Rhetoricæ præcepta e selectissimis auctoribus compilata edit primo doctor Petrus Antonius Santucci de Cortona ..

11쪽

cesse es . Quae quum ita se habeant, quid es, quod quispiam mirari debeat, me tibi uni pari

mam inier ceteros itorum Iemporum maxime σν

gios Viros audacius adsurrexis, cui tanquam Μ carnati Dectatissimo Lucubrationem hanc meam ἡ-νΠlerim , ac conjecrarim P Μagna quidem es Sapien-rium omnium judicio bene dicendi Ars, cujus praν-ceptiones optimae , dogmata veriora hic continemur ' ux reliquarum quinimmo excellentium a

rium veluιi Dominam, ac reginam illam ad ymere non dubixent, strenui quoque colant, O ven Nnxur, praedicem magnanimi, ct quum opus si,

omnium etiam virium conatu, omnique animi con-rentione defendam , ac tueamur.

Sed , vir nobilissme, cy amplissime, quid rogoes , s de re vera adferenda sunt , tua quid

quid animi summa modestia obluctetur , quid inquam es, quod a me plene magnum, praecellens plene, eximium , eidemmet tibi assuliere non dignoscatur λ Assu er sanguis e verinis, praecla r. misque majoribus ruis praeclarismis : ADLgex mentis, quα excelsa es, perspicuiras maxima: uiger esiam ingenii acies, admirarilis: Assu et demum animus rotus insegnium viriuιam honore cumulaν sme exornatus, integritatis, pro bisaris , liberalis aris , magnanimitatis, justriae, prudenxiae, clemenrisae , munificentiae , rerum ma gnarum ardenrissimi sudii, eorumque praeferrim, avitae gloriae, Nobilitaris illusis decus, Dei autem oprimi maximi supra quaelibet, O DAmorum suorum aesimarionem, laudem, obsequium, celebrisaiem respiciunx :-omura proseiso omnibus

12쪽

nibus te Virum praestant sinum , Pati cium cti.'rissimum, marchionem eximium, Sacerdotem Uxi mum , ornatissimum, quin ui justius loquar,

Sacerdotum oprimorum perquam Uximam normam,

atque ornatissimum exempsar faciunι , restantur,

commendant.

Nam quid insuper memorem , te inter Merro. poIrranae Florentinae Eccissae Canunicos a pluribus annis cooptarum , tanto ibi morum splendore enituise semper, ct enitere, ut a reliquis Divino Numini conpinentibus Alusus mis, er Reverendissimis consociis tuis maximo ipse plane diligam amore, Piurimo ab iis, qui inferiores inst. dent, excolaris obsequio, conspicuis denique vitae encomiis ab Clero universo ubique , ex adsidue

iam vero quae ius doctrina es, o possessio Scientiarum i Qui in omnes listeras amor Quae earundem tua aestimatio, ac protectio λ Nec earum duntaxat, sed oe cunctorum iliorum, qui aut inquiarunt iliar, aut colunt, ρο fθυent, aut promovenν sibi, etwI aliis Hee mihi quidem in primis testatus es, Illustrissime, er Reverendisme Domine, quum in cutrissimo Florentina ista Apathisiarum Academia, quam tibi semper praecipuo in amo re fuisse cuicunque compertum est , in Praesidem olim praeelectus, cons Urorum ei virorum num rum, non secus ac Sol adventu suo uberiora in horris suscitat germina, ac sorea comparar lumina , sic ipse etiam pene statim, no aliorum eru- dirorum praeriare facta adeptione, qui floro, O mapris adfricto disendi genere disserenter sese

13쪽

plbriose illuserarent, plurimum auxisi; in quibus: me , liceι hominem ingenio, scientiaque omnium minimum, in ipsaque Academia jam a pluribur annis jusce rum , tamen summae ruae benignitatis munere nempe Academiae egregiis de novo mihi redditis Te simonialibus , tua principe dextra subscriptis, iterum Apatbistam ruum agnoscere , ac decorare dignarus es, omnibus ipse praeiens clarissima eruditione, quae veluti lucidis a fax, quum te ipsum magis collustrabar, lectissmo quoque loco exim um attulit lumen, Academicisque Viris, qui conspicua tua in dicendo vesigia sectati junt, ac sectantur, fulentissmam opem adhibuit. Sed ammirabilis proclivitas , tantu que favor tuus in prae clara sudia, s ingenuas doctrinas, artesque ιλθerales, quanto insignius se aρeriunx etiam , ac pas unx ubi quo ardentiori sagras in dies in. cIditae , O locupletis Bibliothecae tuae augendae , . Zelum quis oratione persequatur. Nam id Iane nunquam silentio praetereundum es, te nobilem Majorum tuorum indolem aemulatum, o Ric. Ricordii inprimis, qui Grαce, latineque doctus, non tam exin celientes Codices A f. plus mille coemit , arque collegit I quam anιiqua nummi ara, ct gemmas

celaιas innumeras ingenti studio , oe diligentia conquisrus, posteris tuis perpetua laudis haeredi. raro transmisi , re inquam quamplurimos itidem Codices mss. munisce comparasse, quid grandius fortalis , ac magniscentius in easdem Scien-

rias , ac iitIeras animo versantem, pretiua erudiatae antiquitatis monumenta non rantum congerere,

ad rivare I verum etiam negle ita , o mcom-

14쪽

ia jacere non pati quum oureis, purpureisque tegumentis involvi, o picturaris pellibus, umbilici que sumtuosis ornari, ac decorari solerter cures . Haec de meritis tuis, si omnia, aliqua M.

iem perstrictim sic artigisse satis sit , Illuserus

me, er Reverendissime Domine, omnibus Iem pateat, quanto aequi aris jure tibi summo G. ro opus hocce meum litterarium a me ipso fuerit delatum. Cum enim Magnitudinis tuae tanta Dblimitas si, gloria panta, tamque inconcussa veri-ras, quid profecto est, quod in Dedicationis hujusmo ii negotio, auι eminentius ad Operis ipsius lumen, o ornamentum, aut grandius as ejusdem ιυιamen , Pr.esidiumque desiderari debuerit ρ suod si quia renuitaris meae , quam fateor, filius illudes, honorem tuum, neque ruum praedictum praesidium optare niihi unquam licuit, aut licet gramen memineris , oro te, obtestor , hoc quo

que ma norum virorum praeconium maximum exis

tilisse semper , atque extare , se quae minus magna excesa sunt, aliquando illi etiam respriciant, foveant, elevent, rurentur quoque, illustrentque. Quis a generosissimi animi tui majestate, Nobilissime ampiissme vir, quum mihi avidius , sducialiusque oppetenda modo tantum Iupersint, ipse risi e iam . qua possum , mentis meaevi 'ac contenIione ma ori, quaecunque Magnitudinem hanc ruam extollere magis , atque exaltare valent, ab uno munerum omnium largis o Da.

rore Deo, cum rua ipsius perpetua sospitate ρυ- ni spina , ac felicissima precor. Dabam Cortonae Kal. Iuliis Anno Rep. Sal. MDCCXLVII.

15쪽

Dello Studio di Padova.

provaetione det P. Fra Paeso Tommaso miselli Inquisitor Generale det Sant' ossicio di Venetia nel Libro intitolato Rhetoricae praecepta e selectit imis auctoribus compilata auctore Petro Antonio Santu ei Congreg. Oratorii non v' esser cos' alcuna controla Santa Fede Cattolica, e pari mente per Attellato dei Segretario Nostro, niente contro Principi e buci-m coitumi, concedia mo tacenga a Gior Battisa RG orti Sta atore dι Venetia, chepota essere itam pato, osservando gli ordini in materia di Stampe , epresentando Ie solite Copie alle Pubbliche Libretiedi Veneria, e di Padova. Dat. li i I. Settembre a 47.

16쪽

Sapientium Testimoniis frmata. A λψ ςonspicua sane est huiusce Artis vis, & maie

stas, ut veluti ceterarum omnium Artium Domi nam, & Reginam merito peregregii appellarint Scriptores, qua qui praeditus es ause quispiam ex eis adjungere Deus ille, ut ita dicam, putatur inter homines , qua denique essicitur, ut reliquis hominibus tanto praesemus , t quanto homines bestis antecesserunt. Et Tra peetuntius in Praef. ad Rhetoricae lib. teitatur: Quantum apud ceteras artes haec bene dicendi ratio valeat, eis notum omnibus esse arbitror ; Ilud tamen aliarum mentiarum pace dicam, quod omnes vire artes, ac disciplinae sine hac una ieiuna, σ non satis ornata habeantur. Edicit quoque , Di de unaquaque Scientiarum copiose, σ subtiliter differamus; tantum vero nostris temporibus apud nos lumen, dignitatem assere, ut non Iatis docti habeantur, qui in hac una saltem mediocriter eruditi non sint. Sed quid ille potissimum senserit, audiamus, qui Eloquentiae totam vim penitus hausit, magnus oratorum Rex Divo Hyeron. teste, & de quo Lucan. 7. cecinit: Romani maximus auctor Tullius eloquii, cuius sub iure, togaque Pacifieas saevus tremuit Catilinasecures , Addidit invalidae robur facundia causae. Ergo lib. I. de Orat. sic ipse: Neque υero mihi quidquam praestabilius isdetur, quam posse dicendo tenere hominum coetus, mentes allicere, Uoluntates 1 ellere , quo velis; unde autem velis, deducere. Haec una res in omni libero populo, maximeque in pacatis , tranquillisque Civitatibus praecipue semper floruit , semperque dominata est. Quid enim es, aut tam admirabile, quam ex inf-nita multitudine hominum exsere unum, qui id , quod omnibus natura fit datum, vel solus, vel cum paucis facere possit λ Aut tam iucundum cognitu , atque auditu ,

quam sapientissimis sententiis , gravissimisque vel bis ora

nata Diuitiam by Cooste

17쪽

nata oratis, o perpolita J Aut tam potens, tamque magnificum, quam populi moras , J dicum relibonem , Senatus gravitatem unius oratoue conυerti' Quιd tam poraro regium, tam liberale , tam munificum , opem ferre supplicibus, excitare afflictos, diare falutem , liberare perieutis, retinere homines in civitate ' Et a. de. eoisdem orat. rurius ait: Hoc mihι persuas, nιθιl-pem fes o oratore praeclarius. Nam ut usum dicandi omittam, in omni pacata, libera ciυitate domin tur; tan-ra est obieetatio in ima facultate dicendi , ut nihil hominum , aut auribus, aut mentibus iucundius percιρι possit. Quis enim cantus moderata orationis pronunciatione

dulcior inveniri potes Quod carmen artificiosa υe rerum conclusione αρtius/-nthior imιtanda, quam Orator in suseipienda veritate iucundior' Quid autem subtilius, quam acute crebraeque Sente ni tae λ Qu/d admιrabilius , quam res splendore illWirata verborum P c. Nec volo lic omittere, quae de eiusdem Artis prae-llantia vir doctrina, ac p etate insignis , proxime hisce nosti is temporibus non ignobiliter scripsit , excellenti s si ni praestati Magi liri sensa scelatus , atque vestigia. Ipsius enim sunt. Stirpis ad dicendum coram tonita multitudine , in

qua animorum, ac genιorum tanta sit , quanta corporum

ni omilitudo. A petret unus inter innumeros sublimis Ο-rator, Reges , Principes, a micos, hoses, ignotos , notosque ante oculos habet, nudus sine armis , sine praesidio ,sne satellitio coram extat, ceterosque infra se videt. Quidueinde λ Nimi/um dominatur Principibus , exarmat milires, de hostibas triumphat, in omnium animis ιncredibilem quamdam tyrannidem exercet. Nempe tanto artificio , tanta indWiria, vocem , gesum, habitumque corporis ad orationem suam aecommodat, ut dur/ssimas qua que

mentes emolliat, severisse as inflectat , frigidissemas inflammet , ardentis mas remittat, ac sedet. D exclamare coeperit ad excitandam iracundiam ; illico fremere torus auditorum coetus, ae velut iracundum mare surdo mum mare, aut minaci fragore personare : dimittat vero lun-

18쪽

-N M

guentem, vocis conatum, o ad dolorem miserabiliter i torqtieat; Incumas ex omnium oculis, gemitus , suspiria ex imis pectoribus eliciet: subito taceat, oe in m

dio cursu filum orationis abrumpat, ipso flentis suspendet animos expectatione: Erigat oculos in coelum , intentoque digito delicias horum locorum , o amoenitates ostendat, Omnes, ita, Deus amet, auditorum animι, ve-ltit impetu facto, in coelum volabunt. Quid plura P Sic in auditorum mentes plerumque sensus orationis transfumditur , ut eo exultante, subsiliant : commilei ante , inpe-miscant : ornante, Iulpiciant: stemaut, inυehente: pollia cente , erigantur : horreant , comminante e exprobrante , indignenture commendante , diligant e irascente , exardescant : remittente , subito conquiescant ; sic plane, ut existimes tinum oratoris ingenium , vel delatum voce , Telvibratum oculis, vel manumissum , tot corporibus insidere, tot regere, rot anι mare mentes , quot auditores praesentes habet: quod cum apte sicit , tot vulnera i rLgit, oculorum coniectus, tot tela intorquet, quot conatus Tocis, toties palmam metit , quoties manum mo-., Uet, nec plura verba , quam victorias loquitur. Er ex hoc capite Virg. AEnead. I. virum commendat , eiusquc

eloquentiae vim simul exprimit, talibus: Tum pietate glavem , o meritis , s sorte virum

quem

Conspexere, flent , arrectisque auribus astant :Ille regit dictis animos, o pectora mulcet. At Eloquentiae majesas, se mavult, oe admiratione coli , m silentio praedicara ; es enim admiratio praeconium gloriae, lentium fidus interpres majesatis ', neqtie ma ior illa commendatio esso potes. quam omnis frusra tentata laudatio.

Denique Doctorum omnium Coryphaeus , ac facile Princeps D. August. sic de praecellenti hac Arte testatus habetur: Haec nobis cum Angelis, cum Deo ipso quodammodo communis se In ea se ille exercet: in ea delectatur: in ea triumphat dum nos sine frepitu verbo-rrum intus alloquitur.

19쪽

Ejusdem Artis Utilitas.

ETu non defuerunt aliquando , qui maximum hoc

hominum adjumentum turpiter detrectare non dubitaverint, quod ex illorum numero , qui Isaia Pr pheta teste 3. 2α malum bonum dicunt, & bonum malum , fallo iudicio deceptionem simplicium statuerint, quod deceptionum imo, fraudum, & doli cujus que infensissimus hostis est; siquidem vera benedicendi ratio veritatem amat semper , illam tutatur , & cunctis Eloquentiae nervis praedicat, substinet, fovet, admiscendo quidem interdum Auxeses , hyperbolesque , sed satis eas moderate, & eo tantum consilio, ut veritatis ipsus magis affulgidus.emicet nitor, auditoreiaque eleganti, ac faceta interdum varietate delectet; Illud nihilominus pene Sapientes omnes firmissimum est, iugiterque erit, quod veluti praefulgens haec Ars dignitate, ae maiestate ceteris artibus praestat, atque antecellit , quemadmodum superius vidimus ; Ita illas quoque plurimis in nos commodis, uberrimaque utilitate facile superat, evincitque. Nam quid ego dicam in primis, quod ipsa, quae ex universis rebus constat, ut cum Cicerone loquar lib. I. de orat. quibus in svulis elaborame permagnum est , quaeque omni laude

cumulatum oratorem non esscit, nisi erit ille omnium rerum magnarum, atque artium Scientiam consequutus pipsa inquam praedictis artibus quibuscumque , earumdemque rerum omnium magnarum scientia maximam opem fert, ut dignoscantur, amplectantur , amentur ,

teneantur, & in deliciis sint : iis etiam lumen, & decu impertitur: Clientes, amicos, defensores conciliat: ab inimicis iniuste, impieque adversantibus tuetur, &eripit: eas denique dicendi vi, & libertate magnanime servat, strenue confirmat, & apud posteros omnes perpetuo, & immortaliter vivere mirifice facit λ Addere

delude licet cum laudatissimo perfecti eloquii Patre lib.

20쪽

lib. cit. quod haec, o non alia Deustas es , quae potuit , aut disper os homines anum in locum congregare satit a fera, agrestique vita ad hunc humanum etilium, civilemque deducere ; aut ram constitutis civitatibus leges , iudicia, iura defribere. Haec alibi cum eodem , ceterisque omnibus in ea praestantibus viris tum antiquorum tum nostrorum temporum est , quae Urbibus jam constitum fidem colere; iustitiam retinere , lab res communis causa commodi suscipere docuit: Haec est qua facinorosos homines invadimus, virtute praeditos

laudamus, nocentes condemnamus, innocentes absol naus, prudentes exornamus, imperitos docemus. Hae

est quae sola res honestas, atque utiles persuadere potest e qua consolamur afflictos , qua deducimus perte ritos a timore, qua gestientes comprimimus, qua cupiditates, iracundiasque rei inguimus, qua quidquid est in omni vita rectum, ac laudabile gubernamus. Haec est, quae adolescentes acriter a vitiis revocat , & a denter ad virtutem cohortatur , quae seniores languentesa excitat, & ad Reipublicae gubernationem attenti

res efficit , qua Imperatores in bello milites suos ad patriae defensionem, & victoriam acquirendam alacriores reddunt; Quae populos ad Religionem , & cultum Dei optimi maximi, ad patriae pietatem, ad communem utilitatem tuendam inducit , quae conciliatrix est humanae societatis, quae denique semper, vel in otio, vel in negotiis maxime commoda est humanitati , fidei, Sapientiae. Hi haec satis dicta sint, ut si non tota, ex parte saltem aliqua attingatur Rhetoricae ut,

. Quanis