장음표시 사용
191쪽
ICET hae opinio compluriusit expositorum, eorsi quidem, qui doctrina O ingenio praestiterunt, nullo tamen auuenatus consulto aut plebiscito cogimur, ut cum istis semper sentire debeamus, philosophi enim opiniosi mi homines
sunt, forpeq; eos discrepantes inuenimus, iccirco nemo mihi uitio uertus aliquando ab eorum opinionibus discessierim, eaq; nonnunquam improbauerim, quae autoritate quada potius quam certa ulla ratione tradita sunt,plus apud me uera ratio, o Artitotelis autoritas ualet,quam omnium interpretum opinio. Dicimus igitur hanc eorum opinionem a veritate abhorrere, quodsic primo ostenditur. id subiectum esse arbitramur, de quo monstrantur passiones, ueluti ristoteles bis uerbisprimo post. significauit omnis enim demo t. post. strativa scientia circa tria est,&quecunq; esse ponuntur, haec au τς τ γλtem sunt,genus, citius per se passionum est speculativa quare
semper mentia de subiecto oriendit passiones,at hae de amma minia me monIIrari possunt,earet enimpassionibus,quandoquidem ei tria buendae sunt mmones, cui accidentia insunt, Dut entapiniones propria accidentia, anima uero bis non potestsubjci, si quidem tam positaesuntsubitantiae, non plicis, cuiusmodi es anima. Ad haec recipere proprium est materiae, cuius quoque est pati, anima uero est forma, cui magis recipi, O agere competit, quare accidentibus passionibusu ubisci nequit, deficiunt igitur sibi subiecti
eonditiones. 2 ec me solutio nonnullorum fugit asserentium rem simplice ubiectum Habiliri nihil uetare, licet accidentibus non sit obnoxia. non enim fieri potest ut de eo monHrentur accidentia, cui non insunt,re igitursubiectum pam es habere necesse est raterea Aristoteles a G.ait quod omnis demonseratio aliquid de ali α. post. quo monstrat,aut id,quod inest,aut quod non inest, monstratur,no secundu, tunc eum demonstratio esset fassa, uere igitur accidentia in haereresubiecto oportet.Deinde nec illud ueru est, nempe vegetare,sentire, O intelligere esse anima piniones, quandoquidem eius sunt operationes, alterius uero utputa compositi O habentis an mam dicuntur passiones, proinde primo de anima Aristoteles sic et .deauim. inquit. Dicere autem irasci animam simile est, & si aliquis dicat tot.-. Bb a eam
192쪽
- Ascanij Comith Praefatio. 6.
eam texere,vel edificare, melius est enim for lassis non dicere animam misereri,aut addiscere,aut intelligere, sed hominem anima. Deinceps cuiusque scientia propriasunt principia , ut ε.me Artoteles 6.meta.tenatus en dumsic nimir.Simpliciter omnis ς x intellectualis scientia, siue aliquo modo intellectu participans circa causas,& principia,aut certiora,aut simpliciora est.e, prii. post. mo post.sic ait Dissicile autem est cognosecre,si sciuit,aut non, I ' disiicile est enim cognoscere,si ex uniuscitiusq; principiis scimus, aut non, quod est sciresunt autem principia,ex quibus sciamus, siussubiecti,na teste Armotele primo de anima quod quid insubiecti est principium omnis demonstrationis, quod de princiis piis,ex quibus res eximi, non cognitionis tantum intelligenduest, ut uisus es innuere rMoteles 6. mera. quando dixit cuiusqueri scientiae esse principia,O causas. onenderetur etia accidens per Hierum accidcns,primaq; propositio, in qua accidens de altero prae dicaretur,non esset prima, qualis requiritur ad demonstrationem, anima asit quoniam substatia es simplex, caret id genus principi'. subiectum igitur esse nonpori praeterea id subiectum dicimus,cuius principia inquiruntur,anima uero principia indagari nequeunt, staquidem illa non balet, sed magis ipsa dicitur alterius principium , aut animalis, aut corporis animatι, hic argumentandi modus essε mex crinotelis 6 .metata mante de eme ferisermonem, quoniam ilia ' lius inquiruntur principia, I a. eiusdem ait haberi doctrinam de substantia quidem huius Iraduntur principia. His itaque constat
animamDbiectum non posse defendi.
SVPVS mod) admonet, ut nostram recenseamus opinionem,pro qua nonulla animaduertere oportet, primu est,'
tu de subiecto nos loquimur, illud intelligimus, quod partis uocatur, quandoquidem diximus hanc de anima disciplinam partem esse ebis, quae de animalibu extat,dici taemen potest, ut ad uni' uersam huius operis facultatem refercu 'biectum totius,ciscit i ti scientia aequale esse opor at . praterea insciendum quod illius duae sunt partes inuestiganda, ἔ nempe considerata, o disserendi
193쪽
modus,ut in aliis praefationibus monuimus. Ex his dicimus quod si in uniuersa de animalibus scientia loquimur,subiectum totius animal stabiliendum est, quod cum etiam 2 primo philosopho pertractexur,adisci oportet rractandi modum, qui proprius sit philosopbita naturalis, hic autem est, ut habet in seipso principium motus oequietis,illius enim scientia de animalibus principia,partes, passiones uenatur, quod idem subiectum poni operaeprectum est in qualibet huius facultatis parte diuerso tractandigenere. fuit autunecesse de animalibus sermonem in multos diuidi tractatus, qua doquidem multa de iis tradenda erant, primum de eis quatuor c gnosciprincipia oportebat ateriam,formam,sinem, O efficiens, nec non σmmones , quoru quodlιbet multa egebat perscrutui ne,ideo de singulis, separatim tractoi oportuit.de materia auic dictum est libro de partibus,o de incessu animal.ubi ea omnιa tra- idita sunt,qua ad materis cognitionem spectabant. de altero intemno principio nempe deforma libro de anima di putatum est, siquidem anima es animalium forma,verum cum ea ut finis sit,ut pseret fecundo libro,de quo etiam se dixissenius Arinoteles fatetur a.de animis initio de gener.anima merito libro de anima de duabus causis fuisse di putatum asseuerarepossumus,de efficiente uero, o de Ca af fectione, que dicitur generatio, dictum en in opere degeneratione animalium de passionibus habetur doctrina libris paruorum natis ratium,ut defamo ct uigila, morte uita, de huiusmodi animalia cffectionibus. m omnibus igitur his comentariis uniuersa de animalibus scientia comprehendituri sed se obserum dnbitationes, prima est,cur in tot fuit distributa partes de animalibus discipliana, cur illud in hac non inaenitur, quod tu reliquis, ulsimul et eodem loco de principiis,opassionibus fieret sermo/Seeundo ambigitur,si uniuersa cientiam de partibus tractare oportet, pars, queri speciebus agit,non habetur in hac domina.Trima euertitur, pid fuit necessariumsermone de animatibus,quoniam eorum unum- quodque longa egebat oratione, O cuiusque voluminis magnitudo - iam fatis creuerat, ideo separatim de istorum quolibet fuit tracta-εumfluitu ecunda dubitatio,ita Ari Itoteles de animalibus scrupo,ut omnia patefeceris ingenio,atque elaboraueritis Bria, onibu est,quod in eo desiderari positu, quod ad eoru attineas Esi i
194쪽
plina, multaque de poHremis egit speciebus complura deserens ex aliis perdisceda.ut autem ad rem nostram redeamur,in omnibus de animalibus librissubiectu totius est animal vario tamen disserendi igenere,quandoquidem libro de partibus quod principium materiale, habensq; in seipso principium motus o quietis, hanc ultimam particulam adieci, quoniam etiam animi, ut ex materia gignitur,d primo consideratur pbilosopho, libro vero de anima cum eadem adiecta dictione quo adformam ct finem 60ubiectum,quo uero ad efficientem causam ct ut generatione efficitur, libro de gener. iaml.quatenus autem ad passiones attinet subiectum constituitur in libris paruorum naturalium, O insingulis ut diuersam respicit passionem.quare licet de animali in uniuersa scientiadisseratur, ut
uero diuerso modo consideratur,in singulis libris proprium Hsub tectum.sed quis posset ambigere, frustra depinionibus disputatur in libris paruorum naturalium, cum de eis tractatumsit libro de anima,quando sermosactus est de uegetare,sentire, intelligere. diluitur,de eis duplici loco diuerso tractandi modo fuit dictum,. - l libro de anima ut ab anima perinde ac ab efficiente proueniunt, pa rum ex parte corporis, in paruis uero naturalibus multa ex
parte corporis de eis disputata sum. perspicuam igitur est libro de anima subiectum esse animae,idq; quo ad principium formis,no enim cognosci poterat, nsperspecta fuissent omia eius principia, praecipud forma, a qua potisimum recipit ex lentiam, oe ideo
ristoteles primo de anima adjciens utilitatem, quam ex scientia hac suscipimus,ait conferre ad naturalem scientiam,quia anima est principium animalium, quare propter animal eam considerari indicauit.Praeterea illud passim diximus esse subiectum, cuius famiatas principia uenatur, animalis principetum nempe anima inquir tur , ergo illud est subiectum ,sic etiam Aristoteles argumentatus est i a. meta. dum de substantia fieri sermonem ostenderet. De-ὐ meta. inde tractandi modus a definiendi modo capitur, ut patet 6.meta.
anima bis definitur,ut principium, ergo sic consideratur, quando enim dicitur quod anima es actui, perinde est ac si dixisset, fomma, O addidit, cuius, nempe corporis organici, quod animal intelligi oportet, siquid disciplinam hane ostendimus partem esse scientia de animalibus.. similiter altera definitio eodem pacto
195쪽
en intelligenda, cum dicitur, quod eIt principium eorum, qua dicta sunt uegetandi scilicet, ientiendi, intelligendi. Traeterea quomodo est , res est cognoscenda , anima est principium, ut anicuiqueret perspectum, ergo ut sic de eo habenda est doctrina. nec nonnullorum Iolutio aliquod habet momentum , quod principia interdum uisubiectum possint considerari, quando per se fuerint tractata,
O non ad alterum relata, id esse necessarium dicunt,quia unumquodque prius in se consideratur, deinde cum respectu. si autem maxime decipiuntur,quia res si modo absolutosuerint consideratae, ad primum attinent philogopbum, qui omnia cum ratione entis con templatur.Deinde Iristoteles cum collatione ad alterum hic de anima disse rit, quandoquidem eam ut principium definiuit.nec uerames principia aliquando in se considerari,quoniam semper aliquorum esse dicuntur,o relationem includunt,nec pro subiecto, cum eorum alia non sint principia, constitui possunt.liquido itaque constat libro de animascopum o materiam esse animal,ueluti quidam recenti rum in paritis naturalibus uisus est aperire. Verum una superes dubitatio ,si animal quo ad formam estsubiectum, O id quidem unia uersum,ut ad hanc spectat facultatem,quod erit id, quod principale dicitur'Nonnulli, qui etiam de anima coeli bis disseri opinantur, dicunt corpus coeleste, siquidem inter animalis species illud est praestantius ct nobilius, sicuti ad principalesubiectum requiritur. v rum iriorum uersuta Olpinosa doctrina nimis ab Aris Iotelis mente dissentit,quod ita primum ostendimus. Annoteles primo de pamribus animal. cinu substantias in eas , quae ingenita sunt, O in eo, p*Wi pu ortui O interitui sunt obnoxie,fecis ait de aeremisse egisse, ' de animantibus corruptibilibus pollicetur se tractaturum, cuius uerba haec sunt. sed cum iam satis de illis egerimus , nostramq;
explicauerimus istentiam, restat ut de animante natura disseramus. eam intelligit nasuram, quam ortus O interitus paulo ante
dixit esse participem. egit autem de animali aeterno libro de talo. Praeterea de illiust tmesis forma hic verba fiant, de cuius mare ria tractatum es libro de partibus animalium, quoniam infine de in tressu ait cum de partibus materiaditus dictam est, modo deforma Oanima est agedum, usolum materia animalis corruptibilis libro
departitas fuit explicata,ut eo libro loco citato dixit Aristoteles, ueluti
196쪽
ueluti etiam id patet ex iis qua is eo tradita Iim siquidem iis tam
Tum conueniunt animalibris, ptiae ortui ct interitui sintsubiecta, alio enim ibi non dilatatur,msi de carne remis, inibus, ct id genus partibus,quae in caesosti corpore minimὰiriuentatur. deinde Aristoteles in sine quarti meteor. cum de similaribus comuniter egisset partibus, podicetur sede disii laritas Erinnrumentariis lacuturum, quandoquidem ait is his facilius cognosci rationem similariκ, huiusmodi uero partes caleni corpori non insunt,quia uno ore omnium concessum eri corpus esse similare, nec in partes essentia diuersas distribui. q; illa pines densitatem o raritatem varietas sus
ciens est pro natura animalis organici, tunc enim elementa c simiati ratione dicerentur organica. Ex quo citiquet de anima traditam definition minimὰ coeli se congruere. haec uelusi caeteri libride animalibus conscripti de eo loqvintur mimali,quod mortale es,
similiter de eodem libro de anima tractari o de illiusforma suspicadum est, liter libri facultatum o rerum diuersarum confunderen-
rursubiectum; partis latius esset eo,quod est totius ne enim liber inter eos conliituitur, qui de animuli corruptibili agunt, nempe i ter libros de partibus,de incessu, parvorumnaturalium opuscula, in quibus aut de materia, aut depassionibus animalis interitui subiecti di putatur. ed haec Aristoteles in calce de long.em breuit. uitae ait librum de morte O uita finem esse de animalibus sicientia ,
cuius hae sunt uerba. Reliquum autem nobis considerare,de i uentute & senectute, ει uita & morte ,his autem determinatis finem utique habebit, quae de animalibus methodus. inuentus
senectus,vita O mors ueluti rara, qua in illis libris tractatur,in animali Glesti non insenui. Gestat itaq; nequaquam hoc libro agi de caeli anima, aut de estisti corpore perinde ae de principali subiecto Nos autem alitersiola dis propositam dubitationem, homianemq; tale subiectum uocari asserimus ,siquidem is nobilior est i ter animalis mortalis species.Sed adhue accidit basitare, iacris Ira enim erit Lminatus, quoniam libro de caelosolum de caeli mare via locutus es,de anima uero O forma nullati locorum inuentus est tractasse. Ad id respondetur, quod licet hic primaria intentione de
coeli mirea non egerit, tamen de ea tractatio secundaria intentione
non cluditur,quandoquidem eius cognitio ex iues elicipotest, qua
197쪽
de anima mortalis animalis posita sim ut etiam diximus in prima Praefatione de pranis tali principisse est enim necesse ut sit actus
corporis p0fici. Pryterea complura eorum, quae intellectui humano tributa sunt glesi possunt accommodari, ut cum corpore non sit mictus,actu intelligens,et in quo idem sit intellectus, intellectio, O intellectum,corruptionisque expers.o id non est praeter Aria stotelis consuetudinem sicutι iacueriin promio librι psi. de de nitione tefatus est,cuius coditiones tradeda erant secundo poILuerum quia cum 's conueniebant,quaesisnt demonstrationis, merit4 in primo cum de demonΩratione loqueretur, de qua facilior trudi poterat doctrina, simul definitionis conditiones largitus es. ita hic nos dicimus quod cum facilius anima mortalis animalis cognosceretur, ex eius oratione accipi pos ent,quae coelesti intellectui competunt,iure de nonra duntaxat avima locutus e baec est Aristotelis mens paucis cognita, profundisiimis philosophiae literis eruta, ut nos clarius dirimus in comentariis, quos binc ad paucos dies edituri sumus.Eorum Nero opinio anilis eILO maximam, dum eam profitentur, o tendunt leuitatem ,si iudices quemadmodum in eos,qui aliquod scelus, aut improbe factum commiserunt,nraues poenas excogitauerunt, in minutos philosophos, ambagiabusque doctrinam inuolutam disseminantes animaduertissent, ieuique non liceret philosophari, falsasq; opiniones albi perdiscendas tradere. Veruin de re bac fatis dixisse arbitror, is quisq;
tem sibi caueat ab ineruditis, falsis Dilosopbis.
Solutio rationum prioris opinionis.
1 Odo soluendae sunt rationes eoum opinionum, quas nos reiecimus, o illius primum,quae corpus animatu subie- ctum esse putabat,prima diluitur, qu)d licet hic ea tradantur, qua etiam corpori amisato conueniunt, strictius tamen accipiuntur,is scilicet animalis tantum naturam declarant, qua-d'quidem agitur de anim ut principium es animalis,quoniam id erat Ari totelis inmistum largiri animalis dominam , cuius c e gratia
198쪽
-- i Ascanij Comith Priefatio. 6.
gratia omnia tractantur . similiter de assectionibus dicendum H de quibus di*utatur,ut animali insunt uiui tradebatur discipli na. Altera soluitμr ratio,io concedimus partis subiectum contineri sub τniuerso, ob id In cias mimus, animam esse subiectari,
animal vero complectitur sub corpore naturali. iacia alteram re- . pondemus,quod Aristoteles non semper ab eo, quod es comm nius, exorditur doctrinam,sed interdum a nobiliori aut notiori specie,primo post. locuturus de dem Hratione non prius Nniuersὸ
de ea disseruit,sed natim de demonstratione simpliciter,perinde ac de praestantiori aggressus in sermonem . similiter cum in eo libro sit subiectum instrinentum sciendi,de quo communiter prius erat
necessarium agi, serens communem tractationem de demonstrotione tanquam de notiori Jecie coepit verba facere. Hec ut uulgus philosopborum,o bacchantium nebulonum turba frequenter asseuerat tenendum est,ut prius de sciendimΠrumento dictum sit in illapropositione,omnis doctrina, omnis disciplina intellecti sit expraecedente cognitione, quia omni competit speciei, Odemonstrationi, definitioui. sunt enim complura prs dicata, quae
utrique conueniunt, ea quidem maioris momenti,qus prius communiter non sunt tradita, ut fuisset necesse explicari in sermone luniuersali cuiusnodi fiunt, fieri ex primis, veris, immediatis,prio- ribus,notioribus, causis quaesiti,similiter ex necessariis, ex ire, quae sunt de om i,perse, secundum quod ipsum, quae in demon-Hratione, desinitione inueniuntur, praedicataque generis dici possunt,ea tamε pro demonstratione tantum fuere explicata, quipp e tex. 8. aeristoteles dixerat pos terius, O in secundo se tractaturum de definitione, adhuc enim non erat pesectum,an daretur alter sciendi modus prater dmonstrisionem. Ait etiam necessarium prius tractari de demonstratione,quia libris priorum de huius forma disto tutum fuit, aliter a minus communi ad uniuersalius fuij .setfactus progressus,Gὶm sciendi instruMentum latius pateat. inueni s igitur noum n quam Aristoteleta peruertisse ordinem ci specie exordiumfacientem sicut alijs in locis idem seruasse ostendi potest . primo caeli monstraturus nullum ingenerabile interire , O nussu enitum fieri perpetuum, prius id contra Platonem de
Io do utas it,deinde uniuersaliser,ut tex.Io9.bis uerbis significa
199쪽
tiit. De cito solum dierum est, uniuersaliter auicni de omni speculantibus erit & de hoc inani festum. idemseruasse conlpicitur
3.pbysicorum, nam a textu qs. usq; ad 47. in singulis quibusdam
corporibus mon Irauit non dari inlinitum, deinde : Lud ide uniuersaliter ostendit. quare non en praeter Arist. morε aliquando a minus communi auspicari doctrinam ob aliquam occasionem, v cluti in re nostra dicimus, nam prius de animali disseruit, quoniam est notis,o nobilius plantis,faciliusque pradicata eneris in eo conspiciuntur, namsecundo de anima plantarn partes ex proportione adpartes animalium cognoscuntur.quare ratio illa nullitis est roboris.postrema diluitur, non est diminuta de plantis domina, licet in ea de part ollim materiali agatur, honiam quae ad animam lpectant,accipiuntur ex iis, quae libro de anima tradita sunt, O baccognitio sufficit pro earum forma cognoscenda.
Solutio rationsi secundar opinionis.C a I.
cilὰ rationes fecundae opinionis diluuntur, qu anima subiectum esse dixerat. prima ratio uera prorsus non est, nam subiectum si fuerit perspectu, despicitur, meluti his uerbis rim i . post.indicauit loquens de principiis,subiecto, O 'passionibus. nonnullas tamen scientias nihil prohibet quaedaborum despicere,ut genus no supponere esse si sit manifestu, quod est O ut dicitur de existentia ds de quides intelligi oportet. animal uerd utraq; praecognitione en perspicuum, plerunque etiam multa definiunttir,quae tamen subiecti rationc non hilet, cuiusmodifuntprincipia opiniones, in hac re iacuerrideceptus es a s0si fecundaoluimusis ob de anima Ode eius potentiis agitur, tamen uniuersa haec contemplatio respicit animal, cuius gratia reliqua praecipiuntur. nec uerum est animam habere passiones,sunt enim operationes,quas opinio uocat passiones, ut paulo supra diximus.quo uit allatum ex ins riptione, soluitur, quad quidem disus recepit d multis fieri inscriptionem,interdum ab a ridente,ut liber ph&Adicitur de motu, liber degen. corr. O qui de generatione animalium inscribitur, generatio enim eri accidens. interdum Eprincipiis, ut liber I sic. uocatur de prin- Cc a cipiis,
200쪽
cippis , nonnunquam as aliqua specie, ut liber nn. dicitur de demonstratione. dicimus igitur librum hunc non accepisse nomen clationem a re considerata sed a principio, si quidem anima principium eH animalis, qua a reliquis de animalibus dininguitur, ob quam rationem ei tale fuit tribγtum nomen , Dicitur nobilis haedisciplina etiam exsubiecto,quia quodque dicitur tale,qualia fuerint eius principia a quibus O exinentiam , O modum existendi accipit. Ad ea,qua ex Artotele asseruntur,facilὰ respondetur, nam Nerum es agi de anima non tamen ut subiectum, sed ut principium, O est utilis haec de anima historia,quia ex ea animalis forma innotescit.nec refert si dixerit Arist.lib.desensse tractasse de anima secundum seipsam,quia si liber hic conferatur cum libro defen . O sen . parum , aut nihil dictiιm en de parte comporea,O de instrumentis,quibus sensus adhaerent, plura uero lib. defen. sensit. ideo dici potes secundum seipsam fuisse de anima tractatum. quid uero senserint interpretes, flocci facio, neque funigraecorum sententiae Delphici Apollinis oraeula, ut eis tanta sit adhibenda fides.s enim pigri ingenij contentum esse iis, quae sunt ab astu inventa. Et de hac praefatione,Geteris uesatis dicisi arbitror Dei auxilio uius prouidentia omnia admininrantur. Ascanius Coinitius pliilosophiae publicus prosesior haec porregit anno nostrae salutis.