Opusculum, de simplicium medicamentorum facultatibus secundum locos, et genera. Accesserunt quoque praefationes quaedam huic opusculo admodum necessariae ... / [Pietro Andrea Mattioli]

51쪽

Rhabarbarum, Agaricus, Rosa, viola purpurea famaria, Epithymum, Polypodium, sena Aloe, id genus alia. Non desunt quoque Malia ab his longe diuersa, quae etiam tota sua substantia suas exercent vires, verum haudquaquam humores purgant. Sed variis admodum modis nostris in corporibus agunt. Aliqua enim venenosa cum sint, suum tamen venenum superant, ac destruut, alia corpori uniuerso medentur, nonnulla vero,particulatim iuuant aut laedunt. Suis itaque ac propriis venenis succurrunt, i pera, Gorpius, Mus araneus , Draco marinus,

uippe hqc omnia dissecta, sesuis mor

sibus adalligata, venenu ad se trahunt, demorsos sanant. Cantharides peculiariter solam vesicam laedunt, lepus marinus solos pulmones inficit Cicut homines necat, sturnos nutrit, vera-trunt homines in perniciem ducit, conturnicibus vero optimus est cibus.

Amygdalae amarae pluribus modis nos

Iuuant, caterum gallinas, S vulpes necant Romanae paeoniae radix collo suspensi Erilepticos iuuat, caninum stercus anginis medetur, Lupinum vero colicos sanat. Sicque mergi venter Ventric

52쪽

AcvLTATI avstriculum nostrum roborat. I aspis lapis viridis, qui os ventriculi contigerit,'p-9 Iesm sum pariter firmat Lupinum Iecur Io-f A la cino: os medetur, te leni vel me au-piibui riginosos sanant. Sicque alia comi a-Is aik ra habentur, quae haec in similia tota c. s. sua substantia operantur , quorum sa- cultates, cum a methodo, ratione alienae sunt per solam noscuntur experientiam. Nam cur hic lapis tacto vulnere unde sanguis prorumpit cursum eius reprima ac sistat, curque scamonium bilem, Cnidium granum cutem subeuntes aquas deiiciat, nobis sane occultum est in sola experientia comparatur. D. primis secundis C tertisfaculia-ιibus P. II.

Edicamentorum qualitates, aliae quidem primae, aliae secudae, aliae denique tertiae numerantur, atque eas quae prima dicuntur , caliditatem, rigiditatem,humiditate, siccitatem nuncupant, hae quide in elementis, nem-Lib.r de e Isne, Aere, Aqua, Terra syncerissi-rtimini. nabentur. Itaq; certo pronuntiane. 1 dum , quatuor haec omnia esse communiari prima elementa. Namque prima sunt hae in mundo simplicissima

coriora,

53쪽

s IMPLIC. My DI c. scorpora,ca cera vero, nempe plantae animalia ex istis componii tur. Quaob. Acrem hinc omnis membratim me dies et

memori ira in agedo pio uenit diuersi ras quod hactenus eoru unu quod aut calidu est, aut frigidii, aut sciu aut humidum,aut en unum partium,aut crasi ortum ducunt. Caeterum cum particu f. c. r.

latam numquodq; non pari Aod extilis temperatum sit, aliud puto ex illis laxatiuum euasit, aliud emollies, aliud

an iurans,aut arefaciens, aut condensans, tum ex operibus quae edere nata sunt, facultates in se habere dicta sunt rareficiendi. condensandi, emolliendi indurandi illinendi extergendi, attra

hendi repellendi laxandi. contendedi, reseranda, coi cludendi, in crassandi, extenuantia, doloris sedandi, a ciendi. concoquendi, piis mouendi, disterendi per halitum pulte faciendi, urendi ,erodendi, ci istam faciendi, sundendi, dens andi, succum prauun procreandi, attemperandi purgandi sistendi, exasperandi eniendi, infarciendi, farctu i liberandi. εκ ri s vero qualit tesdicuntur,quibus medicam eta licet primarum fecundarii ope agant,in proprium

54쪽

prium aine aliquod membrum, aut proprium humorem agunt, atque hae particulares dicuntur qualitates mempe vrmas ciendi,vomitus prouocandi, ventris subducendi, lubricandi , per nares, Mos purgandi, menses mouendi, aut comprimedi, lactis,& seminis tum generandi, tum extinguendi, tum pro

uocandi, wreprimendi magis i etiam cum a capite cephalicas , ab oculis

ophthalmicaς,ab auribus oticas, dentibus odonticas a ventriculo stomachicas , a pulmone pneumaticas , a costis pleuriticas, a iocinore hepaticas, aliene splenicas , a renibus nephriticari a coxa schiadicas, pedibus podagricas, ab articulis arthriticas, a tussi be-chicas, a calculis cominuendis lithon- thypticas vocant Pari modo quaedam dicta est sarcotica facultas a procreanda in ulceribus carne, ab inducenda

cicatrice epulorica, a glutinando collectica, a purgatione cathartica, ab ex crescentia carnis detrahenda cathae retica, Dalia similia, quae omnes vix a

ticulatim numerari possunt, si ab unoquoque singulatim eorum quae perficiuntur deflexa illis imponere nomina aggrediamur.

55쪽

SIMPLIC ME DIG

Edicamenta enu una partium, tibi, in 'ii'VRndoque mordenti

non tamen urunt, calida ver erasci um partium mordent acrius ac cant, runt atque ulcerant. Caeterum

id quae tenuium sunt part in magis in profundum transeant, .ehen enim etiam ob id mordicant, sed

re hirimorem queunt. Cutis enim su-

perficiem non subeunt pro in no i mordent, neque velli eant.' ' Ehui'

partium aer est, crassarum ero terr'

citur. si quidem flamma&pruna ignis sunt

56쪽

sunt enera Ignis autem omnis calidus esti,d siccus,at aqua sicca, si fieri nequit , proinde nec ipsius ignis qualitatem exacte, sicut aer, de te ora accipit. Nullum est itaque aeque calidum medicamentum, aut si flamma, aut pruna,aut aqua cruens, imo ut sit vel calidissimum,omnino tamen plurimum ab illis vincitur: procudit tamen ad usti nemusque medicamelorum caliditas, ubi videlicet in crassa consistit essentia. Caeterum ea tenuium partium esse dicimus, quae celeriter in tenuia soluuntur. Id quod perpeti nequeunt crassarum. Quod ergo ea soluatur, calor qui est in animantis corpo im cui Duquodque applicari contingi , in causa est.

Quod autem in tenues crassas vesparte comminuantur , id a sua ipsorum natura obtinent. Praeterea medicamentum quod tenuis cst materiae si pariter calidum est citra ordinem tertium , t petrosilinum in hyssopus , sumptum quidem coit oris meatus exiguos ape- Iit,&humores tenues disti, uit, dissi

pat, seu halitu digerit, hincque sudores,

urinam mouet, c assos vero incidit, attenuat, seu comminuit, foris autem impositum cutem arefacit dilatat, ex alto

57쪽

si MPLI e. . ME DI c. oex alto uoq; corpore spiritus, humores'; tres it atque resoluit. At si etiam quarto est calidorum recessu, septi cum habetur, quod nimirum aut urit ic rat, aut vescas excitat, aut colli lauat. Quod vero tenuis est materiae, si tem- dum existit, ut acetum, intro sumptum aperit quoque attenuat, sed i namus, quam calidia aut foris inductum corpora, ouatenus stigidum est fliuio nem repellit,in 'rupsionis impetu co

hibeodque validius, quam quod si gidum adstringensque est altius enim

fragoris vim deducit. Quod vero cum ni edia materia frigidum quoque exi

stit, ut portulaca, modice fluxioli re pestit,ac sistit, sicca ,i adstrinei CIterum medicamentum medio is materi', quod o temperatum uerit, tolei simplex, relaxat emollit ei ho At moderat calidum , ut cham eme-lum,qui dolorem lenit anodynia in o pellatur. Quod paulo calidius ei tratertium est ordinem, ut absinthiu, sum

ptum quidem aperit ora asse humile dinososque detergit humores,ae hic

58쪽

eorum obstructiones expedit, quod tenuior materia,quia celerius ii ne detersione penetrat, non effecerit. Quo clitem tertium caloris recessum superat, ut colocynthis,aristolochia,non solum detersit, sed etiam quia acrius, partes ipsas vehementer exasperat, exulcerat. Medicamentu tem,quod in crasta, terrenaque materia temperiem qua

dam caloris frigoris a i nacta sit, ut'

lus Armenus,aut lemnia terra, interio res meatus obstruit,cutemq; obturat,

exasperata lenitin soluta agglutinat, insarciens enim est aut emplasticum, aut laevigas autetia glutinosum: Quod autem moderat ἡ seu calidum, seu cie idum existit, ut rosa,vi myrtus; laxi res partes contudit, atq; idcirco corroborat. At immoderatius velut ordine Quarto calidum, ut calx, ut auripigme- tum, exedit, estq; septi cum causticum, vel escharoticum. Immoderatius Verosi eidum, atque siccum,ut galla, iuxcupressi, ora vaso tu sumptum non modo obstruit, verum etiam conrrahit, occludit, meatus omnes coarctat, seu coangustat, ipse ve: o humores supra modum incrassat .Foris impositum cu

tem densati&adsti iugit fluxionis im

petum

59쪽

petum cohibet, ac tuam repellit,& vulnus cicatrice obducit. Ita igitur saeuutates secundas ex medicamenti matem tempeiam et persus prodire, uiuis intelligere potest: Porr medicamentorum facultates iudicanda sunt ad nostram naturam, hoc est ad hominis no extra hominem, ad aliud, quodvis collata, de numquodque medicamentum considerandum est non quale ex te sit, ad totam naturam, sed quo pacto nos assiciat: Nam acetum aqua fm marma, si ex se iudicentur, humida esses . 3. deprehendutiar ad nostram aut e natura collata, sicca proculdubio iudicabit tur scendum quamum numquodan me c tu, humiditat-pergradus Aue ad quar

tum C A P. XII.

V Ire Medicamentorum, non so

lum cuiusque Reneratim noscen-

sunt ut quidam scripserui, dicentes re vel humectare verum distincte me-bratimq ex quo sint ordine, primo videlicet aut secudo, aut tertio,aut quarto cognoscere oportet. Nam non nulla quidem medicameta obscur pror I deme

ia unumquodq; praedictorum effici ut, sec.age

60쪽

quaedam manifesto aliqua validὸ alia absolute. No satis est ergo nouisse pharmacum hoc calefaciendi, aut refrigerandi virtutem haberes, sed quantam sis habeat dissinire oportet. Sio uidem an I to medicamen expedit esse calidius, quanto exuperauit frigiditas latoquei siccius, quanto,i vicit humiditas Ca-m -s lefaciunt enim exempli causa resinae

gu).ς x omnes, idque sibi commune habet, attamen maioris, minorisque rationem non exigua in cato e sortitae sunt. Item succi plures non mediocriter ratione ad maius,minusque facta, differentes, excalfaciunt. Nam panacis succum cy- teneo, Medico,si conseras, videbitur

tibi hie nihil ceu ad illos esse. At quo

sum attinet sermonem ipsorum disertere on ius, cum eoru differentia qui

bus in id, o utimur, quotidie pessimus

meminisse Anethum igitur, ruta, cq-paque omnia calefacientia, magno inter se variant discrimine, quapropter in curationibus quoque particulae admodum refrigeratae, medicamen, quod impense calefaciat applicabimus. Illi velo quod paululum a naturali habitu recesut,modico caloie Draeditum scut insigniter refrigeratae vehementissi