,id autem materia O forma constat, quarum Nna πt materia principium motus pastuum est, altera uero activum. O haec dicta sintsatis desubiecto uniuersae scientiae,qua de natura es. se. '

si f

25쪽

Ascanii Comit ij Praefatio I. De subiecto libri phys opinio aliorum .

XPLICATO totius ρbilosopbiae naturalis subiecto id transeundum modo est ad partis subiectuserscrutemumque materiam libri de physico auditu,in cuius disputatione non discedemus a nostra philosophandi via, Ni prius de aliorum

placitis disseramus,mox eam,quam putamus esse ueram, asseremus sentent am. Est prima ferὰ omium graecorum opinio Them.Simpl. Ioagram.qui in initio primi p0s.concordes dixerunt intentionem O propolitum Arist.esse de iis,qua communiter consequuntur omnes res naturales agere, peculiaria enim singiιlis rebus in libris, qui poct hunc sunt,tractantur. Verum quasint haec, quae uniuersὰ

ras Omnes naturales consequEtur, Nario modo intelligitur iuxta eo Πιm sententiam. Ioagram. quinq; essehac arbitratus est,materia, formam,locum, tempus motum. Nem. Simp. quorum eadem

est praefatio,visuspicandum sit νnum alteri eripuisse, aut quod magisprobo, quod ab aliquo aut impressoris incuria fuerit adscripta

Them.non enim I b sar brasim redolet, modum eius interpretandi,addiderunt praeter ea finem O efficientem, veluti ipsi id uidentur indicare dum propriam explicant sententiam. quid per communia omnibus rebus naturalibus sit intelligendum, aperiunt, aiunt quemadmodum sunt principia ct quae principiis sunt annexa intelligentes per principia,qua causae nuncupantur,νt finem O eo ficientem,simul O concausas,Ῥt formam ct materiam, per annexa Nero motum,locum, tempus . si istorum opinione non visus in recessisse Auer.intentione huius libri asserens esse cognostere causas communes omnibus rebus naturalibus,ut materiam, firmam, fi Physco. nem, escientem, O accidentia communia, butus simile a. μ' s ' protulit. Simpl.testimonio Arso.nititur idperluadere, qui in initio operis proposuit se tractaturum de principiis, quae communia sunt rerum omnium naturalisi,ut de eo in facultate disperatur,quod in prooemio proponitur.cisi igitur instituta sint communia princia pia,hec erunt materia, subiectum operis. idem est intelligedum

de communibus accidentibus, de quibus similiter fuitproposita in-

ten tio

26쪽

In Lib. Physic.

tentio tertio illius operis. idein iacuer. alia ratione molitur, Vt id 3.Phy. tex. sis necesse essesubiectum, quod definitur,ckm uero principiorum re accidentium tradatur definitiones,merito ea subiectum fateri opor ''I' ςς

retinaddit , g, corpus non desinitur hic ob id quia non est subi ctum sed magis in libro de cyto,in cuius initio dixit st liber de caelo est primus, in quo fit sermo de partib.subiecti totius, ct iccirco ibi

fuit definitim corpus, quoniam est commune subiectum in tota scietiade natura, ct id erat necessarium, prius inquam definiri subici ctum totius,antequam de partibus fiat sermo. monstratur hoc idem . iiis,quae Armio.reliquit in principio primi meteor. ubi epilogo colli- .it gens quae dixerat in libro p0saltse locutum esse de primis causis naturae o de omni motu naturali: cum id, quod epilogo colligitur, sit tractatum in narratione, merito principia ct accidentia accipi

oportet pro subiecto praesentis libri.

Opinio improbatur. Cap Io.

. l l . .

V di VIS his plurimum debeam, eosq; cateris omnibus Aristo. expositoribus praestare putauerim, crist.ω-men O Neritati magis debere sentie, quibus nihil est prs ferendum,ideo pace eorum dixerim,in bacre eis non est adberendum,non enim,uer in uerba expositorum est iuradum, quasi semper bene O nunquam malὰ sentire posiint,inueritate enim inusi-ganda no magis autoritatis quam rationis momenta quareda sunt, nec satis probare soleo, quod de Pythagoreis dicitur, quos ferunt, si quid af rmarent in di putando, cum ex eis Psreretur, quare ita esset,respo resol tos, se dixit: quinetiam plerunq; nocet iis ,qui discere uolunt,autoritas eorum,quos insequuntur. iccirco nos istorum periculo decrevimus foliis Iristo. insequi, nec sinere aliorum suasionibus nos decipi in via tam alus in multos delabi errores. Primum igitur in bos sic invebimur ex subiecti conditionibus argumentantes,inter quas Him haec unasit potior,ut principia habeat, ex quibus de eo monrirentur passiones, constat veram non esse sorum opinionem siquidem principiorum non sunt principia, si cum bis accidentia connumerabimus, tunc accidentium esse accidentia D 1 oportebit.

27쪽

Alcani; Comitii Pitantio s.

oportebet.Praeterea de tali Asiecto habita notitia 1mentia dici nca poterit,quandoquidem per cavsas comparari nequit scire vero ρ creausam M. ditur etiam quod principia,accidentia O lub. eciam essent idem, pro ooq; ponerentur, quod valde est absurdum nanq; ea in facultate mutuo secreta sunt.deinde cum b.ec plura non Nnumsint stientia non dicetur νna sesentiae enim νnitas ex subiecti νnitate oritur. Praeterea ut Ari Io.argumentandi modo τtar,

illud eris bientum,cuius principia facultas indagat, sic enim lyse. ME ,ν, de eme oe desubstantia taberi doctrinam,quia eorum qus

S u.tex. t. rutur principia,cum autem principiorum quaeri non posivit princia pia,iure in facultate subiectum esse non possunt. Additur etiam, illud est subiectum,cuius gratia omnia tractantur,ad ipsum; omnia diriguntur , O quod alterius merito non investigatur, uerum

principia o accidentia semper ad alterum referri es necesse,instia ruit. n. criso.in principio lib. - . se largiturum principioru cognitionem,ri rerum naturalium scientiam adipiscamur, O 3. eiusdem dixisse uelle agere de accidentibus ut earundem sunt affectiones. Sigillatim quoque aduersus bos possumus argumentari,ct primum, contra Sim .dicentem hic de principiis agi, de se,quaesequutur principia, siue de annexis principse, intelligentem per amnexa principiis accidentia,nempe motum,locum, tempus,quodprorsus usrum non es,licet enim haec't accidentia,non ta en principiorum sed rerum naturalium.opinatur etiam de se tractari propter principia,quodsimiliter est falyum, ut cim de diuisione loquemur fiet perspicuum. Reprehenditur quoque Ioagram. qui duntaxat quin que esse putauit,qua communiter consequi dicuntur omnes res noturales , ct omisit fini: O esciente,quare eius expositio est diminuta. isti igitur dum bacprofitentur, a Veritate O a mente Arist.remotisunt, ideo eorum opinio dimittatur. Sunt O alii, qui aliter sentiunt,H Diuus Thom. en s mobile uniuersὰ affirmans, O A bertus corpus mobile , uerum quia falsitas opinionum patet ex diactis,cwm desubiecto totius locuti fuimus,non est necesseri pluriabus in bos a Uusded rei veritas aperiatur.

28쪽

ST autem nostra opinio, aqua non recedit AleX.referen

se te simpl. quod in libro phi subiectum sit corpus naturale,

in ut naturale,quod etiam pojuimus in totascientia naturaliquo te ostenditur. Id est subiectum, ut frequenter diximus, cuius facultas principia ct affectiones uenatur, in hoc vero tibro perspectum es principia o passiones corporis naturalis inuestigari, ut quatiιor prima genera causarum, motum,locum, O tempus.Praeterea es Aristanos in principio uniuerisscietis, ut prius de uniuersosubiecto loquatur,antequam de eius Γpeciebus uerba faciat, cum autem in tota scientia naturalisermo fiat de corporis naturalis speciebus,ut dixerit in prooemio Ioan. gram. crisi. complures naturales libros conscripsisse O multitudinem librorum suorum omnibus rebus naturalibus distribuisse,ueluti in libro de celo locutus es de eorpori. implicibus,in reliquis de mixtis imperfectis Operfectis, inomatis, animam babentibus,ergo oportuit de genere utputa de corpore naturaliprius fuisse dictum. Deinde corpus naturale bifariam potest considerari,aut absolute O inseipso,aut ut in Dis speciebus habet consistentiam, secundo modo de eo fuit tractatum in libris particularibus, superat ut de eo quatenus in seipso considera tur,alicubi dissereretur,alioquin non fuisset exacta de eo scientia. Et tandem cum nulli alteri subiecti conditiones accomodari queant quas saepius ad subiectum requiri statuimus, nisi corpori naturali, merito illud pro subiecto stabiliendum est. Verum oritur dubitatio, paulo enim supra hoc idem in uniuersa scientia naturali cofessi fuimussubiectum,quaresubiecta totius Opartis erit idem. Diluitur, nuctum in absurdum idem uaria ratione in diuersisfacultatibus esse subiectum, potest enim de corpore naturali duplex fieri comeratis,ut dictil est,aut commuter quoad ea,quae ei uniuerse insunt,ut principia ct accidentia communia, aut quoad ea, qua sibi propria sunt,primo modo consideratum praesentis libri es materia copus si uero utroq; modo illud attenderimus,la totascientia est subiectu.

Rationes

29쪽

Ascanij Comitis Praefatio. I.

I 2.ὲVVc Ioluendae rationes sunt opposita opinicnis, prima euertitur, si prius quot modis intentio accipiatu r,explia -cemus. Est enim duplex, innaria secundaria,vocatur primari quae cum subiecto coincidit, ab eoque non dissere,quandoqμidem quod principaliter in facultate intenditur Osubtemim, tu gratia caetera tractantur, ad quod etiam perinde ac adpri cipat scopum dirigi omnia necesse est,reliqua verosechndariὸ ωIRoscuntur, ut principia, partes, Opiniones: nec quis putet baec per accidens considerari licet dixerimus secundario,per se enim tra. ctari putandum est, qi amurs non prius. Secundaria igiIvr intemtio claudit principia,partes O assectiones: a veritate igitur alie,

vi sunt, qui intentionem Oscopum a subiecto disserre opinantur, O ex hoc uolentes ad bonum sensum sententia gre coram redigere , ut de intentione O non de subiecto eorum opimo sit intelligenda,intentio enim subiectum idem est, si de ea loquam , quam prima nam uocauimus,quod enim primo Operse in facultate intenditur effutiectum, quare 'opus O intentio dici potes: O taceant aliter sentientes , quos uelim eos consulere de rebus in philosiophia, qui

subtilius O exactius rerum naturas perscrutantur. Dicimus igi-

ur quod uerum es Arist.m initio lib. ''s proposuisse se locuturum deprincipi'sed id non propter se ueri ob res naturales,qus principaliter intenduntur , O qua rum etiam principia o causa

erat inuingaturus,des exit autem primarim intentioncm, quo niam erat persp:cua. Ad id de accidentibus similiter respondetur,' uerum est de eis fieri sermone, uerum ob res naturales, ut Arist.dixit. Ad rationem Aura. bifariam possumus r pondere, primum

quod alsum es de subiecto semper esse praecognoscendu ipsum quidi .post. tem quando enim id fueritnotum, si emitur, ut Arist. monuit, ars enim

76- in difficilibus uersatur; Dicimus etiare quod corpus naturale fuit x.phyctς - definitum ab Ar .a. phys cum dixit, qua natura sunt omnia uia P i '' dentiιr habere principium motus o quietis, id enim es corpus Π turale, demittit etiam corpus naturale dum ait, habent naturam

30쪽

In Lib. Physic.

quacunque babent principium in seipsis motus oe quieti ,haec enim , .pitys texest corporis naturalis definitio, ut etiam ueritate coactus ibi sen- . tit Auer.tanta in uis ueritatis,quae praeter ιd, quod ingenio cuiusquam hominis aut arte subuerti non potest, etiam aliquando cogit homines sibi contraria dicere. Verum quis posset ambigere,tunc in i .celi Arist. fuisset superuacaneus, in quo similiter desiniti it corpus naturale. rei'itur dubitatio, quod alio modo bὶc ct ibi de compore fuit tractatum,non sicuti nonnulli putant in primo celi definiari corpus Mathematicum,fuisset eni actur transitus artis, ubiq; de corpore naturali disseritur , uerum in libro tali considerari ut tres continet dimensiones,nec sic subterfugit considerationem naturale,in magnitudine.n. O dimensionib.ut naturalis corporis sunt,in bus etia uersatur philosophus naturali ,ης testψιμε es δ' , hi, p s. primo celi .ut uero capit materiam O forma,quae motus quietis sunt principia,fuit definitum in pusicis. Quare magnope- r.etli tex.i. reuer.deceptus est,qui corpus naturale fuisse definitum in primo celi opinatus est,ut in philosophia naturali in subiectum. Adid,quodpostremosuit allatum,respondemus ibi Ars.solum epilogo collegisse principia oe accidentia naturalis corporis, ex his tamensimul corpus naturale infertur,quandoquidem dictum est principia opiniones subiecti merito tractari. Haec hactenus de librip0sicorum materia.

De diuisione scientiae naturalis. Cap. II.

de subiecto ea omnia dixerimus, quae ei necessaria, erant, nunc ad id, quod secundo loco innituimus, transeundum est,in quo polliciti fuimus de diuisione loqui. Versem quia propria recte cognosci non possunt nisi prius, qua sunt comunia intelligantur,iure decrevimus,ut idem in superiori quaesito seruaμimus,prius de totiusphilosophis naturalis diuisione loqui, deinceps ad ea deueniemus,quae e Uentis uoluminis.Se offert primum opinio Ioa.Gra .qui totam philosophiam naturalem in duas principei partes distribuit penes ea,quae consequuntur res naturales,rit que esse nonnulla,quae communiter res omnes naturales consequuntur, uia ueta, qua aliquibus rebus sunt propria,intelligens princi