장음표시 사용
161쪽
siderantur,entis ratione eo lectuntur,quoe ut pristi tim istis
totum considerabitur. illud quoq; d mmo abest primo de partibus
disputari de intellectu ,ut intellectus, quandoquidem ibi rin: qmaearit an de omnι anima loquatur Maturalis, quare nomine animae comprehendit intelie Ium. Deinde quaesiosii mota de anima' crius igitur erit iuditium,si probabilem O non demonstratistare pratauernn s rationem inmineta eam demonserativam ct necessaria demus,proposito conducetinam concedamus eundem esse, qui deo rellectu Ois intelligibili ue afuit, de ominbus rebus, tamen non aliasatione,nisi quatenus1unt intelligibiles d enim tantora
probat ratio quidem si e mutuo refer tur,superstuae deinde non erunt catere scientia,qus de eisdem dissorunt non cum bac adiectione,ut intelligibilessunt Ied quo ad proprias ipsarum naturas, accidentia.nulla igitur uti rario definiri porest imilitersecundam ration probabilem essearbitramur,uere enim intellectus est natura motionisque est principium,tertio.n. de anima tam de intellectu age a .ganima. re Aristotes docvturus eruet 'mit intellectu esse natara asserens xς 7 m omnι natum esse agens O patin, nec est uerti intellectu non dici motus principiu, de. n.libro duo fatetur es principia motus secu Eodem lib. du locum in homne,intellectu, appetitu,quod idε docuit libro de te . 8.motu animalium cap.3 .erit igitur intellectus natura, ct principi si motus.nec refert se in brutis motum esse conspiciamus sine intelle m , solum enim in animali rationali principium motus eum esse Hatuimus.nec eri necesse idem in omnibus esse principium motus localis, alia enim ui oenatura mouentur elementa, ct alia animalia, mec in his un principium motus putandum est. Probabile ctue. risimile est iliud etiam nempe abstracta non propter aliquem finem
operari, Deus enim abiunctus est, primaria tamen intentione licet
propter seipsum agere dicatur,ueluti-reliquae celestes intelligentiae, ea tamen, quae secunda ct ponerior dicitur, propter baec inferiora operatur. Verum quis ambigereposset,cur huiuymodi rati nes probabiles O logicas acceperit Ab rinoteles, dum eam. agitat quaeIlioneme praesertim eis ipse alterius fuerit opinionis, aliudq, in re hac se ferit. Dicimus id pasta usurpari ab Aristo. eiusque esse Uuetudinem,ut nostra exerceat ingenia, quae.es una utilita ,γα ea Dialectica sumitur,utpatet i. Topici afferre rationes φ.Dp ς ς
162쪽
e Ascanij Comith Pxarsatio. s.
probabiles,ex utraque enim parte motis di cultatibus, hisque uariis modis disputatis facilius ueritas to incitur, rerum Me natura Inoscuntur,sifluus prssertim non sit locus,in quo potius aliorum febatur opiniones,quam ex animi sententia loquatur, veluti co itu fecisse I .meteor.cum de iride agit, asserit enim uisionem fieri per radiorum ex oculis eiressum,libro tamen de anima, o defensibilibus,tibi locus erat de re hac tractandi, ait eam fieri per intreo sum speciei. Consimili ratione dicimus dem hic Arsstotelem se uasse,per rationes logicas o probabiles,iuxtaque aliorum opinionem rem hanc disputasse,locus enim disserendi de re hac, huic di' ἡ 'θMationi magis congruens est in libro de anima, in cuius primo de re hac disputans Ratuit Naturalem de omni anima,ut materia coniuncta est,sermonem facere. Si etiam intimius uerba libri depa lib.animal. perscrutem solutamfuisse at Aristo. hanc quaesti nem secundum propriam sententiam, ibique ueritatem Rabilitam inueniemus satis enim in principio illius orationis Naturalem materiam O formam,ct magis hanc pertractare asseruit adiiciens animal aut esse Mimam,aut non sine animairotidit igitur prius,quod .ec est senserit, deinde ut nota exerceret ingenia modumque disputandi traderet, ad maiora nos excitaret, dia ecticd argumentatus est contra ueram opinionem. Et haec sint satis dicta pro ijs,quae nctata sunt ex eo libro. Nunc ad alias transeundum est rationes, O priamum Simplicio assentimur um Naturalem formas naturales tr
ctare autumauerit Uciamur autem animam non dici formam naturalem,si enim reduplicativa illa sic intelligatur,ut propositionem faciat de onmi,sicuti frequenter accidit, eius probatio est fessa , sforma natior alis sit terminus corporis naturalis, ut naturale est,
tunc enim cuius lue corporis naturalis esset forma, quod idem de lapidisforma intelligi potest, quod cum sit eiusmodi forma, cuiusque corporis dicetur forma,quo nihil est absurdius. Quare dicimus, sanima es forma naturalis corporis, non cuiusque tamen, sed eius tantum,quod es orgoicum. Si autem uelit Simplicius animam esse formam O terminum eorporis naturalis,ut naturale est Ioc est
ut babet in seipso principium motus o quietis,non secus atque idise,sentimus. Fassum est autem illud,naturalem formam esse pri cipium pasiiuum motus, latura enim bifariam dicitur,nempe ma ris
163쪽
ria o forma,uerum cum materia sit principium passium, remanet ut formam activum,mutuo enim disiunguntur,o aduersiarias obtinent conditiones,namformae est agere,materiae ueropati,ut liqueret .degen. Oebre . neque locus ex p0sicis adductus nobis obtiat, δ. degen.&quippe si animata a seipsis mouentur, es necesse habeant in seipsis ' ς
principium activum motus, ne actio O passio ab una fluant natara. Haec igitur opimio quandiuma ueritate O ab Arinotelis sena tentia remota sit, ex distis constat.
'VIDAN recentiorum tum multas hac in re perspex rint difFcultates, quas dissoluere non poterant, in aliam a d prioribus luerunt sententiam, o in Mathematicarum numero hanc de anima scientiam reponendam eximinarunt. Quod rationibus o auctoritatibus nituntur mostrare,ct primum Them. tesimonio,qui in proomio primi p stradens ex rebus, qus tractatur,mentiarum distributionem, ait cognitionem eam, evires partim coniuncta materiae,partim abstrudie subie sunt,uocari Maiathematicam, scientiam de anisa,adi ciens simul rationem, qua enim mathematici sunt,partim materis adhaerent,partim ab ea se parata sunt,cuiusmodise habent,de quibus in libro de anima disse ritur quandoquidem dua anime partes, nempe uegetatiua sensitiua, cum corpore permixtae sunt, Itera ueta utputa intellectiva lubera soluta es a materiaequare hac disciplina in Mathematicas reponenda est . Preterea multa communia huic facultati sunt cuni ' illis,certissimae nanquesunt demonserationes, quarum usus hoc in libro habetur,ut testatur Arist. initio,qualesse habent quoq; qμs in Mathematicis fiunt, quas in primo gradu certitudinis existere dixit Auer. 2.meta.Si autem aliquae facultates uocantur Mathema 'Met citica , quod certissimis utuntur demonstrationibus,cur non scientia de anima in eodem loco reponatur,tu similes in ea fiant demonDrationes e Ad haec ,in o. dixit de anima doctrinam ad omnem conferre ueritatem, aximὰ uero ad scientiam de natura,quae aurem naturali conducit,facultas naturalis dicenda non est, alioquinta di sibi
164쪽
sibi ipsi conferret. Deinde in nulla adtera mentia parte Arimistes adeo praeclaro O egregio prooemio, in quo commodum dicendi ordinem ct rei di cultatem explicet, usus est, nisi bic,non m lia a tuo picandum bane de anima facultatem partem esse mentis na- rurati sed magis ab hac eripicndam, alio trafferri oportere, illa
enim omnia magis explicari erat necessariu initio uniuersa scietia. boc Idem ex Ioa .gram. s. gen. corr.confirmatur,qui philosopbiaparres enumeros de hac scientia non meminit, innues librum hunc non esse naturalem.
E R H hse opinio recta non en Oa ueritate long/ dia Bat,quod sic primum Genditur. Arino. II. meta. inter scientias mathematicassolum AHrologiam ait desubstatia contemplari, teras vero aut in numeris aut in magnitudine ,
qua accidentia sunt,uersari,scientia autem hac de anima, Un Itantiam,disserit,in mathematicis igitur numerari no de r.Nec Aerum est,' nonnulii dicunt solum secundam modum dion aut e seri dum rem hanc mentiam dici Mathematicam, nam praeter id , ' Mi
Non constant,modo matbematicam eam uocantes inodo mediam opartim naturalem Opartim diuinam, etiam videntur constituere quartae tientiam a tribus illis diuersam, quas ex rerum diuisione 6.meta AriRoteles excogitauit. Praeterea arguuntur,tam potius huic uideatur acterere opinioni,dici Mathematicam. res enim,qua matbematico considerantur,re iunctae suat materiae ratione uera. Μς x separatae, ut liquet 6.meta. anima uero non sic se habet, ut βηa si res ,qua crim materia repemisceatur, ratione uero ab ea sit aliunctased id in pluribus accidit rebus, ut uegetativa, ensitiva mixi. δ anima ta sint in materia, intellectus ueroseparatus extitit, ut re solutus rex.x r. sit ab omni corporissocietate,teΠe Arist. a. anima ratione, autε- materiae coniungitur, si quid sine ea definiri nequit. Deinceps id Met.test. Mathematici non est,quod neque re neque ratione a materia eris parabile,ut patet 6.meta. uegetatiua ue sensitiva penitus cucorpore Munguntur, ut pro existenti O pro ratione eo indigeat,
funt enim forma cum materia pem viae,al eaque inseparabiles,neque
165쪽
que e eorpore percipi possunt,siquidem in earum definitione ip-,m complectitur,quado dicitur psit actus p sici corporis, in qua
desinitione etiam intellectus claudituri uniuer)ὰ igitur anima re ctatio onmem Mathematici consideratione ubi erfugit. Aristo teles erum 2. - .discrimen docens inter Natbematicum natu- 2.Phliate rate, precipit mathematicum definire sine materia, Vaturalem ue ''ro eum materia,O I .de anima explicans modum definiendi,qui animae congruit,eum materia eam definiri asseruit. Praeterea unius es
facultatis considerare principia,O qua ex bis efficiuntur,loqui de animalibus,quorum anima in triplici genere est causa , spectat ad naturalem,er similiter de anima. quod idem tinatus es Aristo. primo departib.animal asserens animal aut esse animam,aut non sine anima,aequivoce ; dici sine ea. Additur etiam cptractandi modus desinitioni similis eri,ut liquet 6. meta.modus anima definien- ε.Met.tex. dae naturalis eri,quandoquidem cum materia definita en,quare ani ma naturatis erit considerationis.
E C haec opinio ueris innixa est rationibus falsoque ras Hio ascripta,primum quia prooemium istud,ut in prima monuimus Praefatione, adulterinam eri,nee Themirijsapit paraphrasim, potius ex Simplicio sumptum opinor.Praeterea etsi illis id damus, Thmictoue esse fatemur, aliud tamen sicini se, quam ipsi dixerint, putandum in ,solum enim ibi asserit m
tbematicam , o de anima scientiam in iis numerari, qua mediae sunt, quae res quodammodo materia iunctas, ab eaque quodammodo separatas considerat. Nec ratio aliquod habet momentum , par enim ratio non es de se,quae ab hac tractantur facultate, o de quibus Mathematicus diiserit, res enim a Mathematico pertracta ta eadem cum materia sunt permixtae, o ratione δε ea separabiler quo modo non se habent,qua in hac considerantur facultate, nam licet ratione omnes sint inseparabiles,aliqua tinen re prorsus minteria adhaerent,ut vegetatiua sensitiva, alia uero separata, vovitellectus,nec aliquid en in hac disciplina, quod re corpori sit co iunctum, ratione ueroseparabile,na ne intellectus quidem sine ma-
166쪽
teria tonsideratur,cum ita bὶc pertractetur,quatenus materiam respicit sensibilem,principiumque est rei naturalis.nec est veri monarationes huius scietia dici certisimas,ut male putauit Auennam uerbum illud, secundum certitudine,non ad dem irationes referendum est sed magis ad conleplatione. dhcitur eς quia Auer. M ε,,1, 7.meta fatetur animam non babere perfectam definitionem, quaneo. . o. doquidem compositorum exacta sunt definitiones,ut patet 8.meta. igitur anima definitio perfecta non est,nec in hac scientia dabuntur x. De ani persecta demostrationes,na ut conat I. ara quodquid Hisubiectimato. t r. mediu est in demouratione. Concedimus et scientia de La conferrei. de anima ad naturale disciplina,quia ut ait Auer.via est principise animaliu, coin.2. scientia de an et,quae est de rimalib. conducit,quae pars est scientia naturalis,quare confert ut pars uniuerse.nec es praeter Aristo.cosuetudinem in parte facultatis efficere pro aemium,cum interdum in
capitum principiis idfecisse inueniatur , hic tamen clarius o nobilius preposuit propter scientie prestantiam ct rei difficultatem,na
praeter id,' eas obtinet difficultates,qua uniuersa scientiae conueniunt, alias tamen continet,quas ex seipsa habet . nec locus Ioam gram. eorum confirmat opinionem, Iatis ei fuit,si libros de Animadibus recensuerit,in quibus qui de anima es numeratur, eluti Alexander fecit I .meteor.
XPLO SIS Hiorum sententiis modo reliquum est,ut nozi mam afferamus,quare dιcimus,' cum anisu sint tres,uegetatiuassensitiva, intellectivas de duabus prioribus loquamur,pe4picuum es eas ad naturalem attinere ,siquidem eas perscrutatur formas Naturalis,qua cum materia mixtaesunt, illa uero eam fortitae sunt conditionem, ut d materia nunquam positualiungi,quare naturalis erunt considerationis, O proinde Arino. I .de anima dixit naturalem eas pertractare formas, qua materiar .Phy. rex. coniunctaesunt i. pDs ait de iis formis Natura em disserere, vi quae sunt materiales, ct interitui obnoxiae. Ad baee 6. meta. de ea anam a naturassem loqui asseruit,quae est in materia. quaTe nulla su- pe r hac re accidit dubitatio in uegetativa o sensitiva, ambiguitas
167쪽
remanet de intellectu,quem separatum a materia diximus,siquidem . Aristo.6.meta.dixit a naturali tale ens tractari, quod tum re tum ratione sit inseparabile,intellectus uero re separatus est, cum eius subnantia a corpore non dependeat quare de eo Haturalis non differet. Additur etiam, Aristo.2.p s. seruit ea esse p0sicae considerationis, qua mota mouent,intellectus vero tam sit abstractus mo 7, uel non insus,quare ad naturalem eius tractario non spectabit. a Nonnulli autem latinorum nituntur has rationes euertere accipietes intellectum bifaria considerari,uno modo in seipso O ut unaestistelligentiarum, quomodo de eo primus philosophus disputat, alio uero modo ut motus operationum est principium, O quatenus eius actio a sensu oe phantasia dependet,ct ita materia in coniunctus, p0sica in considerationis. dicunt igitur bis tractari de intellectu ut cum materia es permixtus,quo etiam modo per accides mouetur O motione quidem non vere nuncupata. Verum ira m
Inopere decipiuntur,dum opinati sunt intellectum ut separatus est, eiusquesubstantia a materia non dependet, a naturali non considerari,iantu id abest a uerita e, ut es nihil absurdius diriposiit, riso. 3 .de anima ea explicat de intellectu,qnasibi ut separatus 3 . De anues comperent, ut quod sit separabilis,non tu materia permixtus m Π ς is mobilis Osubstantia actu ens,quae sibi non congruunt, nisi ut deorpore estseliinctus. Praeterea ut res perfectὰ ct exactὰ cognoscatur,en necesse, omnibus illis modis consideretur, quibus potvi, cum re o uere intellectussit abiunctus,alio modo in libro de animano debebat considerari, exacta aliter non fuisset eius tractatio,qui-nimo alio modo,quam esset, fuisset consideratus. nec uerum in eius operationes a materia dependere, ita enim se haberet subnantia, quandoquidem operationes sunt similes substantiae, principioque,dquo fluunt,respondent.falsum es etiam intellectum per accidens moueri,siquidem per accidens quoque interiret,esset enim forma materia mixta, ex eiusque potentia educta, quaelibet enim forma uase habens ortui ct interitui subiicitur. Deinde nec intellectus in ferensideratus ad diuinum spectat,a quo omnia tractantu ub rati ne ratis, quare solseri ut es principium entis,o non ut intelligentia ab eo considerabitur. Aliter igitur nospropositas rationes dissuimus, O prius noscere oportet, ut etiam paulo ante dictum est, pΥ et scientia
168쪽
. Ventia mutuo ex rebus pertractandis non seiungunturJed ex mo do disserendi, eadem a compluribus facultatibus possunt consider ri diuerso tractanda modo, proinde quae separata dicuntur,no modo a ρrimo milosopho explicari possunt, uerumetiam a naturali ialicet ille sic de eis disserat, ut suntprincipia entis, hic uero quatenus corporis naturalis. o id nullum est absurdum,cum id de linea praecipiat Aristo. χ.ρ fo de recto I .ethic.ut paulo supra retulimus. quare istorum prima ratio reiicitur,quoniam Aristo.addidit ut pluri an, quod dictum fuit propter intellectum,inquit Auer.ratio uero ex secundo p fallata mald fuit accepta,ibi enim Aristo. ostendit quaesint ea mouentia,quae eadem Jecie sunt cum forma, ait
ea esse,quae ρου sica sunt inoc est,quae infripsis habent principia motus,at quae mouentia mouent oe non mouentur, non sunt Thynica,
baccusorma eadem Jecie nonsum. no probὰ igitur intellexeruis illud uerbum p sica, quod ad mouens, O non adstientiam est refere . ed haec dicimus intellectum attinere ad Naturalem, quia est principium hominis,de quo Naturalis mentia multa perscrutatur, eiusdem autem est facultatis, ut crebro dictum est, principia , O qua ex bis constant, considerare. Huius etiam opinionis fuit Phy.eε. aer. 2.ρ0s quando asseruit Naturale se extendere ad anima ME ἡ. intellecti iam Q que, L .meteor .inter labros mentiae naturalis colj locat bunc de anima. Vera es itaque noma opinio, puniuersa de anima disciplina naturalis sit, o de quaque anima agere monus Dpbilosophi natu resis. de re bac id sufficiat.
EM P VS modὸ admonet, uisecundum pinnitumus,aggrediamur,de locoq; , qui huic libro en tribuedus, distu-- ΕΕΣ- temula eru ctin ordo prius e posterius respiciat, id utruquescire oportet, quem liber hic insequatur,ocui praeferendus sit tu enim er i exploratum unicuique perJectum, in qua sede
liceat eum collacari.prius tamen eos enumeremus libros, quos facultatem lianc antecellere necesse ei l.Primus, qui omnibus praeponitur es liber de pbysico aud.tu inscriptus quandoquidem ea, qus comaniter omnibus rebus naturalibus insunt, ut principia communia,
169쪽
o affectioues,quae caeteris p ferenda sunt,tractantur o Veris cureliqui scientia naturalis libri de subiecti Oeciebus, O corporis naturalis disserant,eum primum conssiluere ope pretium es, in quo de priori i praestantiorispecie agitur, qua uniuersum est, de quo cum in libro de caelo disputetur, eum primum pon librum p0siudicare oportet Tertius est, qui uniuerse de mixto , O de eius ortu loquitur de gener. corr. nuncupatus,qui uero deinceps sunt, de mixtilpeciebus tractant,primus tamen est,qui de priori loquitur hyecie,quod mixtum imperfectum nuncupatur, cuius tractatio tribus prioribus libris meteorico lectitur. in quinto loco liber ille continetur, in quo communiter de partibus similaribus fit semio, quem uulg ιs imperitorum quartum nuncupat meteororum,qui etiam pro Mineratibus extat,ut in quinta diximus Praefatione.Nonnulli vero recentiorum alio ordine distribut libros philosophiae naturalis arbitrati sunt quandoquidem tria priora uolumina nempe de physico auditu, te caelo, degene. corr. de principiis esse purarunt,reliquos uero libros de iis,quae ex principiis efficiuntur id sensisse
AriRotelem concri iIunt oriendere,inatio enim ph . proponens i tentionem ait prius cognoscenda esse principia prima ad elementa usq; , paulatim aut ran in bis libris deuenit ad principia propinqua, libro enim pusicorum communia largitur principia , in eo, qui de esto est minus communiasquidem de calem corpore tanquam de es ciente causa, ct de quatuor elementis ut de materia,qua minoris sunt ambitus ijs,de quibus libro p0sdictum eR. uerum quia debis non fuit absoluta tractatio, it necesse alibi eorum aggredi sermonem, quare perfectior o exactior libro de ortu O interitu rraditur, ubi ea perfectius cognoscuntur, quandoquidem explicatur causa efficιens, quam solem esse dicitur in obliquo circulo cum motu ρωπι mobιlis,asqsse causa materiatis, cum de elementorum generatione si sermo. Cum itaque quaeque in his tribus libris dissutata ut principia disserantur,merito deprincipiis libri nuncupandi sunt. idem iaci istoteles initio primi meteor. uisus est significare , quippe epilogo colligens quae illacusque dixerat simulque inRituens de quibus sit tractaturus ait. Reliquum aute huius methodi est adhuc
considerandum quod omnes priores meteorologiam uocant.
innuit totam de natura scientiam duas in partes secari n eam,qua de
170쪽
e principiis, in eam,qua de iis agit,qua exprincipiis efficiuntur. Verum inorim insciti plurimum admirari conuenit, quis unquam tam rudis Otam ignarus ristotelica disciplinae, o tam ingeni, expers extitit,qui id genas opiniones secutus fuerit e adeo enim a Neritate iam haec opinio,ut nihil ea absurdius sit, quod sieprimum inenditari nulla scientis naturalis datur pars,in qua non tractetur simi l de princi se o deus,qua ex illis componuntur,debis enim tractasio ad unam attinet facultatem,quare in libris illis, quos ipsi uocarunt de principi', etiam de compositis disseritur, in unaquaque enim facultate eis necesseponi subiectum,quod compositum, principiis factu esse oportet. quare doctrina libri posnon de principiis nuncupabitur, isn ea principaliter non conliderertur,sed de corpore naturali,qui primarius enscopus militer uolumen de coelo asubiecto denominationem magis accipiens non de principiis,qua secundaria intentione tractantur, dicendum est ,sed de Universo. Mocabitur quoque liber de compositis, qui de ortu interitu inscribitur,quamdoquidem de mixto uerba facit, quod suis connat principiis. Praeterea tenetur scientia naturalis eorum,que posita sunt,traderesilantiam ion Dium autem mixta rerum copositione eniciuntur,sed etiam elementa corpora cnem quare haec omnia ut subiecta est non ut principia tractari oportebat, alia terscientia naturalis foret diminuta, si quidem res tot modis considerari debent, quoipossunt.tractatio etiam isse prscedit eam,qus ad alterum collatione Κabetur rate igitur disputari debebant, ut res ex se sunt, inde utprincipi, ratiomem ineunt. salsum es elim reliquos libros de compositis duntaxat dici quippe in illis proxima inquiruntur principia. Nec rationes allatae aliquod habent momentu. criRoteles enim pollicitus es rerum naturalium communia o propinqua principia uenariint id quidem ad species corporis naturalis sit referendum,ueluti uidere in in animaliumcientia,quo commum ima principia libro p Mooum inuestata, propria in iis,
qui de animalibus tractant,similiter coeli communia principia eodelibro dep0sico auditu indagantur,qua neia propria sunt in libro de coeloaret nobis obnat lacus primi meteor. riRoteles enim ibi eorum, rus dixerat,fecit epilogu O institutum proposui de quibus ι locuturus,quoniam nultibi conuenientius ioeri poterat quo