Ivsti LipsI Satvrnalivm sermonvm libri dvo, qvi de gladiatoribvs

51쪽

34 SATUR NAL SERMONUM

ρω ' το πολεμου δε εργο γm P ερd κώ-n1ς id est Dedicatione eorum veru magnifice celebrauit in Amphitheatro,copisgladiatorumsen dens animisus magnitudinem. Ῥbi etia, ut multitudine inter se pugna itium augeretur voluptas spectantium, septingentos viros cumseptin- lentis comi sit, noxios quotquot habuit in hanc operam destinans: is, illi poenas dignas luerent in belli imago, oblectatiopacis esset Nec Dati etiam reges solum insanierunt hanc insaniam, sed etiam in prouinciis passim Proconsules Praesidesque Ab ea mente est, quod acies. r. tus Iunio Blaeso qui Pannoniae Praesectus, ladiatores adtri φηγώ - buit,lib. 1 Annal. Nocte proximά, inquit, iugulauit pergladiatorestiuos tuos in exitium militum habet atque armat. Et mox Pars militumgladiatores, qui eseruitio B erant. in iuui. Et multo clarius lib. 111. Edixit Caesar nequis magistratus aut Procuraetor qui provinciam obtineret, Jectaculumgladiatorum aziserarum, aut quod actu ludorum ederet. Nam ante non minus tali largitione quam corripiendis pecuniissubiectos adfigebant dum quae bidine deliquerant, ambitu propugnant. Vbi etiam vetitas eiusmodi editioncs vide Darii' si iis sed obedientia, ut metuo, non diuturna. Iam Vero coibniae nicipiis is uni crpia pleraque aemulabantur: passimanter reliquias 'u' vetustatis Amphitheatra etiamnunc caedium istarum sedes De Graecia quidem Philostratus satis testabitur, IIII de vita Apollonij. Alius item error Athenis emendatus est. Conueniens enim popula in theatrum, quod in arce est, Gladiatores sese mutuo iugulantes spectabat, magisque ibi tunc talia exempti edebantur, quam

nunc Corinthi Nam magnis pecuniis empti homines suequam eo duce bantur, t adulteri ex sores parietum feodores marsupiorum, receptore Titiu ru 'ali ' tales Athenienses aΗtem eos armis instruentes, certare interse iubebant quam tam crudelem consuetudinem po

Mim id sustulit. Videtis in Graecia pasti in edita, sarum fideliter, puto, sustulit Apollonius. Idem alibi atque ut Romae gistratus praebebante sic in colonijs munici phsque Duum-ὼ λα vinci aut AEdiles Apuleius indicat libro X T asim inquit, uri- duspatris Corintbogradatim termensis honoribM, quinquennali M

52쪽

gistratu sera destinatin , utiplendori capessendorum resonderet

j in maningladiatorum triduanisspectaculisposscitus alius mutanificentiamsuam protendebat. Nam quod stribu quinquennadem sui A

magistratum, non alios intellegit quam Ediles quinquenna Σ Σles Sedri multi priuati dabant, nulla lege, ad populi tantum to gratiam de pecuniae sue illudentes. Sic apud eundem Apuleium ' in' '

lib. 11L1. in Platearum ciuitate Demochares quidaim, munusIL-diatorum editum genereprimarius vir, in opibus pluribus e liberalitaturaecipuus, Hignofortunas .esplendorepublicas voluptates in struebat. Sic apud Martialem nescio quis ccrdo quem poeta tangit iure,iasgladiatoressulorum regule tardo:

ADque tibi tribuitsubula,sica rapit. Apud Tacitum, Fidenis Atilius quidam generis libertini. Et qbab hac caussa in lapidibus frequenter decreti honores leguntur: sema 'Vt Praeneste, m.

Splendido

Item iuxta Neapolim:

53쪽

MAX. PRINCIPIS DIEM GLADIATORUM ET OMNE M. APPARATUM PECUNIA SUAE DIDIT COLONI ET INCOLAEO B MUNIFICENTIAM EIUS

L. D. D. D.

Frequens etiam titulus praebendi, Salus Imperatoris. Sic Sues fimi is sis C. Titio cuidam honores decreti in marmore leguntur,

Htui DE T. Quanquam id Claudius, quod in se erat,vetuisset,po narrante Dione libro Vlt. τοις 3 12 i , inquit, och Mτους

λεγυος ea 6 τε id est Praetoribus edixit gladiatorio ludos nonpraebe re, siquis alius eos bicumque locor n daret, est sic tos eos a ctosque pro salute seu aut scriberet aut diceret. Atque hi brtasse Honorari ludi Suetonio dicti, in Aug. cap. XXXIa quia in honorem Principis sust ii etsi aliam eius verbi sententiam haud O , , , sperno. Postremo non homines sellam certi qui darent, sed επι - etiam tempora quaedam quibus darentur. Saturnalia inprimis, ι- ut praedixi. Deinde Quinquatruum festi dies Ouidius: , Eu,' Sanguine prima vacat, ne asconcurrereferro; Caussa,quod si ita nata Minerua die..Altera tresique super rasScelibrantur areu Ensibus exsertis belIcantu dea est. Quod ait diem primam puram a sanguine: ita capio,Vt pugnauerint quidem,sed rudibus non ferro Dio ad hanc rem scribit

lib. I 1111 Augustum dedisse μονομα, η ἀγωνας,εν τοῖς Παναθ όωάιοιc, πύσπάιδω ονόματι,gladiatorum ludos, Amnquatribu filiorum no- issi er-mine Atque etiam per adulationem Senatus dies nus alterve

54쪽

NTERQvi SsCENTE paullum Pighio, Victor, Non teneo me ultra, inquit. 'uis hic furor quae publica clades urbis terros Phthius illum intuens Magis id dicas Victor, inquit: si

hominum, qui dati Caela AEdilis CCCXX paria dedit, au ' 'ctore Plutarcho Adrianus Caesar Gladiatorium muni persi dies continuos exhibuit, narrante Spartiano Gordianus, additutissiuae tempore duodecim populo Romano munera res er singulos men ei inputi exhibuit ita tes gladiatorum nonnunquam Mnssena paria ta V. exhiberet, numquam minus centenis quinquagenis, Ut scribit Capi minuit γλtolinus. Et nugas adhuc loquor&vitreas fractas, praeut Titi V . editio fuit; qui Gladiatores, Venatus,Naumachias percentum ' φνλdies dedit auctore Dione. Quid plura ecce bonus isoderata ncre sit tus Princeps Traianus, spectacula eiusmodi per dies centum Traiani.

vi nistre continuauit, gladiatorum decem millia dedit. Tu Lipsi abnutam dabo fidei meae caussa Dionis ipsa verba.

Et ste iacula centum , viginti dierum edidit in quibusferas cicis res unanimantes uterdum mi is interdum ad decem milha intersectae siunt gladiatorum autem decem missa pugnarunt. Itaque magna copia Romae in prouincijs gladiatorum nec diutius conni ues in menda quae Plini codices Obsedit libro I. cap .XXXV D. viqinti, inquit, gladiatorum paria in Cati principis ludo serunt, in ' inq

tis duo omnino qua contra commiNationem abquam non conmuerent osten bis.

Vestram fidem in magnifici illius in has voluptates effusi Principis ludo, dumtaxat viginti paria intego scio plures sar pe habuisse unum aliquem e Quiritium plebe. Gordianus ecce Romae habuit gladiatorum Dalium paria misse, ait Capi

rotinus nec tamen aut imperium tunc, aut ipse, ad Caligul ecillius aeui opes Otho Imoerator duo millia gladiatorum contra Vitellium armauit, auccore Tacito credo, exij tans lira,

55쪽

s,sisbia qui in principis fisco Fidenter igitur rescribo, a Legladiato rumparia. video erroris caussam Notatus apud Plinium sci-ria zicet numerus fuit, non perscriptus Nota autem millenaria corruptin, haec olim, ita lapidibus obuia oo quae ignorabilis obiecta exscriptori. Itaque censuit,similitudine aliqua captus, geminatum X esse secitque viginti. Nunquam mihi fides apud vos, si hodie huius rei sum mendax Idem plane mendum in Sueto- . . , η Tiberio,cap. LXI. de Principis illius immani uitia: Vigiis ii, inquit, uno die abiecti tractique, interque eos pueri in feminae. Corrigo utiliter, Vide uno die Quidni corrigam Tacitus de eadem re Iacuit immensa strages, omnis sexus, omnis aetas Pustres, ignobiles, disseis aut aggregati. Quae hic ut cum Plauto loquarinparatragoedia Tacitus, non est ut locum habeant in viginti 'omnisia homullis. Denique ' historia ipsa refellit, quam censeo legatis I in Dione. Quod autem ad rem, de qua Plinius certe magis A. Tura eius adseueratio, si inter tam multos reperti dumtaxat in--i, connivis Oculis duo mon mira,si inter viginti. II. Detestatio huius veresceleris quaeque leges ab antiquis latae, ad coercendam effusempraebitionem. Re duorumgenerum,quae certos homines ab editione arcerent quaeque numerum, modum editioni siponerent. Postremo tota respublata Ammianus explicatus , Prudentius. . cinmita Im LN E M videtis, progressumque: quam nonreti mere a funere orta res, quae reuera funus&pestis Orbi-μήρε' terrae Credo, imo scio, nullum bellum tantam cladem vastitiemque generi humano intulisse, quam hos ad voluptatem 1 suasi ludos. Numerum cum animis vestris recensete dierum quosia:- dixi hominumque mentior,si non unus aliquis mensis Euro-sςtρ pae stetit vicenis capitum millibus aut tricenis. Heu mores lNeronem culpamus aut Caligulam, qui centum aliquot homines vita intersecerunt, ira siue metu: ecce unus editor, homines supra mille ludens interfecit,& die non toto Atque haec delicias vocabant, cibum oculorum fiebantque non per

unius alteriusve lasciuiam, sed velut publica lege,&decreto. Itaque

uterrum

56쪽

LIBER I. 39Itaque eo ventum est, ut alijs legibus effusio ista suerit coem Z , cenda quas ordine dabo. Primo ad ambitum reprimendum, inuenio cautum, nequis daret candidatus Legem alia tulit et . in . M.Tullius consul: vis eius sententiaque expresia, interroga candis .i, tione in Vatinium: Cnm mea lex dilucide vetet,biennio quo quis' tat etituri Pest,gladiatores dare, si ex testamento praestituta die: quae tanta in tes ramentia, Ni in ipsa petitionegladiatores audeas dares Et pro Sestio: Acta mea aitsibi displicere quis neficit Z qui legem eam contemnat,quae dilucide etat, gladiatores biennio quo quispetie rit aut petitur ubsit dare ZEx quibus postremis verbis facile visue sublatu mendum in priore loco contra Vatinium, biennio uero com

qmqvis petat Uc tria enim, quo quis petit. autum etiam delata mero gladiatorum aliquid sub idem tempus Suetonius de AEdilitate Caesaris cap. X. Cum multiplici milia inaeque compara Nμmςr

ta, ramicos exterm set Catatum est ad numeroglaiatorum, quo ne supra e

maiorem cuiquam JRomae habere liceret. etsi id interdictum ad habi z:r

tationem potius in Urbe pertinere Videatur, quam ad pugnantium numerum. Sicut in Catilinaria coniuratione,item remoti gladiatores ab urbe:&, decreuere, inquit Sallustius, Ptigladia toriae famibae Capuam, in cetera municipia diuribuerentur. Sed Augustus certe etiam de numero parium cauit, edixitque an

anno dari,nec plurium quam LX partim quod ipsum tamen pertinuiste modo censeo ad edition torum, qui publico, in parte sumptu praebebant: ti ex prioribus Dionis verbis apparet. At Tiberius firmus contra ista, certum numerum in Tibὸrii eas commune praescripsit,narrante Tranquillo,cap. XXX mi Ludo 2-rum ac mimerum, inquit, impensas compuit, mercedibusscenicorum recisis ita verius quam, refici s paribusqur gladiatorum adcertum numerum reductis Ad hoc dici una, siue S C. fuit respexit Tacitus lib.X11 i. Annal. MI re mem v aissimum Senatu consilium T ci μη

quo Gu tati ΛΤr fanorum great numerum edendis gladiatoribus si

nitiis concedebatur risi Paetus Thrasea contradix siet, praebuissethue materiam obtrectatoribus arguendaesententiae. Sed post Tiborium Caligula conchilcato hoc interdici o O ,σοχειλιώνο, υ,

57쪽

etiamsupra numerum definitum gladiatores praebere. Et Domitianus ἡ gratificatus contra eandem legem ingenio suo saeculo 1de-- '' tur,ducente nos Plini loco, in Panegyrico De ampliando numero gladiatorum aut instituendo colligio fabrum consulebamur e sua- siprolatis imperi sinibus vunc ingentes arcus unc menstra nomIul ἀ- Grum dicabamus. Nec de numero solum Tiberius , aliquid

possent, qui etiam latuit de munerarus cauitque Sc.nequisglaaiatorium mi nus ederet, cui minor quadringentorum missum res, ali Tacitus i-N EMrii bro II 11. Fortasse Midem vetuit, nequis edidisse vellet libertus. Fuisse id scitum,colligo ex Suetoni Claudi cap. xx VIDI. Ut Harpocrae liberto, lectis sper urbem vehendispectacutique publice edendi ius tribuit Nisi enim id ante vetitum indu eat nunc, I frustra. Quin Nerone Principe statutum, nequis Praeses

aut Procurator qui prouinciam obtineret, gladiatores daret. Tacitus auctor lib. x Di cuius verba memini referre ante. C-Dr 'm' perio etiam Sumptum ad munera, coercitum plus semel. At

tolinus: id est,profusionem vetuit, certa pecunia definita. Post illum Marcus Philosophus Gladiatoria spectacula omnifariam

temperauit, siue, ut idem Capitolinus postea ait, Gladiatori muneris su=mptus modum iecit Alexander vero, monente Lampridio, Habuit in animo i munera per totum annum dis ergeret, viper XXX. dies munus populo daretur salubri consilio, scd sine effecto Perrupitcnim omnia septa inueterata licentia: nec iam princeps aut lex, qui capere pollet tam effusis cupiditatibus modum. Itaque tarde, imo sero, desiccnsumaeo, ut gladiatoria spectacula stadiato prorsum tollerentur. Eam sublationem ZOnaras Neruae Impe-z - ratori adsignar, qui, sati,gladiatorum compositiones, certamina tuit Parum atrie vereque quoniam reuera sub Nerua cpost Neruam mansereri ludi sed sumptus dumtaYat numerumque imminuit. 3 circumspectius DIOGON inquit, πο

bros Circen sis alia quaedams ectaculas iubi, imminuens stu tem perans, quasieri posset, sumptus Uerius pulcherrirnae rei laudem ad Constantinum mp. reseremus cuius utinam cetera fuis- Constanti sent ad hoc exemplum i Is primus Romanorum Principum, gladiatoria spectacula e toto orbe Romano submouit, anno

58쪽

σαγα όλεις vetuit idolis sacrificari, vetuitgladiatorum caedibus poni urbes Meminit Callistus libro 1 1. Quinitiam nunc in serta ustinianaeo Codici Constantini insilex : Cruenta Hectata Lisi I

cula,in otio citatu in domestica qu ete, nou piacent. quapropter omnino

gladiatores esse prohibemus. Et hoc quidem res e notatum asc-ritis duobus nostri aevi Iurisconsultis quibus suggero Ammiani Marcellini e remum locum lib. 11 D. de saeuitia Constanti : Erat inquit, diritatis eius hoc quoque indicium nec obscurum, nec latens, quod ludicriis cruentis delectabatur, si, in Circosiae velseptem aliquotiens Nelitis certaminibus pugilum vicit se conci-ί' dentium perseusorumque sanguine specie, Ni lucratus ingentia Llaba tur. Nam ludicra cruenta, ita, Vt Constantim lex cruentaspecta cula de quod ait Pugiles, usurpat sane pro Gladiatoribus, i tu Graecanico, quibus πυκτης α πυκτάοειν etiam de istis. Ipse clata Artemi re indicat, cum addit sese concidentium e sanguineperfusiorum ea ita imultoque clariUS, cum a1r, vetitis certammbi respiciens scili ' cet ad Constantini interdictum. Et repressit quidem igitur Christianus Princeps coque nec apud Salvianum , qui ludos exagitate prosesib, memoria gladiatorum me apud Cassio 'ῖ dorum ruidem accurata tamen d sub Constantio 3c postea H tρυ sub Theodosio a Ualentiniano conati irrumpere imo irru pere Lex in Theodosiano Codice est, qua Muneraris prohibentur auctoratos ibitae, vel Talatinά praeditos dignitatesen ludum producere. Si in istis tantum vetitum: iure argumenton permisibin in aliis Adde sit quanquam Cod. Theod. De paganis. Etiam Augustinum lib. vi. Confess. cap. Via I. qui Alypiumsuum,gtidiatori spectaculi inhiatu credibiliter abreptum scribit. Etiam sub Honorio, Prudentius locis aliquot describit,&damnat votum Zi Limo prece que interponit ad Principem pro tollendo: ρ ' γ' uod oenus visceleris iam nesiciat aurea Roma

Te precor Au ori dux au stissime restiui: 'βρος,

Et tam triste sacrwn iubera, et, cetera tolli. Di inferu

59쪽

Et paucis intersitis: Arripe dititam tua Dux in tempora amam, Uuodque patris superes successor laudas habeto.

Ille urbem metuat iamrorumsanguine tingi: Tu mortes miserorum hominum probabeto litare. Nullas in urbe cadat, cur sit poena moluptas. Iam lis contentaseris infamitare Nulti cruentatis homicida ludat in arm s.

Et sustulit sane Honorius,occasione Telemachi cuiusdam motanachi, qui gladiatores Romae pugnantes, pio quodam ardore diducere conatus, a populo lapidibus obtutus fuit. De quo fataclo Theodoretus lib. v.Histor. Eccles. cap. XXV i. Calliodorus in Tripertitae lib. X.cap. o. Ita obuiam stum ludo non ludo ic

Additamenti loco adprimam sermonis partem adisoLm, de habitu Edentium e de habitu Spectantium. Suetonim illastrum. DE origine, progressu, deque interdicto gladiatoriae rei, quod satis est, dixi non absurde adiunxero, quo habitu

dederint,quoque modo. Duo genera collocaui inter Editores: His itW Magistratus, d Privatos. Qui enim munus mortis caussa d p i. z. bant, plerique videlicet fuere priuati tamen dabant non quasi priuati Per dies enim Omnes muneris, praetextae illis ius, lictorum, accensi omnia ue imaginem quandam gerebant a

Pratextat OistratuS. De praetexta Feibis: Trat ἡ

' quam ei quisunusfaciebat Cicero in Pisonem Sex. Clodium qui nunquam anteapraetextatusfuerat udosfasere si praetextatum et o Iturepus es. Ex hoc ritu Suetonium noue interpretor Claudi cap. LI. Ob valetudine gladiatorio munere,quodsimul cum tresu tonii memoriae patris edebat, pathotitru nouo more praesedit Bene, nouo, afti, more: debuit set enim praes extatus. Sed Palliolum in morbo pish blati VestiS. Quinctilianus Talnolum, sicut ascias , focalia,sol ex- cusiare potest valetuἰ Seneca libro iiii Naturat. Quaestio; ium:

60쪽

L I i I. 43 aegiras. De lictoribus ciccenso,Cicero de Legibus: Reliqua in rosunt in more,funm t indicatur quid ludorum dominu uefuneris sat tarur accenseo atque lictoribus. Nec illud in occasione praetereo, visis, ἡ, propriam quandam vestem fuit se in munere funebri ipsorum ita 'M 1pec atorum Spectabant enim in penula pulla Dio v. κώφ-lasi

νων πρὸς Βουζεγένοντο Interea. funebre munusgladiatorium editum, cum singulis certantibus um pluribu contra pares, quodcum ab omnes Pectarunt inputa veste , tum, filii Augusti, solo ipse excepto. Lampridius in Commodo: Contra consuetudinem, em latos iussit

specPatores, non togatos admunm conuenire quo funeribus solebat ipsi in topa pu a praesidens. Quibus e verbis trumque discimus. AdvolmmitInebri munere penulato In alio togatos spectatoreS illis aeuis, se Nec procudo ultra sermonem limitis primi. CA pu IIII.

Par cunda De loco qui cism duplex primo de Ludo dictum. Cui rei inuenti quam multi Romae: qui praesecti , admoni Di De Euosa; n. gladiatorum in his ludis quisuere etiam extra E mum D abquod de ludorum sermLD locum transeo qui duplex, Ludias, Arena Illum appello, ubi habiti altique gladiatores hunc, ubi datiri pro sucti. De priore, prius Ludusgladiatorius qui Isidorus, D, ludis inde dio Ius quo lineo iuuenes sum armorum condiscant. Nam pri z- ' mo credo gladiatorcs domi in reliqua sensilia suisse imo nec 'in cruditos valde ad pugnam fuisse Polybius hoc mihi dicit, nec ratio abnuit, quae Vult prima omnia rudia magis impolita esset sed Polybius ita in fragmento apud Suidam ub πα

πολλαὶ θοὶ L O Olim , mitio apud Romanos nud is viribus LGEtatomm certamen constabat , nunc autemplures ii modi reperti Sigrrificat nec genera tam mulia suille, quam mox dicam mecitem ludos, in quibus accurate docerentur. Ut tamen, crescente numero irebritate editionum, publice sunt aperti,