De Pseudo-Turpino

71쪽

quoque ire prologi diffidentiam et contemptum exprimunt erga cantilenas gestorum e cetera rhFihmi ea, seque novam ingredi viam profitentur, qua solum tranω lator aucinrem sequi possit, translationem scilicet pro-

Non ita Philippus Mouiso ), qui suo Chronico M'

thmico, ante annum CCXLII finito, Turpini translationem inseruit, sed librum latinum non parum in te polando, nec semper optime intelligendo. Auctor gallici libri cui titulus cies Grandes Chronique de Mint-Denis, latinum compilatorem, de quo S pra p. 43), secutus, Turpini sabulam cum Itinere Hierosostmitano admisit, ei translationem ipse scripsit, a nullo mutuatus anteriore cujus languidior sermo, et jam priscarum linguae nostra legum plerumque obli- tus. Non conlentus ille Sandionysiaca quam diximus interpolations illam ipsam interpolavit ad majorem san

In multas alias compilationes aditum invoni Turpini

72쪽

liber, quas numerare operae pretium non est. Sufficiat Robertum Gaguin nominare, qui etiam sed immerito, solius urpini translationem conscripsimo reputatur. Alias dixi de libello cui titulus nquesιes de Chartemagneis, vel Fierabras , cujus tertiam partem Turpinus efficit. Translatus iste in hispanicam et anglicam linguam Τurpinum in illis quoque regionibus notum fecit. Provinciali lingua translatum suisse me nuper docuit Paulus eyer, qui in Britannico usaeo Londini codicem vidit antea ignotum. Germani saeculo sexto decimo Turpini translationem typis mandavere, cujus situlum quondam vidi, nunc rursus habere non potui. Nostris temporibus ridericus Schleget illum in parvas cantilenas distribuit, more poesis Hispanorum epicae, germanisque versibus tractavit.

Sed si alte libro dicto artisemet poetica inserta fuerat translatio l), atavica vero Ioannis de aer-lant et Ioannis Clerici compilationibus historicis, vel in aliis ejusmodi operibus cujus praecipuus sons Vincentius erat Bellovacensis Angli Turpinum et saeculo quinto decimo in translatione libri dicti Membras per M. Caxton 2 et nostr aevo MDCCCXII per Thomas Roddsiium secerunt. Scandinavus tertii decimi saeculi desinentis auctur, qui veteriorem Caroli Magri Historiam compilavit, Turpinum quoque opicis narrationibus

miscuit 3j. Itali proprie translationem Turpini non

1 De hoe libro videmistoire poetique de Charismagne, p. 127. a Videliat poet de chartemayne, p. 157. 3 De illa Asriamaonus-Sasta, vide ib., p. 14s.

73쪽

videntur habuisse; sed omnem illius narrationem, per magnis quidem cum additamentis, Nicolaus Patavinus versibus retulit, hoc mixto sermone quem fran -uα-lianum alibi nuncupavi, prosaeque talianae commiSsa librum sptimum adhuc ineditum Regalium Francise essecit i). Sic Turpini fabula Orbem perambulaVit, omnibus grata, omnibus accepta, donec renascens cum ceteris bonis studiis Historia eam aspernante rejecit. VIII.

Tertium decimum saeculum Turpini historiam non solum transtulit, sed etiam latine versificavit. Primus Franciscus ichel, ad calcem Cantilenae Nolandi 2) reseri in Britannico Musaeo codicem exstare, sexcentiSannis serme antiquum, in quo poema includitur titulatum Historia Turpini Remensis archiepiscosi Sic concluditur :Et quia descripsi breviter tam nobile bellum, Septima postremum eonc'udat meta libellum; Et quia gesta tenet aroli brevis iste libellus, Imponatur ei proprium nomen Rarolellus.

Alio tamen sub titulo, saeculo quinto decimo, hoc opus impressum est. Legitur enim in Catalogo librorum ad gallicam historiam vectantium qui in Bibliotheca

i Vide ib., p. 176, 187. I P. 244, in nota.

74쪽

imperiali Parisinaiseroantur, ad regnum Caroli Magni: Gesta Karoli Magni Francorum regis, opus cura l)magistrorum Ioannis Booeri et Guillermi Bouchel a curatissime castigatum n Remittit autem lectorem catalogus ad aliam sectionem, Fabularum scilicet romanensium, cujus adhuc ineditus catalogus nec mihi ostendi liber ipse potuit, quem cyclicum quoddam opus de Carolo agno esse arbitrabar. Reperi tamen in laudato opere cui titulus u Bibliopola Enchiridiomo quae mihi quis esset liber iste satis declararent, quanquam

auctor ipse Xarotellum non agnovisset.

Sed postea V. l. Victora Clor me docuit hunc ipsum librum anno DCCCLV a doctore Meredors si ex

unico Parisino codice v rursus typis mandatum fuisse, moxque hanc editionom et in Graessi re Thesauros indicatam vidi et ipso inspicere potui. Constat aro si septem libris, Versibus hexametris conscriptis, quorum in prima parte quisque cum altero proximo con-SOnat, sed mox labor tantus ab imperito poeta negligitur Turpini codicem prae so versificator habebat qui jam Sandionysiacam interpolationem admiserat; non potest ergo ille, ut Merador suspicatur, idem ac auctor Pseudo-Τurpini esse Librum sequitur poeta ab initio usque ad finem, satis fideliter Reputat eradors qui Ciam planam editionem et supplementa Lambeciana non novit, eum Varia interpolasse quas tamen in libro amrspererat inter quae enumerationem urbium notabimus, quas Carolus in Hispania cepit. Nedum eam in

i Cum deest.

75쪽

terpolaverit, permultas urbes siluit quas Turpinus ha- bobat, seque ita excusavit:

Sunt plures alie, quas nostri regula metri Non posuit, quia non poterant in earmine poni.

Multis mendis laborat antiqua editio, quorum non pauca admisit Mergdor quae saepe facile purgare in tuisset hos tantum quinque excerpam VermS, quibus beneficia Caroli ergo ecclesiam sancti Dionrsi narrantur vide supra, p. 28 :

Ecclesie nuinos offerri quolibet anno Iussit et eoelesiam venerando scemate struetam jorem saceret, sub tali conditione Ut qui quattuor huic gaudenter reddere Bumos Vellet servus oret is libertinus esset.

Haec certe non intelligi possunt; quae si cum prosa comparaveris, facile sic restitues

Ecclesie numos offerri quolibet anno Iussit, utraeclesiam venerando scemate struetam Uriorem saceret, sub tali conditione Ut qui quattuor huic gaudenter reddere numOSVellet, si servus foret, is libertinua esset.

Ceterum dignum hoc opusculum editione non vid batur, ubi quid esset notum erat.ix. Nomini hodie probari potest haec quondat vulgata opinio, Turpinum sontem luisse spicarum sabularum

76쪽

omnium quas majores nostri de Carolo Magno concinnaverunt. Contra enim est compertum has sabulas Turpinomateriam suppeditavisse eoque indicio usus sum, in Historia poetica Caroli Magni, ad investigandum tempus nonnullorum poematum, quae nempe, Si in Turpino Occurrunt, necesse est ut duodecim saeculo antiquiora

agnoScantur.

Verum est tamen poesim epicam a Pseudoaurpini auctoritate non omnino liberam suisse, non antiquam dic et integram, sed recentiorem, jamque ad occasum vergentem Latini libri, quibus clerici utebantur et vulgares cantilenae, quibus populus, nullum diu inter socommercium habuerunt Galliae historiam hic Chronica, illic Cantilem gestorum variam Varios docebant sese mutuo ignorabant. Rupit illam separationem Pseudo- Turpinus, duoquo mala introduxit, discernenda commiscendo nam et historiam sabulis, ut vidimus, adulteravit, et poesis opicae sincerum iurbavit cursum Alibi ostendi quantam consusionem in nonnullas narrationes injecerit Turpinianus ille Aigolandus, quem e poemate Ameri Montis dotractum in aliud plane bellum aliamque regionem transtulerat nugator noster Turpinum in proelio occubuisse narrabant picae cantilenae, quod mutare cogebatur Turpinus ipse proelium narrans; idcircoque pulcherrima Cantilena Rotandi paulatim ut mendax neglecta suit, illique inertissima narratio Turpini sus- secta, quae et in poematibus italianis per Nicolaum Ρatavinum, et in tam celebrato libro ui victoriis Caroli Magni v et in a Galliano Rhesorico invenitur. Poemata o Turpino omnino decerpta non norim, prae-

77쪽

ter Nicola Patavini carmen, qui tamen iot tantaque do suo addidit, ut a Turpino vix filum mutuasse dici possit, qui eum per longas historiae suae ambages duceret. Turpinum certe noverat auctor Grai ni Burgundionis, qui ab eo quinque inexpugnabiles urbes, inter quas Lucernam in Valle Viridi Luiserne de s Dert ceteraque nonnulla sumpsit. Non ignarus ejus ille quoque fuit, qui ex deperdito poemate Bala stagmentum sustus tractavit, quod F rubras dicitur, nec qui brevitate tantummodo commendabilem scripsit Otinellum. Talis autem libri, qualis est Pseudo-Τurpinus, in coetum Veterum carminum admissio poesi nostrae picae quasi mortis praesagium suit.

FINIS. Vidi ac perlegi, Parisiorum, in Sorbona, prid. non. Octobr. ann. MDCCCLXV, icultatis Litterarum in Academia parisiensi decanUS, I.-VICT LE CLERC. Typis mandetur, Academiae Parisiensis Rector A. ΜοURIER.