Rvssia seu Moscovia itemque Tartaria commentario topographico atque politico illustratæ

211쪽

dignantur, angarianturq; laboribus, dominicis praeter tim , ac etiam paschalibus dieburi piam et argenteae supellectili domini. Nequaquam enim retinet aut nomatem ibi Christianus nec in servum nec in filium paulo Pioterviorem, qui lcilicet Magistratui se praesentandam duxerit semel. t. que etiam ipsi patrifamilias mutandus est status, si desertur praesumpsisse de religione ipsorum quicquam Verbo, aut saltem digito uno , dc minus

etiam serio protenso. Iam vero quam inconstans sit vi-chlitudo rerum vel ipsa iam cit indicio Taurica videns nunc mutatum sic popularium suorum statum, d patritiorum superstites, honore, libertate simul ac pati ibus orbatos in servitutem redactos, spretos, capite diminutos, capiteque censos alio meticis, tantistites illos insolentes quondam ecclesiarum Dei contemptores, contemptos nunc ipsos, labiectos, obreptare tu trucibus Tartaris

Turcis Vrbes quoque suas opibus immensis, superbia, laeticia, ac omni luxuriae strepitu perfunctas, dehiscere ianunc plerasque inanem, ceteras vero

solo aequatas, obsoletis amin nominibus di imperitare nunc sibi, non α Chri-

212쪽

TARTARIAE

Christianos nobiles, nativos suos patronos, sed peregrinam Ethnicam ac non ita pridem servitute emersam, atque desim perio simul, libertate donatam hinc vasallorum stirpem. Adeo increbuere in Taurica Tartari, quod circiter triginta millium exercitum compleant ad bellum, sed coacti, ut solent univeru, gregarii ac imbelles, quicunque saltem valeant conscendere equum. Vt me praesente ibi, dum medietate eoru filium suum mitteret Caesar in subsidiaTurcae proficisceti novissime in Ungariam, quin

decim millia eorum tunc enumerata sunt. Pro licebantur autem quamvis lectiores illi, consueto tamen apparatu suo, inermes videlicet plerique, Qvix decimus aut vigelimus quisque orum pharetra sultus aut framea, lorica vero multo rarior sed alii scipionibus saltem muniti Oileis, alii ligneis, alii vacuis telorum accincti vaginis. Clypeorum autem 'astarum, vel huiusmodi armorum generis expertes penitus. Sic enim semper illi, nee armis, S nec cibariis, praeter nonnihil milii tolli, aut casei comminuti, neque ullis onerantur impendio ad bellum impedimentis. Verumtamen nemo illorum, sine pluribus recenti busque

213쪽

D et O. 797busque loris proficiscitur, c praesertim quando nostras excursu anduin est in regiones: iloniam tunc seliciti fiunt vinculorum, ad vinciendum membra nostra, plus quam armorum ad tutandum sua. Equo misero semper fulciuntur ad bellum copia , ut magna pars exercitus eorum quinos singuli ductent equos, eosque intactos. Vnde excursione 5 omne iter crebra huiusmodi equorum mutata O- ne freti, velocius perficiunt, holetem insequentem se et fugiunt facilius, ac etiam terrefacta amplitudine vestigii sui, d non metuunt ipsi in copia eorum fatigam nec famem. Praestant etiam in bello tolerantia famis, sitis, fatigae, pervigilii, aestus, algoris, Momnis inclementiae caeleltis omniumque aerumnarum. Nam expeditiones bellicas perficiunt absque curribus semper, Δ absq; omni commeatu, praeter illam quam dixi equorum copiam. SO-litudines item camporum vastas , in- as, brumali etiam tempore, altitu- cine nivium, pruinis acerbas, quavis excoriatis dura nive, glacie equorum cruribus, haud aegre tamene haud gravatim superant Amnes

amplos rapidos atque hiberno etiam rigore , aquilonumque .glacierum a fragorib

214쪽

i98 AEfragoribus horride stridentesa traje in dissiciles, absque tamen navigiis, sed tantum equo tu ipsi subis adnixi, sarcinis vero ad caudas super ignis, seu arundinum falciculis alligatis, ta- nando incunc ante expedit ea propte transmittitant. Et in praelio pugnant, sortius multo quam Moicovitae, quamvis minus armati, temper primo in congressit sinistrum adversi exercitus conantur occupare

cornu, quo dexterius ipsi petant sagittis saepe quoque in sugam versi, terga dando resistunt, hostem insequentem sedit fusum sparsim inter

ceptant ex insidiis,& sic eripiunt nonnunquam victi victoribus victoriam. Quando vero praeter technas irategemata, sed recta cominus, collatis signis, venit conserenda cum eis manus, praevalent tunc in eos pugna

tores nosti , etiamsi non paulo pauciores fuerint. Id quod crebrius experti sumus sub victoriosi danais vexiliis divi parentis . Majestatis V. Nam post infelicem Christianorum cum Maholoeticis, patruelis vero S. Maiestatis V. Regis Ludovici ultimam pugnam, mense quinto, calendis februariis, anno Domini supra

mille quingentos viginti septimo,

215쪽

in eampis planis illis prope geri assi, ad fluvium litanter a viguati quin

que millia illorum Precopensi uiri Tartarorum caesa sunt ad internecionem a nobis, qui non plures sui miis

ibi quam quingenti ter mille. Et

ante apud lecetho desiderata sunt septem: viginti millia eorum, Prostrata novem millibus nostrum. Ita, quoque alias, Mapud Davidis Castellum 5 apud Strei sim CZecZersho. Le- pusilio dc in campis etiam vastis illis, in Lebedino. ad templum album,

d ad fluvium Sula, aliis in praeliis,

quotquot aevo prie senti fuere genti nostrae cum illis , expertum est robustiores ei e nostros. Nami apud Sohat, non robore virium superatus, sed dolo S loci in quitate circumventus ab illis, succubuit exercitus noster, perductus insidiose in aream oppidi recens exusti, crebris praecipitiis cellariorum, id est antris, cavernis descryptis subterraneis dehiscentem. Et illinc primum arrigi coepit in nos cornu stirpis Liriorum, perlatis sibi in Tauricam exuviis cruentis militis nostri Atque deinde apud Ocrakouri tametsi fortis itidem ac etiam victo iii illos fuerit miles noster, at impru' dens interim , ut qui donaverit ultro victo.

216쪽

etoo TARTARIAE

victoriam victo stam Soliano, mittens ad eum in castellum duces suos colloquii gratia, ignarus dictum esse, Circa rem belluam dolus an virtus,

quis in hoste requirato Sic igitur semper robustiores fuere nostri Praeco- pensibus praeter solas technas, dolos Gltiategemata illorum. Vita autem Tartarorum, qua gloriantur, est pris ca, pastoritia, quam olim in aurea aetate sancti vixerunt patres, S ex qua Duces etiam eligebantur populis, re- sesque prophetae, dice arie quodam eorum, Tulit me dominus cum sequerer gregem eorum. Ita enim agunt

hactenus Tartari, sequendo greges, peragrando cum eis campos hinc inde Septa nulla habent, nec domos, praeter tabernacula gestatoria, ex viminibus: arundinibus compactis, ciliciis velata, storeis is altis scirpe is munita, quae uxoribus despueris referta vectant secum in plaustris.Terram non colunt, etiam fertilissimam contenti spontaneo fructu eius, herba ad

pascendum pecus. Vnde juxta Salomonis consilium, lacte solum absque pane 5 sicera vivunt, sobriit abstemii; cum lege quoque prohibitum habeant potum vini, ac esum suillae. Et

quamvis caeIerorum pecorum ac ument

217쪽

Doc RIPTIO. zormentorum, etiam equorum escan-ur carnibus, non tamen apud se, nili penitus mortuis aut sene mortici- iis, parcendo scilicet vividis gregum 3rum. Nam in gregibus totam uana conditant substantiam nihili immobile possidentes privatim praene puteo , Deos contribulibus qui- rilsque communes Mobilium etiam ur. at clue Oneri non impendio se applicant praeter quotidianam &eam

enuem utensilium supellectilem, Sc

equitatus bellicaeque rei levissimum etiam instrumentum, ad quod solum Iaccurati sunt; praeter vero id ad aliud inoperis profani alicui rei navare ope- iram virum ingenuum dedecori ha -:bent, quo sedulius obsequundent pre- cripto legis suae, vi e armis propa-igandae. Atque in ea feritate nihil ha

Ibent antiquius temperantia Z conti- mentia, vivuntque citra exuperantiarac defectiam ultimum omnes. Vndet luemadmodum in sacris litteris dici-.tur, Scio datiaria esurires abun- lares penuriam pati: Item, Qui multum, non abundavit .modicum lui non minoravit. Ita nunc in aris,aris illis, nemo abundans suffocatur ingluvie, nec gens extinguitur fame, neque algore conficitur , nemoque No men-

218쪽

ΣΟΣ Emendicat in tanta eorum inopia Sc penuria rerum. Nam ut non frequens apud eos heluo non fame laborans, nec mendicans nec fraudulentus, alieni haustor, non litigator, nec judex iniquus, non testis pervecias, non pejerator, item non fur nec latro.

Vnde minime opus est apud eos angi quenquam sollicita rerum suarum custodia , nec se armis onerari domi ad privatam sui defensionem. Nam iter habenti intra regionem eorum ferre telum enormes illicitum est. Sancte enim colunt illi apud se pacem dc u

si itiam , reddendo unicuique quod

suum eri integrum. non imminutum, in gratiam magistiatus, ex decima tu,

nec ullo alio nomine. Non quaritia iet enim, sed pietati, impii ethnici illi habent iudicandi ossiciun . Quod etiam est eis non laicum , sed religiosum .per religiosos id exequuntur Cadios, qui eo religionis initiamur peculia. iter secundum jusjurandum , jam alioqui lecti tales, qui minime in hient rebus pro finis de

quibus alios judicaturi sint. Et quo expeditius vigeat justitia, nequaquam judicium ibi protelatur subterfugiis

cavillatorum , nec obtenditur calum

219쪽

diffugi uti captans, dum per attactum

orae vestimenti sui vocatus ab actore in judicium non partae it illico, ex tunc velut compertus iam in reatu vapulat. Verberatur enim fuste, certo ce lege domini praescripto I agar uni modo. Actori item' testi locus in judicio non est, qui necessaria salutison satis perfectae ex lege calleat, aut qui gustalle aliquando vinum seu alio

notatus vicio deprehenditur. Parent quoque foro eidem , hoc est Cadii judicio ac proceres ac duces cum popia laribus pariter 8 abique discrimine, ac praeter summum principem culus Maleliat plus etiam quam humanae deferunt; ipsi in universum atque ad unum omnes uno eodemque jure vivunt. Item de Labitu conformi victu compari, reddunt se pariles nefas videlicet de piaculum habentes, fuste etiam expiandum praesumi A UU- quam gentis suae, ut vestitu recinctu ve , aut pcleo seu caesarie, utatur non suo patrio ac vetuito ritu ut v cibarium privatim a se promptum , non commune habeat unicuique praesentium, aut sumat illud sui parte ex aliqua patronus ipse pi ius , quam expO situm in medium . Diistulatim fuerit concitum, .commistum diligentius a

220쪽

αο AEtius, ut eadem scilicet cederet qualitate cuilibet praesentium. Et in itinere nedum viaticum commune habent, sed etiam inservitant majori natu aut imbecilliori cuilibet, alacrius unus prae alio Domi hospiti cuilibet obiaterario etiam, ignoto exponunt gratuito ci cibum di nidum, sed minus a serie lativarum suarumci Quoniam alias non adeo jam sunt civiles, quippe qui foeminas suas ab hospite, amico etiam, conviva quamum cum i gratioso conspici nequaquam licitum habent, tenentque miseras caveis suis abditioribus reclusas o nedum conviviorum sed synagogarum quo 1 5 omnis consuetudinis forensis penitus expertes, laboribus etiam omnibus sartoriis & sutoriis rejectis in eas, sed neutiquam tamen invitas. At ipsi interim non sunt contenti conjugiis earum singuli singulis, more hominum prisco, in hoc se actitantes, itidem Sc lege sua suadente uxores unicuique quaternas, in singulas earum pellices denas. Et quo perfectiores praestent se viros, non divitias quaerunt sponsarum, nec species earum corporales copulanturque eis, minime a se antea in facie vius, sed animis duntaxat moribusque e