장음표시 사용
261쪽
LIBER QUARTUS . us 9 bellaἰsr si de arte eas medendi, de MedIeisa animalium , seu de Medicina Veterinaria e quarum no titia ingenuo homine , ac sedulo patre milias , du ce, milite indigna non est. Hactenus de notitia Reali. Symbolica vero, quae symbola seu rerum signa persequitur, vel signa articulata perceptio num animi considerat, eorumque naturam , varie tatem, usum ex sonsuetudine uniuscujusque populi definit, ct haec vocatur Grammatica . Vel tropossct figuras orationis , quae ad persuadendum ae com
modatae sunt: id est, quae similes adsectus animi indicente accusant, similes in auditore excitant, RVocatur Rhetorica . Vel fictionem aliquam ingeniosam ligata oratione persequitur , cuius ope animos demulceamus, erigamus, hilaremus, & haec dicitur Posis. Et de disciplinarum divisione, ac natura hucusque. Jam porro si in omnibus disciplinis , quas me moravimus , onto Iogiae locum elis dixero, nimis fortasse eam extollere vel Recentioribus gravissimis videbor, sed nihil non vere dicam . Quod si modo ea , quae superiori libro disputavi, in mentem revocare voluerint, me iis probaturva, esse confido. Quod ipsum etiamsi doctis quibus arn inutile videatur, qui ceteros modulo suo metiuntur; tamen non omnino reprobatum iri puto, si considerent, non hic tantum cum Adolescentibus rem esse, qui bus rem saepius inculcare experientia edo ruis ne cessarium esse arbitror: sed etiam cum viris doctis quibusdam , qui, quod Ontologiam non recte perpenderint , vel eam nimis laudibus extollunt, vel nimis deprimunt.
262쪽
23o D R R a M E T A PM Y s I C AEgo vero ita censeo , ubi locus est Logicae aristi , ibi & Ontologiae locum esse . Cumque ostenderimus, LiJ Logicam in omnibus omnino disciplinis magni usus esse, consequitur & Ontologiam iisdem diseiplinis usui esse posse . Est enim , uti diximus, saJΟntologia applicatio legum Logicae ad quaedam argumenta communia disciplinarum omnium . Exemplis clarior res set. κ1. Posiologia seu historia naturae primum res Omnes sensiles in certas classes redigit, Meteororum , Aquarum , Mineralium , Plantarum , Animantium , quarum singulas suis nominibus distinguit. Deinde in singulis classibus argumentum suum dividit in partes , resque ita disponit, ut primum res communes omni speciei, tum peculiares quorumdam persequatur . Nomina etiam generalia adhibet, quae omnibus indivi ouis , quae ad eamdem speciem pertinent, tribui possunt . Nca vaga signi scatione , sed certa & definita eadem nomina usurpat, quo facilius id, quod auctor significandum proposuit, in aliorum animis excitet, nec ex am. higuo loquatur. Utitur etiam frequenter vocabulis , natura , essentia , proprietas , ecusa , effectur, perfectus sinperfectus , ordo , pulcram, cetcra . En germana Ontologiae praecepta ad usum redacta . Igitur & in historia Naturali locum ea sibi facit. Dicet aliquis : haec omnia ex Iogicae regulis proficiscuntur, non ex ontologia . Merae nugae . Nanicum ontologia sit applicatio Logicae ad argumenta
s i J In Apparatu nostro Parte I. Lib.II. cap. I. saJ Supra Lib.II. cap. s.
263쪽
LIBER ἰυ ARTU s. 23 eommunia disciplinarum omnium , recte dicitur , ex Logica remo te proficisci ς itemque recte dicitur Physiologia ex ontologia proxime proficisci. a. Similiter de Postea, de Chemἰa , de Avarome , de Medicina , de Agrἰeultura, de Cultu hortorum , de Ethica , de Iuri ruIentia Gelli , DI de Theologia Re Nuturali , & ROvelata , de . Fovii Seio , ceterisque disputabimus : in quibus ea , quae diximus de Ontolog:a, potiori jure locum
st J uam manea ct i edita , ἰmmo ct elinguis fit Iuriurudent sine arte Lintea , cognitum rite ribus fuit , i A Iesar at Cicero , dum Servium Sulpieium ἰndueit ee eros Iuris consultos non Uuf-dem modo aetatit, sed eurum etiam , qua praeessif-Ient , longissime dod rἰna , ct methιία . - gloria superantem . ,, Ruod numquam , in , uit Cicero , se- ,, eipet ipsius Puris scientia , ni , ιam prater ea di- ,, dicisset Artem , qua doceret rem universam trλ- ,, haere ἰu tortes , larentem explicare definiendo , ,, obscuret lanare ἰnterpretando , ambiguam
is primum videre , deinde di tinguere , po stremo ha- is bere reaulam , qua vera ct falsa judiearentur , ,, ct q.. a quibus propositis Ubent , qua non essentis eo equentia. Hic enim adtulit hane Artems, omnium artium maximam quasi lucem ad ea , ,, qua confuse ab aliis aut respondebantur , aut ,, agebantur. Dialesicam mihi videris dicere , ,, inquit. Recte , inquam , intelligit , , . Cicero in Bruto cap. 4 i. si nos recte expenderimus , Plare
intelligemus , iis verbis O Logicam, Ontologiam
264쪽
a 32 DE Rs Μη TAPHYsICA;. Quid λ in ipsa etiam mathematiea , cete risque disciplinis , quae ex ea proficiscuntur , Ont in logiam locum sibi facere, perspicuum est. Rident haec aliqui viri docti , Mathematicis disciplinis vehementer dediti, qui sibi persuadent, Mathemati- eam suam nihil cum Logica , nihil cum Ontologia
habere commune . Sed si argumentum sine ulla anticipatione recte expenderent, ipsi se , suamque arrogantiam deriderent, qui rem tam certam , tamque perspicuam in dubium vocare ausi sint. Nam non modo Mathematica illa , quam mixtam vocant, ut Optica, ut mechanice , ut Apronomia , ut cetera , quae ex istis oriuntur; sed ipsa mei Geometria Dementaris , seu Mathematica Simplex ontologiae regulis utitur non sine operae pretio.
Et quidem cum Mathemattea Mixta nihil aliud sit, quam Physica disciplina, quae phaenomen
Tum , quae occurrunt, rationem ex Geometriae te
gibus Ostendit; consequitur eidem etiam, ut Phy-scae, Ontologiam opitulari posse, uti supra demonstravimus. Sed Liam veluti necessariam praedicari . Sed quod Cieero , aliique Veteres, qui in tradenda methodo diasciplinarum parum Giderunt, non bene explicarunt , id Reeentiores in suo lumine posuerunt: ostenderuntque, sine utraque illa disciplina non Iuri prudentiam modo , sed nee uilas disciplinas recte intelligi , σε explanari posse . Vel unum laudare saris sit nostra memoria virum clarissimum Ioannem Eaptistam meum , Neapolitanum hominem, qui metaph Ueae adjumento ex Historia , ac Philologia deduxit o. adornavit eletantissimum librum, De Universi Iuris uno principio, & fine uno.
265쪽
L I E E R QS A R T V s . 233 Sed eadem ratione essicitur, Geometria Heiamentari itidem inservire posse . Id satis conficiunt viri doctissimi, qui Geometriam , relicta veteri meis thodo , qua Elementa sua Euclides adornavit, clariori ordine exposuerunt: veluti Portus Regii viri docti, qui superiori iaculo haec tentarunt: quam postea alii persecerunt, ut Bernardus Lamyus, in Gementis Geometrix, Eduardus Corsinius e Cleri- eis Regularibus Scholarum Piarum , &, ut alios praetermittam, Vir sane Cl. , qui mea sententia palmam ceteri S praeripuit, Clatrautius Academiae Regiae Parisiensis sodalis , qui Elementa Geometriea ita disposuit, ut non solum de lineis , de figuris planis
S solidis, earumque mensura, ct comparatione inter se breviter, & clare disputet, detractis inuti- Iibus pluribus , quibus abundant Euelidis Elemen ta , verum etiam , quod magis mirabile est, nullum theorema proponat, sed omnia problematis expediat , quorum solutionem cum adhibet, nascitur theorema r quod ipsum & multo facilius intelligitur, & tironem in excogitandis S solvendis problematis magno cum operae pretio exercet. ΓQQuod idem habita ratione argumenti etiam in Aiagebra secit. sad Quis hic non videt inlustriora O tologiae praecepta tum in disponendis problematis, tum in dandis solutionibus, tum in nominibus generalibus adhibendis At si I Elemens de Geometri e par M. Claira ut de
266쪽
Dg ag MgTAp MYs Ie ΑAt enim , sunt qui dicant, Geometriam suis legibus esse contentam , nihil auxilii a Logica arte accipere . Fateor, sed hi ejusmodi sunt, qui, quae vis nomini Logica subiiciatur, non intelligant. Nam si nomine Logiea designant congeriem illam disputationum inutilium, quae ab scholasticis traindebatur , ut mihi quidem videntur , fateor non mo do ad Geometriam , sed ad ullam disciplinam , quae aliquid utilitatis habeat, non esse accommodatam . sin vocabulo Logἰea intelligunt rectam rationem , eamque meditatione expolitam , & aptam ad inveniendum verum , tam inepti sunt, quam qui maxime . si J Quis enim sine ratione recte subacta vel facillimum quodque theorema Geometricum excogitare potest, &demonstrare At enim non utuntur Geometrae arte syllogi stica ad verum inveniendum . Quid refert non illi quidem utuntur apparatu illo inepto modorum, ges gurarum: reapse tamen syllogismis , & enthymematis utuntur . Merito ut eos rideat molfius , a Ivir si quis alius studiis Mathematicis contritus , ostendens in qualibet demonstratione Geometrica plures syllogismos occurrere t in quibus propositiones quaedam verbis expressae sunt, quaedam figuris ipsis supplentur.
alii dὶ Socrates, quid λ Plato, qui plurimas
si I Repete definitionem Liniere , quom dea imus t Disciplina , quae mentem perpolit ut in omni loco , ct tempore verum eonsequatur . Logica LI. eap. 2.
267쪽
L13ER QUARTUS.logicae regulas scite adhibuerunt; quid λ Aristoteles , quid Zeno, quidὶ alii, qui regulas Logicae collegerunt, & ordine posuerunt, nonne logicae Naturalis , seu rectae rationis ope id fecerunt Quo enim modo principia certa invenirent, ex iisque recte concluderent, & constituerent has leges bonas esse , illas non esse , nisi a Logica arte essent pa- fati 3 Erat igitur logica aliqua Naturae ante logi- eam Artificialem. Et recte quidem e nam logica Aeti fiet alis nihil aliud est , quam animadversio earum rerum , qua S men S non inepta natura sua adhibet ad verum inveniendum e quae cum viri oculati animadverterent, collegerunt ea, quae utilia esse videbantur; inutilia, ct errores , in quos homines non exercitati incurrunt in iudicando, praetermiserunt. Ex quibus animadversionibus ars Logica eomponitur e cui tot alia omn: no necessaria ad ve rum explorandum a Cartesii aetate addita suere , ut qui hanc cum veteri Logica comparet , aliam longe diversam esse putet . IJ Neque vero Recentio. res hi leges novas condiderunt, antea ne cognitas
quidem : sed quae usus uni vel alteri homini ostenderat ad verum quaerendum esse idonea, collegeiarunt, & veteribus inventis addiderunt: ex quibus nova haec Logica componitur . Nonne, inquiunt, Aristoteles philosophos , qui post fuerunt, docuit syllogismos facere , & recte concludere ξ nullus quidem: nam id ipsum linta Aristotelem non modo Pythagoras , Empedocles, Democritus, ceterique Philosophi secerunt , sed
iJ De his in Logica nostra Lib. I. praesertimeop. o. 7. di putavimus, qua consuli potes.
268쪽
DI RE META FAYsICA Omnes homines, viri, seminae; rustici, urban I: si modo mentis erant compotes, nemine docente , non meditati, sed natura duce iam inde ab exordio mundi facere consueverunt. Omnes enim recta ratione erant praediti, quae & verum in iis , quae cognoscere debemus , ostendit, & ex iis alia recte in is ferre docet. Adeo ut si indocti v. g. agricolae ser monem aliquem de eultu praediorum litteris manda veris , ct analysim accuratam institueris , plures syllogismos, plura enthymemata continere non sine admiratione aliqua animadvertes. Natura igitur Logicus est et natura duce syllogismos facit. Quid ergo, quaerunt, novi adfert, quid efficit Logica ars quaeris praecepta illa naturae , quae sine doctore feliciter adhibemus ad invenien dum verum, legit, explanat, ordine ponit, ut id ipsum, quod non meditati facimus interdum , meditati & prudentes intelligamus et tum errores, qui saepe evenire solent, indicat, ut eos caveamus:
nihil amplius. Quare cum dicunt philosophi Recentiores, hominem sine arte syllogistica verum odorari posse; hoc dicere volunt: sne studio artis illius Syllogisteae, quae in scholis traditur , & mois
dos , figuras, ceteraque minutissime persequitur: non tamen sine arte illa syllogistica naturae, id est sine recta ratione , quam in omni vitae parte tam docti, quam indocti adhibent; & quae singulis rationibus , quae persuadent, ct recte concludunt, natu ra tam inest , ut ab iis separari nullo modo possit. 4. Venio ad Grammaticam , Rhetoricam , Poetieam , in quibus , ut in Physica , ceterisque disciplinis, Ontologiam usui esse, evidens est, idque ob eamdem rationem. Nam Grammatica v. g. v -
269쪽
ces idearum nostrarum imagines considerans , eas primum in varia genera partitur , quae generalibus ri nominibus distinguit: tum uniuscujusque vocis naturam , ac usum & necessarium , ct liberum accurate persequitur e tum eas eo ordine disponit, ut
primum de singulis seorsum disputet; deinde de eorum nexu seu syntaxi tractet; postremo de vario modo eas scribendi, & proserendi; id est de orthographia , ct Prosodia . Nee id solum , sed etiam id
maxime honus Grammaticus curare debet , ut non nisi necessaria ponat, inutilia detrahat e quod si aliquid abstrusus & implicatius occurrat , ad finem remittat, provectioribusque reservet. Et haec bona quaeque Grammatica : idque eo potissimum nomine , quod non provectiorum , sed tironum gratia inventa est , quibus praeceptorum multitudo Rnauseam creat, ct inutilis , immo vero impedimento est: quod non animadverteates plerique tales Grammaticas edunt, quae sine stomacho legi non
possunt. Quid autem hic non e media , Sselectiorion tologia petitum est Z quid diligens illa analysis
argumenti, illa investigatio naturae vocum ac pro
prietatum , illa distributio, ille nexus partium , ordo ille ad finem propositum , nonne satis clare Ontologiae usum demonstrant ZIdem de Rhetoriea , seu arte persuadendi. id est excitandi in iis , qui audiunt , adsectus animi , quos volumus i idem de Posi, quae id ipsum versibus facit, fabulis quibusdam admistis dicendum esse videtur. ΓrJ Utraque argumenti naturam diligenter
L id Praesare Geero hae animadvertit , ese aper.
270쪽
DI RE META HYII CAter persequitur. Utraque ut clarius id faciat, aris gumentum dividit in partes , easque disponit, quasi synthetico ordine, ita ut aliae aliis opitulemur . . Utraque partium naturam ct proprietates explorat. Utraque vocabula sua accurate definit. Utraiaque disputationes omnes resert ad finem, quem sibi posuit. Utraque utilia persequitur, necessaria deinclinat, quaque potest breviori via id facit. Quid autem est, si non haec Ontologia est
Quare cum recta ratio in omni disciplina sit necessaria, in omni & logica Naturae est necessaria :cumque collectio praeceptorum naturae, seu logica Artificialis, brevius , facilius , & tutius ad verum consequendum in omnibus disciplinis conducat, Scipia erit necessaria in omnibus disciplinis. Ex his autem tertium illud, quod supra posuimus , sequitur: nempe, cum in singulis disciplinis usus quorumdam vocabulorum communium , quorumdam axiomatum generalium insignis sit ad argumentum suum recte explicandum ς consequitur &on toto giam in omnibus disciplinis locum habere posse, idque alio & alio modo pro varia argumentorumst qualitate, & natura. Et de Ontologia hucus. que . Ecce
rissime fassur est. M Nec vero , inquit, siue Philo,, sopborum disciplina , genus Deciem cujusque
is rei cernere, neque eam definiendo explicare , nec
,, tribuere tu partes s nos Rhetores & oratores Iis possumus : nec judicare, quae falsa sint, neque