Philippi Matthaei ... In extremum Pandectarum titulum, qui est De diuersis regulis iuris antiqui, commentarius

391쪽

ii. ea, qtis raro contingunt.

bi. Mulier aegnaη viri ii liter plures quam tres ii ui remanarice non pari i .cidui it Mater ad tutelam liberorum impuberum admittito tur, quamvis Iratὸsecundu nuptiis non renunciis o Perfuriissenestra aperienda non est. t Dictio temere quid signi icet'

re Is L. ea qua raro ε .g. b. t. aliter explicatur ι quam

Iu uis stotentiar eodem modo ab inter s

pretibus non exponitur. Sunt qui illius hunc sensum esse arbitrantur, qvbd in agendis, negociis, si quod i dubium occurrerit, temer aatis udi nou debeant ea , quae tard accidunt,

392쪽

au Philippi Matthae D.

3 praesertim cum in t obscuris leges potius inospici velint id, quod plerunq; fieri solet, per L iu

obscuris ii . in f h. t. cujusmodi interpretatio parum dissentit ab iis, qui hanc l. hoc sibi velle a- Junt, qui it in contractibus ac quibuscunque aliis negociis peragendis perinde ut in ' serendis ll.non facile habeatur ratio illorum,quae ra-Id accidunt,pe I.3. ct aliquot seqq.sup. deleg:b. iusq; exemplum sumunt ex L 3 Dp. spati heria n ubi filio superstiti quarta pars bonorum paternorum assignatur eo casu, quando pater de functus uxorem piaegnantem reliquit 'ubils verisimilet non sit eam plures quam tres h beros parituram esIe. Sim 1le exemplum serra . ius&C acius hic adducunte v Novel . pή ubi

Jmp. Iustinianus matrem ' ad tutelam liberct arum impuberum vult admitti, etiamsi j iri i1.-rando iterum sese nupturam hau af

firmarit quδd rard hujusmodit foeminae servare soleant, nec semriis aperienda sit. Utraque praesentis iterpretatio vera quidem est sed tamen ei bis illius, ut mea fert opinio, fui non GPrior enim, quae dubii incidentis memin t divinatione nititur : Posterior significati ci vocis Temere quae in haesi ponitur, non is it:quia Temerὸ, idem' est, quod inconsul sine ratione, neq; ullam aliam apud Latinos ignificationem habet. Hoc posito,atque divinatione etiant om '

393쪽

ommentarim in regular v. aer genuinum' huius i. sensum esse opinor, quod is

contrahentes in agendis negotiis' non incon usulte computem ac ponderent eos quoque casus, qui raro accidunt. Etenim quotidiana ex perientia docet,non pauca praecaverilites' in aejusmodi contractibus donegociis,in quibus isti etiam casus, qui rarissime quidem eveniunt, sed tamen evenire possitant, a contrahentibus praevisi atque accurate decisi sunt. Neque novum est,ut in il quoque eorum habeatur ratio, quae arbi accidunt, sicuti videre estex L qua a ritur. οβV desat homin. quod uitur.ia up det ber. Opso herelisit. 2 se major . a. C.de legit.heia

Iulianus libro . . Digestorui Ea est natura cavis attanu, auam Graecit . appellam,ut ab Aidenter verisper bre mi fimas mutationes dii utatio dea, quae smidemersa astat,perducaturi

SuM MARIA

Sorites an recte a Jctu cavigatis dicatur Soriten quanda Logici probent .ea est natura. L . h.t.lectio ulgata corresn da,idetur. - Sacra res in nullius bonissunL

394쪽

Nullius esse in bonis quomodo in jure accipiatur ' Mutationes brevissima in Sarite quid aia cinita stafera nullitu sunt.

Volucres occupanti cedunt.

io Here essuccessor universalis.1 Legatarius essuccessor ingularis. ia Di 'utatis quomodo ab evidentis veris ad exide terfalsagradatim deducatur

is Successu aniνersalui quo a fingulari successore disserat'ta Adem haee l. quae Iuliano hic adscribitur,

iisdem verbis assignatur Ulpiano in . natura. III.sup. de Perb. En mirum autem haud abs re videri cuipiam possit , cur uterque fori ten t cavillationem appellet, eique hoc tribuat, qud disputationem ab evidenter veris perbrevissimas mutationes perducat ad ea, quae ea videnter falsa sunt cum tamen t ex Logicis constet, non omnem soritem vitiosium esse, sed exastirmativis illos valere, in quibus vocabula necessarid ut species genera differentiae, ac propria cohaerent, vel causis per se ac propriis proprii effectus attexuntur. Unde moveor, ut 3 t existimem pro voce , την legendum esse Mi*α, quae lectio quoque in antiquis nonnullis codicibus reperitur. Sed quoquo modo haec sese habeant, praesentem hanc regulam Bulga-4 rus hujusmodi exemplo illustrat 'est sacra nullius sunt in bonis. Quod nullius est in boniss

395쪽

nis, occupantist conceditur. Ergo res sacrae oc scupanti conceduntur. Cavillationem parita sparticula Nu bivis in bonis, quae in propositio ne accipitur de re, commercio hominum exempta sed ira iIumptione de ejusmodi re, quae in hominum quidem commercio eth, verum domin o ac posteilbre vacat, atq; hinc occupanti cedit.

Verum enimver proposiciam exemplum non convenit Soriti, de quo Iulia uias hoc loco loquitur, quoniam in illo' brevissimae mutati fones, sive, ut Cicero eas nuncupat argivae interrogatiunculta gradatim Rcuctae nullae fiunt,

sed sola his monymia soriten vitiat. Itaque ad hanc regulana magis quadrabit illud , si hoeniodo formetur Res sacrae suntne nullius 3 siesane. Sed nonne ferae t bestiae nullius senes a

Certe Ferae bestiae autem joccupanti conce sduntur Ita. Et volucres occupanti concedunturὶ Recte. Volucres igitur nullius sunt Sicce te. Ergo sacrae res occupanti conceduntur :quia nullius sunt. Tale est&illud quod inter caetera Cujacius in tract. s. ad si manum. superi qui qOdraginta. SJ Jp. ad i. Falciae tradit Here, restiae successor Certe. Quid verb, nonne' desiis legatarius est succestor Giciane. Titius autem Icest legatarius Ita:& saccello igituri RectE.De nique teres, quia successor. Hoc modo diΩputatio ab evidenter ieris ad evidenter salsa ii gradatim deducitur: quoniam ex eo, quod suc-

396쪽

no Philippi Mutthaei D.

cffssor quis est, protinus non sequitur, eum heredem esse cum successores unius generis non sint, sed ab universalibus , quales sunt heredes ac bonorum posse res , succestares singulares, in quorum numero sunt legatarii, longe is distent siquidem hi rei, illi jurist successores existunt, I gradam sunt. q. s. i. Jp.d edend. O .ait Pratoro.= ult.cum L eq.s: .dejurejur.

Iulianus libro sexagesimo Dige

storum.

ε Marcellus ait, desinit debitor esse is, quinactus es exceptionem' iam nec ab aequitate

naturali abhorrentem.

Debitor proprie non est, qui agentem exceptione submoperepotest. ' Cre uor proprie non e , qui exceptione repelli potest.

3 factionem habere non censetur,qui talem actionem habet,qua exceptione uidi potest. Exceptis ea demum debitum excludit,qua cum ais quitate nati rati co ruit. Exceptio Scti Macedoniani odiosaeneratorum inisducta est.

Exceptio Cti Macedoniani rivi Dacia, oes, ut di famethi missas ac epit, sevior sedesinat.

397쪽

Pecunia allio fam.contra SCtum Macedonianum mutuo accepta, ct per error soluta repeti non

potes. Excepti rei iudicata extrari naturali non conreis Iudicatum Obligationem naturalem non perim t. i. Iudicatum repeti non potes, soturumsuerit.

J J Ebitor in jure t is proprie non dicitur, qui rexceptionem habet,qua agentem vel perpetub vel ad tempus saltem repellere possit, veluti Iulianus hic ex Marcello haud ola curEnotat. Cui consequens est, creditorem quoquet proprie illum non esse, cui creditum petenti et justa aliqua exceptio opponi potest, quemadmodum notavi ad i. non videtur U. n. O. Dp. b. . per inditor. I. Ap. de verb ignis cum qira l. quae Paulo adscribitur, haud obscure quoque facit Ulpianus in Lumi. a. L .fup. de eblig. act. Etenim paria sunt ipse furit quis actionem non 3 habeat, aut habeat eam , quae per exceptionem infirmari possit,ueluti refert Paulus in . nihili rerest ira .in f b.r quam sub finem d. l. non videlia. paulo plenius explicui: cui explicationi in prae-1enti hoc addendum est, quod exceptionem,

cujus hic fit mentio, sic comp.ratam tale oporteat, ne equitatet naturali illa abhorreat. Ita 4 que is, cui exceptio Scit Macedoniani competit, revera debitor esse non desinit, quoniam

cepit haec ab aquitate naturali a bhorret,

398쪽

s a Philippi Matthaei λ

ed odio foeneratorum duntaxat inducta sit, neque essicere possis, ut filiustam qui pecuni-6 ami mutuam accepit, jure naturali liberatus

censeri queat, ante, quam pecuniam acceptant solverit. Quam ob causam quoque necilius

sim.nec ipsius pater debitum hujusmodi, si et terrorem illud solverit, repetere potest, quia solvit, quod natura debuit peri qui exuptionem. o.in princ up.de candict.indebit se .sed i paterfam. q. g.pen. ulr.sup. de S Cto Macedon. Eadem ratio est exceptionis irreiJudicatae quoniam res jus dicata quoque naturalem obligationemr non I perimit, ac proinde judicatum si lutum' fuerit, repeti son potest, teste Ulpianom .pen. . nissup. quod qui q. fur.i alsat.cui Paulus quoque in .iudex.e8 ct in prinil Iulianα ορδυ. de conrim

indeb.consentit.

Iulianus libro 87. Digestorum. uoties idem sermo duas sententiata exprLmitae potissimum excipiatur, quae reueremta aptiores.

SuM MARIA.

Latina lingua penuria. Negoctaplurasunt,quam νocabula. Cue Latinitatu riscus.

399쪽

νοωbulam si mon, qua videlicet uno,plures e denis diverya rei igni canirer, in eosensu accipiendum est, qui reigerenda metu convenit. Vocabuia in quibusvis negociis ita interpretanda sunt,ut actuspotiis valeat,qnam pereat. Verba seιundumsubjectam materiam intectigi de

bent.

Penso,quam dominus, sterilitatem uniis anni colono danarit equentibus annis, quibu messesugifera sunt,nihilomin: exigi otes. Donationis verbum non semper donationem induis

cit.

Sterilitae unius anni cum ubertatesequentitum amnorum compensari debet. ro Verba actiona intentat obiafuerint,pro Actore interpretandaseunt.

J Ingin latina trita dives non est, ut singulis rebus ac negocilesingula habeat inditat vocabula siquidem natura rerum, utroqui atur Ulpianus in L.=p. prascript.Hrb.conditum est, ut plura sint negocia, quam vocabula,quod ipsum quoque ipse Latinitatis' princeps Cice ro principialib3 de uib. bonor Onial non dissiretur, adeoq; experientia quotidiana comprobat.

Hinc quaesitum est si usus quis sit vocabulo, quo uno eodemque res diversae significantur, quo sensu illud in ure accipi debeat 3 Iulianus in hac praesentet respondet, eum sensum hoc Aa 4 cala

400쪽

4 casu ' accipiendum esse, qui rei gerendae aptior sit. Quibus verbis nihil aliud Iulianus innuit, quam quod in omnibus actibus&negociis quaevis vocabula regulariter sic interpretandas lint,ut res de qua agitur,in tuto sit,aci negocium potius valeat, quam perea e l.quoties. 13. O Lubi est.22.fup. reb. b. cum quibus congruit etiam l.quo .so .ce in id. Atque huc pertinet',iod Ulpianus in l. I orator 1ώ.sup. dein dum addici quaevis verba secundum subjectam materiam vult intelligi, ita nimirum, ut cujuslibet contractus naturae conveniant. Cujus egregium exemplum extat in I ex conducto. g. Papinianu sup.lacat ubi dominus, qui colono pe- sionem' praesentisbiam obsterilitatem donavit, non impeditur,quo minus sequentibus annis, quibus ubertas contigit, penuonem remiLa iam exigere possit. Eis enim donationis' verbo usus est, illo tamen transigendi potius quam donandi animo usus fuisse intelligitur:quod ex natura locationis in hujusmodi casu petitio pensionis tantisper differri soleati dum sterilitas

s cum libertate sequentium annorum cominpensetur.

Atquὰ ex eadem hac regulas actus evincitis pro Actore' interpretationem faciendam esisse, si verbis ille ambiguis usus sit, quibus videlicetvi instingi salvari actio ab ipso intentata possit,id quod Ulpianus in . si quisέ sup. Dcc. de Paulus in ne in extra ιη a.ι a. V. h.t satis