De Vico Cartesii adversario [microform]

41쪽

. addent rato nolin g noragio no do costumi muni, cho ad Ogni ratio ne u importantissimo dis overte, QSSi Perclico cli ratia si maiori tui st/sel si con tinnano ni meto odi Renato contro gni rogola di non 'arto critica, On Zus Irne Verula Samo, SonZa applicurvi punio di attenZione, con uia iudiZio Superbo, che, quo cho non ronde agione de perche cosi iudica, tu condantiano dicendo che nons 'intenda D lsi . Quae cum ita sint, utrius Cartes iiii an Vici, partes sint inplocton die Grave quidoni problema, cum de nihil prorsus agatur nisi de statuendo an ro ipsa sint lege histortio, an humanarum societatum nolitia sciolitia quaedum possit evadere. Putet autem pra)Senti tempore

de legibus illis homines inter se tantum disputare, tam

- 1 divorsas sententius proserre, ut temere nodus aliquom ad exsolutus usIirmetur. Cum tamen di advorsariis judicium sit proso rendum, Vico potius su vendum videtur, nisi cum subtiliter de lenuibus ratiocinatur, saltem cum homine ex humanis operibus testimoniisque solum plane noscendo librum suum concludit Etenim bonis rationibus assii mandum videtur et consociationum humanarum cientiam metu physice ac logice nihil contradictorium continere, et ad eamdem scientiam hominem OSSO PerVenire; qui in quo consequatur, historica documenta iuXimi pondori ac pretii sunt, imo mutuo

Nihil igitur primum impedire dictum est, quin pariter

hominis inter homines gentis cognitio scientia riu edam evadat, utque hominis cujusdam a ceteris S uncti. Quod SI UniVei Sum mundum pSumque genus humanum ineluctabilibus logibus subjectum osse profitendum sit, nulla de re dubitatio sit : consociationes enim individuis constantes, individuorum instar satales tutiuntur leges, quae discretiae ordinata 'quescientiam ossiciunt. Id o hujus recentioris philosophi u Sectatores, qu D positis a dicitur cum cartesiunam de mechanico rerum ordine doctrinam, negata quidem libertate suum iecerint, numen cum pio christianoque Vic consentiunt ut humanarum ion Sociationum scientiam in honore habeant quam Comitus in insigni suo scient iurum Ordine troprio loco septimum pOSuit, necnon copiose tractavit. Quod vero si in locum satulis cujusdam legis ordo substituatur a Providentia divina decretus, Providentia sine etiam in hoc ordine licet

42쪽

indagentur . scientia lite dii in modo in quibus constat ordine mixin statuta sint. fieri potest. Λ quod homo si vere sit libero arbitrio praeditus, is ipse per Se agat, agentis tui causa rati, i intendendone perstandum isthumanae historiae leges exstares homino superiores mesonina est multi consilii, scilicet an homines, disjunctim liberi conglobatim extraneum degem patiantur. Attnmen, cuncti muturo Orponsis, ambo placita nihil Secum pugnare merito judicandum videtur. Nempe libertas humana, si de a omnis dubitali subhila postuletur, nihilominus patitur imitos liberum homo sane Semetipsum novit, liber movetur, sed certis finibus circumscripto lues domini innum ci nim intus et extra causae agentem illii in Omni modo impediunt. Ergo si qua sit vis creatri infinita quae, dum liborum hominem in sormaret, genu humanum ibi regendum servaverit, quid

obstat quin illa vis liborum tomino in iis limitibus circum Scripserit, ut quod de humana gente principi a statutum uerat, nedum ei ossiceret, quisque pro Sua parte adimplerCt. Secundo hic a cum civilis qui 'dum scientiu fieri possit, qua ratione consocialionum I. go inveniamus P Constat quidem disciplinus quiu ad noscendum hominem Spectant, physioliigium, psychobigium, ObSer Vatione Xperientiaque promoveri. II De utent Civili scientia o cum celeris Lirimum convenit, et eumdem viam sequitur. Cunctae enim ilho scientia Olfeci Una iunt, et cuncta' quiddam contribuunt in hujus scientiae Synthesim qua' recte vocanda est ho/nim historia naturalis, seu anthrO-

pologia. Atque adeo nova illi disciplina experientia pro

greditur. Itaque et pra 'sontia notat, cum homines indugat qui lege in hominum commercio utuntur ; et pra terita

colligit, cum monumentorum et Omnium quae Supersunt testimoniorum Opo, hominum commercia et consociatio

num transmutationes describit. Ergo huic scientiae dimidia pars studiorum historia constat inde patet quantum Scientis civili civilis historia prosit inde quanto praesto Vicus Cartesio quod ad humanam naturum attinet descri

bendum.

Verumtamen eapolitanum philosophum sibi quodam

loco contradicentem non immerit a censor animadvortat qui, postquam criterium certi pOSuit Verum X causis probandum seu facio dum, et ex O Ollogit Olum Ore Scientiam mathematicum esse, quod issam solam mons lium ana simul acit ac pol noscit, cum is ile scientium criterio

Suo connectero volit, prisci sui scientiarum ordinis oblitus, cuncti scientiis ne Xcepta quidem goo motria illam rerum congruentia pra Stare profitetur. Quo Vicus verum quid supra modum amplisicut Nempe ipse ullo hic a confitetur nullum incertius Opus evadere quam si a priori Statuere adoriamur, qua lege u ratione homo, cum quid agit, regatur. Quo Spectat is Sermo nisi ut cum, quam ci item Scientium Vocat, experientiis promovendum suciat, et ideo non tam mathematica quam physicae methodo a certitudine congruentem, imo physica inseriorem, cum

dissicilius de cv xportentiis utamur P Idcirco detrimento nullo purum aequum hunc veri suciendi criter ii deductionem

43쪽

Victi rejecisset et Observalo priori scientiarum ordio abstractionis gradu sibi Succedenti una, nulli rectius civilem ci Ontiam Othica , Cui omnino convenit, conjunxisset, et in OStremo loco, cum corpori Dion humana ponitu adii pereat, reStituiSSOt.

CONCLUSIO

Jam nunc explorate dijudicandum est, jurene an immerito Vicus, hoc incipiente libro, singularis Cartesii adversarius dici potuerit Propriis antiquitatis studiis ad illud

certamen adductus, dum platonicis argumentis et, verum primum n e conscientia collectum et claram ac distinc

tam deam criterium veri actam impugnat, ipse de Deo primo vero et de suciendi veri criterio nova ingeniosaque proseri; SSentium rerum, quum in extensione vel in cogitatione ulso Cartes ius ponebat extensionis do motus virtutibus seu metaphysicis punctis constare Vicus prositetur in iis scientiis, quae experientiam aequirunt, inductionis partes a Cartesio nimium neglectas vindicat; postremo Me homine, quem mi, hominibus 4 unctum gallicus ihilosophus vel metaphysico vel lanatomico labore considerabat, novum scientiam neapolitanus meditatur, qua humanarum consociationum leges inveniendas sibi proponit, et pro tempore insignia conficit. Hujus vero conflictus quis exitus fuerit, concludendi gratia paucis manet requirendum. Tempora, patria, acultates, indoles scribentem Vicum impediebant ne apud aequales auctoritate magna vigeret. Initio enim decimae octavae setalis jampridem Italia pristinam suam philosophandi laudem uinis erat: cujus consis-5

44쪽

- 66 tebat omnis philosophica cura Vel in exornando prisco scholasticorium pedificio, vel in iis accipiendis quascumque tune Xtraneo nationes, et praesertim Gallia, novas doctrinas proponerent. Ide amborum, quos in hac aetate

praestantissimos philosophia viros Italia habuerit, Fardellam Gerdiliumque, alter cibnitianus suit, Malebranchii

sectator alter Contra Vicus movator exstitit novator

quidem modicus facultatibus, indole timidus, qui non tantum cuivis Sarpio vel Jordano Bruno audacia cederet, sed etiam Galilosto Cujus timiditatis sane adversa Ortuna alia causa erat: alia nec tenuis causa quod de iis quae meditabatur, principi certus non omnino constiterit, qui novam illam suam scientiam ut ad summam persectionem duceret, sere quadraginta annis indagando perseveravit. Adde huc quod et firmiori proposito et ampliori perephilosophico Curiosius advorsario priustitit, et scientiae causa plus secit. Postremo insignia illa nova concepta, quae hic illic in Operibus Vici sparsa reperiuntur, jacent tamen tanquam inculta r edi qua solertioris gricolae

manum XSpectarent.

Ergo omni ratione, in illo certamine quod adversus Cartesium conseruerat,Vico inferiores pugnandi conditiones obtigerant; quapropter adverSari Suo paullam nocuit. Ser tantum, annis currentibus, et hibentibus quibusdam Cartesii doctrinis sejuncta Vici placita, ab aliis suscepta, in lucem prodire inceperunt. Quam miros Ortuitoque modo Kantius et anticartesianis argumentis et propriis excogitati cum eo congruerit, Opportuno loco sui notatum. Quod ad illam ridearum ac punctorum philosophiam rapectat,

- ejus vestigia usque in Globortianis utque in Ros minianis recentioribus Onlologicis placitis reperias. Praeterea quod ad civilem humani gotioris scientiam altinet, Neapoli et in Italia Vicus secundum ingoniis impulsionem dedit, quae, e ViVente jum XOrsa, postea perstitit, et hodie nondum evanuit Etenim et enovesius Vici discipulus, et Filangerius et Marius Paganus elui decima Octava scriptorum Seriem producunt, qui eapoli de re civili disseruerint quibus decima non petat in Italia multi alii successerunt. At ea tempestate, prost stantissimo historia viro Michelelio juvant se, ultra montos Vici philosophia innotescore incepit, et recentioribus illis, qui tunc et in Gallia et in

Germania si sociuiem is scientium condebant, Ortasse animadvertendum suil sibi Diale prodierila eum anteceS-sorem OX Stilisse, qui Curiosio sincerus sed infelix adversarius olim Obstiterat.

VIDI AC PERLEGI

Lutetiae Parisiorum, in Sorbona, a. d. XIII Kal. un. ann. MDCCCLXXXIXFacultatis Litterarum in Academia Parisiens Decanus

Aeademiae Parisiensis Rector

45쪽

INDEX

Prooemium. I. Litis origines urima Vici studia. II. Quom locum artesianus conflictus in Vici mente scriptisque obtinent. III. De cortitudine ejusque criterio. IV D methodo in metaphysica. V. De methodo in scientiis quae experientia promoVentur. VI. De methodo in civili seu in hominis atque humani generis scientia. ConcluSio.

49쪽

COLUMBIM UNIVERSIT I

This hoo is duo on the date indicated expirationis a dennite perio asterritis dat provide by thoclidrar rules o by special the Librarian in charm.