장음표시 사용
181쪽
attinet facultatem. His igitur constat libros paruorum naturalium in js numerari,qui de animalibus disserunt,in quibus etiam de generatione animalium liber comprehenditur, ueluti persi imo ex in Ariptione liquet, ex iis,quae initio illius operis Lari totes scribit,quandoquidem de eorum efficiente mouent e pollicetur se tractaturum,quo animalia procreantur, simul etiam de generatione, O departibus,qua generationi conducunt,ut de utero,ct de caeteris id genus partibus,s autem animalium affectio generatio. nemini itaque dubium est facultatem hanc ad eam, quae de animalibus , spectare. Verura cum haec dixerimus d nostrum modo redeundum es institutum,gratia cuius caetera omnia prodidimus, aperien mque est sub eadem de animalibus facultate complecti librum de a sema,quod rationibus O auctoritatibus conabimur. Hi prima rario
eiusdem est disciplinae de principiis tr de iis, quae ex iliis efficiuntur,disserere,ut pasyim initim est, anima est animalis principium , quare de anima liber,qui de principio animalis agit, inter libros de animalibus connumerabitur. TVterea ad eandemspectat facultatem de materia forma pertractare, ut patet a. 21 .sed de animalibus scientia de materia forum agit, ut monuit Aristo. inexordio primi de partibus animalium,ergo eadem deforma faciet ne ha, anima uero est animalis forma te Fa disseritur Iibro de anima quare facultas de anima pars erit eius,qua es de animalibus.dei de in uolumine de anima agitur de principio animalis, ergo de an mali habetur doctrina argumentandi modum mutuamur ab AriItotele asserente Ia .meta. de substantia eri semone quia eius principia inquiruntur, O q. eiusdemfieri contemplaticn de rate, si quidem entis principia indagantur, consimili modo nos dici us , ssi animalis principium largitur,ergo de animali es intentio. Ad-υc coniunctorum O relativorum una syscientia,autore rin tele primo de partibus Mimal anima vero, qua forma es , O compμs,que materia, uiuo referuntur,relativaque sunt, ut patet exanims definitione, in qua corpus fuit acceptum, ergo de eis agere unius erit scientiae, a de animalium materiascietia de animalibus
disputat, eadem igitur deforma Ioquetur. Hoc idem teni onio Aristotelis confirmatur,qui primo de partibus anima tum ostenditas ijs animam considerari, quibus scopus es animalium notitiam
182쪽
nancisci, quandoquid in est animal aut esse animam, aut non sine animato quam primum e corpore anima discesserit, animal esse desinit,aequivocὰque dici animal. criIloreses igitur amms cognitioncm ad eum attinere sentit,qui de animalibus disputat. Deinde de anima liber inter eos complectitur,qui de animalibus disserunt, e go ab illis non seiungendus.in fine enim de incessu animalium cum Aristoteles de animalium materia disseruerit,de animase tractaturum pollicetur, initio defensilibus te flatur se de aria trisse, libri uero de partibus , O de incessu animal. atq; de sensis o sensili de
imalibussunt, cum autem inter hos medius sit de anima liberi teri colimur libris de animalibus adnumerari,alioquin confusa operturbat oret de animalibus scientia, in calce de communi motu anima epilogo repetens qus dixerat,ait dictumfuisse de anima lium partibus, de anima preterea desensu, memoria, somno, communi motis,ubi inter libros de animalibus eum con tituit qui de anima extat,omnesque cum libro degeneratione coniungit. Deinde in fine de longit.O breuitate uitae proponens ea, de quibus es dicturus cait. Reliquum autem nobis considerare de ii uentute & senectute,& uita & morte, his enim determinatis finem utiq; habebit,quae de animalibus methodus. Omnes uiatur libros de animal. bus esse innuit, Han dicat,bis determinatis miserit eius methodi,que es de animalibus. His igitur constat libram de anima partem esse facultatis de animalibus, in eodemque loco ponendum,quares extum locum sibi asciscet, quisimiliter de animalitasscientiae tribuitur. Et haec bactenus de primo,quod instituimus. Ad secundum modo accedendum est, O quem ordinem inter se de
Animalibus libri obtineant,quos enumerauimus, explicemus. pro
cuius praeceptione id accipere oportet, de animalibus doctrinam duas in partes ab Aristotele fuisse diuisam, in eam nempe, qua ania malium, quia duntaxat tradit, O iu alteram, qua causam O pr pter quid largitur eorum omnium, de quibus quia habitum fuit in priori parte.ueluti primus Ludovicus Buccaferreus,ne alicui quod suum,est,eripiam,aperuit O docuit. Aristoteles more hisoriari
script oris in parte dante quia procestis,quandoquidem simplici ut iatur narratione revi instar historicorum explicans, nullam eorum,
qus scribit,adjcit causam. vG i rarer rationem est quidem hoc idem
183쪽
idem inuenire licet in iis facultatibus,quae mutuo disiunguntur δε-lum in hoc interse conuenientes,quod una alteri subi citur ,subal- temataequesunt, in Parum una quia tantum cognoscitur , in ad tera uero propter quid. Si igitur hac duo quaesita, quia sciu-c et O propter Quid, indiuersis absolutimur disciplinis , idem usu ueniet in partibus unius facultatis c enim exposcit nester c noscendi modus,ut prius Quia assequamur postea propter quid. Oan autem animalium cognitio ob eorum nobilitatem multa egeret perscrutatione,opus fuit eam duas in partes secari,in quarum una ipsum cui ciretur,quae nouem libris de animalium birioria comprehenditur,ubi eri totelesmore hi toriae ea rimatur, quae ad animaliumspectant notitiam. Altera pars reliquis de animalibus libris a.depini continetur,quod ex Aristotelesechndo depretib.animal. confirma bu. ammtur,ubisic ait. Ex quibus nam,& quot numero membris sngu Θ' 'la animalia constarent, libris historiarum, quidebis scripti a nobis sunt,planius explicauimus, nunc quas ob causas quaeque ad hunc modum ita se habent, consideremus, uidelicet ita, ut omnis ratio seiuncta ab iis,quae per historias exposui ruus, tractetur. Fatetur igitur libro de hi toria animalium se egisseper modum binoriae, O quod in libris de partibus rationem O causam . . . . . reddat . quod idem protulit libro de incessu,ubi instituens departia sit inviti bus animatium motui seruientibus se locuturum' ait. De omni- cap. I. bus certe iis,& quaecunq; istis sunt cognata, perscrutandae sunt causis, quod cnim hoc contingat modo, ex naturali palam est historia,quam autom ob causam, nunc est in uestigandum. Et quidὸ igitur constat historiae modo Arctotelem egis e in priori parte.in altera uero causam ct rationem indagat. Quatuor autem, ut paulosupra tetimus. de animalibus erant is sect ganda, primum substantia O natura cumpropriis eortim operationibus.Secundum generatis,qua quodque eorum gignitur. Tertium uita O mors. uartum est de moribus. Quae omnia complexusui more bis Ioricor confusa auadam ratione in libris de hsstoria animalium . Triamum autem docuit is quatuor prioribus libris, in quibus se partiabus,ex quib.animali substantia perficitur,agit, sicut etiam de eorum operationibus u uta de sensu Omotu, qua propria animaliuopera dicuntur,ut liquet I .de anima. Tractat secundam in tribus, ζ φ'
184쪽
quisequuntur ibris,ubi de omnium animalium generarione disse M. Octauo libro de morte, O uisa. nono autem de urorum moribus.
Theodorus Gaaad prioribus libris abstulit decimum, O id quidem
non iniuria,siquidem in eo alius docendi modus conssicitur, causa enim fertilitatis o sterilitatis redditur, quod minimὰ ad ea attinet factistarem. Hinc autem partem,in qua quia Haimus tradi,ea cosiqv tur,quae causam aperis, in caeteris de animalibas libris complectitur, in qua primum de materia dissatatur,siquidem notior est forma,tum quia sic natura in rerum proda mone progreditur, ut prius mauerim ex qua forma procreanda es, praeparet . proximὸ
igitur post libros de historia i intiuntur,qui de partibus: de incessu sunt conscripti. uelati Aristoteles et . de partib. O de incessu innuit,ckm librum de lassoria uocat. hscpars ei de bifloria rso det,qus ea largitur,ex quibus animatis subsantia constituitur,cum qua similiter coniungitur de anima liber, siquidem in ea pars declaratur materialis,in disciplina uero de anima pars formalis,ex quia bus animalis substantia enisituririor est liber de partibus eo, qui est de incessu, quoniam communior est,cum in eo uniuersὰ de omnibus materiae partibus agatur, libro uerὰ de incessu de iis tantBm, qua motui inseruiunt. hic etiam ordo ex Aristotele elicitur, qui in sine de partibus sic inquit. Sed de partibus animalium,quam ob causam quaeque sint,diimimiam cst per omnia animalium g
nera quae cum explicata sint, sequitur, ut de partibus animaliuincessiti deseruientibus disseramus. Et in sine de incessu colligit quae dixerat prius in libro de partibus, deinde quae in eo de incessu sequitur deinceps de anima liber,ut ibidem Arist significarest quando sicam Iis autem sic determinatis proximum est de anima cotemplari. Pars igitur,quae animalium sub tantiam explicat,libris Gpantibus,de incessu, de anima comprehenditur,qus priori parti de bittoria resso. t. pars,in qua de operationibus agitur,ea est, qtie de ijs,qus adsensum O moram attinent, disserit. uernm quias tire uidetur magis proprium animalium, siquidem propter se sum talia dicuntur,merito prius de iis dissutauis Aristotelas, qua hanc rossiciunt operationem,ut de sens sens.de memoria O r misi centia,O de somno ct uigilia,sust autem liber defensu prppositus ei, ι est de minoria, sensus exteriorprior est interiori.Sequitur
185쪽
quitur post desomno O uigilia liber,quippe adsensus uideritur a
tinere,es.nfomnus iuram sensuu ligamentis, cui uigilia opponitur: praeterea ut tertia teporis differentia coplecteretur ,sensibus enim exterioribus praesentia dignoscimus, memoria praeterita, somno uero nonnulli dicunt futura praesciri. Deinceps est liber de communi motu animalium , in quo de altera animalium operatione tractatur utputa de motu. ex crillotele hic ordo colligitur, initio de se Osens' ait.Quoniam autem de anima secundum seipsam determinatum est prius, & de uirtutum qualibet secudum partem ipsius,consequens est facere considerationem de animalibus,& uitam habcntibus omnibus, quae sunt propriae &quae communes operationes eorum. librum defensu is consequitur,
qui in de memoria, ut in fine desens sens.habetur, ubi sic inquit craeoteles. De sensorijs& sensibilibus dietiam est, reliquorum
autem primo considerandum de memoria & reminiscentia. est '. -n ., A . deinceps liber desomno O uigilia, in calce enim de communi motu . t imalium sic omnes libros connituit. De partibus igitur uniuscuiusque animali iuri,&de anima.praeterea de sensu, & memoria,& somno, & coi motu diximus causas, reIiquum autem est degcneratione dicere. in omnibus itaq; bis libris ea parffuit absoluta,quam priorem statuimus libro de historia animalium . Secundae uero parti quinq; d animaliumgeneratione libri respondent, quare eum sequuntur, qui de communi motu en, ut tenatus en Arso reles in sine illius opusculi. Tro tertia parte dehinoria hi habe tur libri nempe de longit. breuitate ista, de iuuentute en ctu te,de in ιratione O expiratione, de morte ct uita, O de faniatate Oaegritudine. praecedit autem liber de longitudine obreuitate uitae, quandoquidem uitae longitudine senectutem acquirimus breuitate uero iuuentutem non pertransimus, quare de iuuentute senectute sequuntur libri. Traeterea cum expiraresit mori, viauimus amem donec aerem inspiramus, iure ad senectutem O iuuelut sequuntur libri de insipiratione O expiratione. pommum Mors insequitur,qua cuncta diruuntur,non is re ultimo loco liber de morte O de uita ei opposita contatutus en,post hune uero
qui eri desanitate O morbo, habemus. Hausimus huiusmodi ordianem ex AriRotele sic dicente in calce de longitudine o breuitate
186쪽
xita dictum est de longitudine & breuitate uitae, reliquum autem nobis considerare de iuuetute& senectute, &uita&morte,his enim determinatis finem utique habebit quae de anima-b iis mcthodus. non meminit de inspiratione O expiratione, quia de his oratio libro de morte O uita comprehenditur, ut initio de morte O uita liquet,ubisic ait. De iuuentute autem & senectiIte,& vita &morae nunc dicendu m, simul autem & de respiratione necessari diu forte causas dicere.quibus uerbis dere piratione librum cum eo coniungit, qui eri de iuuentute Osenectute, est morte O uita, O infine epilogum faciens sic inquit. Et de vita quidem,S morte,& de cognatis huius speculationis fere dictum est de omnib. intelligensper cognata iuuentutem Osenectutem, O inspirationem O expirationem, librum autem de sanitate O morbo postposuites, qui est de morte O uita, quoniam natura a. de parti quum artemsecutus est, nam ut patet primo de partibus anibus anim. mal. anitas non modo natura,verum etiam arte comparari uid
turibanc ob causam puto Aristotelem in sine de longitudine O breuitare uitae non meminisse de morbo Osanitate,imo finem methodi, quae est de animalibus, constituit librum de morte O vita. Partem qua respondet quartae de historias aratis ri toteles non edidit, quia fremo ad ram attinens ex libro de partibus colligi poterat, in quo multi animalium affectus explicatur, cum de tenuitate O crassitis anguinis dissct it,ex quibus uaris in animalibus fiunt animi M.
peius. Tali igitur ordine lιbri omnes de animalibus funt digerendi. O haec hactenus de ordine,de quo fatis dictum arbitror, longumque protraximus semonemur omnis,qui iam pridem de re hac increuit, nitus tollatur error.
De subiecto Prima opinio. Cap. II.
EREST, ut de postremo,quod proposuimus, nunc loquamur cir quod sit istatutum Aristotelis in libro de
enim explicemus, in qua re uari unt interpretum sententiae.1ccirco nos a noςiro philosophandi tenere non discedentes primum aliorum recensebimus opiniones. Homulli in hanc tueriis sententiaem,ut operis materiaisputauerint corpus oeni tum, quod
187쪽
rationibus nituntur monstrare, quarum prima est,id subiectum πο- candum in facultare,cuius principia O affectiones largiuntur, corporis animati disciplina haec ea uenatur, quamdoquidem de triplici disperitur anima,quae animatorum est principium, pollicetur etiam Aristoteles animae passiones se traditurum,quas corporis cranime . comunes esse ait primo libro O inferius intelligeresentire, irasci, cognoscere negat esse antinae passiones,sed magis compositi , O ,.. eius, quod habet animam, esse testatur. delis etiam patet egisse s rex.ε .cundo libro, cum de uegetare Osentire loquitur,in tertio uero de intelligere. quare libri intentιo corpus erit animatum,Iratia cuius Omnia illa inquiruntur.Praeterea uiscientiae parasub uniuersa con tinetur,ita partis subiectu ub toto complectitur, est autem in uniuersa scientia de natura subiectum corpus naturale,ut in prima diximus Praefationedub quo,ut speciessub genere, subiectum huius disciplinae debet comprehendi,anima uero cum magis sit principi si compositioneque careat,sub eo contineri non poterit. remanet igitur corpus animatum. Deinde cum degeneris peciebusfaciendus Fimestsermo,prius degenere est loquendum,teste is uenfecundo p0- a. sicorum, quod etiam ab Aristotele fieri consuetum est, qui de uniuerso naturali corpore disseruit, antequam de eius ageret speci . . similiter libro degen. corr.de mixto communi verba fecit, deinceps de singulis mixtis .idem seruandum erat in corporis animaris e ciciebus, ut prius de eo communiter fieret sermo, quod nusquam locorum inueniri potest,nisi in libro de anima,m quo ea traduntur, quae uniuersὰ animalibus Optantis insunt. Pryterrasi principia de eo jemper inuestigantur,cuius sunt,aut de animali,aut depla t. tis,ati t de animato inquiritur anima inon de uno illorum, quoniam p r. de altero scientia esset dimmuta. quare de animio,cuiprimum c petere putandum est.
Opinio improbatur. Cap is . . -
Ec opinio a recentioribus exploditu's ab iis,quia nimam subiectum esse opinantur,nullius roboris rationes, quas attulimus, existimantes. Tri m enim soluunt, quandoquidem de anima inquiridis ones, O non de corpore an . t ' mato
188쪽
mato dixerunt, nec refert si eas corporis O anima communes Aristoteles interdum uocaueri bifariam enim intelligi queunt,aut ut animas tperinde ac efficientis, a qua originem trabant, aut ut suppositi operantis,primo modo anime, O non alterius dicuntur, quomodo libro de anima tractantur,quamuis quo ad denominationem animato,quod uiueresentire in intelligere dicitu ascribam tur, ut de eis in paruorum naturalium libris disseritur . nec verum
es hic agi de anima ob corpus animatum, siquidem dixit Aristoteles in opusculo des sitibus se disputasse de ea secundu eipsam. Soluunt etiam alteram asserentes dupliciter seu biectum partis intelligiposse locari subsubiecto totius, aut ut inferius sub superiori, aut ut ad illud reducitur,uel tanquam pinio, uel tanquam principium,o proinde non es necesse subiectum partis *eciem esse t rius, leuatis erit,si pinio, aut principium fuerit,ueluti dici potende primo motore,qui principium es corporis naturalis,in octauo tamen p0sicorum es subiectum. Consimili ratione dicendum es de anima, quod cum principium sit,'biecti rationem non subterfugit.
Quis no irrideat tam pueriles,aut anil solutionesς quis,obsecro, in tam magna expositorum leuitate non insaniat y qui dum alios a inguunt,crimine non uacant,solutiones enim, quas attulerunt, uera non sunt,primum operationes cum passionibus,2 quibus plurimum 3- phy-x . seiunguntur, confundunt, nam ut tertio ph . liquet , actio licet reo subiecto cum podone conueniat,inter eas tamen es rationis diascrimen,quatenus enim A agenteproficiscitur, dicitur actio, ut ueia in subiecto recipitur,pinio,perperara igitur eas siones corporis animati dixerunt esse animae,qua earum potius dicitur efficiens autore Aristotele secundo de anima Deindeforms est agere, mate .de gener riae uero pari,ut conflat aula gen. cornest autem ani forma, ςψx cuius operationes si ad eam ipsam conferantur, non dicuntur pasti, anima siones. Deinceps Aristotelesprimo de Anima ambigit ansint communes pasiones anime o corporis, non tamen dubitat, ansint animae operationes denim perspicuum erat,solum miserit dubitatio cuius essent piniones, crimin7.coniuncti, non ipsius anima renatus est. praeterea ratio illa depinionibus, Onon deactionibus erat intelligenda,cum dicebatur,illud esse Dectum, cuius pam
nes inquiruntur,nam AriIIoteles primo post. de subiecto eas mo fi rami
189쪽
straripraecepit. Desolutiosecundae rationis aliquod habet momentatum, anima enim propterse nonpotes considerari,eo enim modo res in cognoscenta,quo est,cum autem anima animati corporis sit principium,sic pertractanda est. PVterea Aristoteles Iz.meta.dixit. desubflantia fierisermonem,quia eius principia Ffruntur. iliter nos dicimus,disseri de corpore anstrato,quippe anima eius principium indagatur.nee altera solutio est recta ,siquidem ope pre trum Hlpartis subiectu ub uniuerso contineri, quoniam Arisso teles primo pon. asseruitscientia ubiecti principia, O partes per 3. post.tex. scrutariter partes autem eas intellexit,qua subiective nuncupantur, Jecies sunt,qus deinde in partibus scientia ut subiectaponuntur. Additur etiam,quod idem essetfubiectum, principium facultasque principiis,quepotissima es conditio ad scientiam requisita,careret. isti igitursummopere decepti sunt.uerum licet contra hos bac dixerimus,ea tamen opinionem ueram non opinor, quinia mo plurimum d ueritate recedere . Ipse eam tollere conabimur,primism quia paulo ante ostendimus facultatem hanc partem ess scietiae de animalibus, tunc igitursubiectum superaret seientiam, latius enim patet animatum corpus, quam animal, valeq; disciplianae non esset, imo partis subiectum amplioris esset ambitus, quam uniuersum, siquidem in tota de animalibus scientia est animal, his uero esset corpus animatum. fuisset etiam Arinoteles diminutus in scientia de animalibus,no enim de eorum principio formali egisset. libro etiam de partibus fateturse tractaturum de anima animalis causa,quod animam, aut non sine anima esse asseruit. His con-Baifalsitas huius opinionis, tiones uero inferius diluemus.
: S T secunda opinio,quam feta secuti sunt omnes, nec qui
ι eius auctor fueris,certosciri potest,qui materiam huius - operis animam esse opinantur, quod rationibus O autoritatibus moliuntur. Hi autem prima ratio, ut id'subiectum, cuius quid O ea praecognoscitur, ut patet primo post. de anima r. post. Μπκnq; praecognoscitur, in Secundo enim libro de anima eius tradi
rur definitis, O quid ipsa sit,explicatur. Praeterea Hsubiectum ab con-
190쪽
si Ascansi Comith Praefatio. s.
eonsuevimus uocare, cuius facultas uenatur partes O passiones, ut crebro diximus,sunt autem anima partes uegetativa, sensitiva, intellectiva, de quarum duabus prioribus fecundo libro disputarum est , depoHrema uero in tertio.nec de passionibus tractatio est omissa, luculenter enim in bis tribus libris dictum est de uegetare, sentire, intelligere,qua animasunt passiones. perspicuum igitur en eam constituisubiectum.Deinde id, gratia cuius facultas omnia contemplatur,es subiectum, omnia enim ad ipsum dirigi oportet, tractantur hic omnia anima causa, propter eamq; de caeteris ali' fit d putatio. dditur etiam,quod cum inscriptio a re, de qua dij seritur, ab operis scopo sumatur, anima erit subiectum, quippe liber hic de anima inscribitur.Praeterea si alterum quid pro subiecto natueretur, facultas haec aliis scientiae naturatis partibus nobilior non esset,ut ristoteli placuit, quandoquidem in compluribus aletu libris de iis agitur, quae aeriantiorasunt, ueluti libro de coe .lo , in quo subiectum diximus uniuersum, cuius coeline corpus extat pars. quare si disciplina haec inter primas locanda est, ac compluribus aliis dignitate eam praestare uolumus, en necesse anima esseDbiectum.Huic etiam opinioni testimonio in Aristoteles, qui initio libri de anima hanc facultatem nocui hιstoriam de anima, Opatilopon intelligens librum hunc de a nima loqui ait eius cognitionem ess e utilem ad omnem ueritatem, ex.tertio sic inquit inqiii rimus autem considerare de cognoscere naturam ipsius & substantiam, postea quaecunq; accidunt circa ipsam. O in principio
libri de sensilibus fatetur se egisse de anima siecundum seipsam. I,
com- 7. telem accepisse animae potentias sola diuisione,nec aliquam ad id afferre demon rationem, quia artifex non potes demonstraresubiectumJua antis, neq; species illius subiecti,quare Averrois animam subiectum esse concedit, potentias uero partes fabiecti . hoc idem graeci interpretes Them. Ioan. gram. Simi. Alexandersens runt quoi plerique latinorum secutisunt.