De typographiae inventione, et de prælorum legitima inspectione, libellus brevis et utilis, per Matthæum Iudicem

21쪽

DE T vpo GRAPHIAplicium errorum refutationem in Eccle is incutio

v AE SPE cIE s.cra IIII. species ratione ubiectis lares uni Asia est, qua litea nective latinae siue Graecae rue Ebraicae, iue Arabicae, siue aliarum gentium, quae uia quibusdam utuntur ba rudieribus infriptione alia qua picturae seu magines

uariarum rerum Alia qua nota Musiicae, uel numeri exa

pronuntur.

item alia uetus, alia recentior ratio impro nis est. Nani, a quidem radior, v simplicior fuit, Haec uero excultior ornatiores . QVAS AVSAE. A WV T V. Efficiens remota Deus est. Num tot seculis ab initio mundi ignorata est Nograpbia, o hodie etiam occulta nobis esset, nicti Deus singulari beneficio eam generi buumano flendisset,ae largitus esset Pleris utores artem ipsam literarianis scriptoriam, qua feri Manimorari quibusdam characteribus, mirabiliter sane expronuntur,

resierunt Deo acceptam etiam inter gentes cum aliteras

bH γpographica longe evrditior sit quis dubitat Dei uin autorem fateri, praeserim cum scriptura testetur Oomnia bona, s utilia dona esse a patre luminum. E DF Polim Arma

22쪽

PROPINQUA . eius artifici prbni entores. Ob es Nuceiu, Miami sus, e foci e Petrus Scha terdes Gmn schemensis, ta Iobarines Eultembergic s. Pro occa me autem eius inuentionis quid g. runt, amisse sculpsi se alphabetini in metallum obduci atramento reprefige in chartam, cuiuautem videret exprimi litteras, animum intendit homo folers, Pird gauit, uti saetas literis integrae staten is mssint excudi, quod cum fici posse deprehende. ret, longius progreJa per industriam, ta diligentiam, giduitatem id artificium excoluit circiter annum Domini 1so sub rideri uertio, ut xchi M annota uoluciine iecundo Auentatres uero asperit anno sto inuentam ese, artem , opi muri clam bubitam L, eique ad silenti fidem iurisiurandi religione obligatis. verum decennio post Iobal ra ut tergiclita Aro intoratensim tin virum in mania evulgasse. lNSTRUMENTALIS.Inctrumenta unt barta, a piliterarum fue exura gento, ut A mi, siue ex tanno, siue ex plumbo, babribe indurato sue ex orichalco, siue alio idoneo metu ofusiti atramentum, presum, e similia, quae in oscinis cennere licet, Item ministri, locatores, impressores, corre ciores, alij.

23쪽

o alam causem totum artificium pertinet, niis mi militera n collectio, , collocatio in luctum in uapplicatio ad presum, γ orum per atramentum ti uctio, chartae impossitis, compresdo. VAE PINALI s. Hos ob fines rem generi humano uidetur id diu iraeonce lisse, ut res iteraria iuuaretur, et expeditia librier aurores imprimerentur. in uillari preci uendi, emipossent in uaerata ueterum, recentium autorum. v artium, iuri rudentiae, medicinae studia, qua Rutuprioribxssatis erant obscura, excolerentur. Inprimis uero ut puritas doctrinae Euangelii, quae erirat hi postremis seculis revelanda contra antichristi corruptelas, citius, facilius, longia e latinsper orbem terrarum propagari posset. Ut corruptelair errores, quos S tb η per fur orgrana ad nouam Euangeli lucem ob curandam Maeniret ad decipiendum etiam electos, apijs Doctoribus refutati, retraturius more cerent pasini. Vt etiam aliae gentes si exstitionibuου deditis, aut Ma

hometismo captae facilius possent ad agnitionem christia

religionis adduci. monumenta tactriumvirorum, quos Deus bacpostrema aetate excitauit, itasubito,it quibi dam ex uestri Maccidit, interirint,

24쪽

uerbum Dei abundanter inter homines babitare chre Epicureisimus proprius noui: siculi morbM, eum lius ueteravi, nimis multos corriperet, propter librorumis iam circuritatem , ideo Demuoluit uisi mos recto libros exture, o quasi omnia replere, ne quis suae in iatiae, ut ignotae iustum causam praetexere posset. V Deus etiam pro hoc mirabili artificio celebrare.

cedentibus dictum est. Deinde etiam uermet petraphie usus, G commoda huc pertinenti nus autem uni uaritio quidem ordinati. Primus autem v praecipum est imprimere . idere ista, quae pertinent adpropagationem, itastrationem ercon eruationem uerae doctrinae, ut sunt sacra Biblia in quolibetgenere sermonis, Ebraico Graeco, Latiuo, Germanico, Gassico, Stiuonico, ut nunc fit Labacio misi: scripta Doctorum Ecclesiae, se Oricorum, chronicorum, praefertis eorum, qui tutum Eccinae de cria erunt, monumenti scriptiuo μικα, qui areticorum errores, o corruptela, vitetaria re utanatur, Erueritus opuritas doctrinae propugnatur. Namula omniapertinent ad primam Decalogi tabulam.

secundiu est myrimere,o edere ita cripta, quae pertinent ad symitam iuridum, post Theologiam si

25쪽

partes. Urim est impriscire, ectre monumenta, in Mabia uere tradumur ea, quae ad artem medicam faciunt. Quartus est imprimere, ta edere tum ueterum, tum recentium autorum scripta, in qu bimarios libra ala traiduntur, ilustramur erexcoluntur. Quintum primere,o edere eos libros, in quibus uerae historiae tum ueteres tum recentcs exponuntur.

sexti thmvis ne tribuatur ripis iocsis o tamen sale con ' er is uerim nec superstitios nec sturcia loquis, ut sunt Aesopu3, muta quaedam Poeticae, cineis diae, Tragediae, lenit leget, ct impli via Erist. Dieteris vaniau, Fortunatus, Fre danc mili Q AS OGNATA sc APUT VII. Ars pres oria cognationcm habet cum scriptionemnuali, crium pictorii sculptoria arte. Num istae sibi inuicem seruiunt, quae en scribi, pingi, sculpi possunt, ista etiam in plano inpresionem admittunt. impressoriae etiam famulantur uicina artificia,ut sine .rs conficiendi papγrum, undendi matriculus, po eo sciendi tramentum planandi,.sigandi libros, cr

26쪽

r. vitia, qua committuntur uar' modis, uel si ter ara,cum minus subrἡ vi facti funi, ut inquibusdam ut, tuctis codicibia mitio, cum adhuc rudia Cp implicia es sent omnia, conspicitur. Vel praepostera collocatione literaru,cum xo quaeibet suo ordine suae sunt, sed deturbatae uel mutatae, voces,

sententias, quas ebcbant, non exprimunt. Vel punctuatione,quando comat cois,periodi, arragraphi tituli,c pila Ut finite distinctiones non recte bis

seruantur.

Vel negligentia, cum quaedam voces, cisententiae oamittuntur, aut conbunduntur, ut bis ponuntur,cut saepiam repetuntur. ut series, ordo paginarum confundanatur,aut orthographia in linguarum idiomatis non obsierauatur,aut cum numeri paginarum, necessari indices, ersimilia negliguntur,quae discentium studia remorantur,et scrupulas imperitis in ciunt,ac donis interdum etiam ne socium icescunt, errorum femina praebent. et Vitia proprie pertinentia ad per onus lap*rσθο'rum,qualia fiunt. i. Impietas,cum ea quae pugnant cum lieara religione,pietate, bone tute G communi utilitate ex.cutant,visunt libri hcreticorum,errorum, incorrupteu rarum de in iones mo libeat, pus vidi, inuectivae coit, ira innocentes, scripta uetita,vide nigromantia, cie τοbias impudicis,o virilia, r. Mi plars altu, in uirine pati aequipera sint, et πισ

27쪽

que quaestuosa unt,et ' uendibilia,s scholasticali rob lo sophica, g ilia imprimant,alijs quae ad ueritutis proipagationem ictunt, ad gloriam Dei abiectis, o ex

plosis.

s. drannisq aed: Pac st,eta: ccc fi lico: ut pNiticorum. Eccli in sticorum Uraninis est, ci praela eb eccli uis Iticis non recte de religiones sentibus occupantur, boccluduntur libris iue antiqui fue recentioribus, quibus puritas doctrinae caelestis contra errores, haere es o cor ruptelasu feritur, o propugnatur. Sic Antichri stultio,

manu in locis ibi subiccto poena capitali officinas Typ

graphicas a tringit, e quid contra suos errores excina dant, uer o eas cogiti terrem monumenta corruapta, fas sal ita,etat contaminata rapi mersita fulserroribus propregnanis inseruire Iinobis non cottirentu elim maiora molitur. Nam et 'pograpbos etiaam in alijs lacts h libros eorumque autores m quibzvisu. cferrores, scelera intectigit oppu gum,quotannis ex conum starionis ulmcnistri Mit suos etiam ρ ista, set proditores, ceu me nos heroas, in locis ubi celebres

sunto si inae, e quos digruter expiscatur,o cavet,ne quid contra se penitud firmis edatur. Adeo ibi a Drarnis metia B a lacta

28쪽

siue p. i, siue plures, conuincti in nonnullis fanceri , seu ut hodie vocum con istoriis, qui citra Eccli irae spina sum, ibi uendicunt domni rar potius is resa, quam tuo dicium iuxta verita cin, n bolo ast upprcbatum divolunt, cum tamen ad iudicandi m pleris sint tam leo, rei, ut Him ad γrum, cum in t ectionis labore pertae si bonos P necessarios libros db:icians, ut erroribus

corruptriis patrociniantes, ueritati cccludunt, met' daciuuero, culuinniis omnia pund unt.

T rannis politicorum est, cum politici Meti iratus omne tri praelorum, tam uorum quam alienorum ibi tunium cum uis aulicis rapixnt,et Ecclesia Dei incon ult imo co radicente publica decreta faciunt ne quid a Theologi sibi subditis datursne suo consensu er uoluntate furit pisiim regionis, siue externis ali Domino ubieacta, idq; in eum nem, ut caueant, ne j iritu sanctus π restri ei vi debitu , necessiri libertate utantur, adueritatis propagationem, est errorum, si r telarum,

ei celerum reprchen ionem ire utationem scd de hac re insta copio iu3 liquidius. - Abii in praelorum cum aut btisthema, ut haeretioca, aut idolatrica, aut turpia,d currilia, a quacunq; ratione pietati, bonis moribus aduersu, noccntia mprimuntur. Aut cum prae Gerus ob erualli ordo, e potius gentilia, cyphilosophici iocosa, saepe etiam urinrisia scripta, quam ad gloriam Dei sieritatem perimentiae id uitliri

PARI

29쪽

PARS ALTERA,

CONTINENS' V

EVI implici methodo plurimi loci compsit seu

propopulones,quae interdum in quisione controuersiain ueniunt, tractari a iudicari pol unt, quales sunt An ποgraphia ad artes liberalis, an uerb ad momaria artificia si ad utrumq; pertineat. a. Quae inter tγpographia m. scriptionem,ta pictoriam, a conographium t serentius An t 'pographia homi ni, uel Deis inuentum cr . gando ent γ' cur tot eculis ignoratu is lumni mentores, inqua occasionemenearmis 6. catalogos quorundam irrestrium TFpetr borum; 7. catalogμ quorundam id trium locorum tu quibu sunt os in t 'pograpb:cae 8 catalog u linguarum, quoa hactenas excψ, proamulgati uni libri. catalogus optrum a pis excusiorum. io. De arte, tr modo fundendi, vocii. De coctocationis artificio. ia. De multiplici literaturae florentia 33. De papγri inuentoribus.

30쪽

16 Med odus de is essione. 37. Anti erati prae erim Theologi legitimae m. st ditati suos libros subqccre debeant.:8. Atiliterati, prae irim fico ei regitimaeis lioni suos libros debeam xbjicere. 19. An bona con cientia blagi stratus o mi itera iis, buxime Theologis perare, ne quid me sua uias ictione,cicen uri uis praeli excudant. eto. An Mugil iratu rccti ficianti interdicant iteraum sub sua ditione constitutis, ne quid praelis externis Sauli em,ast non prius vi an approbatum. ai. An homines literat bona conscientia uela vita discruitutem consentire polint.:r. An bona conscientia a purapbi qui sexcuadere polymi. 23. An recte nomen Tγpographi, loci occulietur

et . An recte fiat, sit libri fictitiis nominibu Leda,

tura

ti An contra mandatum Magistratus recte imprimi queunt,quae ad gloriam Dei, o propagationem critalis conm nem utilitatem Aciunt. 26. De viiijs,ta uirtuti Adpographorum ortiviaque Ministrorum. De his nos obiter quedum an abimus pleniorem exaplicatiuncia in alia tempus, ubi oc lauerissim ca