장음표시 사용
11쪽
di in definitione motus, quae primi erantphilosophi,νeluti ens, nee cum iis essentiendum, qui philosophum naturalem eam definitionεa diuino mutuari opinati sunt,id enim adeo est absurdum,ut nihil eo sit absurdius,cum in initio illius tertis Arist. pollicitus fuerit se de
motu locuturum, quoniam positus est in natura definitione, quare ut est res naturalis eo tex. et .aliamtradens causam ait,quia in ridens rerum naturalium ob res igitur naturales sit de motu sermo, O H ad ρ' ilosopbu attinet naturalem, abhorrebat.n. a ratione ea motus definitionem accipi, quae naturalis non esset, sed ad alterum
spectaret artificem.uerὰfecisset illud dictum poeta,humano capiti
ceruicem iungere equinam. Ad secundum licet nos non cogamur
respondere, non enim eum iis sentimus, qui corpus mobilesubis G arbitrati sunt,praeter enim Hrunque unum datur, cuius primo motus est pasito,de quo inferius nos loquemur: tamen ut magis huius opinionis error constet, O unicuique innotescat nulli rationi fuisse innixam, solvemus ct hanc rationem .dicimus verum non e
se Arist.wiprobasse corpus mobile esse ed id,omne quod mouetur, esse corpus ire es idem mon are omne mobile esse corpus O eo pus mobile esse. perspectum est corpus moueri, quandoquidem motum esse connat,eum enim sensu cognoscimus ron poten aute percipi, si simul subiectum comprehendatur,in quo fit: an uero omequod mouetur si corpus ambiguum est, Fud eos praesertim,qui angelos O formas immateriales cieri opinati sunt. Quare potius indiuisibilibus O d materia abiundiis monstratur motus non inesse
quam corpori inexsere. Ad alterum dicimus ' uerum no in principia entis mobilis primo inquiri,6 paulo infra osseudemus,nec ad ipsum prituum omnia referuntur,nec magni faciendum eR, si ria HO.ea,quae sunt natura aut omnia aret quadam moueri dixerit, mi quidem corpora intelligit naturalia, quibus motum inse patet.
Quod ex Arist. affertur,facilὰ tollitur, quod tunc in Metap sica fiebat sermo n qua de rate disseritur,ut ens eri,in quo O alis scientiae cum ea uidentur conuenire,qtae partem entis contemptantur,notamen νt ens eri,sed is tale res,quod in propria facultate proprio nucupatur nomine,inprima uerὰ philosophiauc pars entis no fuit nominata nisi coi nomine,in propria aute facultae no generis nore
veluti inscientia olaedali,sed proprio en nuncupanda nomine, quod
12쪽
quo actum non fuit a Diuo Thom.qui parti nomε totius ascripsit. praeterea nec Arist.ibi ens mobile dixit, sed talem subnantiam, in qua est principium motus o quietis.Tro iis,qus ex Auer. adducta sunt,dicimus g, duplici disterentia res a re seiungipotest, aut effentiali atit accidentali, iue per prius O per ponerius,ut homo ab equo secernitur O rationali O risibili. Auer.igitur illis in lociso extra proprium fermonem a posteriori O ab accidente sumpsit disserentiam,verum nos eam inquirimus,qua a rei natura prouenit,ex qua considerandi modum accipi oportet.or de hac opinione fatis dictum arbitror.
Alberti cognomento magni opinio,eiusq;
LBE RT V S cognomento Magnus,er uidius aliam βcuti sunt opinionem, qui in scientia, qua est de natura, materiam esse confessi sunt corpus mobile, Nerum ait Albertus,corpus illud intelligi oportet,quod motui subsicitur,quad quidem corpus o simpliciter o Ni tale est considerari potes. diciatur pliciter,quod sua natura trina disensioni subiici poten, ab omniq; corpore singulari separatur, quod O ad ens poten reduci, O metussicum nuncupatur,de quo primusphilosophus disperit.
Vel dicitur corpus ab astuali dimensione, terminoq; quantitatis definitum,quod Mathematicum uocatur. Vel est corpus a forma perficiente constitutum qualitatisq; terminis terminatum, quod naturale dicitur. Quare talem videtur innuere diuisionem corporis, um perinde ,t genus si tria Nero singula ex scientiarum numero,ut autem mobilitate coercetur,philosophi naturalis fit proprium subiectum. Hanc opinionem pro virili parte uidius tu tur, eamq; nonnullis rationibus molitur,quarum prima est: corpus mobile aut ens mobile pro subiecto Haliliri necesse est, ut alterum firmari non positi,uerum cum secundum non sit concedendum, remanet,' corpus mobile sitsubiectum. ostenditur ens mobile subiectum esse no posse, tunc enim scientia naturalis prima philosiophiae essetfubaltemata,quod absonum est,siquidem tres sunt metis inter segenere diItin',νt patet 6.Netaph.id quod consequitur conditionia
13쪽
ditionibus quibus fit subalterariis,monstraripotest, accidit enim fieri subastemationem,quandoscientia,quae subiicitur, superiori sumitsubiectum, cui addit aduentitiam O accidentalem dissere tiam,que exotiecti principiis non Dat, rigeometriae subiecto perspectiva,qua illisubifcitur,addit visualem disserentiam. Consimili ratione naturalis enti, de quo primus philosophus disserit, adlicis mobilitatem, que aduentitia est,quare naturalis scientia erit'baltemata subiectaq; prim philosophiae. Praetereasti id non admitteretur, altem alterum esset affirmandum, naturalem philosophiam partem esse Metapbsce. quod intulimus,monstratur, nam Arino. 4.Metapbiar'ruit eiusdem esse facultatis genus O generis θecies considerare, ens mobile uniuersi entis est becies, quare a primo philosopho tractabitur,cum uero de eo naturalisscientia loquatur, Metaphisica pars erit. Hs autem opinio licet priori sit rectior, si eam attEderimus partem c quam materialem uocant uera tamen non est alterius partis ratione, nec prorsus uera sunt, qua pro parte materiali adlata suntollan enim imaginatione dandum erit corpus illud,quod Ataberius asseruit dici ab aptitudine trium dimentionum, nec re ullam habebit exinentiam ct de hoc nulla est habenda consideratio. Traterea enfalsum dari tria genera corporum,in quibus, quod Metaph cum uocar,numeretur,dUtinctum; sit ab aliis duobus, qua doquidemnster Mathematicum o naturale aliud non ponitur cor 3 .Metapru pus teste veri I metapb.aut enim tres duntaxat habet dimensio--m. x γ' nes,aut cum his qualitates sensibiles coniungitformam; subita tia recaliud excogitari licet corpus, nec quod Metaph cumfuit nuncupatum a naturali esseiungendum. R essit etiam is uerita te haec opinios mobilitatem animaduertere uolumus, quam pro cosiderandi modo accepit aram de eo,quod per accidens est aggrega
tum,scientia non habetur,en autem per accidens a regasum compus mobile. Deinde Ann desubiecto accidens monstretur, tunc monstratio erit accliniis de accidente, o unum deseipso ostendetur, mobilitas de mobilitare,quodsieri nonpotes. aeterea modus co
siderandi definitioni similis es, ut patet 6. metaph. quare mobile quod Aximus modum esse considerandi,erissumptum a modo de niendi,quodfassum est,tam accidens sit, a quo nullasumitur defini
14쪽
tio,id etiam sequeretur, , omnia sub ratione mobilitatis considerarentur inscientia naturali: qu od infertur,ostenditur, quae enim facultas contemplatur, o tractant genere disseruntur,cum autem mobilitas sit modus, quo considerari debent omnia in philosophia naturali,de omnibus sub ea ratione d putabitur, quod falsum es ;nq; dum res naturales quo ad propriam earum essentia tractatur mobilitatis rationem non suscipiunt. Additur etiam quod ratio formalis nota perspicua debet esse,nec talis sit, qua possit mon Irara; motus autem,cum silpinio,per id,quod vere est ratio fommalis, ostendi potest contingit enim eius propter quid ignorari, licet eum cosinere unicuique sit per ectum ,per id enim quod habetia seipso principium motus de corpore monIIratur. 'Non rectὰ igitur mobile pro ratione quam dicunt formalem fuit acceptum. DG scit etiam huic subiecto considerandi modus, ut contra priorem diximus opinionem. Quare decepti sunt, dum modum considera
di tradidisse putauerint, quo subiectum huius facultatis ab alijserat dis inguendum.
'NVIS nos, qui alia progredimur via, non cog mur ad huius opinionis rationes respondere, qua magis eorum destruunt sententiam,qui res mobile subiectum effe asseuerarunt,a quibus, ut paulo infra connabit, plurimum dif- sentimus tamen ne patiamur,ut philosophum decet,eis inium alia quid detrahi, exi timuimus quantum momenti habeant ea rasiones,asterire. Quoniam autem haec opinio id sumit nempe philosopbiam naturalem Metaphisicae non subaltemari,quod a veritate et a sententia Arist.recedit,id primum euertemus unum accipientes
ex primo post. cui omnes pbilosopbi peripatetici subscribunt, de quo una agit facultas,in altera tractari no potest,ct Vr dici solet, i. Postiis. non licet transcendere de genere in genus,nisi contingat unam sub εo. altera esse,in iis igitur tantum facultatibus datur bic transgressus, quarum una alteri subjcitur. Ex hoc fateri cogimur naturalem philosophiam metaphisicae subaltemari,cum in eis hic demonDratio- ,
nis transitus inueniatu is autem bis,quando tene Auer. I.p t. I. a
15쪽
dua artes eadem utuntur propositione maiori , quod in nat
rati scientia accidit, qus eade propositione utitur , qua Net p0 ficus, ut uidere est in fine primi de cris , ubi ostenditur non posse fieri aeternum, quod corruptibile es, ct ratio talis es : Non potest idem simul esse O non esse, ergo nullum corruptibile est perpetuum ,siquidem corruptibile est, quod potes non esse, Potnamι posito non sequitur id, quod fieri non potes, quare potest poni non esse, cum dictum sit esse aeternum,quodsemper est,idem erit o non erit: maior propositio primi philosopbi est, ut patet ε.
metaph.quam cum suscipiat naturalis,dicendum est fieri transitum ex una in alteram, quarescientia naturalis erit subiecta meta
p0fica. non enim fieri potest,ut artes penitus distis' possint co
1.Post ς0 uenire in medio, ut rem dixit Auer. r. post. tunc enim in utra
1.tastaec quesubiectum quasitum esset idem,quandoquidem dixit Arist. ss extrema O media ex eodem accipi genere.Traterea eodem loco dixit quod si demonstratio debet transcendere, operaepretium est aut simpliciter aut aliquo modo idem esse genus, cuius haesunt uerba Arithmetica demostratio semper habet genus, circa quod demonstratio, & aliae consimiliter, qnare aut simpliciter necesse est idem esse genus, aut aliquo modo, si debet de monstratio transcendere, aliter uero quod impossibile, manifestum. cum autem eandem propositionem primus philosophus usurpaueris,qua naturalis usus est, necessarium erit confiteri aut eas fa- eultates easdem esse,nulloq; discrimine cfrentes,quod alsurdum est,aut aliquo modo hoc est,ut una sub alterint,idem es autem subiectum in utraque aliquo modo,o id tantum discriminis ines,s in Metapb2sica assoluid illud consideretur,in naturali uero cum aaiectione,quod pro subaltemation alis esse dixit Auer. I .post.ut scit Post. co, licet in una secundum defectum tractetur,in altera uerosecundum
additionem,quod in his duabus facultatibus accidit squidem Μ tapuma avolatὸ Osecundum defectum disserit de rete,de quo cuadditione naturalis. Quare fieri non potuit,quin una alteri subiiceretur,alioquin in iis fuisset factus transitus, in quibus non liceret.
Deinde nonunquast trasutio, quado una ars eo utitur,quod in M.
16쪽
his etiam modis raturalem contingitprimae philosiophiae subiici, e enim dii bius philosophus es, ad quem rerum omnium conmentia
monsIrare attinet subiectaq; artium ostendere νt emia sunt tene uer.ctilus uerba hecfunt. Primus philosophus manifestat& r. Pofle3. tradit modum,quo numerus est ens,hoc cst modum, quo hoc Q subicctum est extra animam,non modum quo est huius artis subicctum, & ex quo genus subiectorum artium est ipsum ens, euiden est, qui largitur illorum causas solum inquantu suntentia, sit ille qui considerat ens simpliciter, qui est primus philosophus. si igitur1cientiae naturalis subiectum in prima monstra tur philosophia,quis poterit inficiari sic se habere lias facultates,
H a alterisubjciatur e aliter daretur transitus ex arte in arte, qui non es admittendus iuxta etiam alterum modum naturalis Me
taph2sics subi citur, ob id scilicet quia cognitionis principia scietis
naturatis a primophilosopho motrantur,qua loquide diait Auer. i. Post c6. fieri quoq;subalternaticnem,cῖ m a superioriscientiaprincipia cauo O cognitionis inferioris fuerint ostensa, idq; inter Metap sica scientias particulares inueniri fatetur , quod etiam ita ostendi .e potest. r .primo p0.aduersus Parmenidem O Nesissum motumo entium militudinem auferentes,quae in nata resiphilosophia cognitionissum principia. cim decreuisset disputare, dixit eam di*utationem non spectare ad philosophum naturalem,quippe nullus es artifex,qui suae artis principia probet,et pollicitus est eam aggredi prouinciam primipbilosophi habitu. uerba autems ut hαc. itaque i.Physici si unum atque immobile sit id quod est,considerare, non est de S.
natura speculari, ut enim & geometrae non amplius est ratio ad eum qui destruit principia, sed aut alterius est scientiae,aut omnium communis. intelligit autem per alteram mentiam diamnum, per Omnium uero communem Dialecticam,qua uniuersalior
est Metap siasiquidem probabiliter de uniuerso retect de singulis eius speciebus disputat,quod primo philosopho non consentit;
Rare patet Metaphysicum principia cognitionis scientiae naturalis monstrare,ueluti unicuiqi perspectum effusefactum ab Arso. qui eo libro rerum multitudinem' nititur in dere. Si omnia sunt . . num,aut erunt substantia aut accidens, si secundum dabimus, erro non unum sed multa sunt entia,quia accidentis es inesse ct e
17쪽
subiecto,quod est substantia,non potest consinere.a priori igitur ex
natura o definitione accidentis,quod ad primum attinet philosopbum,morat plura esse entia. Si uero erit primum,aut genere,an. M ' specie,aut numera,verum non genere,quia de pluribus, quae specie differant,praedicatur. neq; specie,quoniam de us,que plura sunt numero,praedicatur. idsimiliter ostensum est a priori ex ratione generis, O speciei. 2Veq; numero,quippe contradi mosi ut de eodem erit uera,quia idem esset calefieri O non calefieri.Si igitur a priori veluti necesse erat pro ipsa subaltematione, Niputauit Auer. β' primus philosophus ostendit principia cognitionis silentiae de natura a desinitioue nempe ad definitum aut ex priscipio contradictionis,quod ut dixit .aristo. est omnium certissimum, uerὰ philosophia 6 Μςt ph. naturalis erit subiecta RIet 0sicae. Traeterea cum prima philosophia eueris facultatibus praestantior sit,causaq; sit, cur reliqua sintstientiae,ob istud principium noti imum, quod es omnium principium,erit necesse ut sibisubalternet cyteras frientias. Quod idem, post te, Ars testimonio confirmari potest,qui I .po'. cum ostendisset co o. tra Bryssionem non fieri demon Irationem ex iis, quae pluribus sunt communia,sed expropriis cuiusq; prancipiis, essetq; ambiguum an propria alicuius artis principiapossent probari, ait 7 habent scientiam communem,in qua demonstrentur,licet inscientia particulari, in qua sunt principia,Ostendi nequeant,quia ista,ex quibus demonstrarentur,essent prima principia,quare per ea ostendi debent, qua, , ', sunt omnium primaeq; philosophia principia, quae domina ct maxi- ωscientia omnium est,nara si quis ex propriis cognoscit principi s, scit,ergo qui ex prioribus,magis scis,qui Nero ex maximὰ simpliciter prioribus,mom/scit veluti enim simpliciter ad simpliciter, ita magis ad magis,o maxime ad maximὰ,at Metaphysica principia maximὰ priora sunt,ergo est maximὰ scientia, o omnium domina. His uerbis unicuique est perspicuum,quisana fuerit mentis,
risso. buiusfuisse opinionis, rimamphilosophiam Uubaltemare reliquas mentias,huic substribunt omnes philo ophi peripat
i Phys G. ωι Eudemus o lex.referente Sispl.quam etiam opinionem idi . se insecutus est. Quantum itaq; deceptifuerint, quantumq; a ueritate O 2 sententia Aristo. recesserint,qui Metap0sicae ad scientia ' naturale uiastemationem Astulerunt,aliorum modo sit iudiciv. Hunc
18쪽
Io2 uncaperiendum es eas conditiones,quas latini pro suba ternatione imaginati sunt,ueras non essessoluentur deinceps vidi' rationes .iuxta coplurin opinion Etres necessisHδ requirutur coditiones, quarti prima est,ut jubieetu inferioris sub eo contineatur, quod es superioris. Altera est,νt inferioris subiecto ad ciatur disseretia accidentalis, H patet in Musica , qua Arithmetica subrycitur, aqua numerum accipiens sonora differentiam aduentitia coniungit. Tertia es conditio,H inferior esseprincipiorum accipiat, quorum propter quid a superiori nanciscatur. Verum hos decipi in bis con .ditionibus sic constat. primum quia dua priores non necessario re quirutur,ut sine illis subaltematio positi consistere,veluti in Afro. logia idpossumus experiri,cuius subiectum est celerie corpus,nam licet geometriae subiecta fit,ei tamen ille duae conditiones deficiunt, quinimo si secundam attenderimus,falsam eam esse duxerimus,ncnenim de eo posset haberi doctrina, esset enim aggregatum per acci dens. Praeterea inquit Linc. I. post. st subiecta cientiasubal-
remantis nonsemper directe est praedicabile de subiecto sub altereara. Nec similiter tertia posita conditio necessisriὰ requiritur, πο scilicet principia inferiorisscientiae demonstratione causae probe tur in superiori, potes enim contingere,H utriusq; eadem sint principia,Nt in Aprologia o Perspectiva euentis cum geometria,cui subiectae sunt,conferantur,nam lineaesuperficiei ct circuli definitiones in geometria principiasunt, similiter etiam in illis,qua tam εinsuperiori non demonstrantur. 2Vos igitur ab iis dissentientes alia
pro subaltereatione requiri arbitramur, cum enim in iis tanἱuscienti F, quoum una alteri est stibalternata, liceat fieri transitum, idemque considerari, quot modis contingit fieri transitam unius rei ex Tna artem altera totidem fieri subaltemasionem accidit,νt ex Aristo. in analiticis posterioribus elici potest.fit uero demonstrationis transitus in diuersisscient s trifariam,vno modo quando altior
propter quid eius dixerit, cuius in humiliori habetur quia, in qua deinde sit cognitionis principium it autem eo tempore tra ress s, quoniam eadem propositio in duas ingressitur artes,licet in a si 'eonclusio,in altera ueia maior propositio.Quare consimili ratione siet subaltematio,quando inferioris Osubalbematae principia demonstratione causae fuerint ostensa insuperiori, ut eorum una δε-
19쪽
eat quia, altera uero propter quid,bunc modum sub alternationis ter .Post lex, tigit Aristo. r lost. secundo transcendimus per monstratione ex ' una arte in alteram, quando subiectum inferioris demonstretur insuperiori,in inferioriq; accipiatur, Nesati paulo superius diximus de AIetaph ca,que monsera ubiecta earum scientiarum,quas singulares uocamus. Quare erit secundus subalternationis modus, cui hic demonstrationis transgressus respondet, quo metaphysica Scientias particulares sibi subaltemat.Tertio modo contingit per transire,quando in diuersis scientiis eadem res consideratur, versen in una secundum defectum, in altera uerὰ secundu additionem, tuc
enim pertransiit demonstratis,quia eadem res ex arte in artem defertur,o in superiori absolute ct fecundum defectum pertracta
tur,in inferiori ueia cum adiectione,hic autem transitus duobus fit modis,aut subiecti ratione,cum subiectum, quod in altiori absolutὰ fuit consideratum in inferiori cum adiectione tractetur, Ni de numero patet,qui cum additiones orus in musica sitsubiectum, in terdum ueta merito principiorum, quando superioris principia etia ni inferioris,H de Asrologia dictum est,si ad geometriam res ratur. Quare fit tertius modus subalternationis,quando eadem iudiuersis facultatibus fuerint considerata; in νυ ta re fecundum x. Post eo. defectum,in altera cum adiectione teste iacuer. i. post. Quot igituris, modis fusub alternatio,cor quae necessariὀ pro ea requiruntur Iscdicta sint . in praesentia ad rem nosiram redeundum os, diluendaeq; sunt vidi' rationes. prioris autem dubitationis solutio babetur ex victis.euertitursecunda,' tunc generis partes in facultare considerantur, quando genus Jbictum non transcendunt, eodemq; tractaudi genere disi utantur,quo modo non se habet ens mobile ii cum en te conferatur. Haec Nolui pro Diui Tho opinionis defensione dixisse,qua an uera sit amdudum patur.
Tertia opinio, eiusq; improbatio Cap. 7.
VI m expositor recentissimus lucilius Philaltheust nouum introducens dogma diuersam d prioribus protulit opinionem,' subiectum O materia inscientia naturali sit
natura,quam opinionem rationibus nonnullis nititur confirmare,
20쪽
quae ex iis deducuntur,quae manifesὰ insuntsubiecto. Prima est,ssubiectu in scietia debet esse perspicuu . nullusq; sit,qui de eo dubitet,natura sic se habet, i de ea Arist. a. p .dixerit tentare natura demonstrare ridiculu est,quare ea e rusubiectu.PVtereasubis 2 Phyctu es res primaria, quae in scietia cosideratur, cuius gratia reliqua si consistant Opertractentur,propter naturam catera in philosophia naturali disseruntur, propter eamq; comunt,ergo erit subiectum. Deinde nomen scientiae semper ducitur a materia,qua cuideratur, dicitur iatq: scientia naturalis,quia de natura contemplatur,nomeacrip ε; a natura,veluti etia Arist. i .coeli vocauitscientiam dena tura. Debet etiam subiectum esse unum, a quo unitas scientia ac- .cipitur, natura uero est Nna, quare erit subiectum. Praeterea . . subiectum debet habere partes, O affectiones, quae de illo demon Hrentur, habet autem natura partes materiam ct formam, habet etiam affectiones, motum O quietem. Verum quis contra eum posset ambigere,idem non est subiectum partis totius, at naturaestsubiectum in secundopbticorum, ergo totius scientiae non erit materia. Respondet ' est subiectum insecundo quo ad quaestionem quid eIt, siquidem ibi definitur , ipsum uero si est, ibi despicitur , in tota vero scientia est subiectum quo ad quaeitionem si est, o quid est, ct sic natura ut diuersas re*icit quaestiones, quae de ea fieri possunt,in diuersis locis fit subiectum. Praeterea inquit id quod primum elisubiectum O quod primo consideratur est natura. corpus uero mobile,ens mobile, o corpus naturale, quae inter
se non disserunt,no uni primumsubiectumsed quatenus in se naturam capiunt. Hae sunt rationes opinionis,quas autor protulit in medium ad confirmandam propriam sententiam. Verum magis cortici quam medullae incumbens,diversoq; inusitato dicendi genere uiris peripateticis utens in multos lap*s es errores,nibitq; boni in eius relata opinione inuenitur, O primum arguitur, natura cum subiecti conditio,quae necessariὀ requiritur,deficiat, nempe Ut principia habeat, nullo prorsus modo materiascientiae esse poterit. praeterea haec facultas non diceretur scientia,etenim scientia des biecto per illius principia ostendit affectiones, ut patet. i.post. qua- .Post temresi diceta es scietia,verspretiu es natura dari principia, quodUὶ 7 ε' absurdo. Deinde principia i subiecto secemiatur ut in ide non possint