Scholia in Vetus Testamentum in compendium redacta

771쪽

plebs videret Levitas non ali (quod sacerdotes omnes decimas ad se trahebant, Ne h. IX, Io. sqq. et sacrificia tamen perfunctorie faciebant, ut supra I, G. sqq. vidimus , abstinebat adferre deci- mag. CL 2, s. IV. Quod si vero non hanc ob causam sed casu istam penuriam (tradid) vobis accidisse putatis, agite, rem ita exploremus: mat Nn ronvbri iusurim Draue heradret admerte omnem

Uec8miam, varias omnium illorum aut fructuum aut animalium

deeimas, quae lege exigebantur (de quibus vid. not. ad Vs. B. αd domum thesauri, erat conclave illud ad templum, in quod collectae decimae inferendae erant, ab Eljaschibo, Pontifice, in usum adfinis sui, Tobiae instructum, de quo Neh. II, 5. I 2. IX. coli. ID, IS. Is. Verba quae sequuntur, NP , Chaldaeus exposuit: ut ait alimentum iis, qui ministrant in domo aurictuαrii mei. via, quod alias cinimalium de ruto viventium eacum significat, et de hominum cibo et victu dicitur (Graec. τρο*q , ut Ps. lli, o. et Prov. II, IS . ubi de cibo usurpatur, quem famulitio parat proba mater familias rareret NaTum, quiaeSO, Probato me in hoc, periculum quasi fac in re de me facite. V 2 'N-dd, ndi DN N i dae Innon

vertiam vobis cataraclias coeli scoli. Gen. T,Il. 2 Reg. I, 2. I s. , ad dandam pluviam terrae vestrae statis temporibus. Oppositum mest clausum, steneti J es ferreum coelum. Levit. 26, I s. Deut. i

nem, affuentiam bonorum copiosissimam. Eandem Quatonis s.

largitatis notionem obtinent verba paret Ies. ad , d. et de s Ioel I. I. Zach. I 2, ID. Verba usque ad non susscientiαm nonnulli ad personas Iudaeorum referunt, ut non Satis multi futuri sint ad absumendam omnem abundantiam. AIii, Nimchium Sequuti, referunt ad vasa vel horrea, usque non sit susscientia vasorum et horreorum ad capiendam copiam frugum. Rectius Ludov. de Dieu ad Deum effundentem, vel ad copiam effundendam refert, ut sensus sit: effundam in vos bonorum copiam usque duiu consumta sit suffcientia in me effundente. Vel: usque dum

non sit satia ad effundendum, quod quum fieri non possit, semper enim in Deo est suffcientia, sensus est: effundam in vos benedictionem quamdiu erit suffcientia. Eodem modo, quo Ps. T2, 6. dicitur, erit multitudo paria ri n usque Gil conssumtionem iuncte, i. e. quamdiu erit Iuna, perpetuo. Chaldaeus: et deducum vobis bonum, doneo dicetiae galis eat. II. si Sed fieri potest IIIERοNYMI sunt verba, ,,ut agris irrigantibus pluviis sit quidem fertilitas, verum aut Ioeusta aut bruchus, aut aerugo aut eruca destruant, et labores hominum

pereant; propterea jungit et dieit: et inorvabo pro vobis devorantem, S2,2 tin, quae verba Chaldaeus sic interpretatur: et increpabo vobia Perditorem, locustas puta, qua

772쪽

fruges absumebant, vid. not. ad Ioel I, d. sqq. t d, brutri redibin et via r dari Neo terra snam verbum est femininum ad TU N referendum) or/Qm nobis reddet ditem in iagro, s. ne ctboritim vobis faciat vitis, est enim illa generis communis. Verbum ba Tdo terra fruges tion proferente dicitur 2 Reg. 2, I s. 2 l. 2. irrimi rivbet detr)N Et beatos vos dicent omnea sutili. Idem promittitur Deut. IX, 2s. Zach. S, II. Summa est: si Deo sua sint reddituri, et decimas persoluturi, ipsos fore ad invidiam usque felices, propter cumulata in ipsos Dei beneficia. ydri draN mm erilis vos terra desiderit, i. e. incolae ejus terrae, quae grata erit Deo, n)i rirjN TU MI TEU, uti e Jes. 62, a. nostram dictionem supplet Iarehi. Vel indicatur terra aliis gentibus desiderata, uti Palaestina Zach.

cherrimus triactus, laetitiet omnis terrcte appellatur. IX. di h in Invaluerunt s. duret aurit iadversus

ms υerbet destria, i. e. dura et iniqua adversus me loquimini.

Iunc Versum Ninichi observat esse ἐπανοδor, seu a digressione reditum ad id quod 2, IT. Judaeis exprobaverat, nempe, quod dicebant, non esse judicium aut judicem futurum. et aris v ridvbri Quid inuetoem loquuti sumus contra te F De significatione Conjugationis Niphal verbi 'ne vid. not. ad Egech. II, 36. Id. du FN 'dat aenei Vanum est aervire Deo. nil commodi

e cultu ejus ad nos redundat, ubi statim addit: 'I'T Uuid ria ' etiD Et quid lucri fuit qtiod observavimus custodium ejus y Chaldaeus: et quid divitiarum stomyctriamus nos gi Ouatodimus custodiam verbi et sy Vrim: Custodia, observantia Iovae notat, quise Deus hominibus observanda praecepit, ut Gen. 26, S. Levit. 8, IS. I S, Zo. - mari A ' V V Et quod iambulavimus atrate, squalide, ut lugentes et poenitenteRob sua peccata decep. De p, pro pr. ater, hinc squαlidus,vid. not. ad Ps. Io, Id.

Io. ridire ridis' Nunc igitur, postquam

videmus, nullam ex cultu Iovae ad hos redundare utilitatem, quin potius damna, ideo nos heiatos statuimus sverbos, i. e. protervos, contumaciter et petulanter impios; cf. not. ad Ps.Is, d. - V da Nam etiam, non minus ac pii, et plus adhue Gedificctritur, i. e. sobole, honore, et opibus florent, ac prosperis omnibus fruuntur; cf. de hac verbi detret significatione not. ad Iob. 22, 23. - Dbu i duet,iae runt da Iino etiam tentant

Deum, insuper habitis poenarum gravissimarum comminationibus peccare Pergunt, et tamen ero iuntur, salvi atque incolumes pericuIa evadunt.

773쪽

talia proferunt, quae I s. t s. leguntur, colloquuntur timentea Ioviam ciller cum civero scit. Ionge aliter atque isti, et inde occasionem capient sese in coelesti veritate confirmandi, suaque fata omnia ad Deu in referendi. 2DI Scristusque est liber memoritilis coram eo , ,,ut, cum dies judicii venerit, reddat et blasphemantibus poenas, et timentibus praemia, uti dieit IliRRONYMUS. GROTIUS: , , Solent reges eoruin, qui ipsis commendantur, indiculum facere, ut eorum curam habeant singularem, ut si qui honores vacent, illos provehant:

inde sumta similitudo. Non dispar transIatio Dan. T, lo. Iudicium sedit, et libri verti sunt b Graeei dicunt: εγράφη ἐν-oc δελτοι . De qua adagiali loquutione vid. ERAS MI Idugio

g. v. Fides er Beritas, edit. Nechel. I GaI. p. Ei T. col. I. Eodem sensu Graeci διφθερασ etiam Jovi tribuebant, unde divinam Ecelerum vindictam, paulo serius tamen sum tam descripturi, ό χευσκατεῖδε χρoboσ εἰσ TOσ δινθερασ, Iviter serus, i. e. aliquando Serius, gusta tiabulas inspexit, proverbiali Iambo senario dicere Solebant. Cf. et Apocal. 2o, I 2. Prim Iis qui timent IOUGm, pro iis, in eorum commodum. UE Et aesti-mαntibus nomen ejus. Chaldaeus: et iis qui cogitant honorore nomen ejus. LXX: ευλαβουμενοι σ τo όνoμα αυῖoυ. I T. Versus hujus hemistichium prius IIiRRONYMUs sio vertit: Et erunt mihi, ait Dominus exercituum, in die, quet ego socio, in seculium mihi. Quae in Commentario ita illustrat: si Et erunt

Domino exercituum in peculium timentes Dominum; in die, qua judicii tempus advenerit. - Κimehi quoque et qui eum Sequuntur interpretes recentiores plerique, verba hujus Versus prima, UT 'F, Jungunt ultimo hemistichii prioris vocabulo, et verba

intermedia, VE I m N d, S, hoc sensu: quo die facturusatim scit. Judicium de reprobis, tunc illi, de quibus supra, mihi

erunt eo loco, quo solet hominibus esse peculium, i. e. erunt in mBgno pretio et valde cari. Verum etsi populus Hebraicus

tur; hoc tamen Ioco nomen alio sensu capiendum PS Sedocent accentu g. Etenim verba Hi m accentu Munaeharctissime conjunguntur, et haec verba cohaerent cum iis, quae

prοxime praecedunt, ut integrum hemistichium prius sit ita interpretandum: et erunt mihi, mihi eari erunt pii illi, de quibus Vs. 16. , die quam ego 'cio Peculium, i. e. plane Peeuliarem, sive, ut Iarehi exponit: quem diem reposui et asservavi, ut eo retribuam poenas meas. )nN Uyn Ergo Dium suum

qui ei servit, i. e. qui ei obsequitur. Hoc non temere adjectum. Nam cum erga omnes Iiberos suos indulgentia utantur parentes,

tum potissimum iis indulgent, qui ossiciose ipsos observant et

colunt.

774쪽

sidebilis, i. e. rursus videbitis disserentiam susti ad impium, i. e. , ut Teete Hieronymus vertit: gia inter justum et impium, PQ prοprie est nomen. medietutem, interstitium, distinctionem denotans. II ino adsciscit Praepositionem, ut Ies. da, a. Dcri et II medio herbete . inter herbas. Et assumit formam

l Iuralis, ut Egech. Io, 2. Eandem, quae hic habetur, nominis TZ cum sequente , constructionem viii. Gen. I, G. et 2 Sam. ID, BG. Prima Versus verba alii sic vertunt: et con Dersi vide-hil ia. Verum recte Ludov. de Dieii monuit, Deum alloqui impios, qui non convertuntur; hino vertendum esse: et rursus Bidebitis, ut sensus git: antehac cum populo meo benedixi, ap

paruit discrimen inter pio eZ impios ; sum vero Q serimen id

negatis, quia totus meus populus asilictus est; at faciam denuo diem, quo rursus discrimen illud vidubitus. I s. Hoc Vergit in pluribus libris editis novum Caput, quartum, incipit; et in codicibus haud paucis spatium praemittitur. vin mea Irdens sicut clibunus s. furnus, cujus flamma Propter repercuq sum longe vehementior est igne, qui in liberonere succenditur . et iiij drib et M' N, Non relinovet iis

riadicem ciui riamum, qui restituendae reipublicae spem faciat. Chaldaeus: ut non relinqueti illis filium αut nepotem. 2D. Implos dies ille futuri judicii consumet, Deum autem colentibus orietur eodem illo die sol solutis. i. e.

salutariq, tempus quo ex omni malo eripiemini et summa fruemini felieitate. manu saepe notare constat divinam benignitα-tem, sulutem divinitus pretestitum, ideinque valet quod det Era, cum quo nomine Jungitur Jea. db, 8. US, I S. sit, G. S. - rr)D 22 Nd et ' Et sanetlio in alis ejus. Soli tribuunturniae, quia lumen Suuni Super terrain, ut volucris suas Rias expandit, ejusque ortus pansis alis similis est, ut dicitur Ioel 2, 2. Sicut ct ut Orct e Gnset aver nion fes. Illa igitur dies, impiis terribilis, probis Jovae cultoribus diu opprevsis fortunae restitutionem asseret. dri XX Et exihilis e vinculis quasi soluti, malis et aerumnis liberati. et metu' Et gestietis prae gaudio, vid. de hoc verbo not. ad Habac. i, S. pet et 'Dara Sicut vituli sagi-nurii, altiles. De pn IV vid. not. ad Amos is, d. 2I. Commutabuntur tunc rerum vices; nam impii, qui

persequebantur bonos et opprimebant, die illa judicii subjacebunt horum pedibus, sicut cinis ( , quippe quos die illa, igni

vehementi supra Vs, II. comparata consumet et in cinerem rem diget. mcidi, dri 2 Die qua ego Fucturus sum Seil. illa omni R. 22. Interim vero . dum adveniat dies illa, mi ram et memores estote legis Mosis, scit. MUTb obser Uure eum,

775쪽

g. V et a b Dcere estin, ef. Num. Io, do. Litera majuscula S in in rinni Hii LRutis in Arcano Lethibh et Neri p. lsis. duplicem, quae olim in codicibus exstiterit, vocalium Scripturam innui existimat, unam metir pro (2 Chron. si, d2. , sed Cameg in Cholem vergo, ut in risdi de testure, Num. 23, 2., alteram : mi, significatu plane eodem. et runci )nride ' pae divit Ouαm ei Praecepi in Horeb, montiu nomen, Sinai vicinuru, aut pars ejus, solenni Legis proni uigatione nobilitatus Deut. d, Io. I S. I Reg. 8, s. - tr Ddari et ri d 'An Legem videlicet continentem glutula e

d8, ID. hic significari putavit. E nostro loco nata communis illa Iudaeorum Iesu tompore viventium opinio de Elia ante Mes- sine adventum ad Iudaicae gentis conversionem his terris reddendo, vid. Matth. IT, II. Sed in N. T. edocemur, intelligendum eqse Joannem, Baptistam, nuntium et praecursorem Messiae, moribus, instituto vitae, ingenti suos emendandi studio, vel, ut Angelus dicit Luc. I, IT. ἐν 'νευματι κῶ όυναμει Elium repraesentaturum, vid. Matth. II, Io - Id. IT, Io - II. Marc. O, II - II. Luc. I, lG. IT. 26. T. Eliam Thisbitem, quem Iudaei, hoc Malachiae loco ducti, antequam Messias ait adventurus, appariturum exspectabant, se esse ipse negavit Ioannes, Io. I, II.

N et in Propheta vocatur Eliarum Thisbiles I Reg IS, BD. 2Chron. 2l, let , et jubebatur I Reg. ls, lG. Elisam ungere, qui aut loco

Propheta esset. Joannem Baptistam auteni prοphetam fore non Solum praedixit pater Zacharias Luc. I, 6., verum et eum fui SSetestatus est Christus Matth. ll, D. , sed talem etiam agnovit vulgus Iudaeorum, Matth. Ia, 5. 2I, 26. V m d)' N et Nub In te quum Beniet dies Iovete, i. e. tempus illud, quo Jova ex- Sequetur quae Va. I s. dicebantur. De et ' cf. not. ad Ioel l, io. Eadem dies vocatur brinam mugnet ob magnitudii em . rerum illo tempore exsequendarum, cf. not. ad Ioel 2, II.

Et fornii abilis, ob supplicia tinpiis infligenda, de quibus

Supra V s. I s. 2 a. Primum hujus Vergus hemistichium, vet, dr 'IN v be V, d 2-bdi, sunt qui sic interpretentur: et CONBertet cor Putrum cic filios, et cor filiorum αd Pratres suos,hοc sensu: hoc aget Elias, ut animum patrum a liliris aliena- etiam ad hosce, et vicissim affectum liberorum a patribus aversum ad istos sit conversurus, concordiaeque vinculum utrinque Iaxatum firmaturus. Mutuae caritatis instillabit praecepta, et nil unum magistrum, Messiain, onmes remittet. Qui interpretes by pro bre, ut alias haud raro, positum sumunt. Sed praestat, eum Et mellio by h. l. pro positum capere, ut sensus sit, Eliam tum patres tum filios adhortaturum esse, ut ne nil Deum tUt Oeorde omnes convertant. Quod probatur STLUD Ri.lo in Commentsst.

776쪽

in Ioel. Cap. I. , ubi p. s. hunc locum ita exponit: Missurum se promittit Jova, nutequani stupendus ille dies (de quo Vs. 23. appareat, Eliam prοphetam, qui, ne forte interveniens Io va in

ternecione ferire terram cogatur, animos patrum cum animis filiorum, filioruinque animos una cum animis patrum sit conversurus, aut Convertere Sit quaeSiturus, i. e. omnium et singulorum animos ad Jovam Deoque gratam mentem sit Conversurus. Quum Messiana sine dubio tempora essent, quae non ingruere Coaevi

prophetae dolebant, dies etiam hicce Iovae alius esse non potest, ac Messianum tempus; cujus ideam puriorem et perfectiorem popularibus indere cupit, scilicet censentibus nulli e Iudaeorum gente defuturum esse bonorum ejus consortium; quare docet, mentis emendatione opus esSe iis, qui eodem gaudere velint. d n uvirm tradidi ID Ne forte Beniam et Percu-

nomine d n not. ad Zach. Id, II. Per alii terram du-daicani tantummodo hic indieari putant, quod praemisso articulum certe aliqua terra veluti digito ostendi videatur, illa nempe, eujus incolas per totum hoc vaticinium eompellaverat, arguerat,

monuerat.