장음표시 사용
31쪽
r i Ascanij Comit ij Praefatio. r.
pia o affectiones per ea,quae consequuntur.sunt autem eorum ali
qua communia,quae in rebus omnibus naturalibus insunt, ut mat ria, forma, motus ocus, tempus .aliqua uero propria, quae in rebus quibusdam inueniuntur. egit rist. e ijs,quae communia sunt, in libro de phrsico audisu, de propriis uniuscuiusque in cateris liabris philosophiae naturalis,o haec pars in alias secari potest, qua tenus diuersae sunt res naturales, ut pro harum sectione distribuenda sit. idem uer. sentit clun de ordine in praefatione loquitur. Verum forum opinio mihi non arridet. Trimi m quoniam operis diuisionem penes ea accipi oportet,quae principaliter tractantur, si uero exprincipqs O accidentibus eam sumpserunt, quae secundario facultas amplectitur.Praeterea ueluti exsubiecto facultatis dixtinctio capitur,consimili ratione ex eode umenda es dctributio. alare forum opinio recta non est.Suntalis ut Them. Simpl.qui totam scientiam de natura diuidentes duas in partes,dixerunt una esse de principiis, de iis,qua necessario consequuntur, ut sunt annexa princip',alteram uero de iis, quae exprincipi' oriuntur.Trima pars habetur in octo libris pus. altera in reliquis philosophiae naturalis libris, quae adhuc in mi istas secatur partes, ut patuit ex Ioan Iram. Haec opinio licet priori sit rectior , uera tamen penitus non es, nam prior pars penes ea fuit accepta, quae non principaliter infacultate pertractantur, quot fieri non debet, exsibiecto enim sumenda est librorum Minctio.Praeterea diuisio in ea en facienda, qua eodem continentur genere,at principia,ct qua ex eis oriuntur genere diss erunt, diΠributio igitur horu non fuit recta. Nos Arist. tanquamsaxo adhaerentes alitersentimus, penes tot fieri posse diuisionem dirimus, quot sunt ea, de quibus per se facultas diserit, que cum triasin ex his omnibus fumifectionem asserimus sunt autem principia,assectiones, subiectum,d,quo tamen sectio primῖ accipienda est Iubiectum eri, ueluti O ipsum facultas primum contemplatur,reliqua uero non adeo principaliter. Ab hoc igitur diuisionem accipientes dicimusscientiam de natura duas in partes secari,una eri,qua demiuerso agitsubiecto,qua octo libris p f. comprebensa est,altera, que in reliquis libris complectitur, de speciebus d putat,qus in facultatis partibus propria uocantursubiecta, quae actuc in tot distribuiturpartes,quot sunt species totius subi
32쪽
, Potin' dafectio fieri penes principia,ut una sit pares,ssuade communibus tractat principiis, alia de propriis, prima conscripta est in libris p sicorum, altera in caeteris libris. Ex clectionibus etiam lice sumi diuisionem, quarum alia communes sunt, de quibus in libris agitur pb aliae uero propria,quae in iis, qui dei ceps sunt , libris tractantur, O haec secunda pars diuidi ur adhuc pro numero diuersarum rerum,quarum assectiones inquiruntur. Di, io igitur totius sitientia ea his tribus accipi potest, quam uis doctιor Iis,qua penes subiecthm ct eius partes attenditur.
De diuisione libri de Physco auditu Opinio Samplicii,& sociorum Arist.
- alterum aggrediamur,quod magis urget in quo pluis consistunt difficultates,hoc autem est de diuisione Us libripssin cuius disceptatione d noItro consueto philosopbandi more non discedemus,ut prius aliorum sententias referamus. in hoc autem omnes conueniunt ut totus hic liber duas in par tes diuidatur in unam,que si de print ipiis, in alteram de motu,dissentiunt autem ubi de his fiat disputatio. Est prima opinio sociorum Arist.ut initio quinti sexti μ' refert Smpl. qua ipse Them. mprooemio primi ph M.fecuti sunt, quod quinque priores sint de
principi s,tres uero posteriores de motu.Primum id Simpl.o Rendit ex progressu Arist.qui in primo de materia, forma, O depriuatione, quaesormae opponitur,agit. In secundo de causa efficiente, de fine, de casu,O fortuna,quae uocantur raccidens causa e sicientes.dicentur igitur libri de principiis, in quibus O qui tertius nuncupatur, numerari existimauit,licet in eo de motu disseratur, quoniam eius cognitio propter eam,quae es de natura, tradita est, ut in principio terti, testarus en Arin.in eodem de continuo disputaturo de infinito, quandoquidem motus continuus o diuisibilis in infinitum est.Treterea cum corpora natura 'ia sint in loco in locoque moueatnr,consimili ratione de loco in quarto fit sermo, o cum apud nonnullas locus esset spatium uacuum,O inter principia pone E retur
33쪽
retur deo in quarto de uacuosuit dictum, in quo similiter de tempore actum essiquidem tempus motum metitur. Erat etiam opera
pretium pro motu eius θecies cognosci, O oppositiones, quas habet ad quietem, ad seipsum, quomodo sit unus. de quibus in
quinto disseritur.Cum aut ,quacunque a tertιο ad Quintum Umienremerauimus, propter motum sint tradita,de quo conscriptum egi, ut uatura definitio intelligeretur, iure huius o reliquorum tractatio uniuersa ad naturam dirigitur , qua cum de materia ct forma, qua principia sunt, dicatur,merit) omnes hι libri tali nomine digna sunt, ut de principiis nuncupentur.Tres uero poneriores uocantur de motu, quia in sexto de eo fit exordium secundum seipsum , O iuxtasiam naturam. Hoc idem Simpl.in initio sexti Aris. test monio nititur confirmare,qui crebro quinque priores de principμs 8.Phy.tex. uocat,alios uero de motu .nam. 8.p0sdefinitionem motus in tertio ' traditam accipiens sic incipiemus autem primum ex definitis a nobis prius in physicis.intelligit autem librum tertium, dicuntur enim librip sici, hoc est naturales siue libri de principiis, ait
etiam vi fine eiusdem. Quod igitur infinitam magnitudinem nocontingat este,ostensium est prius in phyticisia similiter intelli i-tis gens tertium .in quo de infinito disseruerat. primo coeli negat dam. ri corpus infinitura Hse dixisse in libro de principiis fatetur,quod
in tertio phys fuit explicatum. Quod igitur non est infinitum corpus,palac& per ea,quae particularia int speculatibus hoc modo & uniuersaliter considerantibus , non solum secundum rationes, quae in iis,quae circa principia dicte sunt a nobῖs,determinatum est enim ibi uniuersaliter prius de infinito quomodo est,& quomodo non est . Fres uero posteriores dici de motu 3.rili.ας sic orienditur, nam Arist.ῖ. corti loquens contra antiquos asserens ' tes magnitudinem esse indivisibilem, ait' dixisse de bis prius insermonibus de motu innuens sextum librum. De his autem conside-tea 3 s. ratum est prius in iis,quae de motu,serinonibus. st inferius asserens multa evertere, qui corpora indivisibilia ponunt, aitse de re huc dixisse in libro de motu iurelligens eundemsextum De quibus rex. dictum est prius in iis,' ua de motu diximus .Primo etiam civ
3 '' dem inquit fieri non posse infinitam magnitudinem pertransiri in te refinito,ut fatetur se dixisse in bis,quae de motu intestigenssex-
34쪽
tumSed illud quidem manifestum est,quod imposiibile si infinitam pertraiis ire in tempore finito, in infinito ergo, ostolum enim est hoc prius in iis,quae de motu. Et primo degen. corris a degende tradens duplicem causam generationis,materiam, efficietian au ς rite . t
de ca est iente seprius egisse in sermonib. de motu intelligens octaui . De illa enim dictum est prius in de motu sermonibus .Huigilar constat totius operis duas esse partes quinqu e priores lubros dici deprincipise,alios uero de motu.
E contra bos bona cum uenia, eorumq; erro res aperiemus deposita amicitia pro veri inquisitione, sor enim habenda est ratio veritatis quam amicitiae. Pri-
misi autem sic arguuntur, ectiones, ut pasiim dictum est subiecti merito in facultate considerari es necesse, ergo illius gratia erant a.de anima pertractand.e,nam teste Auer.alicuiussubiecti perfecta doctrina πρη babetur,nisi quae ei contingunt fuerint cognita, ct Arist. pri- 'μ' ς 'mo post. ait, quodicientia demonstrativa contemplaturpassiones subiecti,quare obsubiectum deaffectionibus fit tractatio. Praeterea quae de subiecto demon tranda sunt, ad principiorum cognitionem non oportet referri,passiones de subiecto, ut peripecta notaque sit eius natura,probantur.Deinde, ut iamdudum dictum ess, Oprincipia, affectiones, partes propter subiectum considerantur,quare de corpore naturali disciplina fuisset diminuta, si de eo propria accidentia non fuissent monstrata. dditur etiam quod modus considerandi modo definiendi ilis est, definitur autem motus,ut comporis naturalis es passio, quamdo dictum est, motus Mactu eritis, 3.Phy. rex. O ipsius mobilis,quare ut ad corpus natura e*ectat, de eo disseri x. tur,id ex Arist.confirmatur,qui tertio ph . pollicitus en sedebis locuturum,nt rerum omnium naturalium sunt accidentia, sic enim ait. Manifestum igitur est quod & propter haec,& propterea pcunctis sunt communia & uniuersalia hic omnibus,coli deraduerit .magis est autem putandum ibi de his fuisseper se pertractatu ubi eorum traduntur definitiones, ueluti principia non dicuntur . 'perse comerari,quoniam eorum notitia adsubiectum dirigitur, co
35쪽
simili ratione nec abfectionum tractatio per se dicenda est, quando quidem ad idem refertur. inhorret etiam a uertia te eorum opinio cum infecudo lιbro de fine et efficiente agi opinati sunt,si enim, ut etiam ipsi testantur, in libris p01 .de principiis communi imis disseritur,erat necesse de illo fine O remi te ibi tractari,qui omnibus sunt communes, quos cum in linum, quem Deum benedictum dicimus,coire perspicuumsit, de hoc insecundo disseri erat necesse, uerita cum de eo ibi nihil dictum sit,ut unicuique constat a ueritate igitur alieni sunt. dum desine ct esciente agi dixerint. Traeterea si eorum uera esset opinio,non magis de bis dicendum foret fuisse disputatum,quam de materia O forma, de quibus similiter facta fuit oratio,cum earum tradite sunt desinitiones, de natura dictu est,ibi etiam de quatuor cat sisfacti. uitsermo i igitur ibi res tractatur,ubi definitur,asmari oportet non folian desine O efficiente Arist. disseruisse sed etiam de materia Oso a. ec minus f motum est a ueritate alterum eorum dictum,inseptimo ct octauo tractari de motu semo enim de motu ibi factus alterumspectat, o non est secundum sui sius naturam,ut male ipsi putarunt ,sed ad primum dirigitur motorem,ut paulo infra monstrabitur.Parum etiam sibi constat Simpl. nam in tertio pus com. I. dixit de motu se monem concludi quatuor ultimis libris, quare inter eos quintum con numeravit,qui de motu sunt.Restiones,quas attulimus, facile dilui possunt, O prima ex dictis ruit, nam motus primum erat ob ipsum subiectum cognoscendus cuius est asse , ueluti ex Ar s. o tendimus secundario uero propter naturam,in cuius positus est desinitione,ut magis eo loco ia H.uoluerit ordinis rationem reddere, tractandum autem erat de eo,etiam si non fueritis tus in naturae definitione obscientiae necesitatem rufubiecti cognitionem. Ad ea, quae ex risi. asseruntur,facile respondetur cum Dagram.in prooemio,quod ape crist. nomine partis uniuersim opus intelligit,iccirco interdum uocat librum de principiis, nonniinquam de motu,licet enim O complura alia hic d putentur, ea tamen sunt precipua, ct de quibus sermonem longiorem protraxit merito his duobus nominibus consueuit uniuersum opus uocare, nec aliquid uetat, quin de-- noratio accipipo it ab aliis,quae ibide tractatur, ueluti tertio caeli
36쪽
dita Ioagram. in exordio totius operis pamum 2 prioribus di H ae sentientes quatuor priores uocarunt de principiis, quatuor uero posteriores de motu, eisdem ierὰ moti rationibus. ait enim Da. gram. quod cilin institutum Arino. sit in universo opere de T sico auditu quinque disputare,nempe materiam,formam,locum,motum O tempus,in primo secundo de materia oe forma disserit, licerin primo magis de materia, insecudo vero magis deforma,quae cum sint principia non iniuria libri de principiis dicentur, ct cum motus
propter naturam tractetur, reliqua propter motum,merito tota ea oratio ad natura cognitionem referetu r. Quare duo, qui deinceps sunt libri,in quibus de his agitur militer deprincipiis dicuntur.in quinto Arist. inchoauit de motu sermonem, de eoq; fecundusui, ius naturam agit,pro quo declarando ea omnlapraecipit, qua necessariasunt, que ad finem octaui. Qi.testimonio id comprobat,qui quatuor priores consueuit uocare de principiis, cateros uero de motu.Horum opinio falsa es, o su opere Ioa.gram.deceptus est,primum quiasolum de quinque in libro phsagi crediderit omittens finem O enicientem, qua re paulo sena eum obiurg
vimus, multa enim Arist.dixit in a .de fine O rex. q.ostendit naturam propter finem operari,quare naturalis munus est de eo agere,
ad quem similiter de eoicientespectat loqui, nam qui efficientem negauerit, simul materiam O formam tollis,quandoquidem efficiens ex materia formam producit. Dixit etiam Arist. eodem libro quod 1 .phycte philosiopbi naturalis partes sunt de quatuor causarum generibus R7'tractare Elpet etia dimi tus Arist. in hacscietia eliquisset enim de sine O efficiente tractationem. Nec nonfalsum est Arist.plura deforma dixissi in secundo,nam licet de materia in primo plu ribus egerit ob eius difficiliorem cognitionem, ut ipse fuerit primus, cui
plane natura materia claruerit teste Auer. non tamen in secundo i.Physco plura de formafuere adlata, i quide multa de nect de reliquis cari x. arumgeneribus disputantur. Postremum etia a ueritate adeo abhorret
37쪽
horret, ut eo nihil absurdius autumare possimus , in posterioribus nempe libris agi de motu,ueluti nos paulo pos explicabimur.
Opinio Diui Thomae eiusque improba-
VV S Thominiconnat in initio primi Meteor.cum prio ii fibus dictiabsit diruiuersum opus duas m partes nuncuparas amam de principiis,alteram Nero de motu: dissentita item ab illis,quippe duos priores de principiis putaueris,quaod quidem de miteria ct forma o deati s causarum generibus in illis agitur eliquas autem de motu . Haec opinio sicutι Opr. ores,ueranon est fraeotestq;.aduersatur siquidem in secundo falsum est de me O efficiente haberi disciplina nisarrultimus o primum efficie ,de quib. agi in hoc libro est necesse, Deus est benedictus,de quo nec in primo nec insecudo aliquidfuit dictu.Deinde natura effici cris ibi declarari existimandum ent, ubi eius largiantur pradicata id facitia riR.in octauo, quando de motore primo O immobili loquitur et paulo poII dicemus,ergo non in secundo, in quo de fine O efficientesolum quid nominis habemus ιerian qui sit hic finis ultimus O primum rerum omnium efficiens,ibi non explicatur, sicuti erat necessari pro eorum perfecta doctrina. PUcli conflat Diuus Nom. quandoquidem in principio octaui dixitistentionem in eo libro esse agere deprimo motore,mter multa a, qua ab Aristo.ibi tractari arbitratus est. Deinde in reliquis libris non tantaxat de motu fit sermo, uerum etiam de loco O tempore ,πtsunt rei naturalis bastfectiones, de omnibus enim his erat necesse agi ,sunt enim cor ris maturalis pastiones, de quibus tractatio ad Nnam spectat famigratem, quare pars illa non tantum de motu scribe da est,sedetiam de ali μ' at Arinote. 3. coeli fuerit uocata de
38쪽
J V m bucusque quid ali' senserint,dixerimus,nunc tempus es, ut in medio nostram ponamus opinionem ,semper Aristoteli tanquamsaxo adhaerentes. 1sentimurgrscis totum boe opus secaxiposse duas in partes, unamq; dici de princi- pq , quae quazuor continetur libris adteram de motu quatuor aliis Poluminibus coprehensam. no tamen sicuti Porphyr.er Ioa. Tram sed duospriores,Gr duos posteriores de principiu,reliquos uero medios de motu,stae deaffectionibus. Et ri νnicuiq; nostraperspecta sit opinio,nonnulla accipere oportet, um G,quod corpus natu rase,cuius bic diximus principia afectionesq; inquiri, duobus contingit modis coliderari,aut dum sit O procreatur, aut dum factum generatum est,inci aliasint, quae necessaria requiruntur , Ut fiat, alta H conmtutumsit ope pretium erat pro eius persem scientia utroq- modo considerari. Et proinde Arist. de eo disserens primi eius principia, vigignitur,inquirit,cum id necessariὀpraecedat, inceps ut actu O absolutum est .Fraeterea HIsciendum quod licet corporis naturalis, quouis modo intelligatur, quatuor sint cognoscenda principia,O quae intern O quae extemanuncupantur, Arcto. tamen de eo,ut gignitur,in primopb'floquens ea dura sprincipia docuit, quae interna t. sicut in secundo de eodem tan, ut prodiιctum est similia tradidit principia: eorum autem, qua g cratur,sicutigenerationis et cuiusq; motus triasunt principia i
trinseca,ut etiam Auer.monui materia, toma, priuatis,quoru s.Phys ςd duo Ni tremini,alterum vero visubiectum ad generationem requi- 3 'ritur.Eius autem rifactum est, duo tantumsumprincipia, materia
forma,quippe ad rei conmentiampriuatio nihil conducit, quianimo ad corraptionem. Verum ctim pro subiecti perfecta scientiamnes causas necesset cognosci, fricto. septimo O octauo uenatus es extrinsecaprincipia, eorumq; protulitpraedicata,s quod quid est,primam: er com-nsimam omnium formam indagavit. Non iniuria igitur quatuor si libri de principise vocantur. Dilputauit de motu Gr de infinito in tertio,in Quarto de loco , vacuo, σtempore,in Quinto G sexto iliter demotu,quae cum corporis naxuratis accidentiam ιure de accidentibus librivocari possunt,aut
39쪽
de motu si ab eo, de quo plura dicta sunt, ad quod reliquastri refcπι uidentur,Telιmus accipere nomenclationem. Et Vt qua viximus clareant, orum omnium, quae proposuimus,ra tiones sunt a Jerin .Primum ostenditur in primoph .agi de principqs Vrum vaxurialium,Hsent. namtot modis, Ni exacte hiatur,unuquodq; tractaudis est,quot potest considerari,ciun autem corpus natu rate uris
duob. modιs concipiatur, necesse erat, O tir sit tfactum est, de eo disseri.Praeterea,ri saepius diximus,tractandigenus a modo definiendi capitur,bic vero principia deseruntur, H corpus naturalet .Phy.tex. fit,definiens.n. Arist. miseria dixit esse primum subiectu νnicuiq; ε . ex quo fit aliquid cum insit,adiecit, fieri non esse, O loquens dei .Phy rex. forma at formam absentia praesentias acere mutarionem.uPa-εῖ. tot igitur materiam formam fuisse definitas, riseri or produci icorporis naturalis spectant Dictum est etiam eodem disserendi mo- do dc priuirtione,que rerum,dum fiunt, latum es principiis. Nobis qtioque testimonio est .a . qui rex. 1 7.posticitus est principiis generationis se enaturum ioc est rerum dum gignuntur, cuius recr-ba haecIlint. sic igitur nos dicamus primum de oti:ul generatior .Phy.tex. M Rggrcdiuntes. paula post epilogum colligens hic inquit. aot: εῖ. igitur principia sint rerum naturalium, quq circa generationcm, & quomodo tot,dictum cst. si quis igitur cuncta Arist.uer ita in primophysanimaduerterissatim percipietscopum ibi esse de
principi,s rerum naturalium,ut sunt. constat similiter in secundo agi de causis internis naturalis corporis, Ni productum consitu' tum est, quandoquidem de materia O forma meminit, d quibuas cundum subnantiam naturale corpus dependet,omittens de prias tione sermonem tanquam nihil conferente ad tutus consilientiam, quod innuit Ars. in calce primi libri, ubi instituit IE aggresurum aliud principium sicutifecit, cum de ma teria, forma νt rci facts sumprincipia incoeperit loqui es enim aliudprincipiti,de quo egit in secundo,ab eo,de quo in primo dictum es,cim illudsit rei genera.da d Nero rei productae. Additur etiam p materia O forma sub nomine naturae fuere desinite,quomodo non sunt principia rei nisint existit.nec definitio materiae alio modo sebi competit, quando sic ita V ' dicituri uino igitur modo natura lic dicitur,prima unicuique subiccta materia habentium in seipsis motus principium& mutationis.
40쪽
tionis. Verum qus diminus,non Nidentur pressus carere difficulitate,tunc enim ιu primopb easolum strincipia essent tradita,qus ortui ct interitui sunt subiecta,quod nonnultis recentioribus minime arridet etiam insequentibus opinionem, nempe de omni corpore naturali communiter dissert,et cmq; utis rei generabilis O aeter
nae priacipia inquiri.Tro quo astruendo nonntillas attulerunt rationes, prima ex Arist.elι i ur,qui in iustio operis pollicitus es reruomnium naturalium,in quibus numeratμr corpus coeleste,principia
docere,quaresimiliter desubstantias piterna habenda eri doctrina. Traeterea cum de speciebus alicuius generis analogi trui tandus,prius de earum genere loquendum ei hat corpus naturale,quod de aeterno ct corruptibili dicitur,cti analogu,ergo de eo prius erat disputandum,de eo autem fit semo,ciis ejus traduntur praedicata communia, t principia, ct accidentia. Deinde in Hroque genere causae deueniendum es ad Vnvim primam causam, Ni patet a .meta '. quare in genere materiae similiter ad Nnam primam erat ascendendum,quae nec rei coelestis nec rei generabilis sit prima, sed νtrique com nis,de qua fatendum es Aristo.egisse in primo μγ.Additur etiam quod delea materia dictum es,quae fuit definita, Hriq; tem conuenit definitio de materia tradita,cum dictum sit esse prim subiectim,ex quos Nnumquodque iam quamuis coelum secundum subnantiam non mutetur tr ensecundum Gi, qu D. confirmant id, quoniam eisdem uiu principia corporis coelesis possumus venari,quibus Aristo.inuenitprincipia res,que oritur Ointerit. prima autem Via ducitur ex contrarietate,quae in omni insmutatione,qua similiter coeli materia cognoscitur,in eo enim reperitur contrarietas penes partes motus,quandoquidem sol ex contra rio ubi in contrarium mutatur, quare ibi materia Osubiectum e tat,quod modo sub Nno consistit Hi,modosub alio.Secunda Ῥia ex diuisione accipitur,omnis enimgeneratio aut plex aut composita est,in Hraq; debet νnum permanere,quod modo in unum, i ter dum in alterum mutetur oppositum.id similiter in coelo inueniri
oportet, si Inidem in Hi ve in quale oppositum mutatur, mouetur enim sol ex oriente tu occidentem,ct de opposito in oppositum. Quare veluti in generabilibus ex iis uiis, his similibus inquiritur mastria,consimili ratione ea,qua caeli en nuenitur. Traeterea non d