장음표시 사용
251쪽
Terra autem in nostris manibus; t0t milia, gentes Arma ferunt Italae. Nil me fatalia terrent, Si qua Phryges prae se iactant, reSponSa deorum Sat satis Venerique datum, tetigere quod arva Φ35
Fertilis Ausoniae Troes. Sunt et mea contra Fata mihi, ferro sceleratam exscindere gentem Coniuge praerepta, nec solos tangit Atridas Iste dolor solisque licet capere arma MyeeniS. Sed periisse semel satis est: peccare fuisset 140 Ante satis, penitus modo nunc genuS omne perOS0SFemineum. Quibus haec medii siducia valli Fossarumque morae, leti discrimina parva, Dant animos. At non viderunt moenia I rotae Neptuni fabricata manu considere in ignis 3 145 Non armis mihi Volcani, non mille carinis 148Εst opus in Teucros. Addant se protinus omneSEtrusci socios. Τenebras et inertia furta 150 Palladii caesis summae custodibus arcisi Ne timeant, nec equi caeca condemur in alvo; Luce palam certum est igni circumdare muroS. Haud sibi cum Danais rem faxo et pube Pelasga Esse putent, decimum quos distulit Hector in annum. 155 Nunc adeo, melior quoniam pars acta diei, Quod superest, laeti bene gestis corpora rebUS Procurate, Viri, et pugnam Sperate parari. Interea vigilum excubiis obsidere portas Cura datur Messapo et moenia cingere sammis. 160 Bis septem Rutuli muros qui milite Servent, Delecti, ast illos centeni quemque Sequuntur
Purpurei cristis iuvenes auroque comSei. Discurrunt variantque vices fusique per herbam Indulgent vino et vertunt crateras aeno S. 165 Conlucent ignes, noctem custodia ducit Insomnem ludo. Haec Super e vallo prospectant Troes et armis
Alta tenent, nec non trepidi formidine portaSExplorant p0ntisque et propugnacula iungunt, 170Τela gerunt. Instant Mnestheus acerque SerratuS,Qu0s pater Aeneas, si quando adverS3 VOc3rent, Rectores iuvenum et rerum dedit esse magiStro S.
A en. IX, 141. nune MarLIandus non MP. - 151J cf. A. II, 166. Ibb. putent MR ferant P.
252쪽
175 Excubat exercetque xices, quod cuique tuendum est. Nisus erat portae cuSt0S, acerrimUS 3rmis,
Hyrtacides, comitem Aeneae quem miserat Ida Venatrix, iaculo celerem lexibusque Sagittis, Et iuxta comes EuryaluS, quo pulchrior alter 180 Non fuit Aeneadum Troiana neque induit arma, 0ra puer prima Signans intonsa iuventa. His amor unus erat pariterque in bella ruebant; Τum quoque communi portam Statione tenebant. Nisus ait: Dine hunc ardorem mentibus addunt, 18b Euryale, an sua cuique deus sit dira cupido Aut pugnam aut aliquid iamdudum invadere magnum Mens agitat mihi nec placida contenta quiete est. Cernis, quae Rutulos habeat siducia rerum:
Lumina rara micant, Somno vinoque Soluti 190 Procubuere, silent late loca. Percipe porro, Quid dubitem et quae nunc animo Sententia Surgat. Aenean acciri omneS, populusque patreSque, Exposcunt, mittique Vir0S, qui certa reportent.
Si, tibi quae posco, promittunt, - nam mihi facti
195 Fama sat est tumulo videor reperire sub illo Posse viam ad muros et moenia Pallantea. Obstipuit magno laudum percuSSuS amore Euryalus, simul his ardentem adlatur amicum: Mene igitur socium summis adiungere rebUS,
200 Nise, fugis' solum te in tanta pericula mittam Ν0n ita me genit0r, bellis adsuetus Opheltes, Argolicum terrorem inter Troiaeque labores Sublatum erudiit, nec tecum talia gessi
Magnanimum Aenean et fata extrema Secutus:
205 Est hic, est animus lucis contemptor et istum Qui vita bene credat emi, quo tendiS, honorem. Nisus ad haec: Equidem de te nil tale verebar Nec fas; non: ita me referat tibi magnus ovantem Iuppiter aut quicumque oculis haec aspicit aequis. 210 Sed si quis quae multa vides discrimine tali
Si quis in adversum rapiat casus Ue deuS Ve,Τe Superesse velim, tua Vita dignior aetas.
Sit, qui me raptum pugna pretiove redemptum Mandet humo, solita aut si qua id Fortuna vetabit,
253쪽
Absenti ferat inferias decoretque Sepulchro. Neu matri miserae tanti sim caussa d0loris, Quae te Sola, puer, multis e matribus ausa Persequitur, magni nec moenia curat AceStae. Ille autem: Caussas nequiquam nectis inanis Nec mea iam mutata l0co sententia cedit. Λdceleremus, ait. Vigiles simul excitat. Illi Succedunt servantque vices, statione relicta Ipse comes Niso graditur regemque requirunt. Cetera per terras omnis animalia somno Laxabant curas et corda oblita laborum: Ductores Τeucrum primi et delecta iuventus Consilium summis regni de rebus habebant, Quid sacerent quisve Aeneae iam nuntius eSSet. Stant longis adnixi hastis et scuta tenentes Castrorum et campi medio. Tum Nisus et una Euryalus conseStim alacres admittier orant, Rem m3gnam, pretiumque morae fore. Primus Iulus Accepit trepidos ac Nisum dicere iussit. Τum sic Hyrtacides: Audite o mentibus aequis, Aeneadae, neve haec nostris spectentur ab annis, Quae serimus. Rutuli somno vinoque soluti
Conticuere; locum insidiis conspeximus ipSi, Qui patet in bivio p0rtae, quae proxuma p0Πt0 Interrupti ignes, aterque ad sidera fumus Erigitur; si fortuna permittitis uti,
Quaesitum Aenean et moenia Pallantea, Mox hic cum spoliis ingenti caede peracta Adfore cernetis. Nec nos via fallet euntis, Vidimus obscuris primam sub vallibus urbem
Venatu adsiduo et t0tum cognovimus amnem.
Hic annis gravis atque animi maturus Aletes: Di patrii, qu0rum semper sub numine Troia eSt, Non tamen omnino Τeucros delere paratis, Cum talis animos iuvenum et tam certa tulistis
Pectora. - Sic memorans umeros dextrasque tenebat Amborum et voltum lacrimis atque ora rig3b3t.
Quae Vobis, quae digna, viri, pro laudibus istis Praemia posse rear solvi pulcherrima primum Di moresque dabunt vestri, tum cetera reddet
A en. IX. 226. et Om. libri. - 229. et scuta tenentes VR in scuta
tuentes Ribbeckius. - 243. fallet u fallit vulgo.
254쪽
P. VERGILI MARONIS 255 Actutum pius Aeneas atque integer aevi
Ascanius, meriti tanti non inmemor umquam. Immo ego Vos, cui Sola Salus genitore reducto, Excipit Ascanius, per magnos, Nise, Penatis Assaracique Larem et canae penetralia Vestae 260 obtestor, quaecumque mihi fortuna fidesque est, In vestris pono gremiiS: revocate parentem,
Reddite conspectum; nihil illo triste recepto. Bina dabo argento persecta atque aspera SigniSΡocula, devicta genitor quae cepit Arisba, 265 Et tripodas geminos, auri duo magna talenta, Cratera antiquum, quem dat Sidonia Dido. Si vero capere Italiam sceptrisque potiri Contigerit victori et praedae dicere sortem: Vidisti, qu0 Τurnus equo, quibus ibat in armis 270 Aureus; ipsum illum, clipeum cristasque rubentis
Excipiam sorti, iam nunc tua praemia, NiSe. Praeterea bis sex genitor lectissima matrum Corpora captivosque dabit suaque omnibus arma; Insuper is campi quod rex habet ipse Latinus. 275 Τe vero, mea quem Spatiis propioribus aetas Insequitur, Venerande puer, iam pectore toto Accipio et comitem casus conplector in omnis. Nulla meis sine te quaeretur gloria rebus; Seu pacem seu bella geram, tibi maxuma rerum 280 Verborumque fides. Contra quem talia fatur Euryalus: Me nulla dies tam fortibus ausis Dissimilem arguerit, tantum fortuna secunda Haud adversa cadat. Sed te super omnia dona Unum oro: genetrix Priami de gente vetusta 285 Est mihi, quam miseram tenuit non Ilia tellus
Mecum excedentem, non moenia regis Acestae.
Hanc ego nunc ignaram huius quodcumque pericli est Inque salutatam linquo; nox et tua testis Dextera, quod nequeam lacrimas perserre parentis.
290 At tu, oro, solare inopem et succurre relictae. Hanc Sine me spem ferre tui, audentior ibo In casus omnis. Ρercussa mente dedere
Dardanidae lacrimas, ante omnis pulcher Iulus, Atque animum patriae strinxit pietatis imago. 295 Tum sic effatur:
Aen. IX, 274. is M his Servius. - 283. haud ΜΡR aut ς.
255쪽
AENEIDOS LIB. IX. 167Sponde digna tuis ingentibus omnia coeptis. Namque erit ista mihi genetrix nomenque Creusae Solum defuerit nec partum gratia talem
Parva manet. Casus factum quicumque Sequentur,
Per caput hoc iuro, per quod pater ante solebat: Quae tibi polliceor reduci rebusque Secundis,
Haec eadem matrique tuae generique manebunt. Sic ait inlacrimans, umero Simul exuit enSem, Auratum, mira quem fecerat arte Lycaon Gnosius atque habilem vagina aptarat eburna.
Dat Niso Mnestheus pellem horrentisque leonis Exuvias, galeam sidus permutat Aletes.
Protinus armati incedunt, quos omnis euntis Primorum manus ad p0rtas, iuvenumque Senumque, ProSequitur votis. Nec non et pulcher Iulus Ante annos animumque gerens curamque virilem
Multa patri mandata dabat portanda. Sed aurae Omnia discerpunt et nubibus inrita donant. Egressi superant fossas noctisque per umbram Castra inimica petunt, multis tamen ante futuri
Exitio. Passim somno vinoque per herbam Corpora fusa vident, arrectos litore curruS, Inter lora rotasque viros, Simul arma iacere, Vina simul. Prior Hyrtacides sic ore locutus: Euryale, audendum dextra. nunc ipsa Vocat reS. Hac iter est. Tu, ne qua manus se attollere nobis
A tergo possit, custodi et consule longe; Haec ego vasta dabo et lato te limite ducam. Sic memorat Vocemque premit, simul ense Superbum Rhamnetem adgreditur, qui sorte tapetibus altis Exstructus toto proflabat pectore Somnum Rex idem et regi Turno gratissimuS augur Sed non augurio potuit depellere peStem. Tris iuxta famulos temere inter tela iacentis Armigerumque Remi premit aurigamque sub ipsis Nactus equis ferroque secat pendentia colla; Τum caput ipsi aufert domino truncumque relinquit
Sanguine Singultantem, atro tepefacta cruore Terra torique madent. Nec non LamFrumque Lamumque
Et iuvenem Serranum, illa qui plurima nocte Luserat, insignis facie, multoque iacebat Membra deo victus; felix, si protinus illum Aequasset nocti ludum in lucemque tulisSet. 300305310 315 320325 330 335
256쪽
P. VERGILI MARONIS Inpastus ceu plena leo per ovilia turbans 340 Suadet enim vesana fames - manditque trahitque Molle pecus mutumque metu, fremit ore cruento. Nec minor Euryali caedes, incensus et ipse Perfurit ac multam in medio Sine n0mine plebem, Fadumque Herbesumque subit Rh0etumque Abarimque, 345 Ignaros; Rhoetum vigilantem et cuncta Videntem, Sed magnum metuens Se post cratera tegebat: Pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit adsurgenti et multa morte recepit. Purpuream vomit ille animam et cum sanguine mixta 350 Vina resert moriens, hic furto fervidus instat. Iamque ad Messapi socios tendebat, ibi ignem Desicere extremum et religatos rite videbat Carpere gramen equos: breviter cum talia Nisus Sensit enim nimia caede atque cupidine ferri 355 Absistamus, ait; nam lux inimica propinquat. Poenarum exhaustum satis est, Via facta per hostis. Multa virum solido argento perfecta relinquunt Armaque craterasque Simul pulchr0sque tapetas.
Euryalus phaleras Rhamnetis et aurea bullis 360 Cingula, Tiburti Remulo ditissimus olim Quae mittit d0na hospitio, cum iungeret abSenS, Caedicus; ille suo moriens dat habere nepoti:
Post mortem bello Rutuli pugnaque potiti;
Haec rapit atque umeris nequiquam fortibus aptat. 365 Τum galeam Messapi habilem cristisque dec0ram Induit. Excedunt castris et tuta capeSSunt. Interea praemissi equites ex urbe Latina, Cetera dum legio campis instructa moratur, Ibant et Τurno regi resp0nSa ferebant, 370 Τer centum, scutati omnes, Vol Scente magiStro. Iamque propinquabant castris muroque subibant,
Cum procul h0s laevo flectentis limite cernunt Et gaIea Euryalum sublustri noctis in umbra Prodidit inmemorem radiisque adversa refulSit. 375 Haud temere est visum. Conclamat ab agmine Volscens: State, Viri; quae caussa viae' quive estis in armis Quove tenetis iter Nihil illi tendere contra, Sed celerare fugam in silvas et sidere nocti.
257쪽
Obiciunt equites sese ad divortia nota Hinc atque hinc omnemque abitum custode coronant. Silva fuit late dumis atque ilice nigra Horrida, quam densi c0nplerant undique Sentes,
Rara per occultos lucebat semita calles. Euryalum tenebrae ramorum oner0S3que praeda
Inpediunt fallitque timor regione Vi3rum. Nisus abit, iamque inprudens evaserat hostis Ac lucos, qui post Albae de nomine dicti Albani, tum rex stabula alta Latinus habebat: Ut stetit et frustra absentem respexit amicum Euryale infelix, qua te regione reliqui
Quave Sequar rurSUS perplexum iter omne rev0lvens
Fallacis silvae Simul et vestigia retro Observata legit dumisque Silentibus errat. Audit equos, audit strepitus et Signa Sequentum. Nec longum in medio tempus, cum clamor ad auris Pervenit ac videt Euryalum, quem iam manus omni SFraude loci et noctis subito turbante tumultu Oppressum rapit et conantem plurima frustra. Quid faciat qua vi iuvenem, quibus audeat armis Eripere' an sese medios moriturus in hostes Inferat et pulchram properet per volnera m0rtem ocius adducto torquens hastile lacerto
Suspiciens altam Lunam Sic voce precatur Tu, dea, tu praesen S n0Stro Succurre labori, Astrorum decus et nemorum Latonia custos;
Si qua tuis umquam pro me pater Hyrtacus arisD0na tulit, si qua ipse meis venatibus auxi Suspendive tholo aut sacra ad fastigia fixi:
Hunc sine me turbare globum et rege tela per 3Ur3S. Dixerat et toto conixus corpore ferrum
Conicit. Hasta volans noctis diverberat umbras Et venit aversi in tergum Sulmonis ibique Frangitur ac sisso transit praecordia ligno. Volvitur ille vomens calidum de pectore flumen Frigidus et longis singultibus ilia pulsat. Diversi circumspiciunt. Hoc acrior idem Ecce aliud summa telum librabat ab aure.
Aen. IX, 380. abitum aditum M 'Pp R. - 387. ac lucos La- devicus atque locos MPR'. - 400. hostes uR enses Servius. - 403. altam Lunam MP altum, Lunam Berghius. Post Lunam addunt libri: et. - 412. aversi ς adcersi MPR.
258쪽
P. VERGILI MARONIS Dum trepidant, it hasta Tago per tempus utrumque
Stridens traiectoque haesit tepefacta cerebro. 420 Saevit atrox Volscens nec teli conspicit usquam Auctorem nec quo se ardens inmittere possit. Τu tamen interea calido mihi sanguine poenas Persolves amborum, inquit; simul ense recluso Ibat in Euryalum. Τum Vero exterrituS, amenS, 425 Conclamat Nisus, nec se celare tenebris
Amplius aut tantum potuit perferre dolorem: Me, mel adsum, qui feci, in me convertite serrum, O Rutulit mea fraus omnis, nihil iste nec ausus Nec potuit; caelum hoc et conscia sidera testor; 430 Τantum infelicem nimium dilexit amicum. Τalia dicta dabat, sed viribus ensis adactus Τransabiit costas et candida pectora rumpit. Volvitur Euryalus Leto pulchrosque per artuSIt cruor inque umeros cervix conlapsa recumbit: 435 Purpureus veluti cum sos Succisus aratro Languescit moriens, lassove papavera collo Demisere caput, pluvia cum forte graVantur. At Nisus ruit in medios solumque per omniSVolscentem petit, in solo Volscente moratur. 440 Quem circum glomerati hostes hinc comminus atque hinc Proturbant. Instat non setius ac rotat ensem Fulmineum, donec Rutuli clamantis in ore Condidit adverso et moriens animam abstulit hosti. I um Super exanimum sese proiecit amicum
445 Confossus placidaque ibi demum morte quievit. Fortunati ambol si quid mea carmina po8Sunt,
Nulla dies umquam memori vos eximet 3eVO,
Dum domus Aeneae Capitoli inmobile saxum Accolet imperiumque pater Romanus habebit.
450 Victores praeda Rutuli spoliisque potiti
Volscentem exanimum sentes in castra ferebant. Nec minor in castris luctus Rhamnete reperto Exsangui et primis una tot caede peremptis Serranoque Numaque. Ingens concursus ad ipsa 455 Corpora seminecisque viros tepidaque recentem Caede locum et plenos spumanti sanguine ri VOS. Adgnoscunt spolia inter se galeamque nitentem Messapi et multo phaleras sudore receptaS. Et iam prima novo spargebat lumine terras 460 Tithoni croceum linquens Aurora cubile:
259쪽
Iam sole infuso, iam rebus luce retectis Τurnus in arma viros, armis circumdatuS ipSe, Suscitat, aeratasque acies in proelia cogit Quisque suas variisque acuunt rumoribus iras. Quin ipsa arrectis - visu miserabile - in hastis 465 Praesigunt capita et multo clamore Sequuntur
Aeneadae duri murorum in parte sinistra Opp0Suere aciem ,- nam dextera cingitur amni Ingentisque tenent fossas et turribus altis 470 Stant maesti, simul ora virum praefixa movebant, Nota nimis miseris atroque fluentia tabo. Interea pavidam volitans pinnata per urbem Nuntia Fama ruit matrisque adlabitur auris Euryali. At subitus miserae cal0r ossa reliquit, 475 Excussi manibus radii revolutaque pensa. Evolat infelix et semineo ululatu
Scissa comam muros amens atque agmina curSUPrima petit, non illa virum, n0n illa pericli
Τelorumque memor, caelum dehinc questibus inplet: 480Hunc ego te, Euryale, aspicio' tune ille senectae Sera meae requies, potuisti linquere solam Crudelis' nec te sub tanta pericula missum Adfari extremum miserae data copia matri Heu, terra ignota canibus data praeda Latinis 485Αlitibusque iacesi nec te, tua funera mater Veste tegens, tibi quam noctes festina diesque 488 Urguebam et tela curas solabar anilis, 489 Produxi pressive oculos aut volnera lavi. 487 Quo Sequar aut quae nunc artus avolsaque membra 490Et sunus lacerum tellus habet' Hoc mihi de te, Nate, refers h0c sum terraque marique secuta Figite me, si qua est pietas, in me omnia tela Conicite, o Rutuli, me primam absumite ferro;Αut tu, magne pater divom, miserere tuoque 495 Invisum hoc detrude caput sub Tartara telo,
Quando aliter nequeo crudelem abrumpere Vit3m. Hoc fletu concussi animi maestusque per omnis
It gemitus, torpent infractae ad proelia Vires. Illam incendentem luctus Idaeus et fictor 500Α en. IX, 485. data M date ς. - 486. 488. 489. 487J sic Ladevicus.
260쪽
P. VERGILI MARONIS Ilionei monitu et multum Iasi imantis Iulii 0rripiunt interque manus sub tecta reponunt. At tuba terribilem sonitum procul aere canoro Increpuit, Sequitur clamor caelumque remugit. 505 Adceserant acta pariter testudine Volsci Et lassas inplere parant ac Vellere Vallum. Quaerunt pars aditum et Scalis 3Scendere murOS, Qua rara est acies interlucetque corona Non tam spissa viris. I elorum effundere contra
510 Omne genus Teucri ac duris detrudere contis, Adsueti longo muros defendere bello. Saxa quoque infesto volvebant pondere, Si qua
Po8Sent tectam ariem perrumpere, cum tamen omnis Ferre iuvat subter densa testudine casUS. 515 Nec iam sufficiunt. Nam qua globus inminet ingens, Inmanem Teucri molem volvuntque ruuntque, Quae stravit Rutulos late armorumque resolvit Τegmina. Nec curant caeco contendere Marte
Λmplius audaces Rutuli, sed pellere vallo 520 Missilibus cert3nt. Parte alia horrendus visu quassabat Etruscam Pinum et fumiseros infert Megentius ignis; At Messapus equum domit0r, Neptunia proles, Rescindit vallum et scalas in moenia p0Scit. 525 Vos, o Calliope, precor, ad Spirate canenti, Quas ibi tum ferro strages, quae funera TurnUS Ediderit, quem quisque virum demiserit Orco, Et mecum ingentis oras evolvite belli. Et meministis Ietiim, divae, et memorare poteStiS.J530 Τurris erat vasto suspectu et pontibus altis, 0pportuna loco, Summis quam Viribus omnes Expugnare Itali summaque evertere opum ViCertabant, Τroes contra defendere saxis Perque cavas densi tela intorquere fenestras.
53o Princeps ardentem coniecit lampada Τurnus Et flammam adfixit lateri, quae plurima Vento Corripuit tabulas et postibus haesit adesis. Turbati trepidare intus frustraque malorum Velle fugam. Dum se glomerant retroque reSidunto 10 In partem, quae peste caret, tum pondere turriSΡrocubuit subito et caelum tonat omne fragore.