장음표시 사용
171쪽
niam opus illud in uniuersa mentia naturali medium tenet locum,
ad quod cum peruenisset, O de quibus disseruit, O de quibus eras
disputaturus, conumerami, ueluti in medio cuiusque rei fieri solet, ut praeterita epilogo repetamur infutura proponantur. Verum ut ad rem nestram redeamus,libri, quos hanc de anima praecedere est per pectum,siunt, quos retulimus , in re bat concordes sunt interpretes,apud quos ramen maxima extat controuersia, de eo qui conjequi debeat, O quos uolumen de anima praecedat.
Opinio Alberti cognomine Magni.
ivm V m se offert Alberti cognomento Magni opinio, ' quisextu locum librum de anima sibi uendicare contedit, postque eum,qui de mineris est, collocari, anteire uerὸ librum de plantis O de Animalib.ita ut in septima sede sit de ptatis
disciplina,in postrema de animalib. rationib. autoritatib.hsc opinis stabilis uri prima est ratio,ρ, cum o in de animatis esset locuturus nempe de piatis O animalibus,cogebatur prius de anima differere,quandoquidem cuiusque cognitio, si eius fuerint principia, non comparatur,nisi ea fuerint cognita,quorum notitia est praeferida,anima ueta es animatorum principium, eius igitur doctrina praeponi erat necesse. Secundo ope pretium est,cum de hpeciebus diasputatio en facienda, ut ante degenere sit sermo,libris uero de an malib. de animasensitiva disseritur, in js otem, qui de platii sunt, de uegetatiua,qua uniuerse anime sunt species, ergo prius de aniam communiter erat agendum.quare liber hic, in quo de anima tractatur, tecellit de animalibus libros. proinde in libro de anima locuturus de anima prius uniuersὰ, deinde singillatim Aristoteles de ea disserit Tertio id praeferendum est in doctrina,quod alteri confert,ct ex quo reliqua intelliguntur,u de anima notitia magis en necessaria ei quae est de corpore, quam contra, ergo praeponenda est doctrina de animalibus o plantis,in qua magis de corpore, O parte materiali agitur. Praeterea actus prior en potentia tempore, natura, cognitione,ut liquet y.meta.anima ueri es actus corpo s Metara,ris, quare eius disciplina doctrins ordine est prior. idem consim
172쪽
pi . Ascanij Comitii Prientio. 6.
tior AriRotelis testimonio, qui initio libri de sensilibus sic inquit
postquam de aruima dictum est, de animalibus o vitam habentiatas omnibus dicendum est,quare scientiam de anima ei, qua en de Animalibus O plantis praeponit. O in fine de motu animal. inquit postquam de anima dιctum est,modo dicendum degeneratione animalium,quare fateturse prias egisse de anima, pollicetur deinceps se tractaturum de Mimalibus. ciunt praeterea fautores huius opinionis doctrina ordinem esse duplicem,unum, quem inter doctrinas uniuersas imi miri asseuerat,cuiusmodi sunt Metaphysicaa, aturalis in matbematica,alteram uero intra partes unius mentis, in uniuersis talis seruatur ordo,ut a facilior ιb. exordiamur, veluti Met.tex. Aristoteles eta.uisus es innuere, quo actu est, ut uetuniores , Natbematicas disciplinas in primis addiscendas putaverant, facialius enim doctrina complectipossunt.Has consequitur Naturalis, postrem3 uero metaphsica, qus de rebus magis abditis oe occultis uerba facit.inter partes unius mentiae alius attenditur ordo,ut noquae magis faciliasunt,sed cognitu difficiliora praeferantur,cum is usurpetur ordo,qui est secundum naturam,quo Aristoteles in philosopbia naturali usus est, uisemper a communioribus ad minus cἄmunia profectus fuerit,in quibus natu ra ordo animaduertitur e migitur talem tueretur ordinem ateri cogimur de anima prius tr classe ante doctrinam de plantis O animalibus, qus natura E LIeriora sunt.
Opinio improbatur, & rationes diluuntur. Cap. 13.
M huius uiri sententiam non probo,nec ei adbfrendum esse opinor, primum quia scientiam hanc de animaal ea,que est de animatis,feiungi arbitratur,quod a ueritate abhorret,quandoquidem anima eorum est principium,uniusq; en facultatis de principiis,o de iis,qvs ex principi seunt, πω re iec id diuersis conuenit disciplinis. TVterea AriRoteles exo dio primi meteonea proponens, de quibus post doctrinam meteo logicara erat dicturus,rit de animatibus se tractaturum, nec de ani
173쪽
ma meminit. quare aut liber de anima sub doctrina de animalibus eo lectitur,aut in sexto loco minime est reponendas. Ad hec in fine libri de mineralibus pollicetur se de animalibus O plantis locuturum,nihil dicens de amima. Deinde in calce de incessu animaliuepilogo repetens quae dixerat, ct in tituens de quibus est tractatums,sic ait De partibus igitur clim aliis, tum ijs,quae ad incellum
animalium faciut, nec non ad omnem per locum mutationem
hoc se habet modo, iis autem sic determinatis, proximum cst de anima contemplari. Quare post sermonem de Anima litus con- Llituit librum de anima. hoc idem confirmatur ex fine libri de communi motu animalium,ubi colligens epilogo qua dixerat, primo loco repetit librum de animal.partibus Osic vit. De partibus igitur uniuscimisque animalium,& de anima,praeterea de sentu & memoria S somno dictum est. opinio igitur Aristotelis non fuit,ut scientia de anima praeponatur et,quae en de animatis. Soluenda modῖ siunt rationes, que nullius sunt roboris,o ad primam re ponti
tur,' uerum est animata cognosci ex eorum principi s,atque ea ipsa anima tamen non est necesse,ut de anima in altera tractetur facultate,quiniino uno in loco de principiis, de iis,qus exprincipi s oriuntur,agere oportet.yecunda ratio falsae innititur radici,siquide uerum non es in libris de animalibus,si eos a libro de anima seiugamus,oe in libro de plantis tractari despeciebus animae soliι enim in illis de parte materiali sit sermo tesse Auer. initio libri meteor.cognitio enim animae habetur inproprio tractatu,ubi etiam separatim de qualibet anima disperitur. Nec tertia ratio aliquod habet momentum,quoniam facilius corpus,quam anima cogno1citur,oe proinde friuoteles in animae definitione sumpsit corpus fit autem e sinitio ex notioribus,ut liquet 6.Topic raeterea ut fecundo constat
de anima,cognoscitur anima ex potenti1s,hae uero ea organis, quorum licia ex operationibus comparatur, c m autem organa ad anima cognitionem conferant,quae materiae locum tenent,merito ex materia animam innotescere putandum est. iccirco Aristo. librude partibus materialibus et,qui est de ammt,praeposιit. Alexander initio sua paraph. dixit ante inquisitionem de anima corporis apparatum esse considerodam . Ad quartam his lii restondempnaturae ordine praefertur anicia,uerum ordo hic interdum peruer
174쪽
titur, ut ab eo incipiamus,quod es nobis notius, ideo Arim. ea secutus ordinem de partibus prius egit materialibus. sed haec sola rio mihi non arridet,siquidom capiunt formam ct actum priorem effe materia O potentia,quod uerum non est,unumquodque enim ex materia praeexistenteprocreatur. Praeterea antequam aliquod actum es necesse,ut potentia prius fuerit, ergo potentia antiquior essactu. nec Aristoteles 9. meta.aliter sensit,ibi enim declarat quomodo actus prior potentia sit tempore, sic ait.Tempore aute prius sic,quod idein specie agit prius,numero uero non, lico autem hoc re enim actum O potentiam ratione diuersortim animaduerterimus,s perspicuum s actus prior es potentia, nam homo potentia ab eo qui actu e t si actu bomo,quare unius actus oe agentis praecedit potentiam alterius O pam. uerum fide eodem loquamur, potentia actum antecellit. asserere igitursimpliciter actum praec dere potentia est falsam si ratem unum numero animal rejici mus, materia prior est forma, tuae ex illa educitur. Ad id quod ex opustulo de sensilibus a ferturidicimus non re Idfuisse uerba ali D, er toteles enim ibi pollicetur de animalibus O uitam habentibus,qua nam sint communes Opropris eorum operationes, inquirere,quod nos minime negamus. nec nobis oMut locus ex libro de motu annual.acceptus, simamus enim librum de anima eum, qui est de animaliumgeneratione, racedere, ueris ante illum de aniam complures sunt de animalibus, ut de hisoria liber,de partibus, O de incessu.quod uero de ordine uniuersarum scientiarum dictum est,minimd rincimus,ssiud tamen euertimus, in partibus uniusscientia semper ordine secundum natu ram sit utendum, in eis enim interdum ab sis,qua intellectu facilia sunt, auspicamur aliquando ἀnobiliori, proinde Arim. .meta.magis descientis partibus ἰο-quens sic ait Ex opposito uero aliud principium est illud, unde quodq; optime fiat, ut doctrinae non a primo ac rei principio aliquando inchoandum est,sed unde quis facilius distat pasim hunc usurpauit ordinem, in facultate analitica prius de demonstratione locutua eri quam de desinitione perinde ac de specie notiori, O secundo de anima tractaturus de sensibus non de eo prius uerba fecit, qui natura alios antecellit, sed de nobiliori ut puta de uisucidicimus itaque locuturus de animatis ristoteles prius de notiori
175쪽
Dcis agit nrpe de animaliban quomm libris,qui de anima est iumeratur,prius aut e libro de partibus animal. parte materiali est, ex ea enim anima, pars formalis erat cognoscenda. Verum quis ambigeret,forma notior est materia,quae secundum analogiam cognoscitur, ut liquet i l0β. pondetur,quod materia in duplex I .Phntex. 'prima, O secunda,prima es informis O potentia exiriens ad omnE formara, haec magis ex forma claret, quandoquidemssensibus non subiicitur. quae uero secundaen, omni forma non spoliatur, de qua nunc nos loquimur, qua etiam ab Arist. fuit explicata libro de partibus, O ex bae quamcommodissim/ anima innotescit, uelutissent partes similares oe organicae,quastatim nobis conspiciuntur.
AU E QUOI S aliam secutus in opinionem, ambitratusque
es , ut tinatur initio primi meteor. de anima librum in octauo loco costitui, utpori librum de mineralibus in sexta sede is collocetur, qui de plantis , in septima uero qui in de nimalibus, deinde liber de anima consequatur, in nono pomem loco scientiae naturalissim libriTaruorum 2 aturalium.Dei ceps ait ibi Auer. ad libros usque de animalibus Ari telo usum fuisse eo ordine, qui est fecundum necessarium , in iis uero,qui deinceps sun eo qui est Iecudum melius notius.Verum ut haec ueri opinio eluceat, animaduertere oportet, doctrinae ordinem esse duplicem, unum,quifecundum nec arium dicitur, alterumsecitdum melius,tunc ordinem secundum necessarium sequimur , quando ea primum docemus, sine quibus caetera perdisci nequeunt, ex illisque haec cognoscuntur,sicuti Auer. i. de anima tinatur de scientia de r.Janini anima,quam necessario ait librum de Animalibus praecedere, quippe animalium cognitio ex animae notitia oritur,necessarioque prius principia noscere oportet. proinde Aristoteles primo phys asperustprincipia esse cognoscenda pro rerum naturalium scientia.diciatur etiam ordo hic secundum naturam ruta ex iis proficiscitur, qκα tu priora sunt. uersen cum doctrinae principium inter πι non
sit rei principium,sed unde quis facillimi addiscere potest, ut patuit ex Ari tela,meta. ideo datur O alius doctrina ordo,quisecuna a dum
176쪽
dum melius dicitur,s hic duplex enim: t fecudu melius notius,aut secundum mesius nobilius te Ile Muπ.in pro im I .posl. aliquando enim ab eo, quod notius est,melias eat exordiri,ut liquetlibro ponubi de Demonstratione prius quam de de ipione, ut de notiori Je cie Aristoteles locutus est, interdum uer)a nobiliori incipimus, O proinde infecundo de anima de uisu perinde ac de nobiliori sensiuprius dictum est . quandoque igitur Maelius eIl,ut notius, aut praestantius praeferatur , quamis id non sit necessarium Ex his
facild Averrois opinio percipi potest, si quidem dixit ad librum
usque de animalibus doctrins ordinem esse secundum necessarium , quia communiora, quae principiorum rationem habent,prsponuntur ne quibus que deinceps fuit ea a id cognoyci non poterant. disciplinae aute, qua e Iecessioni,quGest de animi D.comuniora pertractat, ut priores uniuersa, posteriores herositati L.Γbro.n pissico. de tys,qua latioris ambit 4s:nt,d si eritur,quom cognitio Uerioribsommopere necessaria ent cosimi ratione si doctrina de Gload ea referatur,qua in iis,quiIequutur,libris tractantur,persticliues de magis coibus diffuιtari,nimiru de corporib.simplicib. ex quib. mina componuntur. Pr erendus es etiEposcrioribus de ortu Ointeritu liber,in quo de liniuersis relato agitur. tres Neropriorea meteororum, in quibus de mixtis imperfectis disscrusir, libro quarto, in quo de perfectis agitur,prsponuntur,quandoquidem imperfecta natura perfeltis praeferantur. TVterea ccin plantepriores sint secundum naturam animalibus, merito de plantis libor eum,qui di de animalibus,prs ceditium licet planisspecies vr animati corporis, veluti animalia, ut hac ratione eis priores dici nopu n chmequda genere distent amen quia simpliciores sunt,siquidem pauciora cotinens imamque priorem c plectunthr. iccirco natura priores .: dicuntur. Hucu igitur Aristo.iuxta Averroissententiam ordine naturs usus esistentia autem de animalibus librum de anima anteccllit secundum melius, notius secundum necessarium de anima doctrina esset prsferenda ordine igitur sectindu notius de Animalibus libri pr eruntur, quandoquidem in bis inquot iacuerrois, materiales panes amimalium explicantur, qua cum sensui subj-ciantur, ipsa anima notiores fi .nt. Probat Averrois librum de
177쪽
pliciores .natur apic priores, si quidem vegetatium duntaxat avi mam obtinent, ' animalibys recro praeter hanc ineInsensitiva prseponuntur autem,qἰta v is simpliciasunt. TVterea eo ordine alii Di te et . amata sunt constitvcnda,quo eorum anime collocantur, anima vero auegetatiua,que in plan is inuenitur, prior essens ilia,qus in an malo.meritὼ igitur liber de platis eu,quies de animalib. teccssita .r. ,
Opinio reiicitur, soluunturque ratio - '
AE c autem Averrois opinio a uero aliena si, multis
in ea inueniuntur errores, in primis uerum non est librum
de plantis de antinalibus facultatem anteire,nήterea cisalsum de unima disciplinam a libris de animalibus seiungi,4 ueri- rate etiam illud abhorret paruorum naturalium libros eum,qui de ima est,c sequi, dιitinguique a libris de animalibus, de anima. Hic tantum absunt ab Aristotelis mente, ut nihil magis recodatis uisigillatim quique error aperiatur,id primnm defrucmus,
obrum de plantis pracedere,qui de animalibus est.eo ordine de ani Fatis agendum erat,quo eorum opera tractari oportebat, Aristotcles initio defensilibus instituit se prius tractaturrem tum commN-nia tum propria animalium opera, pol lea qua sunt plantarum, si igitur de animaliu et actionibus ante fit semo ,similiter animalium tractatio et,quae en de plantis,praeserenda. Traterca exordio primi meteor roponens de quibus e set dicturus, psi Meteorologica facultatem ait de animalibus O plantis,ubi de animalibus oratio nem risciplinae de plantis proposuit O adiecit, his dictis erit finis totius scientis de natura. Ad hec in calce quarti tractationem de animalibus scientiae de plantis praeposuit. Traeterea I. degen. cni a.de gene. mal. pollicetur se de plantis in opere seorsum tractaturum, in m animaL cne libri de long. breuit.niis cum in sermonem de plantis incidisset, ait se de eis Iocuturum in libro dolantis,quoviam tunc fatemrse de animalibus agere . Testimonio itaq; Aristotelis con ut libros de animalibus elim praecedere,qui est de statis . quod ide rationibus moIiripossumus,doctrine ordo ab eosaepius incipit unde quisfacillime addiscere potest ut patet. y meta partes ucro plantarum materiales,
178쪽
teriales,de quibus teste uernagitzr in libro planIai uri, rapa ιιbus animassim materialibus innotescunt, quare animalium doctrinam praeferri oportet risto.Secundo de anima ex proportione ad partes animalium materiales explicat eas,qua plantarum sunt, ait enim radices in plantis respondere ori in animalibus, inferius artex.as. guens Empedoclem asserentem folia essesursum, rassices uero deo sum,ait sursum esse,ubi uiuens accipit nutrimentum propo
tione in partibus unimalium ostenditpartes in plantis. Si igitur plaratrum notitia ex animalibus comparanda est,perspicuum est de animalibus libros disciplinae de plantis praeponi. Nec rationes allata alicuius sunt momenti,quandoquidem doctrinae ordo,ut dictum est, nonsemper ab eo, quod est antiquius secundum naturam, exorditur, sed intercti a notiori,quas ob tam liber de animalibus ell,qui es de piatis. antecellinquaresi de ordinesecuta natura loqui uolumus assentimur de plantis facultatem prscedere, uerlan secundum notius contra resse habet. deceptus es etiam tacuerreis cum librum de anima seiungi ab iis, qui sunt de animalibus,putaueris-ιt d libro dehinoria animal. partibus iso degeneratione cnimalium,quos solis opinatur uocari de Lilibus libros, nos.n. paulo infra moliabimus disciplinam de onmasub scien ta de animalibus complecti. lapsus en etiam Auer. cum dixerit omnes libros paruorum naturalia librum de anima consequi,quippe deincessu animalium opusculum
quod paruis philosopbia partibus actumeratur, praefertur, ut ex Aristotele patet in fine illius operis, ubi cum epilogo collegisset, quae dixerat libro de partibus O de incessu, proponit se de anima tractaturum,quaere de anima liber postponitur et,qui est de incessu. Falsum es quoque paruorum naturalium libros ab iis, i
animalibus,siec hispaulo pon monLtrabimus.
L I ON reiectis opinionibus in praesentia nostra ea i r quid in re hac gri teles senserit perien- - m. Verum tam de ordine ad librum usque mineraliucinaltys non dissentiamus , EDd duntaxat breuiter perstringemiti νqRipsi librumde minerissatuendussit.nostra haec es opinio,ut liber
179쪽
ber de animalibus consequatur sextara sibi uendicans sedem, ponquem inseptimo loco sit liber de plantis,in quo finis imponiturscientiae de natura,ct id paulo supra constitit, ubi contra uerroim duximus AriRotele secundum naturam peruenisse ordinem ob no-srum addiscendi modum. quare exploratum est librum de animaliabus doctrinam de plantis anteire. Verum cum de animalibus disciplina multos complectatur tractatus,ut librum de hsoria, de pastitas,de incessu animalium, de anima, degeneratione animalium, O libros paruorum naturalium. duo scire oportet, primum es, an omnis,quos enumerauimus libros sub disciplina de animalibus co prehendantur. Secundum quo ordine sunt constituendi.Et ut primu aggrediamur,libris de animalibus, qui de historia est, adnumer tur,quod ex inscriptione primum liquet, quandoquidem de anima lium binoria nuncupatur. Traterea quae ibi tractantur,ad animalium facultatem spectant,quatuor enim ibi de illis confusa quadam
cognitione di putantur, primum ad eorum naturam usubstantia, operationesque nempe adsensum Omotum attinet, O hsc prioriabus quatuor libris complectuntur,agere autem de bis eius est disciplina,quae de animalibus disseriisecundum autem,de quo ibiisputatur,omnium animalium generationem respicit, id quidem in tribus,qui deinceps sunt,libris continetur. Totium es de animalium uita morte,de quo in octauo agitur. Quartum ad mores pertianet animatium nono comprehensumve autem sunt ea omnia, quae
in opere de historia di putantur, que iam unicuique peripectum sit
ad animalium attinere cognitionem,iure in iis numerandum en tiatris,qui de animalibus babenturiis bis similiter complectitur, qui de eorum partibus nominatur, si quidem pro rei exacta cognitione omnia principia opus est noscere teneo ristotele initio libri H sicorum,animal autem ut ex internis principiis,ex materia o forma constat,de utraque igitur babenda erat doctrina pro eorumpem mscientis,sicut etiam testatus est primo de partibus. ueris cm eorum materia sensibus subiecta sit, notiorquefirma, merito de ea iprius tractatum est libro de partibus animalium, ubi omnes animalis partes materiales praecipiuntur,ut in fine quarti meteor. ristoteles innituerat, cum dixerit f e locaturam de si laribus O disi
milaribus partibus,quod idem monuit initio de partibus O in fine libri
180쪽
labri quarti eiusdem earum colligens epilogumsic ait.sed de partibus animalium quam ob causam quaeque sint, dictu iam est per omnia animalium genera. Perspicuum est igitur inter libros de animalibus connumerari eum,qui de partibus inscribituriconsimili
ratione in iis numeratur de incessu nocatus, ibi enim de partibus materialibus,quae motui animaliu deseruiunt, agitur,ut te flatur Aristot.in calce de partibus. tractare uero de motu animaliam O de
partibus ei auxiliantibus minuis est disciplinae de animalibus, siquidem eiusdem est facultatis de principiis Pubiecto, O de assectioni
bus agere. nec eadem est dissutatio de motu, quae hic habetur, O quae in libro de communi motu animalium sit,inc enim de motu tractatur penes instrumentorum diserentias,quibus animalia mouentur,ibi uero de motu uniuerse disseritur, ut ad disserentias animatium o instrumentorum non contrahitur, utraque tamen doctrina ad scientiam de animalibus attinet, cum de eorum agatur operibus: ut autem de his duobus, idem intellegendhm est de tauris paruorum naturalium libris, o primilis id de eo,qui defensu Osensili inscribitur,ostendimus.umus Isent partes de obiectis agere, de po-a.δ anima tenti',quarum sunt obiecta,ueluti Ari lat. a. de anima praecipit,
M 3 3 - sunt autem sensuum obiecta sensibilia, quare ad eandem astinebit facultatem de sensibilibus o sensibus disserere, munus eII de ani malibus scientiae de anima de eiusq; potentiis loqui,ci igitur libro defensu Osensili defensibilibus, quae sensuumsunt obiecta latsermo, non ab re liber ille in iis numerabitur, qui agunt de animalibus ad eandem quoque doctrinam agere θectat de sensiteriis sensuum
Me instrumentis,quippe partes animalium materiales sunt,in i que sensus figuntur, quare eodem libro de illas dictum est. nec non ad scientiam de animalibus de somno ct uigilia, de memoria O remianiscentia attinet pertractare, haec enim aut omnium sunt anim lium assectiones , ut somnus O uigilia, aut perfectioribus in- Irunt , sicut memoria O reminiscentia, tam unius sit facultati subiectum eiusque accidentia contemplari,merito de eis agere, qus assectiones sunt animalium, ad eandem attiner disciplinam, cuius en quoque tractare de longitudine O breuitate Bitae, defenectute est iuuentute, de ins ratione O expiratione,de morte O uita, Ode sanitate O morbo.hsc. n. olaeo sunt affectiones, ad eandeq;