Victoris Pisani, patritii Veneti, In M. Tullii Ciceronis Oratorem commentarium

21쪽

A forensi concione. Id est, diudiciali genere. Graece ἐπι sciaτι. . Id autem Latine demostrativum nominamus scutencomiasticonlaudativum: nam π:goἱis,demonstratio nominatur quam tamen aliter mathematici accipiunt. Quem informare volumus. unire:& eius quasi serinam referre cum nusquam compertus sit. 'Nollimur. Tentamus. Constructio, numerus. De quibus mox abunde dicetur. Et arguti. Acute instituti.

Circunscripti. Collecti,mininasique suentes ambitus:qui a Graecis ver.

aodi nominantur.

Deondustria. Vmina erinim est ac adverbium:quod dedita opera corr. iultoque significat. Non ex insidiis. Vt in iudicia genere, quo iudicum mens in nostram verti postri sententiam.

Verba verbis quas demensa, paria paribus respondeant. Na ideo etia

Graecis parisa nominantur, quod caesim aut mezbratim loquentes ut abside paulopost dicetur, Pacibus syllabis colligamus,&periodos terminemus. Conferant pugnantia. Quae in Topicis repugnantia: vel quae antitheta Vocare grammatici solent. IPariter extrema terminentur. Quae tum μοι φώτα tum homoeoteleuta dici solent:id est similibus casibus aut simili sono terminata. Quae in veritate causarum, rarius multo facimus. Ne dicendi lenocrinum appareat. 7 a In Panathenaico Isocrates. Oratione quae ita inscribitur de laudibus

enam ad audiciorum certamen sed voluptatem aurium scripserat: quod certe ipse quoque confitetur dicens, vri τοῖν τα τοῦ πρὸ ἐδε ινώαι χαριν tio dicitur:&daedalo, quod est vario. o i φ Vel potius ineptiis. ineptum siquidem est in his nimium inhaerere.

Alter enim sine ullis salebris. Herodotum dicit amoenissimum. sine ullis salebris. Id est sine scabro dur6que ullo dicendi genere. Alter Incitatior fertur. Iubaudi Thucydides.

Canit quodam modo bellicum. Quia celsa ac sublimi quadam verboru

22쪽

vr ero RIsco M M. utitur compositione. . Successit Isocrates o Ex decem qui uno tempore tueriit Athenis oratoribus unus: quanquam rhetor potius qui in orator dicendus videatur. Laudatur Quia omnes dicendi veneres consectatus est. Thucydides autem praefraetior . Quod nimia breuitas facere compulit. Nec satis ut ita dicam)rotundus duia ut rotunda figura capacissima omnium est, ita absoluta undique cui nihil deest: ita oratio cui nihil deest, nihilque superfluit, rotunda nuncupatur. Primus instituit dilatare verbis. De Isocrate loquitur. Et mollioribus numeris. Quia sunt asperiores, sicut ioces. Domus eius officina habita eloquentiae est. Itaque&in Bruto inquit, Axtitit igitur a senibus illis, quos paulo ante diximus, Isocrates: cuius domus cunctae Graeciae, quasi ludus quidam patuit, atque officina dicendi: magnus orator, perfectus magister: quanquam forensi luce caruit, intrinue Parietes aluit eam gloriam quam nemo in eo quidem iudicio est postea co- secutus. Is&ipse scripsit multa praeclare,&docuit alios:&cu caetera melius quam superiores, ni primus intellexit etia in soluta oratione, dum versum effugeres modum tamen iumerum quendam oportere seruari. ante hunc enim, verboru quasi structura, quaedam ad numeria conclusio nulla erat: aut siquando erat, non apparebat eam dedita opera eis quaesitam. Quintilianus porro, Isocrates, inquit, in diuerso genere dicendi nitidus,&cuptus, palaestrae quimpugnae magis accomodatus, omnes dicendi vene. res se elatus est: nec immerito. auditoriis enim se, non iudiciis comparat, inuentione facilis, honesti studiosus: in compositione adeo diligens, ut cura eius reprehendatur. In extrema pagina Phaedri. Qui dialogus de Pulchro inscribitur Phaedrum a suo appellauit discipulo..t, Socrates auguratur. Id est, praediuinat, ac coniectatur. In illo epidictico genere. Ut pril diximus, demonstrativo. Proprium sophistarum. Qui se ad laudandum, vituperandiimque so

lum exercuere.

Gymnasiis.)Qudinuda in palaestra essent corpora perfus que oleo. Palaestrae. Vndeo palaestritae, qui colluetantur in palaestra, dicuntur. Huius nutrimentis. Venustatibus,&dicendi leporibus demonstrativi

generis. Colorat. Figuris distinguit Variantibus orationem. Et roborat. Sententiis.

De oratoris quasi incunabulis. De primordiis unde ipsa ali eloquentia

consueuit.

In aciem dimicationemque veniamus. Id est, iudiciale genus: in quo si aduersantibus nobis colluctamur, quodammodo manus conserimus. Quonia tria videnda sunt oratori, quid dicat. Quod inuentionis est. Et quo quidque loco. Quod dispositionis est. Et quo modo. Quod ad elocutionem pertinet.

Quid sit optimii in singulis. ut decor ubique seruetur ne quid inepti

rum a nobis emanet.

23쪽

Atque in tradenda arte. ydiam in rhetoricis praeceptis exponendis me

morauimus.

Neque enim id suscepimus o subaudi, ut praecepta traderemus.

Ac duo breuiter prima. Id est, Inventionem, dispositionem. Tanquam animi instar in corpore. Quia sicut animus corpus regit Jc mouet, ut vivat facit: ita inuentio ac iudicium totam orationem complectuntur, vimque habere, quasi sensus faciunt. Sed propria magis prudentiae, quim eloquentiae. Qia oniam vel infantissimus quisque potest prudenter inuenire, ac de uentas iudicare. QEa enim causa est vacua prudentia uduae inquit, controuersia est: quae aliqua non administretur prudentia Alioqui non oratio: sed inanium verborum compositio.

Argumentorum,&rationii locos. Locus, argumentorum sedes est.

El. Pro, id est. nam nihil aliud est argumentia, qui in ratio eius quod in quaestione positum est. De locis autem argumentoria, qui sint, quo modo tractetur, in Topicis a Cicerone traditum,ioterprete elegantissimo praeceptore nostro Georgio Valla. CNam quoniam. Controuersiarum nunc genera tangit quartu status, tum constitutiones appellantur. Quicquid in controuersia. Id est, quicquid cum aliquo controuertatur. Aut an contentione. Id est, siue id contentionem malis appellare. In eo aut sitne. Cum enam quaeritur, factum sit,hcne:costitutio conte.cturalis,&pariter inficialis appellatur. Aut quid sit. γ Ac tum tinitivus siue diffinitio status nominatur. Aut quale sit, quaeritur. Qua status qualitatis siue de summo generenλcupatur: is in negotialem&iuridicialem diuisus est.

Sitne signis. Quibus coniectura excuti solet: ut pro Milone contra Cl cium, Uter viri fecerit insidias. Quid sit definitionibus. Vtcu quis laesae maiestatis crimine accusetur, deliniendum est,quid sit laedere maiestatem. Quale sit recti pravique partibus. Tu enim oratori inspiciendu quid rectum, quid prauum, utriusque species tractanda: vicia quaeritur, iurene

Orestes matre occiderit x propriis personis, teporibus, semper si potest

auocat cotrouersia. nunquam enim Cicero probauerit prius Miloni licuisse Clodium occidere,quam coste in uniuersum licere omnibus insidiatore suum occidere: ubi personarum, temporum, locorum nulla coplexio est.

Apropriis personis. Id est, personis, de quibus in infinita quaestione

nulla fit mentio. Et temporibus. Nam si persona reticentur, tempora quoque reticeantur necesse est

Ad uniuersi generis orationem. Id est ad quaestionem infinitam. Appellatur thesis. Id est, infinita quaestio sue, ut Cicero alibi, Propositu Tenuiter differendi. Id est Acute disputandi. in tranque parte. Nam dii omnis quaestio parte habeat negandi nam, altera affirmandi: ut, in mundus infinitus, nEcne liceitne insidiatorem

24쪽

is yeτORI sco MM occidere,an non, eTerc talionis causa in utranque parte Aristoteles discipulis suis suggercbat argumenta, non anguste&presse disputandi, ut solent philosophin1ed copiose Vt oratores. Ide inque locos. isdemque in Topicis. Vnde omnis.)Sii e ad altarmandum, siue ad negandum. Hic noster. 4uem instituimus declamatorem: qui factavi umbratili uti tu eloquentia themate proposito. De ludo. id est,schola, cum se apud rhetorem exercet. Rabulam de foro. ad est aduocatum,patronsimque causarum. Certi loci. causae cuilibet accommodati v apud ipsum Ciceronem in Topicis est videre. Generatim dicat.) Genus complectatur ipsum, id est, infinitam quaestionem, quam thesin vocant Graeci. Ex quo emanant etiam qui comunes appellantur loci. aut ideo communes dicti, qudd in omni causa simili eis uti possimus ut contra sacrilegum,

contra furem Eorum autem tractatio praecipua est, postquam confirmauor imus nostra,& confutauerimus aliena: id est, post reprehensionem. an te epilogum. Omnia expendet Quae quibus conueniant locis. Et seleget. Quae argumenta quaestioni, quam tractamus, maxime conue

niant,&quae nou.

Ex iisdem. Subaudi locis. Argumentorum momenta sunt. Rationum podera, inquit, in omnibus causis no ex eisdem semper locis eruuntur: sed alii aliis magis congruunt. Sed etiam expendet. Id est, examinabit, secti diu volutabit quid cuique quaestioni maxime conueniat. Quae disciplinis exculta sunt. Nam cum ad disciplinas accedunt ingenia,undique res abundant: nec deesse copia in dicendo potest. Sedit segetes foecundae. Elegas Diacet similitudo, feracibus: doctis collata ingeniis. Ex illis locis.)Assumptis de variis disciplinis. Leuia quaedam. Id est, friuola, frigidaque,aut parui momenti. Delectus magnus adhibebitur. Subaudi, qui quibus conueniant locis. Vt molliet durau Fugieda, si quidem dura locutio est, id est,ubi rem verba non conseqtiuntur.

Aut occultabit quae diluino poteruntu Hoc est,argumeta aduersarioria, quae confutari non poterunt, in nostra argumenta obuoluentur ut pariter cum aliis responsum videatur, cum tamen id non fecerimus. Aut abducet animos. Id est, in aliam reuocabit mentes audientium

sententiam.

Aut aliud afferet. Si modo id refellere non poterit proferet aliud.

si a d oppositum probabilius sit. Naalm quod proposuerit.

Iam vero ea quae inuenerit, qua diligetia collocabith Non satis est enim optima inuenine, nisi ea diligeter collocemus nam nisi digeramus ea suis,

opportunisque locis,erit quemadmodum qui supellectilem habet pulche

25쪽

stam profert, ut speciem nullam prae se ferat nobilem. Quoniam ad secundum erat de tribus. Dictum siquidem supra est, tria potissimum considerari oportere, inuentionem, secundo loco dispositione, tertio elocutionem. Vestibula o Id est primos ad causam accessu s. Honesta. Honorem ac copiam prae se ferentia. Prima aggressione occupauerit. Ideo prima argumenta aladiora probabilior que esse oportet. Infirmabit, excludetque contraria. dire ab aduersariis illata fuerint. Alia prima ponet, alia postrema. N a debiliora in medio collocabit: quo niam prima oppugnat, ultima in auribus audientium relinquuntur media vero, utrinque conclusa non apparent: ut in acie instructa heri solet, in prima fronte acres bello: in ultima subsidiarii milites collocatur: in media au. tem acie cohortes, in quibus spes aut nulla aut perpauca est. Inculcabitque leuiora. an me lao loco infarciet. a primas duabus dicendi partibus . niuentionea dispositione. Videre quonam modo. Id est, quanam praeditu eloquetia esse oueniat. Clitomachum ea dicere. Id est, qua causa Gigeret. Carneadem eodem etiam modo. Qigo res ipsa dicenda fuerit.

Quod si in philosophia tantum interest. Nam philosophi fuere ambo

Clitomachus inquam, Carneades. 'Vbi res spectatur . Sententia consideratur. Quibus totis moderatur oratio Moderor huic rei dicimus ut hic:& haerem, ut apse pro Flacco: ut, Omnia verba moderatur. Rem difficilem, dii immortales. Quoniam non de inuentione&dispositione tradi tibi praecepta expostulas, qua peruulgata: sed quod remotissimu 'longεque difficillimia: ut Optima oratoris tibi fama verbis depinga. a ponunt in orationis electione eloquentiam. Id est, qui putat facunctam elle in delectu orationis.

Alios . interpuncta interualla, morae, respirationsisque delectant. LVt caesim, membratimque loqui,quam simplici periodo malint Quid potest esse tam diuersumuQu'm numen volubilitatemque verbo

rum amare,d interpuncta interualla, moras Tamen est in utroque aliquid excelles. In suo,inquit, enere est aliquid etiam quod emineat. Alii temperati vellent videri, inter graues , tenues

CQ torationsi genera. ira tria esse diximus:grDe actionis. Subaudi modo: hoc est, quemadmodum pronuntiare con

Qu' modo autem dicatur. Qua ratrone facundi loquamur. Atque motus. Totius quidem corporis. Totidem sunt,quot animorum. Miserabilium, miserabiles: fictorum fictae iratorum, iratari id genus alia.

Cum quo iunctus est vultus. Qui faciei serma quaedam, hypocris est

26쪽

rei de qua agitur accommodata. Nam&infantes actionis dignitate. Infantem aliquando ad inanimata referimus: ut cum ait Horatius, infantes findit statuas aliquado ad animata ,sed bruta: ut apud Plinium Est inquit in xxix, naturalis historia )ve miculus in lingui canum, qui vocatur a Graecis litta quo exempto infantibus catulis, nec grauidi fiunt, nec fastidium sentiunt. Aliquado infantem puerum dicimus, quod fari nesciat, id est verba, quae inteli igi possint explicare: idque propter nimiam adhuc teneram aetatem. Denique infantem minime facundum,sicut hic Cicero. Vt iam non sine causa Demosthenes tribuerit primas, Tecundas, tertias aectionio Nam rogatus iterum ac tertio quid in oratore potissimum esset: respondit, Pronuntiatio nam ea actio etiam dicitur. Nam, quemadmodum Quintilianus inquit, Demosthenes quid esset in toto dicendi opere primum interrogatus, pronuntiationi palmam dedit, eidemque secun dum, ac tertium locu,donec ab eo quaeri desineret,ut eam videri posset non Praecipuam sed solam iudicasse. Contenta Voce. Quasi compressa: nam ita fit truculentior. Inflexo. Qui fit ex acuto, graui: ideo etiam inflexus vocitam r. Acuto,graui. Nam tot sunt accentuum genera: tot apud musicos, iustissimos fuere toni, Phrygius, Dorius, Lydius, qui has voces exprimebat: inde ad tredecimisque secudum Aristoxenum secundum vero Ptolemaeuqui Aristoxenum carpit, oeto. Non hic er Phrygia, Caria. Quem Graeci ut ululante, ita barbarum dixerunt:& Caras barbarophonos Homerus appellauit. In omni verbo posuit acutam voce. Non equidem omne verbum acutam habet vocem:sed hoc dicit, In omni genere verborum, acuta inuenitur

vox in monosyllabo, ut est nux: in disyllabo, ut bonus: in trisyllabo , ut Tullius: in tetrasyllabo,ut Tulliolus: ac ita deinceps. Nec una plus. Nam si di isti unam habet acutam vocem, plures acutas habere non potest,& ne quidem flexam ullam. idem deflexa intelligedum. at de graui non idem dicere possumus. Vbicunque enim acuta aut flexa noest ibi sit grauis necesse est. In una tantum syllaba,est arsis:in reliquis, est

thesis omnibus. Nec apostrema syllaba citra tertiam. Nam raro ultimum tenet locum tam flexa quam acuta vox. penultimum autem flexa semper acuta autem, penultimum: antepenultimii antὸ vero nunquam: sed grauis tantum. Non est in nobis. Potius optare,quem vendicare nobis bonam vocem possumus.

Sed traetatio. Subaudi, in nobis est.Nam tractando ipsam,possumus e

ficere meliorem. Intendens. Id est,exacuens. Tum remittens. Gratians vel inflectens.

Nihil ut supersit ingestu. Ne quid in motu corporissst nimium, ac redundet. Rarus incessus. Pedum ante commotio.

Excuisio.) Pedia in celeris commotio. Nulla mollitia ceruicum. Ne ceruix molliter proclinetur.

27쪽

Nullae argutiae digitoria. Eleuatiores sursum ac deorsum: ante,&pone. Non ad numerum articulus cadens. Ne digitoria quidem articuli ad numerandum inflectantur. Trunco magis toto seipse moderans. dio Quintilianus de pronuntiatione ipse quoque commonet ut totius corporis virili; motus sit. Brachii proiectione. Vbi quid concitatius pronuntietur. Qui secundum vocem. Id est, secundo loco post voce vultus praecellit. Aut vultuosum. Id est, vultus animi expressione moderatum enim,vul. tus motum eis decet. Vt imago est animi vultus. Nam inde enim nomen habet. Tvoluntate . quidem est appellatus. Sic indices oculi. Id est, ita mentem ostendunt tum sedatam, tum perturbatam, aut moderatis affectibus commotam. Res ipsae de quibus agetur. Quoniam ipsa res praescribent, quales nos

esse conuenit. Hoc uno excestere. Id est oratione. Nam ab oratione, orator est appellatus: tametsi Plutarchus in problematis Maro τῆ bit Id est, concitatione tum animi, tum orationis di etiam putet. Caetera. Quae sunt inuetionis, dispositionis, pronuntiationis, memoriae: quae in oratoris nomine omnia occultantur. Non enim inuentor, aut compositor . id est, qui quae inuenit, dirigit. Aut actor. Id est, pronuntiator. Complexus est omnia. Sicut orator.

se: Graece ab eloquendo rhetor. Nam 2 tertia persona praeterit pasi sua quae est ερηται, id est, dictu cum facundia est, hi rhetor: Latine, inquit

Cicero, eloquens valet, tametsi rhetora nos dicamus, qui rhetoricam docet. Caeterarueninareria. Inuetionis,dispositionis, memoriae,pronullationis. Siquidem&Theophrastus diuinitate loquenda. Siquidem ibi, deus:&ρρά eir locutio Latine dicitur. Et Aristoteles Isocrateipsu lacessivit. Philosophus oratore prouocauit. Quoru sedare animos malunt Id est, argumentis&ratione initi are in ' Quam incitare lide. Fidem faciendo. Docendi causa. Non mouendi, Vt oratores.

Plus nonnullis qui in necessie sit, facere videantur. Id est, non tam docedi causa dicere videantur, qu in fallendi. Ab hoc genere. Δ, bauda philosophico. Nec iuncta numeris. Non numerosa, id est rhythmica: ut oratorii de quamoetabunde dicetur taque sermo potius . Quo inter nos sermocinantes utimur. Sophistarii, de quibus supra dixi. Ita enim e Graecis dicuntur, qui iuuenes praecepta docent rhetorica . Quod cum sit his propositum J Cum, inqui sibi sophistae in declamatio. nibus, vel, quemadmodum Isocrates scribit. Non perturbare animos, sed placare. In texunt sabulas delectanda caula:

ut de laudibus Helenae secit Isocrates. Paria paribus reservat. Vtuntur eis figuris, quae parasia appellantur, de

28쪽

vic Tovis coM M. quibus mox dicetur. Aduersa contrariis diurae antitheta vocant. Saepissimeque similiter extrema definiunt. Quae dicunt homoeoteleuta. Tria spatiose percurres. Nam&tractus,regio,spatiumque nominatur. Non haec contorta. Vibrata,& inflammata quae proprie oratorum est. Ab his non multo secus, quilinta poetis. Hoc dicit, Non magis oratori vitanda poetae eloquentia in dicendo, quilin historici est. Siquidem hist ricorum eloquentia proxime ad poetas accedit. Apud oratores iam ipse numerus increbruit. Nam no pedum modo co- positione duorum aut trium clausula clauduntur sed integri aliquando versus ambici in soluta oratione inueniuntur quanuis id minime laudabile sit: ideo subiungit, Etiamsi abest a versu. Numerus vocatur qui Graece rhythmos dicitur. Definitur aute d Grae

νοσ. Augustinus in tertio de arte musica, Latine, inquit, numerus Graece rhythmus nominatur. quod vero ab illis metria, Latinis mensio,vel mesura dici potest. Sed quoniam haec apud nos nomina late patet: cauendum est ne ambigue loquamur: comodius utimur Graecis quonia illud pedibus certis prouoluitur:peccath rquem eo si pedes dissoni misceantur recte appellatus est rhythmus, id est numerus sed quia ipsa prouolutio non habet modum: neque statum est in quo pede finis aliquis emineat propter aliqua mensura continuationis, non debuit metrum vocari. hoc autem utrunque habet. nam certis pedibus curritur,& certo terminatur modo. itaque non solum metrum propter insignem finem, sed rhythmus etiam metrum est ritythmi enim nomen in musica usque adeo late patet, ut haec tota pars

eius,quae ad diu & ad no diu pertinet,rhythmus nominata sit. Cu igitur& longitudinum, ireuitatum multitudine in fine in primis clausulam

attendit Orator, id numerum appellauit.

Nisi quod versiculi sunt. Subaudia abici .versiculos aute ideo per dimi-n 'tione vocavit, quod mutua resposa breuissima aliquado esse necesse sit. audivirtutes oratoris persequitur. Quynia exprimit sermones,Vt ora-tc , quotidianos. Cum versu sit astrietior. Quatenus versu comicus utitur: orator autemina inime.

Licentiam statuo maiorem esse. honia poeta translationibus reliquis que figuris, nouation Eque verboru, antiquitate liberius utuntur, qvim

faciat orator.

Vocibus magis, quilin rebus inseruiunt. Quoniam magis ad voluptatemzlrcupandam inuentum poema est, quem ad res explicandas. Nec vero siquid est. Hoc dicit, ec si modo inter poeta, oratorem similitudo est aliqua, id erit iudicium,& delectus verborum:siquidem aliter iudicat,ac aliter uteruis deligit verba quem alter. seiunctus igitur. Alia est ergo qua utitur si philosophus,tum sophista, tum historicus,tum poeta:&alia qua orator utitur eloquentia. Qui in foro,causisque ciuilibus ita dicet ut probet,ut delectet,vt Rectat.

Orator, inquit,erit qui in iudiciis forensibusque controuersiis versabitur:

29쪽

ita ut qua dicat probe id est docea ut oblecte vi flecta id est moueat. Docere, debitum est: delectare, honorarium: nectere vero necessarium alioqui Persuadere non poterit: ideo subiungit, Nam id unum ex omnibus ad obtinendas causas plurimum valet. Subtile in probando. Tenui enim filo, ac subtili in argumentationibus

utimur.

Modicum in delectando. Temperato, inquit, Millo mediocri chara et

re utimur, dum volumus oblectare. Vehemens in flectendo. Cum mouere volumus grandiloquo utimur. In quo novas omnis oratoris est. Quyniam in eo orator vires dicendi suas inprimis ostendit. Siquidem hic character solius oratoris esse facile coprobatur: cum caetera etiam aliorum poli in eis scriptorum. Sed est eloquentiae sicut est reliquarum rerum, fundamentum sapientia. Omnium, iram scientiarum, atque artium fundamentum, est sapere itaque Horatius, scribendi recte sapere est, principisa, fons:alao qui verboruille tinnitus pro strepentis aurcula sonus, potius quam oratio humana esse

videatur, nece illi est.

πρ πον appellant hoc Graeci . Quod enim Latini decorum, Graeci pre-

Pon vocant.

CSed saepissime, in poematis. Haec est Latina terminatio nominu in aterminantiu Graecorum tertia declinationas author e Phocari Diomede: ac Veteres eleganter authores o innes ita locuti comperiuntur, quicquid dicat Priscianus.

Philosophi solent in officiis tractare. Ad ipsos enim pertinet, quid in tota vita facere ac loqui deceat,disserere: quod oratores quoque tractare con-1ueuerunt sicut ad Da monicum Isocrates. Grammatici in poetis . Grammatici certe Critici prius dicti qudd eo iam unus adluberetur an poetas historicisque iudicandis. Eloquentes an omni genere,&parte causarum. Ita, inquit, eloquetis viri decoria est inspicere, in omni genere causarum, parteque causaria quid deceat, quid non deceat. Quam enim indecoria. Exemplo docet ubi oratori indecorum fuerit. De illicidiis. A caeteris humilibus ut stillacidia sicut sunt desinaenianis, perlectis parietabus, communibus aquis, pluuiis reliquisque id enus magia fice, ac copiose dicere. De maiestate vero populi Romani summissius, pressius. Subtilite ut gener in limo conuenit. ΤPyriona peccant. Cum non seruant persona decorum.

Videndii quatenus. est, inspiciendum quicquid agas, quousque agendum: quia qu , ut decet agit, is probatur: improbatur autem contrarius. In quo Apelles. Qui pictor insignis depictoribus ferre potuit sententia. Usquequaque quantum sit. Id est omnifariam quantum. Etiam ii probam orationem affingit improbo. Ideo inquit Horatius, Intererit multum d avusne loquatur, an heros, 'Maturusne senexran adhuc florent iuuenta b. iii.

II a

30쪽

ra Iceto RIsco M M. Fervidus: an matrona potens, an sedula nutrix: Mercatorne vagus, cultbrve virentis agelli:

Colchus an Assyrius, Thebis nutritus, an Argis. Penicillo non posset imitari. Quo picturarum liniamenta explicantur. Sed nihil est experienti minus. Quam longe id difficilius est, acumen inquam illud in dicendo assequi, quilin arbitremur. Integra valetudine. Translatio a corporibus sumpta sanis. Et inculis numerorum eximamus. Non debet, inquit,humilis stilus numeris vinciri aliquibus.

In alio genere orationis. In quo autem: dicetur posterius.

Non ut licenter videatur errare. Id est, labi:& nullo teneri vinculo or

tio videatur.

Verba etia verbis quasi coagmetare negligat. Coagmetata enim videtur verba verbis,cu vocaliu concursu seques verbia praecedens videtur excipere: ut Heri uit. nam cui acumine sensuu prona sit oratio, non magnopere cura est compositionis, modo sit sana, minimεque inculta oratio. CCircuitus. Id est, periodus: quae t Latinis clausula nominatur. Coglutinatioq; verboru. ad est, idonea copositio . est siquide gluten,unde glutino quae cola Graece dicitur. quod vero a Graecis, comi, Latine gumi. Omnis insignis ornatus, quasi margaritaria. Quae Graece margaris margaritis, margarita margarita dicitur penultima correpta Latine tu ba

ca,tum Vnio nominatur.

Nee calamistri quidem adhibebuntur. Calamistrus ferrum incuruum, quo capilli innectuntur,&cincinni fiunt. Fucati vero. Fucus quae Graece phycos herba est cuius succo pristinus Ianae color reparatur. Ergo fucati, medicati. Medicamenta candoris, ruboris,omnia repellentur. Id est, cerussa,&purpurissus. Dilucide. Vt intelligatur. Plane. Vt bene rem complectatur: ne quid desit,ne quid supersit. Affluens. Copiosum. Et nescio unde ex abdito erutar. unde etiam asutae dicuntur. Verecundus erit usus oratoriae supellectilis. Parce inquit utetur figura tis sermonibus, unde oratoria facultas praecipuum nomen sibi vendicauit. In ornamentis, alia rerum,alia verborum. Ideo figura dictitur dianoeas, id est in tesse istus, ac sententiarum:& exeos, id est dictionis. Simplex probatur in propriis. Proprietas, ut Quintilianus inquit, non ad nomen sed ad vim significandi refertur: nec auditu, sed intellectu perpe-denda est. At multis modis propriu dicitur . nam propriti, inter plura quae sunt eiusdem nominis, id unde caetera ducta sunt ut vertex est contorta in se aqua: vel quicquid aliud similiter vertitur. inde propter flexu capilloria, pars est summa capitis ex hoc inqua in motibus eminetissimum recte dixeris. haec omnia, vertices proprie tamen unde initis est,sicut soleae, turdi, pisces. Tertius est huic diuersus modus, cu res comunis pluribus in uno aliquo habet nomen eximiu: ut carmen funebre,proprie naenia:& tabernaculuducis Augustate. Ite quod comune est aliis nonae, intellectu alicui rei peculiariter attribuitur ut urbe Roma accipimus,&iarnales nouitios, Corii