Rvssia seu Moscovia itemque Tartaria commentario topographico atque politico illustratæ

191쪽

avigat, nec cum legato externi prin- is loqui potest, nec uti Opera exter medici, in suis morbis, nisi cum v ia. Vtitur apparatu inaestimabili in stitu addens ornatum Pontificium in maiestate Regis fert capite miliam, margaritis, gemmis preci limis nitentem si eam capite non erit, habet eam coram se in suo thro, mutatque eam ad ostentandam aptitudinem multis vicibus in si ira manu tenet pauorale ditissium, indutus veste, aut tunica On-

illi non absimili quam Papa gerit

grediens sacrarium digitos annus aureis refertos habet imago Chriai ad dexteram, &sanc imae mata isirginis super cathedram, in qua set, est Regia Sciroregia camera est

lena viris, vestibus auro depistis uiae ad talos indutis. In eremoniis religionem spectantibus utitur eX- uisita sagacitate solertia ilia L . Cumssidet mensae, quoties mutam tu satiu, aut vult bibere, multa signa crucis dit. In jejuniis exhibet singulare veteratione, desin templo prae devotio-ie fronte terram percutit, sicuti alii.lNe alius plus ipso scire possit, nullae ibi scholae, praeterquam in quibus do etur legere viribere. Nihil legum

192쪽

yraeter Euangelia maliquam histririam, aut descriptionem vitarum sanctctorum, aut homiliam s. olunnit Chrysostomi, aut alterius haberet que eum suspectum , qui demonstra ltionem faceret, se velle in literis majo a

rem progressum faceres; nec Impur

serret id facit, ne aliquis plus plo, au quantum ipse sapiat indeque accidit

ut scribae, nec ipsim et anti scribae, dinarie non scribant nec respondeanLegatis Principum externorum, nisi quantum Magnus Dux eis dic stat. Cunegotiantur, nunquam Magnus Dus nominatur , quin omnes surgant ita pedes, cum magna veneratione idemetram ad mensam fit, quando ipse abibendum invitat, aut participem salci suae patinae aliquem . fit id quoquin mille aliis similibus occasionibu Docentur a pueris Moschi credere

loqui de ipsorum Principe sicut d

Deo Deus solus dicunt de magnu Dominus scit hoc: Magnus nos steri minus scit omnes res Omne quidquid habemus, sanitatis: commodi procedit a magno Domino. Accidi inde ut sui subditi videntes tanta amplitudinem majestatemque in suPrincipe, nec aliarum quam ejus

rura notitiam habentes, revereantu

193쪽

sum, obediantque ei non sicut ub- ti, sed tanquam mancipia, habeant 'eum pro De potius, quam pro incipe. Non habet sub se dominos aulis insignes, sicut inter nos sunt: uces iar nes. Si ipse alicui pagum it praedium concedit, non tranii ad redes , nisi id ips confirmet. Et si

aliis ea concesserit, villici tamen: i solvunt ei portionem fructuum , 'entque ei operas id in causa est, unusquisque a nutu Magni Ducis rependeat, quanto aliquis ditior sit, into ei plus debeat. Vt obviet sedulonibus, transfert integras similia uno loco in alium, mittitque in pre-lia quos vult, longe a domo, tauiam in exilium.

xiis. quae dicta sunt, aeri potest judicium de ejus divitiis opibus: Cum itaque ipse adeo absolute

urinium rerum dominus sit, utitur per stit, litorum pro libitu, tali arte ipsorum bonorum , sicut ipsi icet Arrogat sibi ex ferarum exu - iis talem portionem ac vult, χα riscibus omnis generis quantun tuli pellice vendit an dat dono, cui libet pisces vento siccati ser-

M vantur

194쪽

sua vendere potest, nisi Principis prunium vendita sunt Minaeras auri cargenti nullas habet Civitates mercia moniis celebriores , unde ipse maxima in redituum partem percipit, sunt Astrachan ad mare Caspium, quo deseruntur merces Persiae de Armeniae, sanum Nicolai di sinum Gradui- cum, quo appellunt naves Anglorum Hollandorum oneratae aere, aliisque mercibus, quae inde Vologdam ducuntur. M sui legati domum sunt reversi, aufert eis lautia , quae a Principibus acceperunt, dando aliquid in illorum vicem, Haliquando nihil. Vt finem faciam. sibi metit capit Que quidquid in sua ditione aut boni aut preciosi est. Putatur ipsum aliquem. thesaurum habere, in arcibus Mosequar, Iarotaviae is lacus Albi quod verisimile est. Magnus enim Dux Iohannes spoliavit calicibus, reliquiis,

crucibus, largento totam fere Livoniam, nec concedit aurum argentum sua ditione efferri, nisi in redem-rtionem bello captivorum , aliorumque qui in captivitatem abducti sunt. Verum quidem est, quod amissione Livoni ita an anno millesimo quingeni eum octogesimo secvado cessit

195쪽

I E si IM. 79, Stephano Regi Poloniae, privatus fuit ea regni parte , quae erat ditissima, propter commercium maris Balthici,

A melior id tione quam habebat in

qua erant arces. Vires

λη Unimentum regionis consiliit cin pluralitate paludi fluminumque desin densitate nemorum. In usu habent olei loca hostibus prosi

a depopulari , ut densis sylvae ibi

cres ant quod 3 fit ob berrae humiditatem suntque eae civitatibus non secus ac sepe ac valla pro munitione. Multum laboris id Polonis attulit. Vt enim sibi itinera ad oppida ho.

situm pararent , nec est eis sirit exscindere sylvas, d magni temporis iuram facere. Habet Magnus Dux In unitiones , quae partim ex lapidibus, panim ex lateribus Italico, re Constructae sunt, sed absque lateriabus . arte aedificatoria tales sunt arces Mo: quae Novoguardiae, Plescoviae, Por viae, Stariciae, Stobodae, Alexanis dii partim ex gleba viminibus con- texta, dc probe calcata, qualis est Smolanc2o. Sed ordinarie exstruuntur inuri locorum fortium e magnis trabibus, inter quas constipant terram, Mis reli

196쪽

relinquendo ad defenso nem forami na pro pyrobolariis. Talis aedificati commoda est defensioni contra torimenta bellica, sed non resilit igni. Subditi Magni Ducis inserviunt suPrincipi in bello, sicut ante de suo rgimine agentes diximus, sed se potiti mere poenam si se non strenue geserint quam promptitudinem alacritatemque monstrant Capit an sis ad nutum sunt patiuntur,mnem incommoditatem , non curant frigus nec pluvias , patiunturque incredibiliter inediam, famemque; suntque parvo contenti Aestimantur itaque aptiores defendendis castris, quam νpraeliis campestribus. Illic enim mul-rum valet patientia: tolerantia, hic autem requiritur audacia animusque. Poloni sunt meliores co flictibus campestribus, quam propugnandis arcibus Magnus Moicoviae Dux Iohannes, experientia edoctus de suorum in velitationibus, praeliis ignavia & de Polonorum audacia animis Que, dicebat suos opus habere calcaribus, quibus impelleremur , Polonos freno, quo retinerentur. Vires praecipuae

hujus Principis consistunt in equitatu, sed quem equorum numerum eis

ducerercilii, difficile dictu est. Nea

s ruens T

197쪽

tamen credo ipsum trecenta millia armis instruere posse; sicut aliqui dicunt. Habet enim ditionem aliam, 5 pro malori parte incultam Ab Casia sano enim Astrachanum usque vix in- venitur pagus, quamvis inter ea Op-

pida aliquot dierum iter sit Bello

quod ei intulit Stephanus Rex Poloniae qui tamen non ultra LX milliarum equitum tum peditum habebat ipse tantum militum colligere non potuit , quo non dico se ei aperto Marte objiceret, sed nec potuit ipsum divertere ab oppugnationibus Polotiar, ilico luci aliorumque locorum, nec aut ab obsidione Plesco viae. Anno millesimo quingentesimo septuagesimo penetravit Princeps Tartar O-rum Priecopitarum, cum octuaginta

equorum millibus usque in viscera i Imperii , tradiditque flammis ipsam Mos quam urbem regalem. Sed ii qui

dicunt Magnum Ducem ccc I Reagem Poloni: ecc equorum millia educere posse potius numerant capita equorum , quam equitum. Et si enim tot equorum millia sint, non tamen omnis equus bello bonus est, nec unicuique equitandi ars, aut se armandi facultas est uni deest animus, alteri Oῖes non suppetunt, alteri vires cor-M 4 pori ,

198쪽

lotis , alteri animi sortitudo alacri tasque desunt. Quamvis in Molao via tot equorum hominumque millia essent, quot illi dicunt, admodum diffacile tamen es et imo vix possibile eos

in unum locum cogere , nec Principi in hoc suppeterent pecuniae, nec com meatu sussicerent. Ducenti enim equi praeliat Cies requirerent in Mosco via ter cenium clitellarios, ac alios totidem ministros, quibus omnibus opor. retinnacere commeatus sicut d annonariis, mercatoribus , artificibus, famulis, qui in bello requiruntur. Neiscelle itaque esset totam Mosco viam in Unum cogi ac tum verendum, ne in tanto itinere ab una parte regni in regionem direcho contrariam, )ominum umentotum vires labascerent. Quamvis etiam possibile esset, tantum numerum s licut dictiam est eqtrorum colligere, id tamen statui non expediret. Neces enim esset denudare confinia praesidiis, provincias

nervis, civitates magistratibus , campos agricolis. Inde clare apparet, Principem, cujus status centum quinquaginta millia equitum cogere posis et abunde piaestare, li tertiam eorum partem in exercitum regalem educat:

debellis, non excursionibus loquor.

199쪽

Scribunt aliqui, qui in affirmando magis moderati sunt, Moscura cogere poste centum . quinquaginta equorum millia, si necessitas se defendendi id requireret, . quod Iohannes III eduxit in expeditionem Astrachanensem centum viginti equitum , de viginti peditum millia. Idem adortus ast Livoniam, tempore Regis Alexandri, magnis exercitibus retinuitque adhuc alium ad regni sui fines Equitatu addidit Magnus Dux Iohannes aliquot millia pyrobolariorum , quos ple insiluit, inter quos erant multi externi

milites, qui ipsi praestiterunt gregiam

operam . in defensione suarum urbiurn Obio quo secundo aut tertio anno describit per regiones bello aptos. In commentarios referuntur filii nobilium, numerus famulorum, equorumque equites Ditiores praecipue utuntur thoracibus meis, galeis, Iaminis subtilibus S tenuibus, quae ex Perii adferuntur, clanceis. Alii gestant thoraces, gosypio quam optime sarcitos , qui sagittis resiliunt. Hi

utuntur arcu, multi eorum scio peto, omnes ense de pugione. Et inserviunt

quoque Germani in bellis di in tartiti id is locis.

200쪽

Pr Dicipes nitimi. Agno Moscorum Duci iungun-φ' tur Praeco pus princeps Tartarorum . Taurici Chersones Circam, quinque montium; inhabitant hi re- igionem, quae se ad 7 dierum iter x- : Σ - tendit, regunturque a septem Duci- hus, Helvetiorum modon Tartarus Nogay, .eges Sueciae S Poloniae. a. a Praecopo recipit multum damni, nee

ei spes est de sumenda vindicia , quod z: acum Turca confoederatus et Praeco i x epus, instruiturque a Turca siclopetis Lllari tormentisque bellicis habetque in sua ditione loca fortia, cum presidio Tur i ritia cico itaque eum invadere difficile fa i i cnu arduumque esset Concitaret enim i in

in se potentiam illius. Praecopo com innodum est sicut & pluries secit in sub L

itam excursionem facere in pro vita.

cias Magni Ducis, sicut di potest face ire in provincias Regis Poloniae, diri lpereque obvia Si magnus Dux subju lgavit Tartaros Cassenenses Astrachanenses , accidit id beneficio tor. mentorum belli eorum, quibus illi carebant. Duxit hic inter alia contra C. 1Janenses aliqua hujusmodi machinas Temoni plaustrorum Egebat tabulam latamin cratiam, cum multo