장음표시 사용
761쪽
diabant saera, sive essent integra, sive Inanca. Minatur igitur Deus. Re sacerdotes redditurunt esse et 'ret
contemtos et humiles, abjectos, omni POPula Iudaico inter quein
cipitis facies in lege, majorem personarum, 'quam veri et recti, rationem habetis in negotio Iegis. In judiciis, quae secundum legem exercere debebatis, locum dedistis gratiae, et ad potentiorum Vota aptastis sententias. Nam phrasi t et D VNirum illud erimen judieum significari, quod alias, veluti Deut. I, II. lG, I s. Jes. I, s. mari ctgnoscere Iiaciem alicujus dieitur, apparet ex 2Chron. Is, T. , ubi Iosaphath constitutos a se judices hoo argumento ad rite fungendum ossicio suo excitat, quia et Deus, cujus vices ipsi gerant, juste judicet, non est enim vud Iovum,
Io. Indignitatem illius partium studii demonstraturus vates argumentum petit a facti iniquitate. Iniquum enim esse ait, jus non ex aequo dicere, sed pravo effectu intorquere, ubi lis inter eoS eomponenda est, qui ejusdem sunt dignitatis. Iam ejusdem omnes Iudaeos juris esse duplici argumento ostendit, quorum ulterum a communitate natalium, alterum a pari sorte Primae creationis accersit. viride VN N V Nonne pater unus nobis Omnibus i scilicet Deus, ut subsequens epexegesis declarat, atque
ipse se ita vocat supra I, G. Cf. Devi. 22, 6. Jes. 6d, T. Alii Petire intelligunt Abrahamum aut Iacobum. Dr Nn avra nar ri: aQuure ergo Per sile agimus hir in fratrem suum y unus in alterum i Verbum 'aet, quod alias plerumque de servorum in dominos aut maritorum in uxores perfidia dici constat, hine Synecdochice de omni injuria, sive in Deum, sive in homines admissa, et hic speciatim de iniquitate judicis in reum usurpatur. GROTIUS his verbis tangi putat historiam, quae est apud Nehemiam si, d. d. Seqq. de oppressione pauperum foenore per avaritiam extorto, contra legem, quae usuras a popularibus accipi vetabat, Exod. 22, 2d. sqq. Levit. 25, 35. sqq. :umciae rima Pro 'nundo, violando, foedus Putrum nostrorum. foedus quod Jova olim in deserto cum patribus nostris pepigerat, quo inter alia plura et illud sancitum erat, ut judices jus omnibus ex aequodieerent, vid. Exod. 2I, G. Levit. Is, d. Deus. I, li. 16, i s. Est igitur foedus Io vae cum Iudaeorum majoribus initum idem quod m)ra leae, Vs. s. II. I actenus sacerdotum perversitatem castigaverat, jam tranSit ad redarguendos eos, qui uxores peregrinas ducebant(Vs. II. IE), et suas conjuges innocentes asiligebant (Vs. 13. Sqq. , ad quod commode sit transitus per verbum nan e VerSu superiore
762쪽
P. I, II. la, repetitum. 'rar DI Perfide agit Iuda, Iovae sacro foedere desponsata, Flos. 2, 2 l. (al. I S. . Verbum ponitur femininum, quia gentes mulierum imagine sistuntur, vid. IIos. 5, s. minorum , Et cibominalis faciet eat, res detestabilis et omnibus piis Iudaeis abominanda admissa est be m et In Iaraela. Nomina Adu et Iaroel h. I. plane idem sunt, ut Esr. G, IG. 2 l.
Israelitia omnes omnino e Babylone reduces significantur, qui maxima ex parte Iudaei erant. Emphasi vero haud carere videtur, quod hic additur ebas 'met', quasi dicat: etiam in urbe primaria, in eonspectu templi. Particula 'I h. l. non est causalis, sed e lanuliυα, ut Hos. II, Io. Amos I, i. et ne ovalet. V m um p rem , n Profanuvit Iuda sanctitatem Io-vae, qua Grotius dignitatem populi Iudaiei intelligit, cujus pars
non exigua in eo posita erat, ne Iudaei cum idolorum cultoribus matrimonia inirent, vid. Exod. Ia, Id. Deut. T, X. Quae et Nim-ehii est sententia. Sed recte Iarchi Usum populum Iudaicum illo nomine indicari observat ex Jer. 2, 3. Ita et Chaldaeus, qui sic vertit: num Biolarunt qui sunt de domo Iuda animam guαm, quαο εαcrialia egi Aucte, i. e. Se ipsos, qui Deo sunt sacri, vid. Exod. 22, 3 o. Levit. II, da. Is,2. 2o, T. Populum Iudaicumaanctitote Iouecte signifieari, apparet et inde, quod statim sub
uxorem duxit filium Dei peregrini, i. e. uxores, quae deos alienos colunt, quae quasi de familia Dei alieni sunt. Nam sicut Dii a suis putres dicuntur (vid. Jer. 2, 2T. , ita qui eos colunt fili. Cf. supra I, G. Chaldaeus: et delectati sunt sumere sibi
uxorea filias gentium. Recte I ieronymus observat, respicere haec ad ea, quae Egr. s, 2. sqq. et Io, I S. I s. narrantur. Cf.
ovo viro qui fecerit hoo Bigilem et regPondentem, loquutio prοverbialis, Pujus scopus e contextu, Rimplex autem sensus non
aeque patet. Chaldaeus vertit: silium et nepotem. Quod sequutus AB RBENEL sensum esse dicit: Deus illi non superesse sinet Alium aut posteros. Sed sic ratio loquutionis haud constat. Ηebraei veteres sarchio et Ninichio memorati nomine my mvi- trum, doctorem, qui interrogando et adhortando excitat, aut pro discipulis vigilat, ridai vero discipulum, sapientiae studiosum, cujus est ad quaesita magistri respondere, indieari tradunt. Itallieronymus, qui mαgiatrum et discipulum vertit. Ipse VeroΚIMCui Bigila intelligit Biventem, et sensum ita exponit eliminabit Iova quemcunque viventem, qui non dormiat somnium mortis, et eum qui respondere valeat acclamanti seu puIsanti. Similiter MUNA TERGA : eliminabit Deus totam illius hominis familiam, ut ne quidem in domo remaneat, qui alterum e somno auaeitet, aut qui clamanti e domo respondeat, aut obsequatur
763쪽
monitori. Sed rari Participiunt Eal non suscitantem sed vigilam denotat. J D. MICHAELI in Suralemm. p. ISTI . 'at est 6igil et respondena, inde, inquit, sepetita Ioquutione, quod vigiles
nocturni adclamare sibi et respondere solent. Ni I notius, estquamos jam antiquus, vid. Jes. 62, 6 Sententia: ejusmodi actoerdoti non erunt Posteri excubicis in templo agentes, eae tali connubio ei nuti reprobabuntur et Deo et aucerdotis excludentur. Non dubiuni est, adagialem esse loquendi modum, quo significentur omnes, nullo exeepto, qualis ille in Vita Timuri T. I. p. Io S. de urbe ita vastata, ut nemo vivus in ea superstes e set: non eriat in ect BOOctris nec respondens. VPara 'FUNDE tabernaeulis Ictoobia Iriberaeaculum pro qualibet domo, nam antiquitus in tabernaculis habitabatur; cs Num. 2l, S. Ps. 62, T. Deut. Id, T. - 'ri', Trid a ' Et osserentem fertum Ioueas Rcit. exscindet. Chaldaeus: et si socerdos fuerit non erit ei superstes) qui erat oblationem in domo sunctuarii Ioueae. Nam et sacerdotes ab ista profanitate illicitorum connubiorum
crimen Ruperius commemoratum, quod uxoribus alienos deos cultricibus matrimonio vos jungitis, aliud etiam committitis. V lonoperiendo scit. Operielis, vide similem ellipsin verbi finiti post infinitum 2 Reg. I, lii. retes faciendo, set t. facite in valle ista foveas. II, Io. ndri interficiendo scit. interficite. Levit. G, T. et an osmerendo scit. osserent illud, fertum. myran Lαοrymis
nempe mulierum Israelitarum, quas in gratiam extranearum illarum vel repudiabant, vel quasi mancipia tractabant. VI id radiri, mi Illure Iouecte, q. d tantum abest, ut gratum mihi cultum praestetis, quin potius lacrymae innocentium uxorum, eum fletu et gemitu ad altare meum effusae de vestra, maritorum, injuria queruntur et vindictam exposcunt. Vnetrarim bee n ' u et ira PNad
tium, s. grute, ut non posSim accepta habere. ld. rara rebar cra rethra Ittamen dicitis: quam ob causiam'seil. non potes grata habere dona nostra* et ri V in )- et 'Prim VCN et 'ae Pryterea quod Ioueo testis fuit irum eou- trahendo matrimonio inter te et inter Maeorem juventuras tuue, quam juvenem juvenis duxisti, ut Ies. Sa, G. Prov. S, IBLaban Deum appellat testem matrimonii filias suas inter et Iacobum initi (Gen II, 5 O. : Quod gi tu meos filius umerius
trαctubis, Gut si Glios Praeter eos in matrisιOnium duces, Nemo vud nos uilest, atque hujus quidem rei ny bis Deus festis esto. Vn nranan rarare 'cire In vel contra quam Perside regis, dum, store aetatis ejus decerpto, vel repudias, vel, extraneam super
764쪽
tamen ait socio tuo, et uxor foederis tui, quae matrimonio
paeto tibi juncta fuit. Sie Obad. Vs. T. viri Ioederis tui, i. e. qui foedere tibi juncti sunt. Io. Item istiellii prioris sensus est obseurus, quum quisnam per nndi intelligendus sit ignoretur. Chaldaeus de Ibrohamo explicat, qui et Ies. Gl, 2. atque EZech. IX, 2d. viri N vocatur. Nimehi quoque uno intelligit Abrahamum, sed ita, ut prima hujus
Versus verba impiorum esse existimet, Abrahami exemplo sese defendentium, in hune sensum: ecquid vero exprobras nobis connubia cum feminis alienigenis * quum ipse Abrahamus deserta uxore duxerit Hagarem, ancillam. Quibus respondeat prophetarminime sic fecit, quiet reliquiete excellentis et praestantissimae virtutis fuerunt in viritu ejus. Alii hoc modo: neque unus et prole nondum auctus Abrahamus, cujus exemplo malitiam vestram
tueri conamini, ita fecit, quando suasu et jussione uxoris IIa-garem domesticam in thorum admisit (Gen. I G, I- d. , nam reliquiae virima scit. divini, et alius, quam vester est, illi erant et manebant, quum vos malo Vestro genio indulgeatis. Eoquid enim faeiebat unus ille Abrahamus quum I agarem adscisceret 8 fecitne illud in damnum uxoris, ut huic aegre eSget, ipse autem cum impia quadam femina libidinem expleret 8 Minima omnium ita fecit. Sed quαerens erat semen Dei, i. e. sobolem a Deo ipsi promissam; vel, uti Grotius vult, hoc unice agebat,
ut haberet, qui Deum colerent, vos autem eas praefertis matreS, quae filios ad idola deducant. Nova ratione hunc locum exposuit ARARERNEL. Verba prima, Vae i ita capit: et non tinua facit scit. hoc, i. e. malum hoc, connubium cum pluribus et alienigenis feminis, non perpetrat unus duntaxat e vobis, ut dicere possitis vel debeatis: vir unus peccat, et contra totum coetum irascitur Deus. Non unus duntaxat e vobis facit hoc, b rim et celeris est excellentiet Spiritus, i. e. et ceterisse custodientibus suamque animam ab hoc flagitio puram et inculpatam servantibus. Quia et si maxime unus tantum esset, quaererem ex eo, quidnam quaereret ex tali conjugio 8 'VNri an ut liberi ex tali conjugio procreati sint semen Dei Atilia, liso fieri non potest, quum mater alienum Deum colat. Quum ,rgo ita se res habeat, ut vos omnes hujus culpae rei itis, quianque videatis, eum, qui hanc praevaricationem commini erit, noli pogae procreare semen Dei, ideo moniti estote, ut vobis eaveatis, ot quae sequuntur. Sed et haec explicatio coacta est. Reliquis simhlicior videtur ea, quam LUDOV. DE DIEU Promposuit ut b, Nicut per metaphoram conjunguntur, possunt
et Sensu conjungi, ut sit non unus, i. e. nullus. Eo fieri Su Sic
verto: Et nullaa id facit, cui reliquiae spiritua sunt, et quidquid qui iam id faceret quaerens aemen Dei I cavete ergo spiritui Beatro, ut in uxorem non perfido iagatis. nn dira Unucl
765쪽
Sensus est: tu perfide agis in uxorem, quae tibi socia est, tibique foederata; hoc nemo facit, qui vel tantillum spiritus divini reliquum habet: et quaeso, quomodo quisquam id faceret, qui quaerit semen Deil i. e. liberos, qui Deum colanti d diri 'et Proinde cavete viritui vestro, vobis ipsis. Hieronymus: custodite ergo spiritum vestrum, sine abducamini libidine, ne alienigenarum amore vincamini , ut in Commentario addit. Verbum hic cum et construitur eodem sensu quo Ier. II, 2I. V V caueete vobis, idem quod Deut. d, Id. Ios.
Et in s. contro uxorem Iuueentutis tuae ne Perfide ugut quisque vestrum, s. virilus Bester. Mutatur persona, ut quod coetui
dixit de singulis intelligatur. Io Verba ribe: NIU tu si oderit dimittat Chaldaeus fio
vertit: nam si Oderis eαm dimitte eαm, praestaret eam dimitti, si odio est, quant eam contumelioge tractare. Repudium concessum fuit lege Deiat. Ei, I. propter duritiem cordia, uti dicitur Matth. Is, T. S. coli. s. 32. . Sensus verboru detri non
obscurus est. Chaldaeus vertit: nec Oblege Pecoctium Beatimento tuo. Legit nimirum, inquit GROTIUS, secum interrogatione: οPerictine aliquis hoc faciens iniquitutem vestimento Suo F i. e. adhucne tam apertae injustitiae velamenta aliquis quaerati Hoc est quod modo Praetextum, modo obtentum dicunt Latini, Graeci προφασιν. - IARCHI : HSed hoc numquid convenit facere, ut expandas pallium tuum super eam (ef. Ruth Z, s. Deiat. 22, 3 o. al. 2I, I. ET, EO ), ut eam retineas tanquam conjugem tuam, et violentia expansa sit super illo pallio, quum in corde tuo erga illam sit odium, atque eam conti luo vexes et affigas. NIMCIII: ,, Unusquisque oestrum nititur tegere injuriam, qua uxorem affecit, retinendo eam, ut scilicet homines intelligant illam ab ipso amari, quum res secus habeat; tegere, inquam, nititur, quemadmodum vestimento aliquid tegere solemus. IlIERONYMUA vertit: vertet ctutem iniquitas vestimentum ejus. Ad quae in Commentario: MQuicunque autem, excepta causa fornicationis, uxorem inique dimiserit, Operiet vestimentum ejus iniquitarum, id est, corpus quo anima vestitur, ut in quo peccavit in ipso punilitur. Plures vertunt: legit, celat, Biolentiam veste auia. Quod jure improbat LUDOV. DE DI EU, neque
Ilebraismum id pati demonstrat; by enim post non non id quo
tegitur, sed rem tegendam semper denotare docet. Sic Deut. II, B. by ridet V N, non teges super eum, non proteges eum. Habac. 2, Id. V -bri 'on' d 'un sicut etqucte legunt αδνssum. Vid. et Ps. da, Eo. Neh. a, s. si Itaque, pergit, siet hoe Ioeo vertendum: et texit injuria Beatem Oua. Notum est, in re matrimoniali vestem sumi pro fido et proteotione conjugali, ut
766쪽
Egeeh. Isi, S. e andi Orαm meam super te, et texi nuditatem tuam, et intravi in foedus tecum. Unde Ruth dicebat Boaxo Ruth I, O. evαnde Oram iuiam sver αncillam iuiam, quio tu vindieator hereditotia tuae (bre a) es. Ita reueelare Orcim vestis dicitur de usu thori Deut. 23, I. Existimo ergo hoc a Deo carpiper Malachiam, quod quum ipsi ora vestis suae deberent tegere
uxores, injuria tegeret ipsorum vestem, dum perfide uxores odissent, exosas dimitterent, ut alienas ducerent. Aut tegit iniquitas vestem ejus significat spurcitiem adulterii, qua undiquaque obtectus esset, sicut in epistola Judae Vs. 23. sumitur χιτ ῶν ceno
V . II. Id. - 'IT. Nova sequitur accusatio Iudaeorum, quos redarguit ob extremain istam improbitatem, in quam paulatim ex superiorum vitiorum adsuefactione erant delapsi, ut etiam Dei justitiam impiis dicteriis proscinderent. V m iam a V Defatigatis Ioueam, molestiam ei creatis, eumque ad indignatiouem provocatis, eo quod dicitis: rrim 'di In nrita nit Sm et, quae verba fere sic reddunt: omnia faciens malum bonus est in oculis Ioueae. Sed recte monet Ludov. de Dieu, eam sententiam ita potius exprimendam fuisse: ν'-rrim, Irita. Verba vero quae
hic Ieguntur, esse sic reddenda: quicunque facit malum honum in Oculis Iouecte, i. e. quamvis quis sit palam inipius, adeo ut
eoram ipso Deo malum praedicare bonum, gratus tamen Deo est.
Idem est quod Ies. 5, 2o. V ta qui dicunt malum
bonum. Vav ante Nari una observat esse retributivum,
non copulativum: ita ille delectαtur. I IERONYMUS: sillunc locum plenius septuagesimus secundus stertiusJ Psalmus exsequitur, cujus principium est: Quiam bonus Israel Deus hia qui recti sunt corde; mei autem Paene moti aurit Pedea, et quae Sequuntur. Reversus ergo populus de Babylone, et videns cunctas in circuitu nationes, ipsosque Babylonios idolis gervientes abundare divitiis, vigere corporibus, omnia, quae bona putantur in Seculo, possidere, se vero, qui habeat notitiam Dei, squalore, inedia, Servitute coopertum, scandaligatur et dicit: non est in rebus humanis providentia, omnia casu feruntur incerto, nec Dei judicio guberuantur, quin pοtius mala ei placent, et bona displicent: aut certo
si Deus cuncta dijudicat, ubi est illius aequum justumque judicium Ddet ars 'i FN Deus judicit, i. e. judicium aequum et
justum exercens, ut Ieg. ZO, IS.
767쪽
Sex prirnis hujus Capitis Versibus praedicitur adventus Messiae, qui et doctrinam cultumque divinum sit purgaturus (Vs.l - a. , et impiis ac profligatis hominibus supplicia sit inflicturus(Vs. o. 6. . Tum redarguitur fraudulentia a patribus familias in
offerendis decimis aliisque sacris oblationibus commissa, et ita quidem, ut partim atrocitas peccati eum triglissimo ejus effectu commemoritur (Vs. T - s. , partini opposita ei liberalitas commendetur (Vs. IO - 2. . I inc refutatur impia illorum sententia, qui Iovam nihil discernere inter bonos et InaIlis opinantur(Vs. IX - 2I. . Postremo vates cohortatur gentem Suam tum ad obsequium legi Mosaicae praestandum, tum ad morem monitori, Eliae, gerendum, quo avertant imminens ipsis excidium
I. Initium hujus capitis arctissime cohaeret cum sine Superioris. Quum enim interrogassent Iudaei (2, II. , ubinam sit Deus judicium exercens bonisque et malis pro meritis rependens gjam respondet, certissime assore vindictae tempus. Vbiu 'adri et te,d Ens mitto nuntium meum, quo Nimchi indieari putat Coelestem aliquem spiritum, ut Exod. 23, 26. , ubi Deus popuIollebraeo promittit: Ens ego tibi sum Proemissurus Gngelum, qui te tueatur in itinere et perducat in locum et me Prα α- ratum. Iarchi angelum intelligit, qui exstirpaturus et remoturus sit impios; Aben-Esra alterum Messiam, Iosephi filium: constat enim Iudaeos duplicem Messiam fingere, alterum e tribu Iosephi oriturum e Deut. II, Id. IT. eumque moriturum, alterum e prosapia Davidia, et illum perpetuo victurum. Sed quum vates et doctores divinitus missi Ioueae nuntii, appellentur ab I aggaeo I, II. et ab ipso Malachia supra E, IT.; talem et hic intelligendum esse verisimile est. Et infra Vs. 23. Messiae praemittendus dicitur Elias, propheta. Recte igitur Iudaei IIIERοNYMI tempore, ipso referente in Commentario ad li. I., si hoc quod dicitur: ecco ego mitto cingelum meum de Elia propheta dictum intelligunt. Ad Ioannem, baptistam, Iesu Christi praecursorem, hoc refertur
rcthit Biαm, expeditam reddet, removendo ea, quae incessuro ingrata vel impedimento esse possint. Cf. Ies do, 3. Ninachi praepetratione viae intelligit collectionem Iudaeorum e terris, per quas exgules di spersi erant. Into me, Messiam, qui hieloquens indueitur; uti apparet ex iis, quae statim adduntur de eo, cujus anteambulo erit nuntius divinitus missus. N et d Nnda, et Umbra Et subito, citius opinione vestra, veniet cid te tum suum, nempe secundum, quod per Messiae adventum gloriosius primo templo futurum esse praedixerat etiam IIaggaeus 2, T. S. s.
768쪽
Ceterum observa subitam personarum mutationem in libris propheticis sequentem; nam qui modo de se ipso in prima persona loquutus erat, de eodem jam vates in persona tertia Ioquitur.
maeandre a metri Dominus ille quem quaeritia, justunt judieem, de quo et, li., quo divinum illum regem, Messiam dicium, hic indicari non est dubium. Ceterum iri N eum Imarticuli alias semper Deum notat, vid. Exod. 23, IT. Id, 23. es. I, 2a. I, l. Io, I s. IX. 2s, d. De Messiae divina naturavid. Ies. D, o. et ad eum Ioc. not. Idem Messias hic porro voeatur Nid nuntius foederis, i. e. magnus ille Iegatus, qui panget cum Judaeis foedus illud novum, vetere Ionge praestantius, de quo Jeremias II, 3I - Id. - d cituri drare 'EN
Quem nos Bultis, quem summo cum desiderio exspectatis. Varidi: Ecce venit, certissime venturus est. Notum eSt, Solere prophetas futura, licet longo tempοris intervallo a tempore pronuntiati vaticinii disjuncta ut praesentia exhibere ob rei eventurae certitudinem.
ia entus sui, cum veniet ad plectendos impios, ci. infra Vs. I s. 23. et Ioel 2, II. - 'n'N 'ina nubri 'U' Et quis stians erit, s. consistet cum o aruerit fl Metaphora ab iis desumta, quorum oculi exorientis solis splendorem recte intueri aut ferre nequeunt. ENI mi - 2 Nam illo Chaldaeus: ira ejus)erit sicut ignis conflatoris, qui liquefacit metalla, ut omne immpurum excernatur. ET 'dard Et sicut avo fullonum,
qui maculas eluunt et vestes candefaciunt. m II prοprie notat
salem lixivit cistasehe , aulam Iloati, qui infusa aqua ex cinere
combustarum arborum, fruticum, herbarum extrahitur, maxime
quorundam fruticum Arabibus Noli dictorum.
I. Et aedebit conflans, sicut auro et argento explorando operam lavantes operi suo assident idque non leviter et cursim Sed magno studio tractant, ita Messias judex sedebit. ' - et2 - nN 'rid Et purgabit Alios Levi, i. e. Levitas et sacerdoteg, quorum vitia taxaverat supra I, 6. 2, . din& pipi Et eliquabit eos, sicut liquando purgatur aurum et argentum ab ignobilioribus metallis ac faeeibus, ita Messias doctrinam perversam et mores depravatos sacerdotum et Levitarum purgabit. mpnaea Vr d 'etj id mm, Um Et erunt Ioueae scit. consecrati ejus voIuntati (nam voci rndra, appositus est accentus distinctivus major Saheph haton , osserentes, s. qui erant fertum cum justitia, i. e. juste, rite, legitime.d. Grata tunc erunt Iovae ferta a Iudaeis et nominatim Ilierouolymitanis oblata et, di md a sicut diebu8 aeternitialis, i. e. Ricut temporibus priscis, ut Aben-Esra exponit, cum adhue essent in templo prinio a Salomone condito, ubi sacra majori
cura administrabantur. d, at hic ut alias, veluti Prov. 22, 28.
769쪽
Pa. Ias,2 i. (uit quem Ioc. vid. not. , Ies. 58, I 2. Gl, d. longia-simum retro temPus, tempora vetustissima, m domi , ut hic statim additur, denotat. o. Dutura, et D FN- propinquabo ad ueos ad Adiacium, i. e. , uti recte Chaldaeus vertit, yyarebo contria vos αd exercendum judicium, me praesentem inter vos ad judicandum adesse re ipsa ostendam. Respondet Deus his verbis serio isti dicto supra 2, IT. ubi est Deus judioiij Ceterum nomen udet et hic ponitur loco Infinitivi, Duff, ad judicium exercendum, sive, et uvi V V Isb, ut des. T. I. ascendit Neetin Hierosolumam muribubre by ad bellum i. e. ad bellandum contra illam. NIrad narsit ero testis festiniana, repente adero testis simul et vindex scelerunt vestrorum. Festinus, omnem remoram rumpens, et protinus ad ultionem se cingens. Est autem ruentinum ex Sacrarum literarum usu non modo quod sine ulla interiecta mora sit, verum et, quod post aliquod tempus securis et comminationurn immemoribus praeter exspectationem ingruit. Quo sensu
αἰφνίδι se et repentinus futurus dicitur olim dies extremi judicii Levit. 2l, Il. b d Retrusci' Et contra jurantes ad mendacium confirmandum, persuros, qui falso jurant, addunt LXX ris
eo opprimunt, affigunt, quod mercedem ei subtrahunt injuste et negant, contra Iegem Deut. Ea, I a. d)m' et iubN ( pGyr ) Et contra eos qui opprimunt Biduam ct Orphahum, quod interdictum lege Exod. 22, 2 l. Deut. 2a, IT. - itora Et declinantes Peregrinum, i. e. via Ddeju jus peregrini, ut plene habetur Deut. 2I, Is . Chaldaeus : et perueerientes judicium peregrini. Metaphora desumta est a viatoribus, qui a recto itinere in devia deflectentes dicuntur Num. 26, IT. Sic qui judices in decidendis litibus aut personarum ratione habita aut Iargitionibus corrupti ad partes inclinant, rectam legum et juris viam deserunt; id quod hac ipsa loquutione exprimitur Prov. I S, s. De nique omnes futuri judicii reos in unum colligit dum addit: N et contra eos qui non timent me, quicunque Praeter
jam memoratos me non timent (pro 'N Nbm . G re' aD N, n, n dN 'in Nam ego, IOνα, Non mutor. q. d. quod ultio mea non illico in malos saevit, non putetis propterea nullum futurum judicium. Nam ut promissiones meae irritae non sunt, sic nec minarum obliviscar, siquidem ego non muto sententiam, ut homines solent, et Num. 23, I s. - dradi dro et dii, et retra Ideo et Boa, flii Iacobi, non estia consumti, constanti ae meae insigne documentum habetis in eo, quod vos, licet commeruissetis (si quidem a vetustissimis inde temporibus a meis praeceptis recessistis Vs. T. , tamen elementia mea non perii Stis, quum memor sim promissorum, quae majoribus veatris
770쪽
T. et D m nee 'd' a'di I dieZus patrum vestrorum b hiomere est prostheticum, ut saepius ante ra terminum et quo notans.
v. c. Jes. 28, 26. P n db e longinquo, Jer. T, T. d 'ν ab aeterno, et 2 Reg. Is, 2b. det D, inde et diebus antiquitatis efformavi illa). 'an' dra et Necessis et is ct stultitis meia, scit. gens tota (',2 v s. s. , et sacerdotes, 2, 3. Verba
det FN 'EN Chaldaeus recte sic interpretatur: revertimini ad cultum meum, tunc et ego reueertur in Derbo meo iad bene- faetendum Bobis. dra Ut os cutem dicitis ina pudenter. ne si nesciatis iniquitatem, a qua convertere vos debeatis. NIMCHi :,, Numquid aliud inter nos criminis est praeter id, quod jam supra in nobis taxasti* nempe de sacrificiis I, S. sqq., de uxoribus 2, Io. sqq. Similes interrogatio ues vid. supra I, 2. G. et infra Vs. II. S. V et late onN In ergo fraudabit homo Deum y q. d. an ergo hescitis, ii inime decere, ut homo Deum suum fraude Cy Verbum aina apud Aramaeoa volicindi, rupiendi significatinii obtinere asserit Iarchi ad h. l. Et Nimehi illud rapere et αuferre Gliquid Per vim notare, ex Prov. 22, 23 colligit. Arabibus dici notat abdidit, retraxit se, abiit, hine hebraicum ainn proprie occulte, Diaudulenter Ggere videtur significare, quemadmodum in aliis verbis tegendi et defraudandi notiones
conjunctae sunt. Ante dirum Vr e praecedente VII repetendum est praefixum et . in decimis et oblationibus sci l. me fraudatis, quam dum sacerdotibus et Levitis rapitis mihi etiani rapitis. Decimiarum quum quatuor exStitissent species, scit. Pri- mcte, quas colonus ex omni suo proventu annuo Levitis solvebat, Levit. 2T, Zo., deetinae secutidia H , quas ex primis a colono acceptis Levitae sacerdotibus pendebant in thesaurum sacrum deferendae, Num. IS, 26. Neh. Io, I S., decimae terticte, quas colonus de Suis proventibus quantum eorum post decimas primas Levitis depenSas Supererat, denuo pendere tenebatur, et Hierosolymis cum suis, et Levitis et peregrinis, laeta mente absumere jussus erat, Deut. ID, G. T.; decimae demum quaricte, quae tertio quolibet anno praeter illas tres supra commemoratas pendebantur in usuria pauperum et viduarum, Deut. 26, 12. , hoc loco inprimis duae priores, utpote ad sustentandos Sacris operantes necessariae
intelligi videntur, quia Versu proximo appellantur cibus in domo Dei, quod de reliquis duabus praedicari posse non apparet. rna: ra Oblatio erat pars non minor sexagestina de frumento, muSto, oleo etc., vid. Deut. I 2, 6. I S, d. Neh. II, 5.
υOs exsecriali estis. HIERONYMUS: H Quia mihi non reddidistis decimas et primitias, idcirco in fame et penuria maledicti estis, vid. Vs. ID. II. a Populus totus. GROTIUA : MQuia quum